ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๔๓ ภาษาบาลี อักษรไทย ชา.อ.๙ มหานิปาต(๑)

หน้าที่ ๑-๗.

หน้าที่ ๑.

มหานิปาตวณฺณนา ---------- เตมิยชาตกํ มา ปณฺฑิจฺจยํ วิภาวยาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหาภิเนกฺขมฺมปารมึ อารพฺภ กเถสิ ฯ เอกทิวสํ หิ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา ภควโต มหาภิเนกฺขมฺมปารมึ วณฺณยนฺตา นิสีทึสุ ฯ สตฺถา ทิพฺพโสเตน ตํ สุตฺวา คนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา ธมฺมสภายํ อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว มม ปูริตปารมิสฺส รชฺชํ ฉทฺเทตฺวา มหาภินิกฺขมนํ นาม อจฺฉริยํ อหํ หิ ปุพฺเพ อปริปกฺเก ญาเณ ปารมิโย ปูเรนฺโตปิ รชฺชํ ฉทฺเทตฺวา มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขนฺโตเยวาติ วตฺวา ตุณฺหี อโหสิ เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต ภิกฺขเว พาราณสิยํ กาสิกราชา นาม ธมฺเมน สเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺส โสฬสสหสฺสา นาฏกิตฺถิโย อเหสุํ ฯ ตาสุ เอกาปิ ปุตฺตํ วา ธีตรํ วา น ลภติ ฯ ตทา นาครา อมฺหากํ รญฺโญ วงฺสานุรกฺขิโต เอโก ปุตฺโตปิ นตฺถีติ กุสราชชาตเก อาคตนเยเนว ราชงฺคเณ สนฺนิปติตฺวา ราชานํ เทว ปุตฺตํ ปตฺเถถาติ อาหํสุ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ตสฺมึ ขเณ โสฬสสหสฺสา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒.

อิตฺถิโย ปกฺโกสาเปตฺวา ตุมฺเห ปุตฺตํ ปตฺเถถาติ อาณาเปสิ ฯ ตา อิตฺถิโย จนฺทาทีนํ เทวตานํ อายาจนอุปฏฺฐานาทีนิ กตฺวา ปตฺเถนฺติโยปิ ปุตฺตํ วา ธีตรํ วา น ลภึสุ ฯ อคฺคมเหสี ปนสฺส มทฺทราชธีตา จนฺทเทวี นาม สีลสมฺปนฺนา อโหสิ ฯ ราชา ภทฺเท ตวํปิ ปุตฺตํ ปตฺเถหีติ อาณาเปสิ ฯ เทวี ตสฺส รญฺโญ วจนํ สุตฺวา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปุณฺณมีทิวเส อุโปสถํ สมาทยิตฺวา โอมุตฺตสพฺพาภรณา จุลฺลสยเน นิปนฺนา อตฺตโน สีลํ อาวชฺชมานา สจาหํ อขณฺฑสีลํ รกฺขามิ อิมินา สจฺเจน ปุตฺโต เม อุปฺปชฺชตูติ สจฺจกิริยํ อกาสิ ฯ ตสฺสา สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ สกฺโก อาวชฺเชนฺโต ตํ การณํ ญตฺวา จนฺทเทวี ปุตฺตํ ปตฺเถติ หนฺทาหํ ทสฺสามิ ตสฺสา ปุตฺตนฺติ ตสฺสา อนุจฺฉวิกํ ปุตฺตํ อุปธาเรนฺโต โพธิสตฺตํ ปสฺสิ ฯ โพธิสตฺโตปิ ตทา วีสติวสฺสานิ พาราณสิยํ รชฺชํ กาเรตฺวา ตโต จุโต อุสฺสุทนิรเย นิพฺพตฺโต อสีติวสฺสสหสฺสานิ ตตฺถ ปจิตวา ตโต จวิตฺวา ตาวตึสภวเน นิพฺพตฺติ ตตฺถาปิ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จวิตฺวา อุปริเทวโลกํ คนฺตุกาโม อโหสิ ฯ อถ สกฺโก ตสฺส สนฺติกํ คนฺตวา มาริส ตยิ มนุสฺสโลเก อุปฺปนฺเน ปารมิโย เต ปูเรสฺสนฺติ มหาชนสฺส จ วุฑฺฒิ ภวิสฺสติ มาตาปิตูนํ วุฑฺฒิ ภวิสฺสติ อยํ หิ กาสิกรญฺโญ จนฺทาเทวี นาม อคฺคมเหสี ปุตฺตํ ปตฺเถติ ตสฺสา กุจฺฉิยํ อุปฺปชฺชาหีติ วตฺวา ตสุส เจว อญฺเญสญฺจ จวนธมฺมานํ ปญฺจสตานํ เทวปุตฺตานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓.

