อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๑๕.

ตโยอตฺตปฏิลาภวณฺณนา [๔๒๘] เอวํ ภควา ปเรสํ นิฏฺฐาย อนิยฺยานิกตฺตํ ทสฺเสตฺวา อตฺตโน นิฏฺฐาย นิยฺยานิกภาวํ ทสฺเสตุํ "ตโย โข เม โปฏฺฐปาทา"ติ อาทิมาห. ตตฺถ อตฺตปฏิลาโภติ อตฺตภาวปฏิลาโภ, เอตฺถ จ ภควา ตีหิ อตฺตภาวปฏิลาเภหิ ตโย ภเว ทสฺเสสิ. โอฬาริกตฺตภาวปฏิลาเภน อวีจิโต ปฏฺฐาย ปรนิมฺมิตวสวตฺติปริโยสานํ กามภวํ ทสฺเสสิ. มโนมยอตฺตภาวปฏิลาเภน ปฐมชฺฌานภูมิโต ปฏฺฐาย อกนิฏฺฐพฺรหฺมโลกปริโยสานํ รูปภวํ ทสฺเสสิ. อรูปอตฺตภาวปฏิลาเภน อากาสานญฺจายตนพฺรหฺมโลกโต ปฏฺฐาย เนวสญฺญานาสญฺญายตนพฺรหฺมโลกปริโยสานํ อรูปภวํ ทสฺเสสิ. [๔๒๙] สํกิเลสิกา ธมฺมา นาม ทฺวาทส อกุสลจิตฺตุปฺปาทา. โวทานิยา ธมฺมา นาม สมถวิปสฺสนา. ปญฺญาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตนฺติ มคฺคปญฺญาผลปญฺญานํ ปาริปูริญฺเจว วิปุลภาวญฺจ. ปามุชฺชนฺติ ตรุณปีติ. ปีตีติ พลวตุฏฺฐิ. กึ วุตฺตํ โหติ? ยํ อโวจุมฺหา "สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสตี"ติ, ตตฺถ ตสฺส เอวํ วิหรโต ตํ ปาโมชฺชญฺเจว ภวิสฺสติ, ปีติ จ นามกายปสฺสทฺธิ จ สติ จ สุปฏฺฐิตา อุตฺตมญาณญฺจ สุโข จ วิหาโร. สพฺพวิหาเรสุ จ อยเมว วิหาโร "สุโข"ติ วตฺตุํ ยุตฺโต "อุปสนฺโต ปรมมธุโร"ติ. ตตฺถ ปฐมชฺฌาเน ปามุชฺชาทโย ฉปิ ธมฺมา ลพฺภนฺติ, ทุติยชฺฌาเน ทุพฺพลปีติสงฺขาตํ ปาโมชฺชํ นิวตฺตติ, เสสา ปญฺจ ลพฺภนฺติ. ตติเย ปีติ นิวตฺตติ, เสสา จตฺตาโร ลพฺภนฺติ. ตถา จตุตฺเถ อิเมสุ จ จตูสุ ฌาเนสุ สมฺปสาทนสุตฺเต ^๑- สุทฺธวิปสฺสนาปาทกชฺฌานเมว กถิตํ. ปาสาทิกสุตฺเต ^๒- จตูหิ มคฺเคหิ สทฺธึ วิปสฺสนา กถิตา. ทสุตฺตรสุตฺเต ^๓- จตุตฺถชฺฌานิกผลสมาปตฺติ กถิตา. อิมสฺมึ โปฏฺฐปาทสุตฺเต ปาโมชฺชํ ปีติเววจนเมว กตฺวา ทุติยชฺฌานิกผลสมาปตฺติ นาม กถิตาติ เวทิตพฺพา. [๔๓๒-๔๓๗] อยํ วา โสติ เอตฺถ วาสทฺโท วิภาวนตฺโถ โหติ. อยํ โสติ เอวํ วิภาเวตฺวา ปกาเสตฺวา พฺยากเรยฺยาม. ยถา ปเร "เอกนฺตสุขํ อตฺตานํ สญฺชานาถา"ติ ปุฏฺฐา "โน"ติ วทนฺติ, น นํ เอวํ วทามาติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: ^๑ ที. ปาฏิ. ๑๑/๑๔๑/๘๕ ^๒ ที. ปาฏิ. ๑๑/๑๖๔/๑๐๑ ^๓ ที. ปาฏิ. ๑๑/๓๕๐/๒๔๑

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๑๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=315&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=8244&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=8244&modeTY=2&pagebreak=1#p315