ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

หน้าที่ ๓๕-๔๑.

หน้าที่ ๓๕.

อิเมสุ ปญฺจสุ ปเทสุ ยสฺส กสฺสจิ ปทสฺส วาจาย วา สาวนํ กาเยน วา อตฺถวิญฺญาปนนฺติ ฯ เกจิ ปน สาธูติ สมฺปฏิจฺฉนํ สนฺธาย วทนฺติ ฯ น ตํ ปมาณํ อายาจนทานมตฺเตน หิ คหิโต โหติ อุปชฺฌาโย น เอตฺถ สมฺปฏิจฺฉนํ องฺคํ ฯ สทฺธิวิหาริเกนาปิ น เกวลํ อิมินา เม ปเทน อุปชฺฌาโย คหิโตติ ญาตุํ วฏฺฏติ ฯ อชฺชตคฺเคทานิ เถโร มยฺหํ ภาโร อหมฺปิ เถรสฺส ภาโรติ อิทมฺปิ ญาตุํ วฏฺฏติ ฯ {๖๖} ตตฺรายํ สมฺมาวตฺตนาติ ยํ วุตฺตํ สมฺมาวตฺติตพฺพนฺติ ตตฺร อยํ สมฺมาวตฺตนา ฯ กาลสฺเสว อุฏฺฐาย อุปาหนา โอมุญฺจิตฺวาติ สจสฺส ปจฺจูสกาเล จงฺกมนตฺถาย วา โธตปาทปริหรณตฺถาย วา ปฏิมุกฺกา อุปาหนา ปาทคตา โหนฺติ ตา กาลสฺเสว อุฏฺฐาย อปเนตฺวา ฯ ทนฺตกฏฺฐํ ทาตพฺพนฺติ มหนฺตํ มชฺฌิมํ ขุทฺทกนฺติ ตีณิ ทนฺตกฏฺฐานิ อุปเนตฺวา ตโต ยํ ตีณิ ทิวสานิ คณฺหาติ จตุตฺถทิวสโต ปฏฺฐาย ตาทิสเมว ทาตพฺพํ ฯ สเจ อนิยมํ กตฺวา ยํ วา ตํ วา คณฺหาติ ฯ อถ ยาทิสํ ลภติ ตาทิสํ ทาตพฺพํ ฯ มุโขทกํ ทาตพฺพนฺติ สีตญฺจ อุณฺหญฺจ อุทกํ อุปเนตฺวา ตโต ยํ ตีณิ ทิวสานิ วลญฺเชติ จตุตฺถทิวสโต ปฏฺฐาย ตาทิสเมว มุขโธวโนทกํ ทาตพฺพํ ฯ สเจ อนิยมํ กตฺวา ยํ วา ตํ วา คณฺหาติ ฯ อถ ยาทิสํ ลภติ ตาทิสํ ทาตพฺพํ ฯ สเจ ทุวิธมฺปิ วลญฺเชติ ทุวิธมฺปิ อุปเนตพฺพํ อุทกํ มุขโธวนฏฺฐาเน ฐเปตฺวา วจฺจกุฏิโต ปฏฺฐาย สมฺมชฺชิตพฺพํ ฯ เถเร วจฺจกุฏึ คเต ปริเวณํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖.

