อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๔๖-๕๐.

หน้าที่ ๔๖.
ปน นิสฺสยมุตฺตเกหิปิ อาทิโต ปฏฺฐาย ยาว จีวรรชนํ ตาว วตฺตํ
กาตพฺพํ อนาปุจฺฉิตฺวา ปตฺตทานาทิมฺหิ ปน เอเตสํ อนาปตฺติ
เอเตสุ จ ปพฺพชฺชนฺเตวาสิโก จ อุปสมฺปทนฺเตวาสิโก จ อาจริยสฺส
ยาวชีวํ ภาโร นิสฺสยนฺเตวาสิโก จ ธมฺมนฺเตวาสิโก จ ยาว
สมีเป วสนฺติ ตาวเทว ตสฺมา อาจริเยนาปิ เตสุ สมฺมา-
วตฺติตพฺพํ ฯ อาจริยนฺเตวาสิเกสุ หิ โย โย น สมฺมาวตฺตติ
ตสฺส ตสฺส อาปตฺติ ฯ
     {๘๓} อุปชฺฌายมฺหา นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธีสุ อุปชฺฌาโย ปกฺกนฺโต
วาติอาทีสุ อยํ วินิจฺฉโย ฯ ปกฺกนฺโตติ ตมฺหา อาวาสา วิปฺปวสิตุ-
กาโม ปกฺกนฺโต ทิสงฺคโต ฯ เอวํ คเต จ ปน ตสฺมึ สเจ
วิหาเร นิสฺสยทายโก อตฺถิ ยสฺส สนฺติเก อญฺญทาปิ นิสฺสโย วา
คหิตปุพฺโพ โหติ โย วา เอกสมฺโภคปริโภโค ตสฺส สนฺติเก
นิสฺสโย คเหตพฺโพ ฯ เอกทิวสมฺปิ ปริหาโร นตฺถิ ฯ สเจ ตาทิโส
นตฺถิ อญฺโญ ลชฺชี เปสโล อตฺถิ ตสฺส ลชฺชิเปสลภาวํ
ชานนฺเตน ตทเหว นิสฺสโย ยาจิตพฺโพ ฯ สเจ เทติ อิจฺเจตํ
กุสลํ อถ ปน ตุมฺหากํ อุปชฺฌาโย ลหุํ อาคมิสฺสตีติ ปุจฺฉติ
อุปชฺฌาเยน จ ตถา วุตฺตํ อาม ภนฺเตติ วตฺตพฺพํ สเจ
ปน วทติ เตนหิ อุปชฺฌายสฺส อาคมนํ อาคเมถาติ วฏฺฏติ
อถ ปนสฺส ปกติยา เปสลภาวํ น ชานาติ จตฺตาริ ปญฺจ
ทิวสานิ ตสฺส ภิกฺขุโน สภาคตํ โอโลเกตฺวา โอกาสํ กาเรตฺวา
นิสฺสโย คเหตพฺโพ ฯ สเจ ปน วิหาเร นิสฺสยทายโก นตฺถิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗.
อุปชฺฌาโย จ อหํ กติปาเหเนว อาคมิสฺสามิ มา อุกฺกณฺฐิตฺถาติ
วตฺวา คโต ยาว อาคมนา ปริหาโร ลพฺภติ ฯ อถาปิ นํ
ตตฺถ มนุสฺสา ปริจฺฉินฺนกาลโต อุตฺตรึปิ ปญฺจ วา ทส วา
ทิวสานิ วาเสนฺติเยว ฯ เตน วิหารํ ปวตฺติ เปเสตพฺพา ทหรา
มา อุกฺกณฺฐนฺตุ อยํ อสุกทิวสํ นาม อาคมิสฺสามีติ ฯ เอวมฺปิ
ปริหาโร ลพฺภติ ฯ อถ อาคจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค นทีปูเรน วา
โจราทีหิ วา อุปทฺทโว โหติ เถโร อุทโกสกฺกนํ วา อาคเมติ
สหาเย วา ปริเยสติ ตญฺเจ ปวตฺตึ ทหรา สุณนฺติ ยาว
อาคมนา ปริหาโร ลพฺภติ ฯ สเจ ปน โส อิเธวาหํ วสิสฺสามีติ
ปหิณติ ปริหาโร นตฺถิ ฯ ยตฺถ นิสฺสโย ลพฺภติ ตตฺถ
คนฺตพฺพํ ฯ วิพฺภนฺเต ปน กาลกเต วา ปกฺขสงฺกนฺเต วา เอกทิวสมฺปิ
ปริหาโร นตฺถิ ยตฺถ นิสฺสโย ลพฺภติ ตตฺถ คนฺตพฺพํ ฯ
วิพฺภนฺโตติ สาสนโต จุโต ฯ อาณตฺตีติ นิสฺสยปณามนา วุจฺจติ ฯ
ตสฺมา ปณาเมมิ ตนฺติ วา มา อิธ ปฏิกฺกมีติ วา นีหร
เต ปตฺตจีวรนฺติ วา นาหํ ตยา อุปฏฺฐาตพฺโพติ วา อิมินา
ปาลินเยน มา มํ คามปฺปเวสนํ อาปุจฺฉีติอาทินา ปาลิมุตฺตกนเยน
วา โย นิสฺสยปณามนาย ปณามิโต โหติ เตน อุปชฺฌาโย
ขมาเปตพฺโพ ฯ สเจ อาทิโตว น ขมติ ทณฺฑกมฺมํ อาหริตฺวา
ติกฺขตฺตุํ ตาว สยเมว ขมาเปตพฺโพ ฯ โน เจ ขมติ ตสฺมึ
วิหาเร มหาเถเร คเหตฺวา ขมาเปตพฺโพ ฯ โน เจ ขมติ สามนฺต-
วิหาเร ภิกฺขู คเหตฺวา ขมาเปตพฺโพ ฯ สเจ เอวมฺปิ น ขมติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘.
