อรรถกถาเล่มที่ ๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
ที.อ. (สุมงฺคล.๑)
หน้าที่ ๒๕๒-๒๕๓.

หน้าที่ ๒๕๒.
มหามตฺโต, ตํ อามนฺเตสิ. อาคเมนฺตูติ มุหุตฺตํ ปฏิมาเนนฺตุ, มา คจฺฉนฺตูติ
วุตฺตํ โหติ.
                           โสณทณฺฑคุณกถา
      [๓๐๓] นานาเวรชฺชกานนฺติ นานาวิเธสุ รชฺเชสุ อญฺเญสุ อญฺเญสุ
กาสิโกสลาทีสุ รชฺเชสุ ชาตา, ตานิ วา เตสํ นิวาสา, ตโต วา
อาคตาติ นานาเวรชฺชกา, เตสํ นานาเวรชฺชกานํ. เกนจิเทว กรณีเยนาติ ตสฺมึ
กิร นคเร ทฺวีหิ กรณีเยหิ พฺราหฺมณา สนฺนิปตนฺติ ยญฺญานุภาวนตฺถํ วา
มนฺตสชฺฌายนตฺถํ วา. ตทา จ ตสฺมึ นคเร ยญฺโญ นตฺถิ. โสณทณฺฑสฺส ปน
สนฺติเก มนฺตสชฺฌายนตฺถํ เอเต สนฺนิปติตา. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "เกนจิเทว
กรณีเยนา"ติ. เต ตสฺส คมนํ สุตฺวา จินฺเตสุํ "อยํ โสณทณฺโฑ อุคฺคตพฺราหฺมโณ ๑-
เยภุยฺเยน จ อญฺเญ พฺราหฺมณา สมณํ โคตมํ สรณํ คตา, อยเมว น คโต.
สฺวายํ สเจ ตตฺถ คมิสฺสติ, อทฺธา สมณสฺส โคตมสฺส อาวฏฺฏนิยา มายาย
อาวฏฺฏิโต ตํ สรณํ คมิสฺสติ, ตโต เอตสฺสาปิ เคหทฺวาเร พฺราหฺมณานํ
อสนฺนิปาโต ๒- ภวิสฺสตี"ติ ๒- "หนฺทสฺส คมนนฺตรายํ กโรมา"ติ สมฺมนฺตยิตฺวา
ตตฺถ อคมํสุ. ตํ สนฺธาย "อถ โข เต พฺราหฺมณา"ติ อาทิ วุตฺตํ.
      ตตฺถ อิมินาปงฺเคนาติ อิมินาปิ การเณน. เอวํ เอตํ การณํ วตฺวา
ปุน "อตฺตโน วณฺเณ ภญฺญมาเน อตุสฺสนกสตฺโต นาม นตฺถิ, หนฺทสฺส
วณฺณภณเนน คมนํ นิวาเรสฺสามา"ติ ๓- จินฺเตตฺวา "ภวํ หิ โสณทณฺโฑ อุภโต
สุชาโต"ติ อาทีนิ การณานิ อาหํสุ.
      อุภโตติ ทฺวีหิปิ ปกฺเขหิ. มาติโต จ ปิติโต จาติ โภโต มาตา
พฺราหฺมณี, มาตุมาตา พฺราหฺมณี, ตสฺสาปิ มาตา พฺราหฺมณี, ปิตา พฺราหฺมโณ,
ปิตุปิตา พฺราหฺมโณ, ตสฺสาปิ ปิตา  พฺราหฺมโณติ เอวํ ภวํ อุภโต สุชาโต
มาติโต จ ปิติโต จ. สํสุทฺธคหณิโกติ สํสุทฺธา เต มาตุคหณี, กุจฺฉีติ อตฺโถ.
สมเวปากินิยา คหณิยาติ เอตฺถ ปน กมฺมชเตโชธาตุ "คหณี"ติ วุจฺจติ.
      ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคาติ เอตฺถ ปิตุปิตา ปิตามโห, ปิตามหสฺส
ยุคํ ปิตามหยุคํ. ยุคนฺติ อายุปฺปมาณํ วุจฺจติ. อภิลาปมตฺตเมว เจตํ. อตฺถโต ปน
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุตฺตมพฺราหฺมโณ   ๒ ก. สนฺนิปาโต น ภวิสฺสติ    ๓ ก.สี. นิวาเรมาติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕๓.