สมฺมชฺชิตพฺพํ ฯ เอวํ ปริเวณํ อสุญฺญํ โหติ ฯ เถเร วจฺจกุฏิโต อนิกฺขนฺเตเยว อาสนํ ปญฺญาเปตพฺพํ ฯ สรีรกิจฺจํ กตฺวา อาคนฺตฺวา ตสฺมึ นิสินฺนสฺส สเจ ยาคุ โหตีติอาทินา นเยน วุตฺตวตฺตํ กาตพฺพํ ฯ อุกฺกลาโปติ เกนจิ กจวเรน สงฺกิณฺโณ ฯ สเจ ปน อญฺโญ กจวโร นตฺถิ อุทกผุสิตาเนว โหนฺติ หตฺเถนปิ ปมชฺชิตพฺโพ ฯ สคุณํ กตฺวาติ เทฺว จีวรานิ เอกโต กตฺวา ตา เอกโต กตฺวา เทฺวปิ สงฺฆาฏิโย ทาตพฺพา ฯ สพฺพํปิ หิ จีวรํ สงฺฆาฏิตตฺตา สงฺฆาฏีติ วุจฺจติ ฯ เตน วุตฺตํ สงฺฆาฏิโย ทาตพฺพาติ ฯ นาติทูเร คนฺตพฺพํ นาจฺจาสนฺเนติ เอตฺถ สเจ อุปชฺฌายํ นิวตฺติตฺวา โอโลเกนฺตํ เอเกน วา ทฺวีหิ วา ปทวีติหาเรหิ สมฺปาปุณาติ เอตฺตาวตา นาติทูเร นาจฺจาสนฺเน คโต โหตีติ เวทิตพฺพํ ฯ ปตฺตปริยาปนฺนํ ปฏิคฺคเหตพฺพนฺติ สเจ อุปชฺฌาเยน ภิกฺขาจาเร ยาคุยา วา ภตฺเต วา ลทฺเธ ปตฺโต อุณฺโห วา ภาริโก วา โหติ อตฺตโน ปตฺตํ ตสฺส ทตฺวา โส ปตฺโต คเหตพฺโพติ อตฺโถ ฯ น อุปชฺฌายสฺส ภณมานสฺส อนฺตรนฺตรา กถา โอปาเตตพฺพาติ อนฺตรฆเร วา อญฺญตฺร วา ภณมานสฺส อนิฏฺฐิเต ตสฺส วจเน อญฺญา กถา น สมุฏฺฐาเปตพฺพา ฯ อิโต ปฏฺฐาย จ ปน ยตฺถ ยตฺถ นกาเรน ปฏิเสโธ กยิรติ สพฺพตฺถ ทุกฺกฏาปตฺติ เวทิตพฺพา ฯ อยํ หิ ขนฺธเก ธมฺมตา ฯ อาปตฺติสามนฺตา ภณมาโนติ ปทโสธมฺมทุฏฺฐุลฺลาทิวเสน อาปตฺติยา อาสนฺนวาจํ ภณมาโน ฯ นิวาเรตพฺโพติ ภนฺเต อีทิสํ นาม วตฺตุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗.

วฏฺฏติ อาปตฺติ น โหตีติ เอวํ ปุจฺฉนฺเตน วิย วาเรตพฺโพ ฯ วาเรสฺสามีติ ปน มนํ กตฺวา มหลฺลก มา เอวํ ภณาติ น วตฺตพฺโพ ฯ ปฐมตรํ อาคนฺตฺวาติ สเจ อาสนฺเน คาโม โหติ วิหาเร วา คิลาโน ภิกฺขุ โหติ คามโต ปฐมตรํ อาคนฺตพฺพํ ฯ สเจ ทูเร คาโม โหติ อุปชฺฌาเยน สทฺธึ อาคจฺฉนฺโต นตฺถิ เตเนว สทฺธึ คามโต นิกฺขมิตฺวา จีวเรน ปตฺตํ เวเฐตฺวา อํเส ลคฺเคตฺวา อนฺตรามคฺคโต ปฐมตรํ อาคนฺตพฺพํ ฯ เอวํ นิวตฺตนฺเตน ปฐมตรํ อาคนฺตฺวา อาสนปญฺญาปนาทิ สพฺพํ วตฺตํ กาตพฺพํ ฯ สินฺนํ โหตีติ ตินฺนํ เสทคหิตํ ฯ จตุรงฺคุลํ กณฺณํ อุสฺสาเทตฺวาติ กณฺณํ จตุรงฺคุลปฺปมาณํ อติเรกํ กตฺวา เอวํ จีวรํ สงฺฆริตพฺพํ ฯ กึการณา ฯ มา มชฺเฌ ภงฺโค อโหสีติ สมํ กตฺวา สงฺฆริตสฺส หิ มชฺเฌ ภงฺโค โหติ ฯ ตโต นิจฺจํ ภิชฺชมานํ ทุพฺพลํ โหติ ฯ ตํ นิวารณตฺถเมตํ วุตฺตํ ฯ ตสฺมา ยถา อชฺชภงฺคฏฺฐาเนเยว เสฺว น ภิชฺชติ ตถา ทิวเส ทิวเส จตุรงฺคุลํ อุสฺสาเทตฺวา สงฺฆริตพฺพํ ฯ โอโภเค กายพนฺธนํ กาตพฺพนฺติ กายพนฺธนํ สงฺฆริตฺวา จีวรโภเค ปกฺขิปิตฺวา ฐเปตพฺพํ ฯ สเจ ปิญฺฑปาโต โหตีติ เอตฺถ โย คาเมเยว วา อนฺตรฆเร วา ปฏิกฺกมเน วา ภุญฺชิตฺวา อาคจฺฉติ ปิณฺฑํ วา น ลภติ ตสฺส ปิณฺฑปาโต น โหติ คาเม อภุตฺตสฺส ปน ลทฺธภิกฺขสฺส วา โหติ ตสฺมา สเจ ปิณฺฑปาโต โหตีติอาทิ วุตฺตํ ฯ สเจปิ ตสฺส น โหติ ภุญฺชิตุกาโม จ โหติ อุทกํ ทตฺวา อตฺตนา ลทฺโธปิ ปิณฺฑปาโต อุปเนตพฺโพ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘.

ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพติ ภุญฺชมาโน ติกฺขตฺตุํ ปานียํ ภนฺเต อาหรียตูติ ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ สเจ กาโล อตฺถิ อุปชฺฌาเย ภุตฺเต สยํ ภุญฺชิตพฺพํ ฯ สเจ อุปกฺกฏฺโฐ กาโล ปานียํ อุปชฺฌายสฺส สนฺติเก ฐเปตฺวา สยํปิ ภุญฺชิตพฺพํ ฯ อนนฺตรหิตายาติ ตฏฺฏิก- จมฺมขณฺฑาทีสุ เยน เกนจิ อนตฺถตาย ปํสุสกฺขรมิสฺสาย ภูมิยา ปตฺโต น ฐเปตพฺโพติ อตฺโถ ฯ สเจ ปน กาฬวณฺณกตา วา สุธาพทฺธา วา โหติ นีรชมตฺติกา วา ตถารูปาย ภูมิยา ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ โธตวาลิกายปิ ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ ปํสุรชสกฺขราทีสุ น วฏฺฏติ ฯ ตตฺร ปน ปณฺณํ วา อาธารกํ วา ฐเปตฺวา ตตฺร นิกฺขิปิตพฺโพ ฯ ปารโต อนฺตํ โอรโต โภคนฺติ อิทํ จีวรวํสาทีนํ เหฏฺฐา หตฺถํ ปเวเสตฺวา อภิมุเขน หตฺเถน สณิกํ นิกฺขิปนตฺถํ วุตฺตํ ฯ อนฺเต ปน คเหตฺวา โภเคน จีวรวํสาทีนํ อุปริ นิกฺขิปนฺตสฺส ภิตฺติยํ โภโค ปฏิหญฺญติ ฯ ตสฺมา ตถา น กาตพฺพํ ฯ จุณฺณํ สนฺเนตพฺพนฺติ นหานจุณฺณํ อุทเกน เตเมตฺวา ปิณฺฑิ กาตพฺพํ ฯ เอกมนฺตํ นิกฺขิปิตพฺพนฺติ เอกสฺมึ นิทฺธุเม ฐาเนว ฐเปตพฺพํ ฯ ชนฺตาฆเร ปริกมฺมํ นาม องฺคารมตฺติกอุณฺโหทก- ทานาทิกํ สพฺพํ กิจฺจํ ฯ อุทเกปิ ปริกมฺมนฺติ องฺคปจฺจงฺคฆํสนาทิกํ สพฺพํ กิจฺจํ ฯ ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพติ ชนฺตาฆเร อุณฺหสนฺตาเปน ปิปาสา โหติ ตสฺมา ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ สเจ อุสฺสหตีติ สเจ ปโหติ น เกนจิ เคลญฺเญน อภิภูโต โหติ ฯ อคิลาเนน หิ สทฺธิวิหาริเกน สฏฺฐิวสฺเสนาปิ สพฺพํ อุปชฺฌายวตฺตํ กาตพฺพํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙.

