อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๕๗๒-๕๗๕.

หน้าที่ ๕๗๒.
ปรมธมฺมกถิโกติอาทินา นเยน เอกจฺจํ อุสฺสาเทติ ฯ ทุติยปเท
กึ โส ชานาตีติอาทินา เอกจฺจํ อปสาเทติ ฯ อธมฺมํ คณฺหาตีติ
อนิยฺยานิกปกฺขํ คณฺหติ ฯ ธมฺมํ ปฏิพาหตีติ นิยฺยานิกปกฺขํ
ปฏิพาหติ ฯ สมฺผญฺจ พหุํ ภาสตีติ พหุํ นิรตฺถกกถํ กเถติ ฯ
     ปสยฺห ปวตฺตา โหตีติ อนชฺฌิฏฺโฐ ภาเร อนาโรปิเต เกวลํ มานํ
นิสฺสาย อชฺโฌตฺถริตฺวา อนธิกาเร กเถตา โหติ ฯ อโนกาสกมฺมํ
การาเปตฺวาติ โอกาสกมฺมํ อกาเรตฺวา ปวตฺตา โหติ ฯ น
ยถาทิฏฺฐิยา พฺยากตา โหตีติ ยสฺส อตฺตโน ทิฏฺฐิ ตํ ปุรกฺขิตฺวา น
พฺยากตา ลทฺธึ นิกฺขิปิตฺวา อยถาภุจฺจํ อธมฺมาทีสุ ธมฺมาทิลทฺธิโก
หุตฺวา กถยิตา โหตีติ อตฺโถ ฯ
     {๔๒๔} อาปตฺติยา ปโยคํ น ชานาตีติ อยํ อาปตฺติ กายปฺปโยคา
อยํ วจีปโยคาติ น ชานาติ ฯ อาปตฺติยา วูปสมํ น ชานาตีติ
อยํ อาปตฺติ เทสนาย วูปสมฺมติ อยํ วุฏฺฐาเนน อยํ เนว
เทสนาย น วุฏฺฐาเนนาติ น ชานาติ ฯ น อาปตฺติยา วินิจฺฉยกุสโล
โหตีติ อิมสฺมึ วตฺถุสฺมึ อยํ อาปตฺตีติ น ชานาติ โทสานุรูปํ
อาปตฺตึ อุทฺธริตฺวา ปติฏฺฐเปตุํ น สกฺโกติ ฯ อธิกรณสมุฏฺฐานํ
น ชานาตีติ อิทํ อธิกรณํ อฏฺฐารส เภทกรวตฺถูนิ นิสฺสาย
สมุฏฺฐาติ อิทํ จตสฺโส วิปตฺติโย อิทํ ปญฺจ วา สตฺต วา
อาปตฺติกฺขนฺเธ อิทํ จตฺตาริ สงฺฆกิจฺจานิ นิสฺสาย สมุฏฺฐาตีติ
น ชานาติ ฯ ปโยคํ น ชานาตีติ อิทํ อธิกรณํ ทฺวาทสมูลปฺปโยคํ
อิทํ จุทฺทสมูลปฺปโยคํ อิทํ ฉมูลปฺปโยคํ อิท เอกมูลปฺปโยคนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๓.
