อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๔๙๒-๔๙๗.

หน้าที่ ๔๙๒.
นเยน วุตฺตํ ปาฏิโมกฺขฏฺปนํ ชานิตพฺพนฺติ ฯ
                   เอกกวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
     {๓๒๒} ทุเกสุ ฯ สจิตฺตกา อาปตฺติ สญฺาวิโมกฺขา อจิตฺตกา
โนสญฺาวิโมกฺขา ฯ ลทฺธสมาปตฺติกสฺส อาปตฺติ นาม
ภูตาโรจนาปตฺติ ฯ อลทฺธสมาปตฺติกสฺส อภูตาโรจนาปตฺติ ฯ
สทฺธมฺมปฏิสญฺุตฺตา นาม ปทโสธมฺมาทิกา ฯ อสทฺธมฺมปฏิสญฺุตฺตา นาม
ทุฏฺุลฺลวาจาปตฺติ ฯ สปริกฺขารปฏิสญฺุตฺตา นาม นิสฺสคฺคิยวตฺถุโน
อนิสฺสชฺชิตฺวาปริโภเค ปตฺตจีวรานํนิทหเน กิลิฏฺจีวรานํอโธวเน
มลคฺคหิตสฺส ปตฺตสฺส อปจเนติ เอวํ อยุตฺตปริโภเค อาปตฺติ ฯ
ปรปริกฺขารปฏิสญฺุตฺตา นาม สงฺฆิกมญฺจปีาทีนํ อชฺโฌกาเส
สนฺถรณอนาปุจฺฉาคมนาทีสุ อาปชฺชิตพฺพา อาปตฺติ ฯ สปุคฺคล-
ปฏิสญฺุตฺตา นาม มุทุปิฏฺิกสฺส ลมฺพิสฺส อุรุนา องฺคชาตํ
ปีเฬนฺตสฺสาติอาทินา นเยน วุตฺตาปตฺติ ฯ ปรปุคฺคลปฏิสญฺุตฺตา นาม
เมถุนธมฺม กายสํสคฺค ปหารทานาทีสุ วุตฺตาปตฺติ ฯ สิขิรณีสีติ สจฺจํ
ภณนฺโต ครุกํ อาปชฺชติ ฯ สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยนฺติ มุสา
ภณนฺโต ลหุกํ ฯ อภูตาโรจเน มุสา ภณนฺโต ครุกํ ฯ ภูตาโรจเน
สจฺจํ ภณนฺโต ลหุกํ ฯ สงฺฆกมฺมํ วคฺคํ กริสฺสามีติ อนฺโตสีมาย
เอกมนฺเต นิสีทนฺโต ภูมิคโต อาปชฺชติ นาม ฯ สเจ ปน
องฺคุลิมตฺตํปิ อากาเส ติฏฺเยฺย น อาปชฺเชยฺย ฯ เตน วุตฺตํ
โน เวหาสคโตติ ฯ เวหาสกุฏิยา อาหจฺจ ปาทกํ มญฺจํ วา ปี วา
อภินิสีทนฺโต เวหาสคโต อาปชฺชติ นาม ฯ สเจ ปน ตํ ภูมิยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๓.
