อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๐๙.

"จิตฺเต โทสํ ปสฺสติ, จิตฺเต สติ หตฺถจฺเฉทาทิทุกฺขญฺเจว สพฺพภยานิ จ โหนฺติ, อลํ อิมินา จิตฺเตน, อจิตฺตกภาโวว สนฺโต"ติ เอวํ จิตฺเต โทสํ ปสฺสิตฺวา อปริหีนชฺฌาโน กาลํ กตฺวา อสญฺญสตฺเตสุ นิพฺพตฺตติ, จิตฺตมสฺส จุติจิตฺตนิโรเธน อิเธว นิวตฺตติ, รูปกฺขนฺธมตฺตเมว ตตฺถ ปาตุภวติ. เต ตตฺถ ยถา นาม ชิยาเวคุกฺขิตฺโต สโร ยตฺตโก ชิยาเวโค, ตตฺตกเมวากาเส คจฺฉติ, เอวเมว ฌานเวคุกฺขิตฺตา อุปปชฺชิตฺวา ยตฺตโก ฌานเวโค, ตตฺตกเมว กาลํ ติฏฺฐนฺติ, ฌานเวเค ปน ปริหีเน ตตฺถ รูปกฺขนฺโธ อนฺตรธายติ, อิธ ปน ปฏิสนฺธิสญฺญา อุปฺปชฺชติ. ยสฺมา ปน ตาย อิธ อุปฺปนฺนสญฺญาย เตสํ ตตฺถ จุติ ปญฺญายติ, ตสฺมา "สญฺญุปฺปาทา จ ปน เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺตี"ติ วุตฺตํ. สนฺตตายาติ สนฺตภาวาย. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. ตกฺกีวาโทปิ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ. อปรนฺตกปฺปิกวาทวณฺณนา [๗๔] เอวํ อฏฺฐารส ปุพฺพนฺตกปฺปิเก ทสฺเสตฺวา อิทานิ จตุจตฺตาลีส อปรนฺตกปฺปิเก ทสฺเสตุํ "สนฺติ ภิกฺขเว"ติ อาทิมาห. ตตฺถ อนาคตโกฏฺฐาสสงฺขาตํ อปรนฺตํ กปฺเปตฺวา คณฺหนฺตีติ อปรนฺตกปฺปิกา, อปรนฺตกปฺโป วา เอเตสํ อตฺถีติ อปรนฺตกปฺปิกา. เอวํ เสสมฺปิ ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว ^๑- เวทิตพฺพํ สญฺญีวาทวณฺณนา [๗๕] อุทฺธมาฆตนิกาติ ^๒- อาฆาตนํ วุจฺจติ มรณํ, อุทฺธมาฆาตนา อตฺตานํ วทนฺตีติ อุทฺธมาฆาตนิกา. "สญฺญี"ติ ปวตฺโต วาโท สญฺญีวาโท, โส เตสํ ^๓- อตฺถีติ สญฺญีวาทา. [๗๖-๗๗] รูปี อตฺตาติ อาทีสุ กสิณรูปํ "อตฺตา"ติ, ตตฺถ ปวตฺตสญฺญญฺจสฺส "สญฺญา"ติ คเหตฺวา วา อาชีวกาทโย วิย ตกฺกมตฺเตเนว วา "รูปี อตฺตา โหติ, อโรโค ปรํ มรณา สญฺญี"ติ นํ ปญฺญเปนฺติ. ตตฺถ อโรโคติ นิจฺโจ. อรูปสมาปตฺตินิมิตฺตํ ปน "อตฺตา"ติ สมาปตฺติสญฺญญฺจสฺส "สญฺญา"ติ คเหตฺวา วา นิคณฺฐาทโย วิย ตกฺกมตฺเตเนว วา "อรูปี อตฺตา โหติ, อโรโค ปรํ มรณา สญฺญี"ติ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วุตฺตปฺปการนเยเนว ^๒ ฉ.ม. อุทฺธมาฆาตนิกาติ ^๓ ฉ.ม. เอเตสํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๐๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=109&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=2858&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=2858&modeTY=2&pagebreak=1#p109