อญฺญตฺถ คนฺตฺวา อุปชฺฌายสฺส สภาคานํ สนฺติเก วสิตพฺพํ อปฺเปว
นาม สภาคานํ เม สนฺติเก วสตีติ ญตฺวาปิ ขเมยฺยาติ ฯ สเจ
เอวมฺปิ น ขมติ ตตฺเรว วสิตพฺพํ ฯ ตตฺร เจ ทุพฺภิกฺขาทิโทเสน
น สกฺกา โหติ วสิตุํ ตํเยว วิหารํ อาคนฺตฺวา อญฺญสฺส
สนฺติเก นิสฺสยํ คเหตฺวา วสิตุํ วฏฺฏติ ฯ อยมาณตฺติยํ วินิจฺฉโย ฯ
     อาจริยมฺหา นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธีสุ อาจริโย ปกฺกนฺโต วา โหตีติ
เอตฺถ โกจิ อาจริโย อาปุจฺฉิตฺวา ปกฺกมติ โกจิ อนาปุจฺฉิตฺวา ฯ
อนฺเตวาสิโกปิ เอวเมว ฯ ตตฺร สเจ อนฺเตวาสิโก
อาจริยํ อาปุจฺฉติ อสุกํ นาม ภนฺเต ฐานํ คนฺตุํ อิจฺฉามิ
เกนจิเทว กรณีเยนาติ อาจริเยน จ กทา คมิสฺสตีติ วุตฺโต
สายณฺเห วา รตฺตึ วา อุฏฺฐหิตฺวา คมิสฺสามีติ วทติ อาจริโยปิ
สาธูติ สมฺปฏิจฺฉติ ตํขณญฺเญว นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ สเจ
ปน ภนฺเต อสุกํ นาม ฐานํ คนฺตุกาโมมฺหีติ วุตฺเต อาจริโย
อสุกสฺมึ นาม คาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉา ชานิสฺสสีติ
วทติ โส จ สาธูติ สมฺปฏิจฺฉติ ตโต เจ คโต สุคโต
สเจ ปน น คจฺฉติ นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อถาปิ
คจฺฉามีติ วุตฺเต อาจริเยน มา ตาว คจฺฉ รตฺตึ มนฺเตตฺวา
ชานิสฺสามาติ วุตฺโต มนฺเตตฺวา คจฺฉติ สุคโต โน เจ
คจฺฉติ นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อาจริยํ อนาปุจฺฉา
ปกฺกมนฺตสฺส ปน อุปจารสีมาติกฺกเม นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ
อนฺโตอุปจารสีมโต ปฏินิวตฺตนฺตสฺส น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ สเจ ปน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙.
