อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๑๕.

"ยุวาโน"ติ. มจฺฉเก พาเธนฺตีติ มคฺคสมีเป เอกสฺมึ ตฬาเก นิทาฆกาเล อุทเก ปริกฺขีเณ นินฺนฏฺฐาเน ฐิตํ อุทกํ อุสฺสิญฺจิตฺวา ขุทฺทกมจฺเฉ คณฺหนฺติ เจว หนนฺติ จ "ปจิตฺวา ขาทิสฺสามา"ติ. เตนุปสงฺกมีติ มคฺคโต โถกํ ตฬากํ อติกฺกมิตฺวา ฐิโต, ตสฺมา "อุปสงฺกมี"ติ วทติ. ตสฺมา ปน อุปสงฺกมิ? เต ปน กุมารเก อตฺตนิ วิสฺสาสํ ชเนตุํ อุปสงฺกมิ. ภายถ โวติ เอตฺถ โวติ นิปาตมตฺตํ. ทุกฺขสฺสาติ นิสฺสกฺเก สามิวจนํ, ทุกฺขสฺมาติ อตฺโถ. อปฺปิยํ โวติ ทุกฺขนฺติ "กึ ตุมฺหากํ สรีเร อุปฺปชฺชนกทุกฺขํ อปฺปิยํ อนิฏฺฐนฺ"ติ ปุจฺฉติ. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ อิเม สตฺตา อตฺตโน ทุกฺขํ อนิจฺฉนฺตา เอว หุตฺวา ทุกฺขเหตุํ ปฏิปชฺชนฺตา อตฺถโต ตํ อิจฺฉนฺตา เอว นาม โหนฺตีติ เอตมตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ ปาปกิริยาย นิเสธนํ อาทีนววิภาวนญฺจ อุทานํ อุทาเนสิ. ตสฺสตฺโถ:- ยทิ ตุมฺหากํ สกลมาปายิกํ, สุคติยญฺจ อปฺปายุกตามนุสฺส- โทภคฺคตาทิเภทํ ^๑- ทุกฺขํ อปฺปิยํ อนิฏฺฐํ, ยทิ ตุเมฺห ตโต ภายถ, อาวิ วา ปเรสํ ปากฏภาววเสน อปฺปฏิจฺฉนฺนํ กตฺวา กาเยน วา วาจาย วา ปาณาติปาตาทิปฺปเภทํ ยทิ วา รโห อปากฏภาววเสน ปฏิจฺฉนฺนํ กตฺวา มโนทฺวาเร เอว อภิชฺฌาทิปฺปเภทํ อณุมตฺตมฺปิ ปาปกํ ลามกกมฺมํ มากตฺถ มา กริตฺถ, อถ ปน ตํ ปาปกมฺมํ เอตรหิ กโรถ, อายตึ วา กริสฺสถ, นิรยาทีสุ จตูสุ อปาเยสุ จ มนุสฺเสสุ ตสฺส ผลภูตํ ทุกฺขํ อิโต วา เอตฺโต วา ปลายนฺเต อเมฺห นานุพนฺธิสฺสตีติ อธิปฺปาเยน อุเปจฺจ สญฺจิจฺจ ^๒- ปลายตมฺปิ ตุมฺหากํ ตโต มุตฺติ โมกฺโข นตฺถิ. คติกาลาทิปจฺจยนฺตรสมวาเย วิปจฺจิสฺสติเยวาติ ทสฺเสติ. "ปลายเน"ติปิ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม......โทภคฺคิยาทิเภทํ ^๒ ฉ.ม. อเปจฺจ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๑๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=315&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=7049&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=7049&modeTY=2&pagebreak=1#p315