อนาทเรน อกโรนฺตสฺส วตฺตเภเทน ทุกฺกฏํ ฯ นการปฏิสํยุตฺเตสุ ปน ปเทสุ คิลานสฺสาปิ ปฏิกฺขิตฺตกิริยํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏเมว ฯ อปริฆํสนฺเตนาติ ภูมิยํ อปริฆํสนฺเตน ฯ กวาฏปิฏฺฐนฺติ กวาฏญฺจ ปิฏฺฐสงฺฆาตญฺจ อจฺฉุปนฺเตน ฯ สนฺตานกนฺติ ยงฺกิญฺจิ กีฏกุลาวก- มกฏสุตฺตาทิ ฯ อุลฺโลกา ปฐมํ โอหาเรตพฺพนฺติ อุลฺโลกโต ปฐมํ อุลฺโลกํ อาทึ กตฺวา อวหริตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ อาโลกสนฺธิกณฺณภาคาติ อาโลกสนฺธิภาคา จ กณฺณภาคา จ ฯ สนฺตรพาหิรานิ วาตปานกวาฏกานิ จ คพฺภสฺส จ จตฺตาโร โกณา ปมชฺชิตพฺพาติ อตฺโถ ฯ ยถา ปญฺญตฺตํ ปญฺญาเปตพฺพนฺติ ยถา ปฐมํ ปญฺญตฺตํ อโหสิ ตเถว ปญฺญาเปตพฺพํ ฯ เอตทตฺถเมว หิ ยถาปญฺญตฺตํ สลฺลกฺเขตฺวา นีหริตฺวา เอกมนฺตํ นิกฺขิปิตพฺพนฺติ ปุริมวตฺตํ ปญฺญตฺตํ ฯ สเจ ปน ปฐมํ อชานนฺเตน เกนจิ ปญฺญตฺตํ อโหสิ สมนฺตโต ภิตฺตึ ทฺวงฺคุลมตฺเตน วา ติวงฺคุลมตฺเตน วา โมเจตฺวา ปญฺญาเปตพฺพํ ฯ อิทํ หิ ปญฺญาปนวตฺตํ ฯ สเจ กฏสารโก โหติ อติมหนฺโตว ฉินฺทิตฺวา โกฏึ นิวตฺเตตฺวา พนฺธิตฺวา ปญฺญาเปตพฺโพ ฯ สเจ โกฏึ นิวตฺเตตฺวา พนฺธิตุํ น ชานาติ น ฉินฺทิตพฺโพ ฯ ปุรตฺถิมา วาตปานา ถเกตพฺพาติ ปุรตฺถิมาย วาตปานา ถเกตพฺพา ฯ เอวํ เสสาปิ วาตปานา ถเกตพฺพา ฯ วูปกาเสตพฺโพติ อญฺญตฺถ เนตพฺโพ ฯ วูปกาสาเปตพฺโพติ อญฺโญ ภิกฺขุ วตฺตพฺโพ เถรํ คเหตฺวา อญฺญตฺถ คจฺฉาหีติ ฯ วิเวเจตพฺพนฺติ วิสฺสชฺชาเปตพฺพํ ฯ วิเวจาเปตพฺพนฺติ อญฺโญ วตฺตพฺโพ เถรํ ทิฏฺฐิคตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐.

วิสฺสชฺชาเปหีติ ฯ อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพนฺติ ปริวาสทานตฺถํ โส ภิกฺขุ สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจิตพฺโพ สเจ อตฺตนา ปฏิพโล โหติ อตฺตนาว ทาตพฺโพ โน เจ ปฏิพโล โหติ อญฺเญน ทาเปตพฺโพ ฯ กินฺติ นุโขติ เกน นุ โข อุปาเยน ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ ลหุกาย วา ปริณาเมยฺยาติ อุกฺเขปนียํ อกตฺวา ตชฺชนียํ วา นิยฺยสํ วา กเรยฺยาติ อตฺโถ ฯ เตน หิ อุปชฺฌายสฺส เม อุกฺเขปนียกมฺมํ กตฺตุกาโม สงฺโฆติ ญตฺวา เอกเมกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา มา ภนฺเต อมฺหากํ อุปชฺฌายสฺส กมฺมํ กริตฺถาติ ยาจิตพฺพํ ฯ สเจ กโรนฺติเยว ตชฺชนียํ วา นิยฺยสํ วา มา กโรถาติ ยาจิตพฺพา ฯ สเจ กโรนฺติเยว อถ อุปชฺฌาโย สมฺมาวตฺตถ ภนฺเตติ ยาจิตพฺโพ ฯ อิติ ตํ สมฺมาวตฺตาเปตฺวา ปฏิปฺปสฺสมฺเภถ ภนฺเต กมฺมนฺติ ภิกฺขู ยาจิตพฺพา ฯ สมฺปริวตฺตกํ สมฺปริวตฺตกนฺติ สมฺปริวตฺเตตฺวา สมฺปริวตฺเตตฺวา ฯ น จ อจฺฉินฺเน เถเว ปกฺกมิตพฺพนฺติ ยทิ อปฺปมตฺตกมฺปิ รชนํ คลติ น ตาว ปกฺกมิตพฺพํ ฯ น อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉา เอกจฺจสฺส ปตฺโต ทาตพฺโพติอาทิ สพฺพํ อุปชฺฌายสฺส วิสภาคปุคฺคลานํ กถิตํ ฯ น อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉา คาโม ปวิสิตพฺโพติ ปิณฺฑาย วา อญฺเญน วา กรณีเยน ปวิสิตุกาเมน อาปุจฺฉิตฺวาว ปวิสิตพฺโพ ฯ สเจ อุปชฺฌาโย กาลสฺเสว วุฏฺฐาย ทูรํ ภิกฺขาจารํ คนฺตุกาโม โหติ ทหรา ปิณฺฑาย ปวิสนฺตูติ วตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ อวตฺวา คเต ปริเวณํ คนฺตฺวา อุปชฺฌายํ อปสฺสนฺเตน คามํ ปวิสิตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ คามํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑.