อาจริโย อนฺเตวาสิกํ อาปุจฺฉติ อาวุโส อสุกํ นาม ฐานํ
คมิสฺสามีติ อนฺเตวาสิเกน จ กทา คมิสฺสถาติ วุตฺเต สายณฺเห
วา รตฺติภาเค วาติ วทติ อนฺเตวาสิโกปิ สาธูติ สมฺปฏิจฺฉติ
ตํขณญฺเญว นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ สเจ ปนาจริโย เสฺว
ปิณฺฑาย จริตฺวา คมิสฺสามีติ วทติ อิตโร จ สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉติ เอกทิวสํ ตาว นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ปุนทิวเส
ปฏิปฺปสฺสทฺโธ โหติ ฯ อสุกสฺมึ นาม คาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา
ชานิสฺสามิ มม คมนํ วา อคมนํ วาติ วตฺวา สเจ น คจฺฉติ
นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อถาปิ คจฺฉามีติ วุตฺเต อนฺเต-
วาสิเกน มา ตาว คจฺฉถ รตฺตึ มนฺเตตฺวา ชานิสฺสถาติ วุตฺโต
มนฺเตตฺวาปิ น คจฺฉติ นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ สเจ อุโภปิ
อาจริยนฺเตวาสิกา เกนจิ กรณีเยน พหิสีมํ คจฺฉนฺติ ตโต เจ
อาจริโย คมิยจิตฺเต อุปฺปนฺเน อนาปุจฺฉาว คนฺตฺวา ทฺวินฺนํ
เลฑฺฑุปาตานํ อนฺโตเยว นิวตฺตติ นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ สเจ
เทฺว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา นิวตฺตติ นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสทฺโธ
โหติ ฯ อาจริยุปชฺฌายา เทฺว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมฺม อญฺญสฺมึ
วิหาเร วสนฺติ นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อาจริเย วิพฺภนฺเต
กาลกเต ปกฺขสงฺกนฺเต ตํขณญฺเญว นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ
อาณาตฺติยมฺปน สเจปิ อาจริโย มุญฺจิตุกาโมว หุตฺวา
นิสฺสยปณามนาย ปณาเมติ อนฺเตวาสิโก จ กิญฺจาปิ มํ อาจริโย
ปณาเมติ อถโข หทเยน มุทุโกติ สาลโยว โหติ นิสฺสโย น
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐.
ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ สเจปิ อาจริโย สาลโย อนฺเตวาสิโก นิราลโย
นทานิ อิมํ นิสฺสาย วสิสฺสามีติ ธุรํ นิกฺขิปติ เอวมฺปิ น
ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อุภินฺนํ สาลยภาเวน จ น ปฏิปฺปสฺสมฺภติเยว ฯ
อุภินฺนํ ธุรนิกฺเขเป ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ ปณามิเตน ทณฺฑกมฺมํ
อาหริตฺวา ติกฺขตฺตุํ ขมาเปตพฺโพ ฯ โน เจ ขมติ อุปชฺฌาเย
วุตฺตนเยน ปฏิปชฺชิตพฺพํ ฯ อุปชฺฌาเยน วา สโมธานคโตติ เอตฺถ
ทสฺสนสวนวเสน สโมธานํ เวทิตพฺพํ ฯ สเจ หิ อาจริยํ นิสฺสาย
วสนฺโต สทฺธิวิหาริโก เอกวิหาเร เจติยํ วา วนฺทนฺตํ เอกคาเม
ปิณฺฑาย วา จรนฺตํ อุปชฺฌายํ ปสฺสติ นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ
อุปชฺฌาโย ปสฺสติ สทฺธิวิหาริโก ปน น ปสฺสติ น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ
มคฺคปฏิปนฺนํ วา อากาเสน วา คจฺฉนฺตํ อุปชฺฌายํ ทิสฺวา
ทูรโต ภิกฺขูติ ชานาติ อุปชฺฌาโยติ น ชานาติ น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ
สเจ ชานาติ ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อุปริปาสาเท อุปชฺฌาโย วสติ
เหฏฺฐา สทฺธิวิหาริโก ตํ อทิสฺวาว ยาคุํ ปิวิตฺวา ปกฺกมติ
อาสนสาลายํ วา นิสินฺนํ อทิสฺวา เอกมนฺเต ภุญฺชิตฺวา ปกฺกมติ
ธมฺมสฺสวนมณฺฑเป วา นิสินฺนํปิ ตํ อทิสฺวาว ธมฺมํ สุตฺวา ปกฺกมติ
นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ เอวํ ตาว ทสฺสนวเสน สโมธานํ
เวทิตพฺพํ ฯ สวนวเสน ปน สเจ อุปชฺฌายสฺส วิหาเร อนฺตรฆเร
วา ธมฺมํ วา กเถนฺตสฺส อนุโมทนํ วา กโรนฺตสฺส สทฺทํ สุตฺวา
อุปชฺฌายสฺส เม สทฺโทติ สญฺชานาติ นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติ
อสญฺชานนฺตสฺส น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ อยํ สโมธาเน วินิจฺฉโย ฯ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๔๖-๕๐.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=46&pages=5&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=947&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=947&modeTY=2&pagebreak=1#p46