อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๔๒๙.

อเนกธาตุนฺติ จกฺขุธาตุอาทีหิ กามธาตุอาทีหิ วา ธาตูหิ พหุธาตุํ. นานาธาตุนฺติ ตาสํเยว ธาตูนํ วิลกฺขณตฺตา ^๑- นานปฺปการธาตุํ. โลกนฺติ ขนฺธายตนธาตุโลกํ. ยถาภูตํ ปชานาตีติ ตาสํ ตาสํ ธาตูนํ อวิปรีตโต สภาวํ ปฏิวิชฺฌติ. (๔) นานาธิมุตฺติกตนฺติ หีนาทีหิ อธิมุตฺตีหิ นานาธิมุตฺติกภาวํ. (๕) ปรสตฺตานนฺติ ปธานสตฺตานํ. ปรปุคฺคลานนฺติ ตโต ปเรสํ หีนสตฺตานํ. เอกตฺถเมว วา เอตํ ปททฺวยํ, เวเนยฺยวเสน ปน เทฺวธา วุตฺตํ. อินฺทฺริยปโรปริยตฺตนฺติ สทฺธาทีนํ อินฺทฺริยานํ ปรภาวญฺจ อปรภาวญฺจ วุฑฺฒิญฺจ หานิญฺจาติ อตฺโถ. (๖) ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนนฺติ ปมาทีนํ จตุนฺนํ ฌานานํ "รูปารูปานิ ^๒- ปสฺสตี"ติอาทีนํ อฏฺนฺนํ วิโมกฺขานํ สวิตกฺกสวิจาราทีนํ ติณฺณํ สมาธีนํ ปมชฺฌานสมาปตฺติอาทีนญฺจ นวนฺนํ อนุปุพฺพสมาปตฺตีนํ. สงฺกิเลสนฺติ หานภาคิยธมฺมํ. โวทานนฺติ วิเสสภาคิยธมฺมํ. วุฏฺานนฺติ เยน การเณน ฌานาทีหิ วุฏฺหนฺติ, ตํ การณํ. (๗) ปุพฺเพนิวาสานุสฺสตินฺติ ปุพฺเพ นิวุฏฺกฺขนฺธานุสฺสรณํ. (๘) จุตูปปาตนฺติ จุติญฺจ อุปปาตญฺจ. (๙) อาสวานํ ขยนฺติ กามาสวาทีนํ ขยสงฺขาตํ อาสวนิโรธํ นิพฺพานํ. (๑๐) อิมานีติ ยานิ เหฏฺา "ทส ตถาคตสฺส ตถาคตพลานี"ติ อโวจ, อิมานิ ตานีติ อปฺปนํ กโรตีติ เอวเมตฺถ อนุปุพฺพปทวณฺณนํ ตฺวา อิทานิ ยสฺมา ตถาคโต ปมเมว านาานาเณน เวเนยฺยสตฺตานํ อาสวกฺขยาธิคมสฺส เจว อนธิคมสฺส จ านาานภูตํ กิเลสาวรณาภาวํ ปสฺสติ, โลกิยสมฺมาทิฏฺิานทสฺสนโต ^๓- นิยตมิจฺฉาทิฏฺิานาภาวทสฺสนโต จ. อถ เนสํ กมฺมวิปากาเณน วิปากาวรณาภาวํ ปสฺสติ, ติเหตุกปฏิสนฺธิทสฺสนโต. สพฺพตฺถคามินีปฏิปทาาเณน กมฺมาวรณาภาวํ ปสฺสติ, อนนฺตริยกมฺมาภาวทสฺสนโต. เอวํ อนาวรณานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิลกฺขณตาย ^๒ ฉ.ม. รูปี รูปานิ ^๓ ม. โลกิยสมฺมาทิฏฺิิติทสฺสนโต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๔๒๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=429&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=10131&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=10131&pagebreak=1#p429