อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๘๒.

ปทปูรณมตฺเต "อิธาหํ ภิกฺขเว ภุตฺตาวี อสฺสํ ปวาริโต"ติอาทีสุ. ^๑- กตฺถจิ โลกํ อุปาทาย วุจฺจติ "อิธ ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชตี"ติอาทีสุ. ^๒- อิธาปิ โลเก เอว ทฏฺฐพฺโพ. เอกจฺจนฺติ เอกํ, อญฺญตรนฺติ อตฺโถ. ปุคฺคลนฺติ สตฺตํ. โส หิ ยถาปจฺจยํ กุสลากุสลานํ ตพฺพิปากานญฺจ ปูรณโต มรณวเสน คลนโต จ ปุคฺคโลติ วุจฺจติ. ปทุฏฺฐจิตฺตนฺติ ปโทเสน อาฆาเตน ปทุฏฺฐจิตฺตํ. อถ วา ปทุฏฺฐจิตฺตนฺติ โทเสน ราคาทินา ปทูสิตจิตฺตํ. เอตฺถ จ เอกจฺจนฺติ อิทํ ปทุฏฺฐจิตฺตสฺส ปุคฺคลสฺส วิเสสนํ. ยสฺส หิ ปฏิสนฺธิทายกกมฺมํ โอกาสมกาสิ, โส ตถา วุตฺโต. ยสฺส จ อกุสลปฺปวตฺติโต จิตฺตํ นิวตฺเตตฺวา กุสลวเสน โอตาเรตุํ น สกฺกา, เอวํ อาสนฺนมรโณ. เอวนฺติ อิทานิ วตฺตพฺพาการํ ทสฺเสติ. เจตสาติ อตฺตโน จิตฺเตน เจโตปริยญาเณน. เจโตติ ตสฺส ปุคฺคลสฺส จิตฺตํ. ปริจฺจาติ ปริจฺฉินฺทิตฺวา ปชานามิ. นนุ จ ยถากมฺมูปคญาณสฺสายํ วิสโยติ ^๓- ? สจฺจเมตํ, ตทา ปวตฺตมานอกุสลจิตฺตวเสน ปเนตํ วุตฺตํ. อิมมฺหิ จายํ สมเยติ อิมสฺมึ กาเล, อิมายํ วา ปจฺจยสามคฺคิยํ, อยํ ปุคฺคโล ชวนวีถิยา ปรภาเค กาลํ กเรยฺย เจติ อตฺโถ. น หิ ชวนกฺขเณ กาลกิริยา อตฺถิ. ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยติ ยถา อาภตํ กิญฺจิ อาหริตฺวา ฐปิตํ, เอวํ อตฺตโน กมฺมุนา นิกฺขิตฺโต นิรเย ฐปิโต เอวาติ อตฺโถ. กายสฺส เภทาติ อุปาทินฺนกฺขนฺธปริจฺจาคา. ปรํ มรณาติ ตทนนฺตรํ อภินิพฺพตฺตกฺขนฺธคฺคหเณ. อถ วา กายสฺส เภทาติ ชีวิตินฺทฺริยสฺส อุปจฺเฉทา. ปรํ มรณาติ จุติจิตฺตโต ^๔- อุทฺธํ. อปายนฺติอาทิ สพฺพํ นิรยสฺเสว เววจนํ. ^๕- นิรโย หิ อยสงฺขาตา สุขา อเปโตติ อปาโย, สคฺคโมกฺขเหตุภูตา วา ปุญฺญสมฺมตา อยา อเปโตติปิ อปาโย. @เชิงอรรถ: ^๑ ม.มู. ๑๒/๓๐/๑๗ ^๒ องฺ.ติก. ๒๐/๖๑/๑๖๔ ^๓ สี. วิเสโสติ @^๔ ฉ.ม. จติโต ^๕ สี.,อิ. นิรยสฺส เววจนเมว

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๘๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=27&page=82&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=1786&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=27&A=1786&modeTY=2&pagebreak=1#p82