ปติญฺญํ คเหตฺวา สกฏฺฐานเมว อคมาสิ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปญฺจหิ เทวปุตฺตสเตหิ สทฺธึ จวิตฺวา สยํ ตสฺสา จนฺทเทวิยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ อิตเร ปน ปญฺจสตเทวปุตฺตา อมจฺจภริยานํ กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหึสุ ฯ ตทา จนฺทเทวิยา กุจฺฉิ วชิรปุณฺณา วิย อโหสิ ฯ สา คพฺภสฺส ปติฏฺฐิตภาวํ ญตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ตสฺสา คพฺภปริหารํ ทาเปสิ ฯ สา ปริปุณฺณคพฺภา ธญฺญปุญฺญลกฺขณสมฺปนฺนํ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ตํ ทิวสเมว อมจฺจเคเหสุ อมจฺจภริยาโย ปญฺจกุมารสตานิ วิชายึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ ราชา อมจฺจคณปริวุโต มหาตเล นิสินฺโน อโหสิ ฯ อถสฺส ปุตฺโต เต เทว ชาโตติ อาโรจยึสุ ฯ เตสํ วจนํ สุตฺวา รญฺโญ ปฐมํ ปุตฺตเปมํ อุปฺปชฺชิตฺวา ฉวิยาทีนิ ฉินฺทิตฺวา อฏฺฐิมิญฺชํ อาหจฺจ อฏฺฐาสิ ฯ อพฺภนฺตเรปิสฺส ปีติ อุปฺปชฺชิ ฯ รญฺโญ อมจฺจานญฺจ หทยํปิ สีตลํ ชาตํ ฯ โส อมจฺเจ ปุจฺฉิ ตุฏฺฐา นุโข ตุมฺเห มม ปุตฺโต ชาโตติ ฯ กึ กเถถ เทว มยํ ปุพฺเพ อนาถา ภเวยฺยาม อิทานิ สนาถา ชาตา ภเวยฺยาม สามิโก โน ลทฺโธติ อาหํสุ ฯ เตสํ วจนํ สุตฺวา รญฺโญ ปีติ อุปฺปชฺชิ ฯ อถ ราชา มหาเสนาคุตฺตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาณาเปสิ โภ มหาเสนาคุตฺต มม ปุตฺตสฺส ปริวาโร ลทฺธุํ วฏฺฏติ คจฺฉ ตวํ อมจฺจเคเหสุ อชฺช ชาตทารกา เอตฺตกา นามาติ โอโลเกหีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา คนฺตวา อมจฺจเคเหสุ ปญฺจทารกสตานิ ทิสฺวา อาคนฺตวา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ตสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔.

วจนํ สุณนฺตสฺส รญฺโญ ปีติ อุปฺปชฺชิ ฯ ราชา ปญฺจนฺนํ ทารกสตานํ กุมารปสาธนานิ ทาเปตฺวา ปญฺจธาตีสตานิ ทาเปสิ ฯ มหาสตฺตสฺส ปน อติทีฆาทิโทสวชฺชิตา อลมฺพตฺถนิโย มธุรถญฺญาโย จตุสฏฺฐี ธาติโย อทาสิ ฯ กสฺมา วิวชฺเชติ ฯ อติทีฆาย หิ อิตฺถิยา ปสฺเส นิสีทิตฺวา ถนํ ปิวโต ทารกสฺส คีวา อติทีฆา โหติ ฯ อติรสฺสาย อิตฺถิยา ปสฺเส นิสีทิตฺวา ถนํ ปิวโต ทารกสฺส นิปฺปีฬิตกณฺฐฏฺฐิโกว โหติ ฯ อติกีสาย อิตฺถิยา ปสฺเส นิสีทิตฺวา ถนํ ปิวโต ทารกสฺส อูรู รุชฺชนฺติ ฯ อติถูลาย อิตฺถิยา ปสฺเส นิสีทิตฺวา ถนํ ปิวโต ทารกสฺส ผกฺขปาทา ๑- โหนฺติ ฯ อติกาฬิกาย อิตฺถิยา ขีรํ อติสีตลํ โหติ ฯ อจฺโจทาตาย อิตฺถิยา ขีรํ อติอุณฺหํ โหติ ฯ ลมฺพตฺถนิยา อิตฺถิยา ถนํ ปิวโต ทารกสฺส อุปปีฬิตนาสิโก โหติ ฯ กาสานญฺจ ปน อิตฺถีนํ ขีรํ อติอมฺพิลํ โหติ ฯ สาสานญฺจ ปน อิตฺถีนํ ขีรํ อติกฏุกาทิเภทํ โหติ ตสฺมา สพฺเพ เต โทเส วิวชฺเชตฺวา อติทีฆาทิโทสวิรหิตา อลมฺพตฺถนิโย มธุรถญฺญาโย จตุสฏฺฐี ธาติโย ทตฺวา มหนฺตํ สกฺการํ กตฺวา จนฺทเทวิยาปิ วรํ อทาสิ ฯ สา วรํ คหิตกํ กตฺวา ปุน รญฺโญเยว ฐเปสิ ฯ นามคหณทิวเส ปนสฺส ลกฺขณปาฐกานํ พฺราหฺมณานํ มหาสกฺการํ กตฺวา มหาสตฺตสฺส อนฺตรายภาวํ ปุจฺฉิ ฯ เต พฺราหฺมณา ลกฺขณปาฐกา ตสฺส ลกฺขณสมฺปตฺตึ ทิสฺวา มหาราช ธญฺญปุญฺญลกฺขณสมฺปนฺโน เต ปุตฺโต ติฏฺฐตุ เอโก ทีโป @เชิงอรรถ: ขลงฺก ปกฺขาติปิ ปาโฐ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕.