ปญฺาเปตฺวา นิปชฺเชยฺย น อาปชฺเชยฺย ฯ เตน วุตฺตํ โน
ภูมิคโตติ ฯ คมิโย คมิยวตฺตํ อปูเรตฺวา คจฺฉนฺโต นิกฺขมนฺโต
อาปชฺชติ นาม โน ปวิสนฺโต ฯ อาคนฺตุโก อาคนฺตุกวตฺตํ
อปูเรตฺวา สฉตฺตุปาหโน ปวิสนฺโต ปวิสนฺโต อาปชฺชติ นาม โน
นิกฺขมนฺโต ฯ อาทิยนฺโต อาปชฺชติ นาม ภิกฺขุนี อติคมฺภีรํ
อุทกสุทฺธิกํ อาทิยมานา ฯ ทุพฺพณฺณกรณํ อนาทิยิตฺวา จีวรํ
ปริภุญฺชนฺโต ปน อนาทิยนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ มูควตฺตาทีนิ
ติตฺถิยวตฺตานิ สมาทิยนฺโต สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ
ปาริวาสิกาทโย ปน ตชฺชนียาทิกมฺมกตา วา อตฺตโน วตฺตํ
อสมาทิยนฺตา อสมาทิยนฺตา อาปชฺชนฺติ นาม ฯ เต สนฺธาย วุตฺตํ
อตฺถาปตฺติ น สมาทิยนฺโต อาปชฺชตีติ ฯ อญฺาติกาย ภิกฺขุนิยา
จีวรํ สิพฺเพนฺโต เวชฺชกมฺมภณฺฑาคาริกกมฺม จิตฺตกมฺมานิ วา
กโรนฺโต กโรนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ อุปชฺฌายวตฺตาทีนิ อกโรนฺโต
อกโรนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ อญฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ ททมาโน
เทนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ สทฺธิวิหาริกอนฺเตวาสิกานํ จีวราทีนิ
อเทนฺโต อเทนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ อญฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ
คณฺหนฺโต ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ น ภิกฺขเว โอวาโท
น คเหตพฺโพติ วจนโต โอวาทํ น คณฺหนฺโต น ปฏิคฺคณฺหนฺโต
อาปชฺชติ นาม ฯ นิสฺสคฺคิยวตฺถุํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชนฺโต
ปริโภเคน อาปชฺชติ นาม ฯ ปญฺจาหิกํ สงฺฆาฏิวารํ อติกฺกามยมาโน
อปริโภเคน อาปชฺชติ นาม ฯ สหาคารเสยฺยํ รตฺตึ อาปชฺชติ นาม ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๔.
ทฺวารํ อสํวริตฺวา ปฏิสลฺลียนฺโต ทิวา อาปชฺชติ นาม โน รตฺตึ ฯ
เอกรตฺตฉารตฺตสตฺตาหทสาหมาสาติกฺกเมสุ วุตฺตํ อาปตฺตึ อาปชฺชนฺโต
อรุณุคฺเค อาปชฺชติ นาม ฯ ปวาเรตฺวา ภุญฺชนฺโต น อรุณุคฺเค
อาปชฺชติ นาม ฯ ภูตคามญฺเจว องฺคชาตญฺจ ฉินฺทนฺโต ฉินฺทนฺโต
อาปชฺชติ นาม ฯ เกเส จ นเข จ น ฉินฺทนฺโต น ฉินฺทนฺโต
อาปชฺชติ นาม ฯ อาปตฺตึ ฉาเทนฺโต ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ
ติเณน วา ปณฺเณน วา ปฏิจฺฉาเทตฺวา อาคนฺตพฺพํ น เตฺวว
นคฺเคน อาคนฺตพฺพํ โย อาคจฺเฉยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ อิมํ
ปน อาปตฺตึ น ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ กุสจีราทีนิ ธาเรนฺโต
ธาเรนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ อยํ เต ภิกฺขุ ปตฺโต ยาว เภทนาย
ธาเรตพฺโพติ อิมํ อาปตฺตึ น ธาเรนฺโต อาปชฺชติ นาม ฯ
     อตฺตนา วา อตฺตานํ นานาสํวาสกํ กโรตีติ เอกสีมายํ ทฺวีสุ
สงฺเฆสุ นิสินฺเนสุ เอกสฺมึ ปกฺเข นิสีทิตฺวา ปรปกฺขสฺส ลทฺธึ
คณฺหนฺโต ยสฺมึ ปกฺเข นิสินฺโน เตสํ อตฺตนา วา อตฺตานํ
นานาสํวาสกํ กโรติ นาม ฯ เยสํ สนฺติเก นิสินฺโน เตสํ
คณปูรโก หุตฺวาปิ กมฺมํ โกเปติ อิตเรสํ หตฺถปาสํ อนาคตตฺตา ฯ
สมานสํวาสเกปิ เอเสว นโย ฯ เยสํ หิ โส ลทฺธึ โรเจติ เตสํ
สมานสํวาสโก โหติ ฯ อิตเรสํ นานาสํวาสโก ฯ
     สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธาติ อาปชฺชิตพฺพโต
อาปตฺติโย ราสตฺเถน ขนฺธาติ เอวํ เทฺวเยว นามานิ โหนฺตีติ
นามวเสน ทุกํ ทสฺสิตํ ฯ กมฺเมน วา สลากคาเหน วาติ เอตฺถ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๕.
