อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๘๘.

เภโท, อุปสคฺควเสน ปทํ วฑฺเฒตฺวา เภโทว ปริเภโท. หุตฺวา อภาวฏฺเฐน น นิจฺจนฺติ อนิจฺจํ, ตสฺส ภาโว อนิจฺจตา. อนฺตรธายติ เอตฺถาติ อนฺตรธานํ. มรณํ หิ ปตฺวา รูปํ อนฺตรธายติ, อทสฺสนํ คจฺฉติ. น เกวลญฺจ รูปเมว, สพฺเพป ปญฺจกฺขนฺธา. ตสฺมา ปญฺจนฺนมฺปิ ขนฺธานํ อนิจฺจตาย อิทเมว ลกฺขณนฺติ เวทิตพฺพํ. ลกฺขณาทิโต ปน ปริเภทลกฺขณา รูปสฺส อนิจฺจตา, สํสีทนรสา, ขยวยปจฺจุปฏฺฐานา, ปริภิชฺชมานรูปปทฏฺฐานาติ เวทิตพฺพา. เหฏฺฐา ชาติ คหิตา ชรา คหิตา, อิมสฺมึ วา ฐาเน มรณํ คหิตํ. อิเม ตโย ธมฺมา อิเมสํ สตฺตานํ อุกฺขิตฺตาสิกปจฺจามิตฺตสทิสา. ยถา หิ ปุริสสฺส ตโย ปจฺจามิตฺตา โอตารํ ^๑- คเวสมานา วิจเรยฺยุํ. เตสุ เอโก เอวํ วเทยฺย "เอตํ นีหริตฺวา อฏวีปเวสนํ มยฺหํ ภาโร โหตู"ติ, ทุติโย "อฏวีคตกาเล โปเถตฺวา ปฐวิยํ ปาตนํ มยฺหํ ภาโร"ติ, ตติโย "ปฐวีคตกาลโต ^๒- ปฏฺฐาย อสินา สีสจฺเฉทนํ มยฺหํ ภาโร"ติ, เอวรูปา อิเม ชาติอาทโย. นีหริตฺวา อฏวีปเวสนปจฺจามิตฺตสทิสา เหตฺถ ชาติ ตสฺมึ ตสฺมึ ฐาเน นิพฺพตฺตาปนโต. อฏวีคตํ โปเถตฺวา ปฐวิยํ ปาตนปจฺจามิตฺตสทิสา ชรา นิพฺพตฺตกฺขนฺธานํ ทุพฺพลปราธีนมญฺจปรายนภาวกรณโต. อฏวีคตสฺส ^๓- อสินา สีสจฺเฉทนกปจฺจามิตฺตสทิสํ มรณํ ชราปตฺตานํ ขนฺธานํ ชีวิตกฺขยํ ปาปุณโตติ. ^๔- [๖๔๕] กพฬิงฺการาหารนิทฺเทเส กพฬํ กริยตีติ กพฬิงฺกาโร. อาหริยตีติ อาหาโร, กพฬํ กตฺวา อชฺโฌหริยตีติ อตฺโถ. รูปํ วา อาหรตีติปิ อาหาโร. เอวํ วตฺถุวเสน นามํ อุทฺธริตฺวา ปุน วตฺถุวเสเนเวตํ ปเภทโต ทสฺเสตุํ "โอทโน กุมฺมาโส"ติอาทิ วุตฺตํ. โอทนาทีนิ หิ ผาณิตปริยนฺตานิ ทฺวาทส อิธาธิปฺเปตสฺส อาหารสฺส วตฺถูนิ. ปาลิยํ อนาคตานิ มูลผลาทีนิ เยวาปนกํ ปวิฏฺฐานิ. อิทานิ ตานิ มูลผลาทีนิ กตฺตพฺพโต ทสฺเสตุํ "ยมฺหิ ยมฺหิ ชนปเท"ติอาทิมาห. ตตฺถ มุเขน อสิตพฺพํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ มุขาสิยํ. ทนฺเตหิ วิขาทิตพฺพนฺติ ^๕- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โอกาสํ ^๒ ม. ปถวีปติตกาลโต ^๓ ฉ.ม. ปถวิคตสฺส @^๔ ฉ.ม. ปาปนโตติ ^๕ ม. วิขายิตพฺพนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๘๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=388&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=9666&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=9666&modeTY=2&pagebreak=1#p388