จตุนฺนมฺปิ มหาทีปานํ ทฺวิสหสฺสปริตฺตทีปปริวารานํ รชฺชํ กาเรตุํ สมตฺโถ โหติ นาสฺส โกจิ อนฺตราโย ปญฺญายตีติ วทึสุ ฯ ราชา เตสํ วจนํ สุตฺวา ตุฏฺโฐ กุมารสฺส นามํ กโรนฺโต ยสฺมา ปน กุมารสฺส ชาตทิวเส สกลกาสิกรฏฺเฐ เทโว วสฺสิ ยสฺมา จ โส รญฺโญ เจว อมจฺจานญฺจ มหาชนานญฺจ หทยํ เตมิยมาโน วิย ชาโต ตสฺมา เตมิยกุมาโรเตฺววสฺส นามํ อกาสิ ฯ อถ นํ เอกมาสิกํ ธาติโย นหาเปตฺวา อลงฺกริตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ อานยึสุ ฯ ราชา ปิยปุตฺตํ โอโลเกตฺวา อาลิงฺคิตฺวา สีเส จุมฺพิตฺวา องฺเก นิสีทาเปตฺวา กุมารสฺส รมยมาโน นิสีทิ ฯ ตสฺมึ ขเณ จตฺตาโร โจรา อานีตา ฯ ราชา เต ทิสฺวา เตสุ เอกสฺส โจรสฺส สกณฺฏกาหิ กสาหิ ปหารสหสฺสํ กโรถาติ อาณาเปสิ เอกสฺส โจรสฺส สํขลิกาย พนฺธิตฺวา พนฺธนาคารปฺปเวสนํ กโรถาติ อาณาเปสิ เอกสฺส โจรสฺส สรีเร สตฺติปฺปหารํ กโรถาติ อาณาเปสิ เอกสฺส โจรสฺส สูลาโรปนํ กโรถาติ อาณาเปสิ ฯ อถ มหาสตฺโต ปิตุวจนํ สุตฺวา ภีตตสิโต หุตฺวา อโห มม ปิตา รชฺชํ นิสฺสาย อติภาริยํ นิรยคามึ กมฺมํ กโรตีติ จินฺเตสิ ฯ ปุนทิวเส โพธิสตฺตํ เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา อลงฺกตสิริสยเน นิปชฺชาเปสุํ ฯ โส โถกํ นิทฺทายิตฺวา ปพุทฺโธ อกฺขีนิ อุมฺมิเลตฺวา เสตจฺฉตฺตํ โอโลเกนฺโต มหนฺตํ สิริวิภวํ ปสฺสิ ฯ อถสฺส ปกติยา ภีตตสิตสฺส อติเรกตรํ ภยํ อุปฺปชฺชิ ฯ โส จินฺเตสิ กุโต นุโข อหํ อิมํ ราชเคหํ อาคโตมฺหีติ ฯ โส อุปธาเรนฺโต ชาติสฺสรญาเณน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖.