อุทฺเทโส เจว กมฺมญฺจ เอกํ ฯ โวหาโร เจว อนุสฺสาวนา จ
สลากคาโห จ เอกํ ฯ โวหารานุสฺสาวนสลากคาหา ปุพฺพภาคา ฯ
กมฺมญฺเจว อุทฺเทโส จ ปมาณํ ฯ
     อทฺธานหีโน นาม โอนวีสติวสฺโส ฯ องฺคหีโน นาม
หตฺถจฺฉินฺนาทิเภโท ฯ วตฺถุวิปนฺโน นาม ปณฺฑโก ติรจฺฉานคโต
อุภโตพฺยญฺชนโก จ ฯ อวเสสา เถยฺยสํวาสกาทโย อฏฺ
อภพฺพปุคฺคลา กรณทุกฺกฏกา นาม ฯ ทุกฺกฏกิริยา ทุกฺกฏกมฺมา ฯ
อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว กเตน อตฺตโน กมฺเมน อภพฺพฏฺานํ
ปตฺตาติ อตฺโถ ฯ อปริปูโร นาม อปริปุณฺณปตฺตจีวโร ฯ โน จ
ยาจติ นาม อุปสมฺปทํ น ยาจติ ฯ อลชฺชิสฺส จ พาลสฺส จาติ
อลชฺชี สเจปิ ติปิฏโก โหติ พาโล จ สเจปิ สฏฺิวสฺโส โหติ
อุโภปิ นิสฺสาย น วตฺตพฺพํ ฯ พาลสฺส จ ลชฺชิสฺส จ ยาจตีติ
เอตฺถ ฯ พาลสฺส ตฺวํ นิสฺสยํ คณฺหาหีติ อาณายปิ นิสฺสโย
ทาตพฺโพ ฯ ลชฺชิสฺส ปน ยาจนฺตสฺเสว ฯ สาติสารนฺติ สโทสํ
ยํ อชฺฌาจรนฺโต อาปตฺตึ อาปชฺชติ ฯ
     กาเยน ปฏิกฺโกสนา นาม หตฺถวิการาทีหิ ปฏิกฺโกสนา ฯ
กาเยน วา ปฏิชานาตีติ หตฺถวิการาทีหิ ปฏิชานาติ ฯ อุปฆาติกา
นาม อุปฆาตา ฯ สิกฺขูปฆาติกา นาม สิกฺขูปฆาโต ฯ โภคูปฆาติกา
นาม ปริโภคูปฆาโต ฯ ตตฺถ ติสฺโส สิกฺขา อสิกฺขโต
สิกฺขูปฆาติกา เวทิตพฺพา ฯ สงฺฆิกํ วา ปุคฺคลิกํ วา ทุปปริโภคํ
ภุญฺชโต โภคูปฆาติกา เวทิตพฺพา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๖.
