อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๕๗๒-๕๗๕.

หน้าที่ ๕๗๒.
ปรมธมฺมกถิโกติอาทินา นเยน เอกจฺจํ อุสฺสาเทติ ฯ ทุติยปเท
กึ โส ชานาตีติอาทินา เอกจฺจํ อปสาเทติ ฯ อธมฺมํ คณฺหาตีติ
อนิยฺยานิกปกฺขํ คณฺหติ ฯ ธมฺมํ ปฏิพาหตีติ นิยฺยานิกปกฺขํ
ปฏิพาหติ ฯ สมฺผญฺจ พหุํ ภาสตีติ พหุํ นิรตฺถกกถํ กเถติ ฯ
     ปสยฺห ปวตฺตา โหตีติ อนชฺฌิฏฺโ ภาเร อนาโรปิเต เกวลํ มานํ
นิสฺสาย อชฺโฌตฺถริตฺวา อนธิกาเร กเถตา โหติ ฯ อโนกาสกมฺมํ
การาเปตฺวาติ โอกาสกมฺมํ อกาเรตฺวา ปวตฺตา โหติ ฯ น
ยถาทิฏฺิยา พฺยากตา โหตีติ ยสฺส อตฺตโน ทิฏฺิ ตํ ปุรกฺขิตฺวา น
พฺยากตา ลทฺธึ นิกฺขิปิตฺวา อยถาภุจฺจํ อธมฺมาทีสุ ธมฺมาทิลทฺธิโก
หุตฺวา กถยิตา โหตีติ อตฺโถ ฯ
     {๔๒๔} อาปตฺติยา ปโยคํ น ชานาตีติ อยํ อาปตฺติ กายปฺปโยคา
อยํ วจีปโยคาติ น ชานาติ ฯ อาปตฺติยา วูปสมํ น ชานาตีติ
อยํ อาปตฺติ เทสนาย วูปสมฺมติ อยํ วุฏฺาเนน อยํ เนว
เทสนาย น วุฏฺาเนนาติ น ชานาติ ฯ น อาปตฺติยา วินิจฺฉยกุสโล
โหตีติ อิมสฺมึ วตฺถุสฺมึ อยํ อาปตฺตีติ น ชานาติ โทสานุรูปํ
อาปตฺตึ อุทฺธริตฺวา ปติฏฺเปตุํ น สกฺโกติ ฯ อธิกรณสมุฏฺานํ
น ชานาตีติ อิทํ อธิกรณํ อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ นิสฺสาย
สมุฏฺาติ อิทํ จตสฺโส วิปตฺติโย อิทํ ปญฺจ วา สตฺต วา
อาปตฺติกฺขนฺเธ อิทํ จตฺตาริ สงฺฆกิจฺจานิ นิสฺสาย สมุฏฺาตีติ
น ชานาติ ฯ ปโยคํ น ชานาตีติ อิทํ อธิกรณํ ทฺวาทสมูลปฺปโยคํ
อิทํ จุทฺทสมูลปฺปโยคํ อิทํ ฉมูลปฺปโยคํ อิท เอกมูลปฺปโยคนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๓.