เทวโลกโต อาคตภาวํ ญตฺวา ตโต ปรํ โอโลเกนฺโต อุสฺสุทนิรเย ปจนภาวํ ปสฺสิ ตโต ปรํ โอโลเกนฺโต ตสฺมึเยว นคเร ราชภาวํ อญฺญาสิ ฯ อถสฺส สฺวาหํ วีสติวสฺสานิ พาราณสิยํ รชฺชํ กาเรตฺวา อสีติวสฺสสหสฺสานิ อุสฺสุทนิรเย ปจิตฺวา อิทานิ ปุนปิ อิมสฺมึ โจรเคเห นิพฺพตฺโตสฺมิ ปิตา เม หิยฺโย จตูสุ โจเรสุ อานีเตสุ ตถารูปํ ผรุสํ นิรยสํวตฺตนิกํ กถํ กเถสิ สจาหํ รชฺชํ กาเรสฺสามิ ปุนปิ นิรเย นิพฺพตฺติตฺวา มหาทุกฺขํ อนุภวิสฺสามีติ อาวชฺเชนฺตสฺเสว มหนฺตํ ภยํ อุปฺปชฺชิ ฯ โพธิสตฺตสฺส กาญฺจนวณฺณํ สรีรํ หตฺเถน ปริมทฺทิตํ วิย ปทุมํ มิลาตํ ทุวณฺณํ อโหสิ ฯ โส กถํ นุโข อหํ อิมมฺหา โจรเคหา มุญฺเจยฺยนฺติ จินฺเตนฺโต นิปชฺชิ ฯ อถ นํ เอกสฺมึ อนฺตเร อตฺตภาเว มาตา ภูตปุพฺพา เสตจฺฉตฺเต อธิวตฺถา เทวตา อสฺสาเสตฺวา ตาต เตมิยกุมาร มา โสจิ มา จินฺตยิ มา ภายิ สเจ อิโต มุญฺจิตุกาโมสิ ตวํ อปีฐสปฺปิเยว ปีฐสปฺปิ วิย โหหิ อพธิโรปิ พธิโร วิย โหหิ อมูโคปิ มูโค วิย โหหีติ อิมานิ ตีณิ องฺคานิ อธิฏฺฐาย อตฺตโน ปณฺฑิตภาวํ มา ปกาเสหีติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห มา ปณฺฑิจฺจยํ วิภาวย พาลมโต ภว สพฺพปาณินํ สพฺโพ ตญฺชโน โอจินายตุ เอวํ ตว อตฺโถ ภวิสฺสตีติ ฯ ตตฺถ มา ปณฺฑิจฺจยนฺติ อตฺตโน ปณฺฑิตภาวํ มา ปกาเสหิ ฯ ปณฺฑิจฺจนฺติ อยเมว วา ปาโฐ ฯ พาลมโตติ พาลสมฺมโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗.

สพฺพปาณินนฺติ สพฺพปาณีภิ ชเนหิ ฯ สพฺโพ ตญฺชโนติ สกโล อนฺโตชโน เจว พหิชโน จ ฯ โอจินายตูติ อวมญฺญตุ นีหรเถตํ กาฬกณฺณินฺติ อวชานาตุ ฯ โส ตสฺสา วจเนน อสฺสาสํ ปฏิลภิตฺวา ทุติยํ คาถมาห กโรมิ เต ตํ วจนํ ยํ มํ ภณสิ เทวเต อตฺถกามาสิ เม อมฺม หิตกามาสิ เทวเตติ ฯ อิมํ คาถํ วตฺวา ตานิ ตีณิ องฺคานิ อธิฏฺฐหิ ฯ สา เทวตา อนฺตรธายิ ฯ อถ ราชา ปุตฺตสฺส อนุกฺกณฺฐนตฺถาย ตานิ ปริวารานิ ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ตานิ ปญฺจกุมารสตานิ ตสฺส สนฺติเกเยว นิสีทาเปสิ ฯ เต ทารกา ถญฺญตฺถาย โรทนฺติ ฯ มหาสตฺโต ปน นิรยภยตชฺชิโต อชฺชโต ปฏฺฐาย เม กาโย สุสฺสิตฺวาปิ มตเมว เสยฺโยติ จินฺเตตฺวา น โรทติ ฯ ธาติโย ตํ ปวุตฺตึ จนฺทเทวิยา อาโรเจสุํ ฯ สา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา เนมิตฺตเก พฺราหฺมเณ ปกฺโกสาเปตฺวา ปุจฺฉิ ฯ อถ นํ พฺราหฺมณา เทว กุมารสฺส ปกติเวลํ อติกฺกมิตฺวา ถญฺญํ ทาตุํ วฏฺฏติ เอวํ โส โรทมาโน ถนํ ทฬฺหํ คเหตฺวา สยเมว ปิวิสฺสตีติ วทึสุ ฯ ตโต ปฏฺฐาย ธาติโย ตสฺส ปกติเวลํ อติกฺกมิตฺวา ถญฺญํ เทนฺติ ททมานา จ กทาจิ เอกวารํ อติกฺกเมนฺติ กทาจิ สกลมฺปิ ทิวสํ ขีรํ น เทนฺติ ฯ โส นิรยภยตชฺชิโต สุสฺสนฺโตปิ ถญฺญตฺถาย น โรทติ ฯ อถ นํ อโรทนฺตํ ทิสฺวา จนฺทเทวี ปุตฺโต เม ฉาโตติ สยเมว ถญฺญํ ปาเยสิ ฯ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๓ หน้าที่ ๑-๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=43&page=1&pages=7&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=43&A=1&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=43&A=1&modeTY=2&pagebreak=1#p1


จบการแสดงผล หน้าที่ ๑-๗.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]