ปวิสนฺโตปิ ปสฺสติ ทิฏฺฐฏฺฐานโต ปฏฺฐาย อาปุจฺฉิตุํเยว วฏฺฏติ ฯ น สุสานํ คนฺตพฺพนฺติ วาสตฺถาย วา ทสฺสนตฺถาย วา คนฺตพฺพํ ฯ น ทิสา ปกฺกมิตพฺพาติ เอตถ ปกฺกมิตุกาเมน กมฺมํ อาจิกฺขิตฺวา ยาวตติยํ ยาจิตพฺโพ ฯ สเจ อนุชานาติ สาธุ โน เจ อนุชานาติ ตํ นิสฺสาย วสโต จสฺส อุทฺเทโส วา ปริปุจฺฉา วา กมฺมฏฺฐานํ วา น สมฺปชฺชติ อุปชฺฌาโย พาโล โหติ อพฺยตฺโต เกวลํ อตฺตโน สนฺติเก วสาเปตุกามตาย เอวํ คนฺตุํ น เทติ เอวรูเป นิวาเรนฺเตปิ คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ วุฏฺฐานสฺส อาคเมตพฺพนฺติ เคลญฺญโต วุฏฺฐานํ อาคเมตพฺพํ น กตฺถจิ คนฺตพฺพํ ฯ สเจ อญฺโญ ภิกฺขุ อุปฏฺฐาโก อตฺถิ เภสชฺชํ ปริเยสิตฺวา ตสฺส หตฺเถ ทตฺวา ภนฺเต อยํ อุปฏฺฐหิสฺสตีติ วตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ อุปชฺฌายวตฺตกถา นิฏฺฐิตา ฯ {๖๗} อุปชฺฌาเยน สทฺธิวิหาริกมฺหิ สมฺมาวตฺตนาย สงฺคเหตพฺโพ อนุคฺคเหตพฺโพติ อุทฺเทสาทีหิสฺส สงฺคโห จ อนุคฺคโห จ กตฺตพฺโพ ฯ ตตฺถ อุทฺเทโสติ ปาลิวาจนํ ๑- ฯ ปริปุจฺฉาติ ปาลิยา อตฺถวณฺณนา ฯ โอวาโทติ อโนติณฺเณ วตฺถุสฺมึ อิทํ กโรหิ อิทํ มา กริตฺถาติ วจนํ ฯ อนุสาสนีติ โอติณฺเณ วตฺถุสฺมึ ฯ อปิจ โอติณฺเณ วา อโนติณฺเณ วา ปฐมวจนํ โอวาโท ปุนปฺปุนํ วจนํ อนุสาสนีติ ฯ สเจ อุปชฺฌายสฺส ปตฺโต โหตีติ สเจ อติเรกปตฺโต โหติ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ ปริกฺขาโรติ อญฺโญปิ สมณปริกฺขาโร ฯ อิธ อุสฺสุกฺกํ นาม ธมฺมิเกน นเยน อุปฺปชฺชมานอุปายปริเยสนํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑. ปาลิวจนนฺติ มญฺเญ ฯ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๓๕-๔๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=35&pages=7&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=715&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=715&modeTY=2&pagebreak=1#p35


จบการแสดงผล หน้าที่ ๓๕-๔๑.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]