อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๑๕.

ตโยอตฺตปฏิลาภวณฺณนา [๔๒๘] เอวํ ภควา ปเรสํ นิฏฺาย อนิยฺยานิกตฺตํ ทสฺเสตฺวา อตฺตโน นิฏฺาย นิยฺยานิกภาวํ ทสฺเสตุํ "ตโย โข เม โปฏฺปาทา"ติ อาทิมาห. ตตฺถ อตฺตปฏิลาโภติ อตฺตภาวปฏิลาโภ, เอตฺถ จ ภควา ตีหิ อตฺตภาวปฏิลาเภหิ ตโย ภเว ทสฺเสสิ. โอฬาริกตฺตภาวปฏิลาเภน อวีจิโต ปฏฺาย ปรนิมฺมิตวสวตฺติปริโยสานํ กามภวํ ทสฺเสสิ. มโนมยอตฺตภาวปฏิลาเภน ปมชฺฌานภูมิโต ปฏฺาย อกนิฏฺพฺรหฺมโลกปริโยสานํ รูปภวํ ทสฺเสสิ. อรูปอตฺตภาวปฏิลาเภน อากาสานญฺจายตนพฺรหฺมโลกโต ปฏฺาย เนวสญฺานาสญฺายตนพฺรหฺมโลกปริโยสานํ อรูปภวํ ทสฺเสสิ. [๔๒๙] สํกิเลสิกา ธมฺมา นาม ทฺวาทส อกุสลจิตฺตุปฺปาทา. โวทานิยา ธมฺมา นาม สมถวิปสฺสนา. ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตนฺติ มคฺคปญฺาผลปญฺานํ ปาริปูริญฺเจว วิปุลภาวญฺจ. ปามุชฺชนฺติ ตรุณปีติ. ปีตีติ พลวตุฏฺิ. กึ วุตฺตํ โหติ? ยํ อโวจุมฺหา "สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสตี"ติ, ตตฺถ ตสฺส เอวํ วิหรโต ตํ ปาโมชฺชญฺเจว ภวิสฺสติ, ปีติ จ นามกายปสฺสทฺธิ จ สติ จ สุปฏฺิตา อุตฺตมาณญฺจ สุโข จ วิหาโร. สพฺพวิหาเรสุ จ อยเมว วิหาโร "สุโข"ติ วตฺตุํ ยุตฺโต "อุปสนฺโต ปรมมธุโร"ติ. ตตฺถ ปมชฺฌาเน ปามุชฺชาทโย ฉปิ ธมฺมา ลพฺภนฺติ, ทุติยชฺฌาเน ทุพฺพลปีติสงฺขาตํ ปาโมชฺชํ นิวตฺตติ, เสสา ปญฺจ ลพฺภนฺติ. ตติเย ปีติ นิวตฺตติ, เสสา จตฺตาโร ลพฺภนฺติ. ตถา จตุตฺเถ อิเมสุ จ จตูสุ ฌาเนสุ สมฺปสาทนสุตฺเต ^๑- สุทฺธวิปสฺสนาปาทกชฺฌานเมว กถิตํ. ปาสาทิกสุตฺเต ^๒- จตูหิ มคฺเคหิ สทฺธึ วิปสฺสนา กถิตา. ทสุตฺตรสุตฺเต ^๓- จตุตฺถชฺฌานิกผลสมาปตฺติ กถิตา. อิมสฺมึ โปฏฺปาทสุตฺเต ปาโมชฺชํ ปีติเววจนเมว กตฺวา ทุติยชฺฌานิกผลสมาปตฺติ นาม กถิตาติ เวทิตพฺพา. [๔๓๒-๔๓๗] อยํ วา โสติ เอตฺถ วาสทฺโท วิภาวนตฺโถ โหติ. อยํ โสติ เอวํ วิภาเวตฺวา ปกาเสตฺวา พฺยากเรยฺยาม. ยถา ปเร "เอกนฺตสุขํ อตฺตานํ สญฺชานาถา"ติ ปุฏฺา "โน"ติ วทนฺติ, น นํ เอวํ วทามาติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: ^๑ ที. ปาฏิ. ๑๑/๑๔๑/๘๕ ^๒ ที. ปาฏิ. ๑๑/๑๖๔/๑๐๑ ^๓ ที. ปาฏิ. ๑๑/๓๕๐/๒๔๑

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๑๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=315&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=8244&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=8244&pagebreak=1#p315