     เทฺว เวนยิกาติ เทฺว อตฺถา วินเย สิทฺธา ฯ ปญฺตฺตํ
นาม สกเล วินยปิฏเก กปฺปิยากปฺปิยวเสน ปญฺตฺตํ ฯ ปญฺตฺตา-
นุโลมนฺนาม จตูสุ มหาปเทเสสุ ทฏฺพฺพํ ฯ เสตุฆาโตติ
ปจฺจยฆาโต ฯ เยน จิตฺเตน อกปปิยํ กเรยฺย ตสฺส จิตฺตสฺสาปิ
อนุปฺปาทนนฺติ อตฺโถ ฯ มตฺตาการิตาติ มตฺตาย ปมาเณน กรณํ
ปมาเณ านนฺติ อตฺโถ ฯ
     กาเยน อาปชฺชตีติ กายทฺวาริกํ กาเยน อาปชฺชติ ฯ
วจีทฺวาริกํ วาจาย ฯ กาเยน วุฏฺาตีติ ติณวตฺถารกสมเถ วินาปิ
เทสนาย กาเยเนว วุฏฺาติ ฯ เทเสตฺวา วุฏฺหนฺโต ปน วาจาย
วุฏฺาติ ฯ
     อพฺภนฺตรปริโภโค นาม อชฺโฌหรณปริโภโค ฯ พาหิรปริโภโค
นาม สีสมกฺขนาทิ ฯ
     อนาคตํ ภารํ วหตีติ อเถโรว สมาโน เถเรหิ วหิตพฺพํ
วีชนคาห ธมฺมชฺเฌสนาทิภารํ วหติ ตํ นิตฺถริตุํ วิริยํ อารภติ ฯ
อาคตํ ภารํ น วหตีติ เถโร เถรกิจฺจํ น กโรติ ฯ อนุชานามิ
ภิกฺขเว เถเรน ภิกฺขุนา สามํ วา ธมฺมํ ภาสิตุํ ปรํ วา
อชฺเฌสิตุํ อนุชานามิ ภิกฺขเว เถราเธยฺยํ ปาฏิโมกฺขนฺติเอวมาทิ
สพฺพํ ปริหาเปตีติ อตฺโถ ฯ
     น กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายตีติ น กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ
กุกฺกุจฺจายิตฺวา กโรติ ฯ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ น กุกฺกุจฺจายตีติ
กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ น กุกฺกุจฺจายิตฺวา กโรติ ฯ เอเตสํ ทฺวินฺนํ ทิวา จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๗.
รตฺโต จ อาสวา วฑฺฒนฺตีติ อตฺโถ ฯ อนนฺตรทุเกปิ
วุตฺตปฏิปกฺขวเสน อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ เสสํ ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตนยตฺตา
อุตฺตานตฺถเมวาติ ฯ
                    ทุกวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
     {๓๒๓} ติเกสุ ฯ อตฺถาปตฺติ ติฏฺนฺเต ภควติ อาปชฺชตีติ อตฺถิ
อาปตฺติ ยํ ติฏฺนฺเต ภควติ อาปชฺชตีติ อตฺโถ ฯ เอส นโย
สพฺพตฺถ ฯ ตตฺถ รุหิรุปฺปาทาปตฺตึ ติฏฺนฺเต อาปชฺชติ ฯ เอตรหิ
โข ปนานนฺท ภิกฺขู อญฺมญฺ อาวุโสวาเทน สมุทาจรนฺติ น โว
มมจฺจเยน เอวํ สมุทาจริตพฺพํ นวเกน อานนฺท ภิกฺขุนา เถโร
ภิกฺขุ ภทนฺเตติ วา อายสฺมาติ วา สมุทาจริตพฺโพติ วจนโต
เถรํ อาวุโสวาเทน สมุทาจรณปฺปจฺจยา อาปตฺตึ ปรินิพฺพุเต ภควติ
อาปชฺชติ โน ติฏฺนฺเต ฯ อิมา เทฺว อาปตฺติโย เปตฺวา
อวเสสา ธรนฺเตปิ ภควติ อาปชฺชติ ปรินิพฺพุเตปิ ฯ ปวาเรตฺวา
อนติริตฺตํ ภุญฺชนฺโต อาปตฺตึ กาเล อาปชฺชติ โน วิกาเล ฯ
วิกาลโภชนาปตฺตึ ปน วิกาเล อาปชฺชติ โน กาเล ฯ อวเสสํ
กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ ฯ สหาคารเสยฺยํ รตฺตึ อาปชฺชติ
ทฺวารํ อสํวริตฺวา ปฏิสลฺลียนํ ทิวา ฯ เสสา รตฺติญฺเจว ทิวา
จ ฯ ทสวสฺโสมฺหิ อติเรกทสวสฺโสมฺหีติ พาโล อพฺยตฺโต ปริสํ
อุปฏฺเปนฺโต ทสวสฺโส อาปชฺชติ น อูนทสวสฺโส ฯ อหํ
ปณฺฑิโต พฺยตฺโตติ นโว วา มชฺฌิโม วา ปริสํ อุปฏฺเปนฺโต
อูนทสวสฺโส อาปชฺชติ โน ทสวสฺโส ฯ เสสํ ทสวสฺโส เจว


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๔๙๒-๔๙๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=492&pages=6&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=10020&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=10020&pagebreak=1#p492