อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๕๗.

กตา. ยานีกตาติ ยุตฺตยานํ วิย กตา. วตฺถุกตาติ ปติฏฺานฏฺเน วตฺถุ วิย กตา. อนุฏฺิตาติ อธิฏฺิตา. ปริจิตาติ สมนฺตโต จิตา สุวฑฺฒิตา. สุสมารทฺธาติ สุฏฺ สมารทฺธา. อิติ อนิยเมน กเถตฺวา ปุน นิยเมตฺวา ทสฺเสนฺโต ตถาคตสฺส โขติอาทิมาห. เอตฺถ จ กปฺปนฺติ อายุกปฺปํ. ตสฺมึ ตสฺมึ กาเล ยํ มนุสฺสานํ อายุปฺปมาณํ โหติ, ตํ ปริปุณฺณํ กโรนฺโต ติฏฺเยฺย. กปฺปาวเสสํ วาติ "อปฺปํ วา ภิยฺโย"ติ ^๑- วุตฺตวสฺสสตโต อติเรกํ วา. มหาสิวตฺเถโร ปนาห "พุทฺธานํ อฏฺาเน คชฺชิตํ นาม นตฺถิ. ยเถว หิ เวฬุวคามเก อุปฺปนฺนํ มรณนฺติกํ เวทนํ ทส มาเส วิกฺขมฺเภติ, เอวํ ปุนปฺปฺนํ ตํ สมาปตฺตึ สมาปชฺชิตฺวา ทส ^๒- มาเส ^๒- วิกฺขมฺเภนฺโต อิมํ ภทฺทกปฺปเมว ติฏฺเยฺยาติ. ^๓- กสฺมา ปน น ิโตติ. อุปาทินฺนกสรีรํ นาม ขณฺฑิจฺจาทีหิ อภิภุยฺยติ, พุทฺธา จ ขณฺฑิจฺจาทิภาวํ อปฺปตฺวา ปญฺจเม อายุโกฏฺาเส พหุชนสฺส ปิยมนาปกาเลเยว ปรินิพฺพายนฺติ. พุทฺธานุพุทฺเธสุ จ มหาสาวเกสุ ปรินิพฺพุเตสุ เอกเกเนว ขาณุเกน วิย าตพฺพํ โหติ, ทหรสามเณรปริวาเรน ^๔- ปน คโต `อโห พุทฺธานํ ปริสา'ติ ^๔- หีเฬตพฺพตํ อาปชฺเชยฺย. ตสฺมา น ิโต"ติ. เอวํ วุตฺเตปิ โส ปน ^๕- รุจฺจติ, "อายุกปฺโป"ติ อิทเมว อฏฺกถายํ นิยมิตํ. ยถา ตํ มาเรน ปริยุฏฺิตจิตฺโตติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ, ยถา มาเรน ปริยุฏฺิตจิตฺโต อชฺโฌตฺถฏจิตฺโต อญฺโปิ โกจิ ปุถุชฺชโน ปฏิวิชฺฌิตุํ น สกฺกุเณยฺย, เอวเมว นาสกฺขิ ปฏิวิชฺฌิตุนฺติ อตฺโถ. กึการณา? มาโร หิ ยสฺส สพฺเพน สพฺพํ จตฺตาโร ^๖- วิปลฺลาสา อปฺปหีนา, ตสฺส จิตฺตํ ปริยุฏฺาติ. เถรสฺส จตฺตาโร วิปลฺลาสา อปฺปหีนา, เตนสฺส มาโร จิตฺตํ ปริยุฏฺาติ. โส ปน จิตฺตปริยุฏฺานํ กโรนฺโต กึ กโรตีติ. เภรวํ รูปารมฺมณํ วา ทสฺเสติ, สทฺทารมฺมณํ วา สาเวติ, ตโต สตฺตา ตํ ทิสฺวา วา ตํ สุตฺวา วา สตึ วิสชฺเชตฺวา วิวฏมุขา โหนฺติ. เตสํ มุเขน หตฺถํ ปเวเสตฺวา หทยํ มทฺทติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ที.มหา ๑๐/๗/๓ มหาปทานสุตฺต, องฺ. สตฺตก. ๒๓/๗๑/๑๔๑ อรกสุตฺต ^๒-๒ ฉ.ม. ทส ทส @ มาเส ^๓ ฉ.ม. อิติ สทฺโท น ทิสฺสติ ^๔-๔ ฉ.ม. ทหรสามเณรปริวาริเตน วา ตโต @ `อโห...ปริสา'ติ ^๕ ฉ.ม. น ^๖ ฉ.ม., อิ. ทฺวาทส

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๕๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=157&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=4064&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=4064&pagebreak=1#p157