อรรถกถาเล่มที่ ๔๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
ชา.อ.๘ ปญฺญาส-อสีตินิปาต
หน้าที่ ๑๑๗-๑๒๐.

หน้าที่ ๑๑๗.
         สายํ ปาโต กูฏการี       อโยกูเฏหิ หญฺติ
         ตโต วนฺตํ ทุรตฺตานํ       ปเรสํ ภุญฺชเต สทา ฯ
         ธงฺกา เภรณฺฑกา คิชฺฌา    กาโกลา จ อโยมุขา
         วิปฺผนฺทมานํ ขาทนฺติ        นรํ กิพฺพิสการินํ ฯ
         เย มิเคน มิคํ หนฺติ       ปกฺขึ วา ปน ปกฺขินา
         อสนฺโต รชสา ฉนฺนา      คนฺตฺวา เต นิรยุสฺสทนฺติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺโม ปโถติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺโม เขโม  อปฺปฏิภโย
สุคติมคฺโค ฯ วิสมชีวิโนติ อธมฺเมน กปฺปิตชีวิกา ฯ นิรเยติ เต
เอเตสํ นิพฺพตฺตนิรเย กเถมิ ฯ สุโณหิ เมติ มหาสตฺโต รญฺา
ปิตุฆาฏกานํ นิพฺพตฺตนิรยํ ปุจฺฉิโตปิ ปมํ ตํ อทสฺเสตฺวา อฏฺ
มหานิรเย โสฬส จ อุสฺสทนิรเย ทสฺเสตุํ เอวมาห ฯ กึการณา ฯ
ปมํ หิ ตสฺมึ ทสฺสิยมาเน ราชา ผลิเตน หทเยน ตตฺเถว มเรยฺย
อิเมสุ ปน นิรเยสุ ปจฺจมานสตฺเต ทิสฺวา ทิฏฺานุคติโก หุตฺวา
อหํ วิย อญฺเปิ พหู ปาปกมฺมิโน อตฺถิ อหํ เอเตสํ อนฺตเร
ปจฺจิสฺสามีติ สญฺชาตูปตฺถมฺโภ อโรโค ภวิสฺสตีติ เต ปน นิรเย
ทสฺเสนฺโต มหาสตฺโต ปมํ อิทฺธิพเลน ปวึ ทฺวิธา กตฺวา ปจฺฉา
ทสฺเสสิ ฯ เตสํ วจนตฺโถ ฯ นิรยปาเลหิ ปชฺชลิตานิ นานาวุธานิ
คเหตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺนา เนรยิกสตฺตา ปุนปฺปุนํ สญฺชีวนฺติ
เอตฺถาติ สญฺชีโว ฯ นิรยปาลา ปุนปฺปุนํ นทนฺตา วคฺคนฺตา ปชฺชลิตานิ
นานาวุธานิ คเหตฺวา ชลิตาย โลหปวิยา เนรยิเก อปราปรํ
อนุพนฺธิตฺวา ปหริตฺวา ชลิตปวิยํ ปติเต ชลิตกาฬสุตฺตํ ปาเตตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑๘.