น ชานาติ ฯ อธิกรณานํ หิ ยถาสกมูลเมว ปโยคา นาม
โหนฺติ ตํ สพฺพํปิ น ชานาตีติ อตฺโถ ฯ วูปสมํ น ชานาตีติ
อิทํ อธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ วูปสมฺมติ อิทํ จตูหิ อิทํ ตีหิ
อิทํ เอเกน สมเถน วูปสมฺมตีติ น ชานาติ ฯ น อธิกรณสฺส
วินิจฺฉยกุสโล โหตีติ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตฺวา สมถํ ปาเปตุํ น
ชานาติ ฯ กมฺมํ น ชานาตีติ ตชฺชนียาทิ สตฺตวิธํ กมฺมํ น
ชานาติ ฯ กมฺมสฺส กรณํ น ชานาตีติ อิทํ กมฺมํ อิมินา
นีหาเรน กาตพฺพนฺติ น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส วตฺถุํ น ชานาตีติ
อิทํ ตชฺชนียสฺส วตฺถุ อิทํ นิยสาทีนนฺติ น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส
วตฺตํ น ชานาตีติ สตฺตสุ กมฺเมสุ เหฏฺฐา จตุนฺนํ กมฺมานํ
อฏฺฐารสวิธํ ติวิธสฺส จ อุกฺเขปนียกมฺมสฺส เตจตฺตาฬีสวิธํ วตฺตํ
น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส วูปสมํ น ชานาตีติ โย ภิกฺขุ วตฺเต
วตฺติตฺวา ยาจติ ตสฺส กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํ อจฺจโย
เทสาเปตพฺโพติ น ชานาติ ฯ วตฺถุํ น ชานาตีติ สตฺตนฺนํ
อาปตฺติกฺขนฺธานํ วตฺถุํ น ชานาติ ฯ นิทานํ น ชานาตีติ อิทํ
สิกฺขาปทํ อิมสฺมึ นคเร ปญฺญตฺตํ อิทํ อิมสฺมินฺติ น ชานาติ ฯ
ปญฺญตฺตึ น ชานาตีติ ปญฺญตฺติ อนุปญฺญตฺติ อนุปฺปนฺนปญฺญตฺติวเสน
ติวิธํปิ ปญฺญตฺตึ น ชานาติ ฯ ปทปจฺฉาภฏฺฐํ น ชานาตีติ สมฺมุขา
กาตพฺพํ ปทํ น ชานาติ ฯ พุทฺโธ ภควาติ วตฺตพฺเพ ภควา
พุทฺโธติ เหฏฺฐุปริยํ กตฺวา ปทํ ปโยเชติ ฯ อกุสโล จ โหติ
วินเยติ วินยปาลิยํ จ อฏฺฐกถายํ จ อกุสโล โหติ ฯ ญตฺตึ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๔.
น ชานาตีติ สงฺเขปโต หิ ทุวิธา ญตฺติ เอสา ญตฺตีติ เอวํ
นิทฺทิฏฺฐา จ อนิทฺทิฏฺฐา จ ฯ ตตฺถ ยา เอวํ อนิทฺทิฏฺฐา สา
กมฺมญตฺติ นาม โหติ ฯ ยา นิทฺทิฏฺฐา สา กมฺมปาทญตฺติ
นาม โหติ ตํ สพฺเพน สพฺพํ ญตฺตึ น ชานาติ ฯ ญตฺติยา
กรณํ น ชานาตีติ นวสุ ฐาเนสุ กมฺมญตฺติยา กรณํ น ชานาติ
ทฺวีสุ ฐาเนสุ กมฺมปาทญตฺติยา ฯ ญตฺติยา อนุสฺสาวนนฺติ อิมิสฺสา
ญตฺติยา เอกา อนุสฺสาวนา อิมิสฺสา ติสฺโสติ น ชานาติ ฯ ญตฺติยา
สมถํ น ชานาตีติ ยฺวายํ สติวินโย อมูฬฺหวินโย ตสฺส ปาปิยสิกา
ติณวตฺถารโกติ จตุพฺพิโธ สมโถ ญตฺติยา วินา น โหติ ตํ
ญตฺติยา สมโถติ น ชานาติ ฯ ญตฺติยา วูปสมํ น ชานาตีติ
ยํ อธิกรณํ อิมินา จตุพฺพิเธน ญตฺติสมเถน วูปสมฺมติ ตสฺส
ตํ วูปสมํ อยํ ญตฺติยา วูปสโม กโตติ น ชานาติ ฯ สุตฺตํ น
ชานาตีติ อุภโตวิภงฺคํ น ชานาติ ฯ สุตฺตานุโลมํ น ชานาตีติ
จตฺตาโร มหาปเทเส น ชานาติ ฯ วินยํ น ชานาตีติ
ขนฺธกปริวารํ น ชานาติ ฯ วินยานุโลมํ น ชานาตีติ มหาปเทเสเยว
น ชานาติ ฯ น จ ฐานาฐานกุสโลติ การณาการณกุสโล น
โหติ ฯ ธมฺมํ น ชานาตีติ ฐเปตฺวา วินยปิฏกํ อวเสสํ ปิฏกทฺวยํ
น ชานาติ ฯ ธมฺมานุโลมํ น ชานาตีติ สุตฺตนฺติเก จตฺตาโร
มหาปเทเส น ชานาติ ฯ วินยํ น ชานาตีติ ขนฺธกปริวารเมว
น ชานาติ ฯ วินยานุโลมํ น ชานาตีติ จตฺตาโร มหาปเทเส น
ชานาติ ฯ อุภโตวิภงฺคา ปเนตฺถ อสงฺคหิตา โหนฺติ ฯ ตสฺมา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๕.
