อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๓๓๖.

อยํ สนฺนิธิฉนฺโท. กตโม วิสชฺชนฉนฺโท? อิเธกจฺโจ อติตฺโต ฉนฺทชาโต ธนํ วิสชฺเชติ:- หตฺถาโรหานํ อสฺสาโรหานํ รถิกานํ ธนุคฺคหานํ `อิเม มํ รกฺขิสฺสนฺติ โคปิสฺสนฺติ มมายิสฺสนฺติ สมฺปริวาริสฺสนฺตี"ติ. อยํ วิสชฺชนฉนฺโท. อิเม ปญฺจปิ ฉนฺทา อิธ ตณฺหามตฺตเมว, ตํ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํ. วิตกฺกนิทาโนติ เอตฺถ "ลาภํ ปฏิจฺจ วินิจฺฉโย"ติ ^๑- เอวํ วุตฺโต วินิจฺฉยวิตกฺโก วิตกฺโก นาม. วินิจฺฉโยติ เทฺว วินิจฺฉยา ตณฺหาวินิจฺฉโย จ, ทิฏฺิวินิจฺฉโย จ. อฏฺสตตณฺหาวิปริตํ ตณฺหาวินิจฺฉโย นาม. ทฺวาสฏฺิทิฏฺิโย ทิฏฺิวินิจฺฉโย นามาติ เอวํ วุตฺตตณฺหาวินิจฺฉยวเสน หิ อิฏฺานิฏฺปิยาปิย- ววตฺถานํ น โหติ. ตเทว หิ เอกจฺจสฺส อิฏฺ โหติ, เอกจฺจสฺส อนิฏฺ ปจฺจนฺตราชมชฺฌิมเทสราชูนํ คณฺฑุปฺปาทมิคมํสาทีสุ วิย. ตสฺมึ ปน ตณฺหาวินิจฺฉเยน วินิจฺฉิเต ปฏิลทฺธวตฺถุสฺมึ "เอตฺตกํ รูปสฺส ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ สทฺทสฺส, เอตฺตกํ คนฺธสฺส, เอตฺตกํ รสสฺส, เอตฺตกํ โผฏฺพฺพสฺส ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ มยฺหํ ภวิสฺสติ เอตฺตกํ ปรสฺส ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ นิทหิสฺสามิ, เอตฺตกํ ปรสฺส ทสฺสามี"ติ ววตฺถานํ วิตกฺกวินิจฺฉเยน โหติ เตนาห "ฉนฺโท โข เทวานมินฺท วิตกฺกนิทาโน"ติ. ปปญฺจสญฺาสงฺขานิทาโนติ ตโย ปปญฺจา ตณฺหาปปญฺโจ, มานปปญฺโจ, ทิฏฺิปปญฺโจติ. ตตฺถ อฏฺสตตณฺหาวิปริตํ ตณฺหาปปญฺโจ นาม. นววิโธ มาโน มานปปญฺโจ นาม. ทฺวาสฺฏฺิทิฏฺิโย ทิฏฺิปปญฺโจ นาม. เตสุ อิธ ตณฺหาปปญฺโจ อธิปฺเปโต. เกนฏฺเน ปปญฺโจติ? มตฺตปมตฺตาการปาปนฏฺเน ปปญฺโจ. ตํสมฺปยุตฺตา สญฺา ปปญฺจสญฺา. สงฺขา วุจฺจติ โกฏฺาโส "สญฺานิทานา หิ ปปญฺจสงฺขา"ติ ^๒- อาสีสุ วิย. อิติ ปปญฺจสญฺาสงฺขานิทาโนติ ปปญฺจสญฺาโกฏฺาสนิทาโน วิตกฺโกติ อตฺโถ. ปปญฺจสญฺาสงฺขานิโรธสารุปฺปคามินินฺติ เอติสฺสา ปปญฺจสญฺาสงฺขาย โย นิโรโธ วูปสโม, ตสฺส สารุปฺปญฺเจว ตตฺถ คามินึ จาติ สห วิปสฺสนาย มคฺคํ ปุจฺฉติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ที. มหา. ๑๐/๑๐๓/๕๒ มหานิทานสุตฺต ^๒ ขุ.สุ. ๒๕/๘๘๑/๕๐๖ กลหวิวาทสุตฺต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๓๓๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=336&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=8598&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=8598&pagebreak=1#p336