อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๗๔.

"อวิตกฺกสมาธี"ติ อธิปฺเปโต. ทุติยชฺฌานาทีหิ ปหีนา มิจฺฉาวิตกฺกา น ตาว สุปหีนา อจฺจนฺตปฺปหานาภาวโต, อริยมคฺเคน ปน ปหีนา เอว ปุน ปหานกิจฺจาภาวโต ตสฺมา อคฺคมคฺคปริโยสานภูโต อรหตฺตผลสมาธิ สพฺเพสํ มิจฺฉาวิตกฺกานํ ปหานนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา วิเสสโต "อวิตกฺกสมาธี"ติ วตฺตพฺพตํ อรหติ, ปเคว จตุตฺถชฺฌานปาทโก. เตน วุตฺตํ "อิธ ปน จตุตฺถชฺฌานปาทโก อรหตฺตผลสมาธิ `อวิตกฺกสมาธี'ติ อธิปฺเปโต"ติ. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต สุภูติสฺส สพฺพมิจฺฉาวิตกฺก- สพฺพสงฺกิเลสปฺปหานสงฺขาตํ อตฺถํ สพฺพาการโต ชานิตฺวา ตทตฺถทีปกํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ยสฺส วิตกฺกา วิธูปิตาติ เยน อริยปุคฺคเลน, ยสฺส วา อริยปุคฺคลสฺส กามวิตกฺกาทโย สพฺเพปิ มิจฺฉาวิตกฺกา วิธูปิตา อริยมคฺคญาเณน สนฺตาปิตา สมุจฺฉินฺนา. อชฺฌตฺตํ สุวิกปฺปิตา อเสสาติ นิยกชฺฌตฺตสงฺขาเต อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปชฺชนารหา สุวิกปฺปิตา สุฏฺฐุ วิกปฺปิตา อเสสโต, กิญฺจิปิ อเสเสตฺวา สุฏฺฐุ สมุจฺฉินฺนาติ ^๑- อตฺโถ. ตํ สงฺคมติจฺจ อรูปสญฺญีติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ. อถ วา เหตุอตฺโถ ตํสทฺโท. ยสฺมา อนวเสสโต ^๒- มิจฺฉาวิตกฺกา สมุจฺฉินฺนา, ตสฺมา ราคสงฺคาทิกํ ปญฺจวิธํ สงฺคํ สพฺพมฺปิ วา กิเลสสงฺคํ อติจฺจ อติกฺกมิตฺวา อติกฺกมนเหตุ รูปสภาวาภาวโต รุปฺปนสงฺขาตสฺส จ วิการสฺส ตตฺถ อภาวโต นิพฺพิการเหตุภาวโต วา "อรูปนฺ"ติ ลทฺธนามํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตาหิ มคฺคผลสญฺญาหิ อรูปสญฺญี. จตุโยคาติคโตติ กามโยโค ภวโยโค ทิฏฺฐิโยโค อวิชฺชาโยโคติ จตฺตาโร โยเค ยถารหํ จตูหิปิ มคฺเคหิ อติกฺกมิตฺวา คโต. น ชาตุเมตีติ มกาโร ปทสนฺธิกโร, ชาตุ เอกํเสเนว ปุนพฺภวาย น เอติ, อายตึ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ ตสฺส นตฺถีติ อตฺโถ. "น ชาติเมตี"ติปิ ปฐนฺติ, @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อเสเสตฺวา สุสมุจฺฉินฺนาติ ^๒ ฉ.ม. อนวเสเสน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๗๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=374&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=8375&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=8375&modeTY=2&pagebreak=1#p374