ชลิตผรสุํ คเหตฺวา สยํ อุนฺนทนฺตา มหนฺเตน อฏฺฏสฺสเรน วิรวนฺเต
อฏฺเส โสฬสํเส กโรนฺตา เอตฺถ คจฺฉนฺตีติ กาฬสุตฺโต ฯ มหนฺตา
ชลิตอยปพฺพตา ฆาเฏนฺติ เอตฺถาติ สงฺฆาโฏ ฯ ตตฺถ กิร สตฺเต
นวโยชนาย ชลิตอยปวิยา ยาว กฏิโต ปเวเสตฺวา นิจฺจลํ กโรนฺติ ฯ
อถ ปุรตฺถิมโต มหนฺโต ชลิโต อยปพฺพโต สมุฏฺาย อสนี วิย
วิรวนฺโต อาคนฺตฺวา เต สตฺเต สณฺหกรณียํ ติเล ปึสนฺโต วิย คนฺตฺวา
ปจฺฉิมทิสาย ติฏฺติ ฯ ปจฺฉิมทิสโต สมุฏฺิโตปิ ตเถว คนฺตฺวา
ปุรตฺถิมทิสาย ติฏฺติ ฯ เทฺว ปน เอกโต สมาคนฺตฺวา อุจฺฉุยนฺเต
อุจฺฉุขณฺฑานิ วิย ปีเฬนฺติ ฯ เอวํ ตตฺถ พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ
ทุกฺขํ อนุโภนฺติ ฯ
     เทฺว จ โรรุวาติ ชาลโรรุโว จ ธูมโรรุโว จาติ เทฺว ฯ
ตตฺถ ชาลโรรุโว กปฺเปน สณฺิตาหิ รตฺตโลหิตชาลาหิ ปุณฺโณ ฯ
ธูมโรรุโว ขารธูเมน ปุณฺโณ ฯ เตสุ ชาลโรรุเว ปจฺจนฺตานํ นวหิ
วณมุเขหิ ชาลา ปวิสิตฺวา สรีรํ ทหนฺติ ฯ ธูมโรรุเว ปจฺจนฺตานํ
นวหิ วณมุเขหิ ขารธูโม ปวิสิตฺวา ปิฏฺ วิย สรีรํ เสเทสิ ฯ
อุภยตฺถาปิ ปจฺจนฺตา สตฺตา มหาวิรวํ วิรวนฺติ เทฺวปิ โรรุวาติ
วุตฺตา ฯ ชาลานํ วา ปจฺจนสตฺตานํ วา เตสํ ทุกฺขสฺส วา วีจิ
อนฺตรา นตฺถิ เอตฺถาติ อวีจิ ฯ มหนฺโต อวีจิ มหาวีจิ ฯ ตตฺร หิ
ปุรตฺถิมาทีหิ ภิตฺตีหิ ชาลา อุฏฺหิตฺวา ปจฺฉิมภิตฺติอาทีสุ ปฏิหญฺติ
ตาว ภิตฺติโย วินิวิชฺฌิตฺวา ปุรโต โยชนสตํ คณฺหติ เหฏฺา
อุฏฺิตา ชาลา อุปริ ปฏิหญฺติ อุปริ อุฏฺิตา เหฏฺา ปฏิหญฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑๙.
เอวํ ตาเวตฺถ ชาลานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ ตสฺส ปน อนฺโต
โยชนสตฏฺานํ ขีรวลฺลิปิฏฺิสฺส ปูริตนาฬี วิย สตฺเตหิ นิรนฺตรํ
ปูริตํ จตูหิ อิริยาปเถหิ ปจฺจนฺตานํ สตฺตานํ ปมาณํ นตฺถิ น
จ อญฺมญฺ พฺยาพาเธนฺติ สกฏฺาเนเยว ปจฺจนฺติ ฯ เอวเมตฺถ
สตฺตานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ ยถา ปน ชิวฺหคฺเค ฉ มธุวินฺทูนิ
สตฺตมสฺส ตามฺพโลหวินฺทุโน อนุทหนพลวตาย อพฺโพหาริกานิ โหนฺติ
ตถา ตตฺถ อนุทหนพลวตาย เสสา ฉ อกุสลวิปากา อุเปกฺขา
อพฺโพหาริกา โหนฺติ ฯ ทุกฺขเมว ายติ นิรนฺตรํ ปญฺายติ ฯ
เอวเมตฺถ ทุกฺขสฺส วีจิ นาม นตฺถิ ฯ สฺวายํ สห ภิตฺตีหิ วิกฺขมฺภนโต
อฏฺารสาธิกติโยชนสโต อาวฏฺฏโต จตุปณฺณาสาธิกนวโยชนสโต สห
อุสฺสเทหิ ทสโยชนสหสฺสานิ ฯ เอวมสฺส มหนฺตตา เวทิตพฺพา ฯ
     นิจฺจเล สตฺเต ตปตีติ ตาปโน ฯ อติวิย ตาเปตีติ ปตาปโน ฯ
ตตฺถ ตาปนสฺมึ สตฺเต ตาลกฺขนฺธปฺปมาเณ ชลิตอยสูเล นิสีทาเปนฺติ ฯ
ตโต เหฏฺา ปวี ชลติ สูลํ น ชลติ สตฺตา ชลนฺติ ฯ เอวํ
โส นิรโย นิจฺจเล สตฺเต ตปติ ฯ อิตรสฺมึ ปน นิพฺพตฺตสตฺเต
ชลนฺเตหิ อาวุเธหิ ปหริตฺวา ชลิตอยปพฺพตํ อาโรเปนฺติ ฯ
เตสํ ปพฺพตมตฺถเก ิตกาเล กมฺมปจฺจโย วาโต ปหรติ ฯ เต
ตตฺถ สณฺาตุํ อสกฺโกนฺตา อุทฺธํปาทา อโธสิรา ปตนฺติ ฯ อถ
เหฏฺา อยปวิโต ชลิตานิ อยสูลานิ อุฏฺหนฺติ ฯ เต ตานิ
มตฺถเกเนว อาสาเทตฺวา เตสุ วินิวิทฺธสรีรา ชลนฺตา ชลนฺตา
ปจฺจนฺติ ฯ เอวเมว อติวิย ตาเปตีติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒๐.
