อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๐๗.

ปจฺจโยปิ การณสฺเสว นามํ, สการณาติ อตฺโถ. ตํ ปน การณํ ทสฺเสนฺโต "สิกฺขา เอกา"ติ อาห. ตตฺถ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชนฺตีติ สิกฺขาย เอกจฺจา สญฺา ชายนฺตีติ อตฺโถ. [๔๑๓] กา จ สิกฺขาติ ภควาติ อโวจาติ กตมา จ สา สิกฺขาติ ภควา วิตฺถาเรตุกมฺยตาปุจฺฉาวเสน อโวจ. อถ ยสฺมา อธิสีลสิกฺขา อธิจิตฺตสิกฺขา อธิปญฺาสิกฺขาติ ติสฺโส สิกฺขา โหนฺติ. ตสฺมา ตา ทสฺเสนฺโต ภควา สญฺาย สเหตุกํ อุปฺปาทนิโรธํ ทีเปตุํ พุทฺธุปฺปาทโต ปภูติ ตนฺติธมฺมํ เปนฺโต "อิธ โปฏฺปาท ตถาคโต โลเก"ติอาทิมาห. ตตฺถ อธิสีลสิกฺขา อธิจิตฺตสิกฺขาติ เทฺวเอว สิกฺขา สรูเปน อาคตา, ตติยา ปน "อยํ ทุกฺขนิโรธคามินีปฏิปทาติ โข โปฏฺปาท มยา เอกํสิโก ธมฺโม เทสิโต"ติ เอตฺถ สมฺมาทิฏฺิสมฺมาสงฺกปฺปวเสน ปริยาปนฺนตฺตา อาคตาติ เวทิตพฺพา. กามสญฺาติ ปญฺจกามคุณิกราโคปิ อสมุปฺปนฺนกามราโคปิ, ^๑- ตตฺถ ปญฺจกามคุณิกราโค อนาคามิมคฺเคน สมุคฺฆาตํ คจฺฉติ, อสมุปฺปนฺนกามราโค ปน อิมสฺมึ าเน วฏฺฏติ. ตสฺมา ตสฺส ยา ปุริมา กามสญฺาติ ตสฺส ปมชฺฌานสมงฺคิโน ยา ปุพฺเพ อุปฺปนฺนปุพฺพาย กามสญฺาย สทิสตฺตา ปุริมา กามสญฺาติ วุจฺเจยฺย, สา นิรุชฺฌติ, อนุปฺปนฺนาว นุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหตีติ ตสฺมึ ปมชฺฌานสมเย วิเวกชปีติสุขสงฺขาตา สุขุมสญฺา สจฺจา โหติ, ภูตา โหตีติ อตฺโถ. อถวา กามจฺฉนฺทาทิโอฬาริกงฺคปฺปหานวเสน สุขุมา จ สา ภูตตาย สจฺจา จ สญฺาติ สุขุมสจฺจสญฺา, วิเวกเชหิ ปีติสุเขหิ สมฺปยุตฺตา สุขุมสจฺจสญฺาติ วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺา, สา อสฺส อตฺถีติ วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ. เอส นโย สพฺพตฺถ. เอวํปิ สิกฺขาติ เอตฺถ ยสฺมา ปมชฺฌานํ สมาปชฺชนฺโต จ อธิฏฺหนฺโต จ วุฏฺหนฺโต จ สิกฺขติ, ตสฺมา ตํ เอวํ สิกฺขิตพฺพโต สิกฺขาติ วุจฺจติ. เตนปิ สิกฺขาสงฺขาเตน ปมชฺฌาเนน เอวํ เอกา วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม....กามจาโรปิ, เอวมุปริปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๓๐๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=307&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=8038&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=8038&pagebreak=1#p307