อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๑๖.

เตสํ เวทนาปจฺจยา ตณฺหาติ อาทีสุ เวทนาติ ฉผสฺสายตนสมฺภวา เวทนา. สา รูปตณฺหาทิเภทาย ตณฺหาย อุปนิสฺสยโกฏิยา ปจฺจโย โหติ. เตน วุตฺตํ "เตสํ เวทนาปจฺจยา ตณฺหา"ติ. สา ปน จตุพฺพิธสฺส อุปาทานสฺส อุปนิสฺสยโกฏิยา เจว สหชาตโกฏิยา จ ปจฺจโย โหติ. ตถา อุปาทานํ ภวสฺส, ภโว ชาติยา อุปนิสฺสยโกฏิยา ปจฺจโย โหติ. ชาตีติ เจตฺถ ^๑- สวิการา ปญฺจกฺขนฺธา ทฏฺพฺพา. ชาติชรามรณสฺส เจว โสกาทีนญฺจ อุปนิสฺสยโกฏิยา ปจฺจโย โหติ. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถารโต ปน ปฏิจฺจสมุปฺปาทกถา วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตา, อิธ ปนสฺส ปโยฺนมตฺตเมว เวทิตพฺพํ. ภควา หิ วฏฺฏกถํ กเถนฺโต "ปุริมา ภิกฺขเว โกฏิ น ปญฺายติ อวิชฺชาย, `อิโต ปุพฺเพ อวิชฺชา นาโหสิ, อถ ปจฺฉา สมฺภวี'ติ เอวญฺเจตํ ^๒- ภิกฺขเว วุจฺจติ, อถ จ ปน ปญฺายติ `อิทปฺปจฺจยา อวิชฺชา"ติ ^๓- เอวํ อวิชฺชาสีเสน วา "ปุริมา ภิกฺขเว โกฏิ น ปญฺายติ ภวตณฺหาย ฯเปฯ `อิทปฺปจฺยา ภวตณฺหา"ติ ^๔- เอวํ ตณฺหาสีเสน วา "ปุริมา ภิกฺขเว โกฏิ น ปญฺายติ ภวทิฏฺิยา ฯเปฯ `อิทปฺปจฺจยา ภวทิฏฺี"ติ เอวํ ทิฏฺิสีเสน วา กเถสิ. อิธ ปน ทิฏฺิสีเสน กเถนฺโต เวทนาราเคน อุปฺปชฺชมานา ทิฏฺิโย กเถตฺวา เวทนามูลกํ ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ กเถสิ, เตน อิทํ ทสฺเสติ "เอวเมเต ทิฏฺิคติกา อิทํ ทสฺสนํ คเหตฺวา ตีสุ ภเวสุ จตูสุ โยนีสุ ปญฺจสุ คตีสุ สตฺตสุ วิญฺาณฏฺิตีสุ นวสุ สตฺตาวาเสสุ อิโต เอตฺถ อิโต อิธาติ สนฺธาวนฺตา สํสรนฺตา ยนฺเต ยุตฺตโคโณ วิย, ถมฺเภ อุปนิพทฺธกุกฺกุโร วิย, วาเตน วิปฺปนฺนฏฺนาวา วิย จ วฏฺฏทุกฺขเมว อนุปริวตฺตนฺติ, วฏฺฏทุกฺขโต สีสํ อุกฺขิปิตุํ น สกฺโกนฺตี"ติ. วิวฏฺฏกถาทิวณฺณนา [๑๔๕] เอวํ ทิฏฺิคติกาธิฏฺานํ วฏฺฏํ กเถตฺวา อิทานิ ยุตฺตโยคภิกฺขุอธิฏฺานํ กตฺวา วิวฏฺฏํ ทสฺเสนฺโต "ยโต โข ภิกฺขเว ภิกฺขู"ติ อาทิมาห. ตตฺถ ยโตติ ยทา. ฉนฺนํ ผสฺสายตนานนฺติ เยหิ ฉหิ ผสฺสายตเนหิ ผุสิตฺวา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปเนตฺก ^๒ ก. สี.อิ. เอวญฺจิทํ @^๓ องฺ. เอกาทสก, ๒๔/๖๑/๙๐ อวิชฺชาสุตฺต ^๔ องฺ. เอกาทสก. ๒๔/๖๒/๙๒ ตณฺหาสุตฺต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๑๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=116&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=3037&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=3037&pagebreak=1#p116