     โพธิสตฺโต ปน เอเต นิรเย ทสฺเสนฺโต ปมํ สญฺชีวํ
ทสฺเสตฺวา ตตฺถ ปจฺจนฺเต เนรยิกสตฺเต ทิสฺวา มหาชนสฺส มหาภเย
อุปฺปนฺเน ตํปิ อนฺตรธาเปตฺวา ปุน ปวึ ทฺวิธา กตฺวา กาฬสุตฺตํ
ทสฺเสสิ ฯ ตตฺถปิ ปจฺจมาเน สตฺเต ทิสฺวา มหาชนสฺส มหาภเย
อุปฺปนฺเน ตํปิ อนฺตรธาเปสีติ ฯ เอวํ ปฏิปาฏิยา ทสฺเสสิ ฯ ตโต
ราชานํ อามนฺเตตฺวา มหาราช ตยา อิเมสุ อฏฺสุ มหานิรเยสุ
ปจฺจมาเน สตฺเต ทิสฺวา อปฺปมาทํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา ปุน
เตสญฺเว มหานิรยานํ กิจฺจํ กเถตุํ อิจฺเจเตติ อาทิมาห ฯ
     ตตฺถ อกฺขาตาติ มยา จ ตุยฺหํ กถิตา โปราณเกหิ จ
กถิตาเยว ฯ อากิณฺณาติ ปริปุณฺณา ฯ ปจฺเจกา โสฬสุสฺสทาติ
เอเตสํ นิรยานํ เอเกกสฺส จตูสุ ทฺวาเรสุ เอเกกสฺมึ จตฺตาโร
จตฺตาโร กตฺวา โสฬส โสฬส อุสฺสทนิรยาติ สพฺเพปิ สตํ อฏฺวีสติ จ
อุสฺสทนิรยา อฏฺ จ มหานิรยาติ ฉตฺตึสนิรยสตํ ฯ กทริยตาปนาติ
สพฺเพเปเต กทริยานํ ตาปนา พลวทุกฺขตาย โฆรา
กปฺปฏฺิตนิพฺพตฺตานํ อจฺจีนํ อตฺถิตาย อจฺจิมนฺโต ภยสฺส
มหนฺตตาย มหพฺภยา ทิฏฺมตฺตา วา โลมานิ หํสนฺตีติ โลมหํสนรูปา
จ ภึสนตาย เภสฺมา ภยชนนตาย ปฏิภยา สุขาภาเวน ทุกฺขา ฯ
จตุกฺโกณาติ สพฺเพปิ จตุรสฺสมญฺชุสสทิสา ฯ วิภตฺตาติ จตุทฺวารวเสน
วิภตฺตา ฯ ภาคโส มิตาติ ทฺวารวีถีนํ วเสน โกฏฺาเส
เปตฺวา มิตา ฯ อยสา ปฏิกุชฺชิตาติ สพฺเพปิ นวโยชนิเกน
อยกปาเลน ปฏิจฺฉนฺนา ฯ ผุฏา ติฏฺนฺตีติ สพฺเพปิ เอตฺตกํ านํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้าที่ ๑๑๗-๑๒๐.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=42&page=117&pages=4&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=42&A=2371&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=42&A=2371&pagebreak=1#p117