ปิตามโหเยว ปิตามหยุคํ. ตโต อุทฺธํ สพฺเพปิ ปุพฺพปุริสา ปิตามหคฺคหเณเนว
คหิตา. เอวํ ยาว สตฺตโม ปุริโส, ตาว สํสุทฺธคหณิโก. อถวา อกฺขิตฺโต
อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทนาติ ทสฺเสนฺติ. อกฺขิตฺโตติ "อปเนถ เอตํ, กึ อิมินา"ติ
เอวํ อกฺขิตฺ โตอนวกฺขิตฺโต. อนุปกฺกุฏฺโฐติ น อุปกฺกุฏฺโฐ, น อกฺโกสํ วา นินฺทํ
วา ลทฺธปุพฺโพ. เกน การเณนาติ? ชาติวาเทน. "อิติปิ หีนชาติโก เอโส"ติ
เอวรูเปน วจเนนาติ อตฺโถ.
      อฑฺโฑติ อิสฺสโร. มหทฺธโนติ มหตา ธเนน สมนฺนาคโต. ภวโต
หิ เคเห ปฐวิยํ ปํสุวาลิกา วิย พหุธนํ, สมโณ ปน โคตโม อธโน ภิกฺขาย
อุทรํ ปูเรตฺวา ยาเปตีติ ทสฺเสนฺติ. มหาโภโคติ ปญฺจกามคุณวเสน มหาอุปโภโค.
เอวํ ยํ ยํ คุณํ วทนฺติ, ตสฺส ตสฺส ปฏิปกฺขวเสน ภควโต อคุณํเยว ทสฺเสมาติ
มญฺญมานา วทนฺติ.
      อภิรูโปติ อญฺเญหิ มนุสฺเสหิ อภิรูโป อธิกรูโป. ทสฺสนีโยติ
ทิวสํปิ ปสฺสนฺตานํ อติตฺติกรณโต ทสฺสนโยคฺโค. ทสฺสเนเนว  จิตฺตปฺปสาทชนนโต
ปาสาทิโก. โปกฺขรตา วุจฺจติ สุนฺทรภาโว, วณฺณสฺส โปกฺขรตา วณฺณโปกฺขรตา,
ตาย วณฺณสมฺปตฺติยา  ยุตฺโตติ อตฺโถ. โปราณา ปนาหุ "โปกฺขรนฺติ สรีรํ
วทนฺติ, วณฺณํ วณฺณเมวา"ติ. เตสํ มเตน วณฺโณ จ โปกฺขรญฺจ วณฺณโปกฺขรานิ.
เตสํ ภาโว วณฺณโปกฺขรตา. อิติ ปรมาย วณฺณโปกฺขรตายาติ อุตฺตเมน
ปริสุทฺเธน วณฺเณน เจว สรีรสณฺฐานสมฺปตฺติยา จาติ อตฺโถ. พฺรหฺมวณฺณีติ
เสฏฺฐวณฺณี. ปริสุทฺธวณฺเณสุปิ เสฏฺเฐน สุวณฺณวณฺเณน  สมนฺนาคโตติ อตฺโถ.
พฺรหฺมวจฺฉสีติ มหาพฺรหฺมุโน สรีรสทิเสเนว สรีเรน  สมนฺนาคโต. อกฺขุทฺทาวกาโส
ทสฺสนายาติ "โภโต สรีเร ทสฺสนสฺส โอกาโส น ขุทฺทโก มหา, สพฺพาเนว
เต องฺคปจฺจงฺคานิ ทสฺสนียาเนว, ตานิ จาปิ มหนฺตาเนวา"ติ ทีเปนฺติ.
      สีลมสฺส อตฺถีติ สีลวา. วุฑฺฒํ วฑฺฒิตํ ๑- สีลมสฺสาติ วุฑฺฒสีลี. ๒-
วุฑฺฒสีเลนาติ วุฑฺเฒน วฑฺฒิเตน สีเลน. สมนฺนาคโตติ ยุตฺโต, อิทํ
วุฑฺฒสีลีปทสฺเสว เววจนํ. สพฺพเมตํ ปญฺจสีลมตฺตเมว สนฺธาย วทนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วุทฺธํ วทฺธิตํ, อิ. วทฺธํ วฑฺฒิตํ เอวมุปริปิ.    ๒ ฉ.ม., อิ. วุทฺธสีลี


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๒๕๒-๒๕๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=252&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=6611&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=6611&modeTY=2&pagebreak=1#p252