ยํ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ วินยนฺติ สกลํ วินยปิฏกํ น ชานาตีติ ตํ
คเหตพฺพํ ฯ น จ ปุพฺพาปรกุสโล โหตีติ ปุเรกถาย จ
ปจฺฉากถาย จ อกุสโล โหติ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ วุตฺตปฏิปกฺขวเสน
วิญฺเญยฺยตฺตา ปุพฺเพ ปกาสิตตฺตา จ อุตฺตานเมวาติ ฯ
          อนิสฺสิตวคฺคนปฏิปฺปสฺสมฺภนวคฺคโวหารวคฺควณฺณนา
                        นิฏฺฐิตา ฯ
     {๔๒๕} ทิฏฺฐาวิกมฺมวคฺเค ฯ ทิฏฺฐาวิกมฺมาติ ทิฏฺฐีนํ อาวิกมฺมานิ
ลทฺธิปกาสนานิ อาปตฺติเทสนาสงฺขาตานํ วินยกมฺมานเมตํ อธิวจนํ ฯ
อนาปตฺติยา ทิฏฺฐึ อาวิกโรตีติ อนาปตฺติเมวาปตฺตีติ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ
อเทสนาคามินิยาติ ครุกาปตฺติยา ทิฏฺฐึ อาวิกโรติ ฯ สงฺฆาทิเสสํ จ
ปาราชิกํ จ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ เทสิตายาติ ลหุกาปตฺติยาปิ เทสิตาย
ทิฏฺฐึ อาวิกโรติ ฯ เทสิตํ ปุน เทเสตีติ อตฺโถ ฯ จตูหิ ปญฺจหีติ
ยถา จตูหิ ปญฺจหิ ทิฏฺฐิ อาวิกตา โหติ เอวํ อาวิกโรติ จตฺตาโร
ปญฺจ ชนา เอกโต อาปตฺตึ เทเสนฺตีติ อตฺโถ ฯ มโนมานเสนาติ
มนสงฺขาเตน มานเสน ทิฏฺฐึ อาวิกโรติ วจีเภทํ อกตฺวา จิตฺเตเนว
อาปตฺตึ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ นานาสํวาสกสฺสาติ ลทฺธินานาสํวาสกสฺส
วา กมฺมนานาสํวาสกสฺส วา สนฺติเก ทิฏฺฐึ อาวิกโรติ อาปตฺตึ
เทเสตีติ อตฺโถ ฯ นานาสีมายาติ สมานสํวาสกสฺสาปิ นานาสีมาย
ฐิตสฺส สนฺติเก อาวิกโรติ มาฬกสีมาย หิ ฐิเตน สีมนฺตริกาย
ฐิตสฺส วา สีมนฺตริกาย วา ฐิเตน อวิปฺปวาสสีมาย ฐิตสฺสาปิ
อาปตฺตึ เทเสตุํ น วฏฺฏติ ฯ อปกตตฺตสฺสาติ อุกฺขิตฺตกสฺส วา ยสฺส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๕๗๒-๕๗๕.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=572&pages=4&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=11611&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=11611&modeTY=2&pagebreak=1#p572