น ชานาติ ฯ อธิกรณานํ หิ ยถาสกมูลเมว ปโยคา นาม
โหนฺติ ตํ สพฺพํปิ น ชานาตีติ อตฺโถ ฯ วูปสมํ น ชานาตีติ
อิทํ อธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ วูปสมฺมติ อิทํ จตูหิ อิทํ ตีหิ
อิทํ เอเกน สมเถน วูปสมฺมตีติ น ชานาติ ฯ น อธิกรณสฺส
วินิจฺฉยกุสโล โหตีติ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตฺวา สมถํ ปาเปตุํ น
ชานาติ ฯ กมฺมํ น ชานาตีติ ตชฺชนียาทิ สตฺตวิธํ กมฺมํ น
ชานาติ ฯ กมฺมสฺส กรณํ น ชานาตีติ อิทํ กมฺมํ อิมินา
นีหาเรน กาตพฺพนฺติ น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส วตฺถุํ น ชานาตีติ
อิทํ ตชฺชนียสฺส วตฺถุ อิทํ นิยสาทีนนฺติ น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส
วตฺตํ น ชานาตีติ สตฺตสุ กมฺเมสุ เหฏฺา จตุนฺนํ กมฺมานํ
อฏฺารสวิธํ ติวิธสฺส จ อุกฺเขปนียกมฺมสฺส เตจตฺตาฬีสวิธํ วตฺตํ
น ชานาติ ฯ กมฺมสฺส วูปสมํ น ชานาตีติ โย ภิกฺขุ วตฺเต
วตฺติตฺวา ยาจติ ตสฺส กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํ อจฺจโย
เทสาเปตพฺโพติ น ชานาติ ฯ วตฺถุํ น ชานาตีติ สตฺตนฺนํ
อาปตฺติกฺขนฺธานํ วตฺถุํ น ชานาติ ฯ นิทานํ น ชานาตีติ อิทํ
สิกฺขาปทํ อิมสฺมึ นคเร ปญฺตฺตํ อิทํ อิมสฺมินฺติ น ชานาติ ฯ
ปญฺตฺตึ น ชานาตีติ ปญฺตฺติ อนุปญฺตฺติ อนุปฺปนฺนปญฺตฺติวเสน
ติวิธํปิ ปญฺตฺตึ น ชานาติ ฯ ปทปจฺฉาภฏฺ น ชานาตีติ สมฺมุขา
กาตพฺพํ ปทํ น ชานาติ ฯ พุทฺโธ ภควาติ วตฺตพฺเพ ภควา
พุทฺโธติ เหฏฺุปริยํ กตฺวา ปทํ ปโยเชติ ฯ อกุสโล จ โหติ
วินเยติ วินยปาลิยํ จ อฏฺกถายํ จ อกุสโล โหติ ฯ ตฺตึ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๔.
น ชานาตีติ สงฺเขปโต หิ ทุวิธา ตฺติ เอสา ตฺตีติ เอวํ
นิทฺทิฏฺา จ อนิทฺทิฏฺา จ ฯ ตตฺถ ยา เอวํ อนิทฺทิฏฺา สา
กมฺมตฺติ นาม โหติ ฯ ยา นิทฺทิฏฺา สา กมฺมปาทตฺติ
นาม โหติ ตํ สพฺเพน สพฺพํ ตฺตึ น ชานาติ ฯ ตฺติยา
กรณํ น ชานาตีติ นวสุ าเนสุ กมฺมตฺติยา กรณํ น ชานาติ
ทฺวีสุ าเนสุ กมฺมปาทตฺติยา ฯ ตฺติยา อนุสฺสาวนนฺติ อิมิสฺสา
ตฺติยา เอกา อนุสฺสาวนา อิมิสฺสา ติสฺโสติ น ชานาติ ฯ ตฺติยา
สมถํ น ชานาตีติ ยฺวายํ สติวินโย อมูฬฺหวินโย ตสฺส ปาปิยสิกา
ติณวตฺถารโกติ จตุพฺพิโธ สมโถ ตฺติยา วินา น โหติ ตํ
ตฺติยา สมโถติ น ชานาติ ฯ ตฺติยา วูปสมํ น ชานาตีติ
ยํ อธิกรณํ อิมินา จตุพฺพิเธน ตฺติสมเถน วูปสมฺมติ ตสฺส
ตํ วูปสมํ อยํ ตฺติยา วูปสโม กโตติ น ชานาติ ฯ สุตฺตํ น
ชานาตีติ อุภโตวิภงฺคํ น ชานาติ ฯ สุตฺตานุโลมํ น ชานาตีติ
จตฺตาโร มหาปเทเส น ชานาติ ฯ วินยํ น ชานาตีติ
ขนฺธกปริวารํ น ชานาติ ฯ วินยานุโลมํ น ชานาตีติ มหาปเทเสเยว
น ชานาติ ฯ น จ านาานกุสโลติ การณาการณกุสโล น
โหติ ฯ ธมฺมํ น ชานาตีติ เปตฺวา วินยปิฏกํ อวเสสํ ปิฏกทฺวยํ
น ชานาติ ฯ ธมฺมานุโลมํ น ชานาตีติ สุตฺตนฺติเก จตฺตาโร
มหาปเทเส น ชานาติ ฯ วินยํ น ชานาตีติ ขนฺธกปริวารเมว
น ชานาติ ฯ วินยานุโลมํ น ชานาตีติ จตฺตาโร มหาปเทเส น
ชานาติ ฯ อุภโตวิภงฺคา ปเนตฺถ อสงฺคหิตา โหนฺติ ฯ ตสฺมา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๗๕.
