อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๓๙.

ตาทิสเมว อสฺสรตนํ, จตุรงฺคสมนฺนาคเต อนฺธกาเร โยชนปฺปมาณํ อนฺธการํ วิธมิตฺวา อาโลกทสฺสนสมตฺถํ มณิรตนํ, ฉพฺพิธโทสวิวชฺชิตํ มนาปจาริ อิตฺถีรตนํ, โยชนปฺปมาเณ อนฺโตปฐวีคตนิธึ ทสฺสนสมตฺถํ คหปติรตนํ, อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติตฺวา สกลรชฺชมนุสาสนสมตฺถํ เชฏฺฐปุตฺตสงฺขาตํ ปริณายกรตนํ ปาตุภวติ. ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺสํ. สูราติ อภิรุกา. วีรงฺครูปาติ วีรานํ องฺคํ วีรงฺคํ, วิริยสฺเสตํ นามํ, วีรงฺคํ รูปเมเตสนฺติ วีรงฺครูปา, วิริยชาติกา วิริยสภาวา วิริยมยา อกิลาสุโน อเหสุํ, ทิวสํปิ ยุชฺฌนฺตา น กิลมนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. สาครปริยนฺตนฺติ จกฺกวาฬปพฺพตํ สีมํ กตฺวา ฐิตสมุทฺทปริยนฺตํ. อทณฺเฑนาติ เย กตาปราเธ สตฺเต สตํปิ สหสฺสํปิ คณฺหนฺติ, เต ธนทณฺเฑน รชฺชํ กาเรนฺติ นาม. ^๑- เย เฉชฺชเภชฺชํ อนุสาสนฺติ, เต สตฺถทณเฑน. อยํ ปน ทุวิธํปิ ตํ ^๒- ทณฺฑํ ปหาย อทณฺเฑน อชฺฌาวสติ. อสตฺเถนาติ เย เอกโต ธาราทินา สตฺเถน ปรํ วิเหสนฺติ, เต สตฺเถน รชฺชํ กาเรนฺติ นาม. อยํ ปน สตฺเถน ขุทฺทกมกฺขิกาย ^๓- ปิวนมตฺตํ ^๔- โลหิตํ กสฺสจิ อนุปฺปาเทตฺวา ธมฺเมเนว "เอหิ โข มหาราชา"ติ เอวํ ปฏิราชูหิ สมฺปฏิจฺฉิตาคมโน วุตฺตปฺปการํ ปฐวึ อภิวิชินิตฺวา อชฺฌาวสติ, อภิภวิตฺวา สามี หุตฺวา วสตีติ อตฺโถ. เอวํ เอกํ นิปฺผตฺตึ กเถตฺวา ทุติยํ กเถตุํ สเจ โข ปนาติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิกิเลสตณฺหาสงฺขาตํ ฉทนํ อาวรณํ วิวฏํ วิทฺธํสิตํ วิวฏิตํ ^๕- เอเตนาติ วิวฏจฺฉโท. "วิวฏฺฏจฺฉโท"ติปิ ปาโฐ, อยเมว อตฺโถ. [๓๕] เอวํ ทุติยนิปฺผตฺตึ กเถตฺวา ตาสํ นิมิตฺตภูตานิ ลกฺขณานิ ทสฺเสตุํ อยญฺหิ เทว กุมาโรติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ สุปติฏฺฐิตปาโทติ ยถา อญฺเญสํ ภูมิยํ ปาทํ ฐเปนฺตานํ อคฺคตลํ ^๖- วา ปณฺหิ วา ปสฺสํ วา ปฐมํ ผุสติ, เวมชฺเฌ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม.,อิ. นามสทฺโท น ทิสฺสติ. ^๒ ฉ.ม. ตนฺติ น ทิสฺสติ. ^๓ ฉ.ม. ขุทฺทมกฺขิกายปิ @^๔ อิ. ปิวนมตฺตมฺปิ. ^๕ ฉ.ม. วิวฏกํ, อิ. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ. ^๖ ฉ.ม. อคฺคปาทตลํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๓๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=39&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=994&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=994&modeTY=2&pagebreak=1#p39