ยํ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ วินยนฺติ สกลํ วินยปิฏกํ น ชานาตีติ ตํ
คเหตพฺพํ ฯ น จ ปุพฺพาปรกุสโล โหตีติ ปุเรกถาย จ
ปจฺฉากถาย จ อกุสโล โหติ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ วุตฺตปฏิปกฺขวเสน
วิญฺเยฺยตฺตา ปุพฺเพ ปกาสิตตฺตา จ อุตฺตานเมวาติ ฯ
          อนิสฺสิตวคฺคนปฏิปฺปสฺสมฺภนวคฺคโวหารวคฺควณฺณนา
                        นิฏฺิตา ฯ
     {๔๒๕} ทิฏฺาวิกมฺมวคฺเค ฯ ทิฏฺาวิกมฺมาติ ทิฏฺีนํ อาวิกมฺมานิ
ลทฺธิปกาสนานิ อาปตฺติเทสนาสงฺขาตานํ วินยกมฺมานเมตํ อธิวจนํ ฯ
อนาปตฺติยา ทิฏฺึ อาวิกโรตีติ อนาปตฺติเมวาปตฺตีติ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ
อเทสนาคามินิยาติ ครุกาปตฺติยา ทิฏฺึ อาวิกโรติ ฯ สงฺฆาทิเสสํ จ
ปาราชิกํ จ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ เทสิตายาติ ลหุกาปตฺติยาปิ เทสิตาย
ทิฏฺึ อาวิกโรติ ฯ เทสิตํ ปุน เทเสตีติ อตฺโถ ฯ จตูหิ ปญฺจหีติ
ยถา จตูหิ ปญฺจหิ ทิฏฺิ อาวิกตา โหติ เอวํ อาวิกโรติ จตฺตาโร
ปญฺจ ชนา เอกโต อาปตฺตึ เทเสนฺตีติ อตฺโถ ฯ มโนมานเสนาติ
มนสงฺขาเตน มานเสน ทิฏฺึ อาวิกโรติ วจีเภทํ อกตฺวา จิตฺเตเนว
อาปตฺตึ เทเสตีติ อตฺโถ ฯ นานาสํวาสกสฺสาติ ลทฺธินานาสํวาสกสฺส
วา กมฺมนานาสํวาสกสฺส วา สนฺติเก ทิฏฺึ อาวิกโรติ อาปตฺตึ
เทเสตีติ อตฺโถ ฯ นานาสีมายาติ สมานสํวาสกสฺสาปิ นานาสีมาย
ิตสฺส สนฺติเก อาวิกโรติ มาฬกสีมาย หิ ิเตน สีมนฺตริกาย
ิตสฺส วา สีมนฺตริกาย วา ิเตน อวิปฺปวาสสีมาย ิตสฺสาปิ
อาปตฺตึ เทเสตุํ น วฏฺฏติ ฯ อปกตตฺตสฺสาติ อุกฺขิตฺตกสฺส วา ยสฺส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๕๗๒-๕๗๕.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=572&pages=4&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=11611&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=11611&pagebreak=1#p572