อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๒)
หน้าที่ ๓๑๖-๓๑๘.

หน้าที่ ๓๑๖.
                อุรโค ชิณฺณมิว ตจํ ปุราณนฺติ ๑-
     อิมํ คาถมภาสิ ฯ ตตฺถ ปมคาถา ธมฺมปเท สงฺคหํ อารุฬฺหา
ทุติยา สุตฺตนิปาเต วตฺถุ ปน วินเยติ ฯ อถ ภควา ธมฺมํ
เทเสนฺโตเยว ตสฺสา เทวตาย วสนฏฺานํ อาวชฺเชนฺโต ปฏิรูปํ านํ
ทิสฺวา คจฺฉ เทวเต อมุกสฺมึ โอกาเส รุกฺโข วิวิตฺโต ตสฺมึ
อุปคจฺฉาติ อาห ฯ โส กิร รุกฺโข น อาฬวีรฏฺเ เชตวนสฺส
อนฺโตปริกฺเขเป ยสฺส เทวปุตฺตสฺส ปริคฺคโห อโหสิ โส จุโต
ตสฺมา วิวิตฺโตติ วุตฺโต ฯ ตโต ปฏฺาย จ ปน สา เทวตา
สมฺมาสมฺพุทฺธโต ลทฺธปริหารา พุทฺธูปฏฺายิกา อโหสิ ฯ ยทา
เทวตาสมาคโม โหติ มเหสกฺขเทวตาสุ อาคจฺฉนฺตีสุ อญฺา
อปฺเปสกฺขา เทวตา ยาว มหาสมุทฺทจกฺกวาฬปพฺพตา ตาว
ปฏิกฺกมนฺติ ฯ อยํ ปน อตฺตโน วสนฏฺาเน นิสีทิตฺวาว ธมฺมํ
สุณาติ ฯ ยํปิ ปมยาเม ภิกฺขู ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ มชฺฌิมยาเม
เทวตา ตํ สพฺพํ ตตฺเถว นิสีทิตฺวา สุณาติ ฯ จตฺตาโร
มหาราชาโนปิ ภควโต อุปฏฺานํ อาคนฺตฺวา คจฺฉนฺตา ตํ เทวตํ
ทิสฺวาว คจฺฉนฺติ ฯ {๙๐} ภูตคามปาตพฺยตายาติ เอตฺถ ภวนฺติ อาหุวนฺติ
จาติ ภูตา ฯ ชายนฺติ วฑฺฒนฺติ ชาตา วฑฺฒิตา วาติ อตฺโถ ฯ
คาโมติ ราสิ ฯ ภูตานํ คาโมติ ภูตคาโม ฯ ภูตาเอว วา คาโม
ภูตคาโม ฯ ปติฏฺิตหรตติณรุกฺขาทีนเมตํ อธิวจนํ ฯ ปาตพฺยสฺส
ภาโว ปาตพฺยตา ฯ เฉทนเภทนาทีหิ ยถารุจึ ปริภุญฺชิตพฺพตาติ
อตฺโถ ฯ ตสฺส ภูตคามปาตพฺยตาย ฯ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมวจนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ขุ. สุ. ๒๕/๓๒๔.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๗.
ภูตคามปาตพฺยตาเหตุ ภูตคามสฺส เฉทนาทิปจฺจยา ปาจิตฺติยนฺติ
อตฺโถ ฯ {๙๑} อิทานิ ตํ ภูตคามํ วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโต ภูตคาโม
นาม ปญฺจ วีชชาตานีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ภูตคาโม นามาติ
ภูตคามํ อุทฺธริตฺวา ยสฺมึ สติ ภูตคาโม โหติ ตํ ทสฺเสตุํ ปญฺจ
พีชชาตานีติ อาทิมาหาติ อฏฺกถาสุ วุตฺตํ ฯ เอวํ สนฺเตปิ ยานิ วา
ปนญฺานิปิ อตฺถิ มูเล ชายนฺตีติ อาทีนิ น สเมนฺติ ฯ น หิ
มูลพีชาทีนิ มูลาทีสุ ชายนฺติ มูลาทีสุ ชายมานานิ ปน ตานิ
พีชานิ ตสฺมา เอวเมตฺถ วณฺณนา เวทิตพฺพา ฯ ภูตคาโม นามาติ
วิภชิตพฺพปทํ ฯ ปญฺจาติ ตสฺส วิภาคปริจฺเฉโท ฯ พีชชาตานีติ
ปริจฺฉินฺนธมฺมนิทสฺสนํ ฯ ตสฺสตฺโถ พีเชหิ ชาตานีติ พีชชาตานิ ฯ
รุกฺขาทีนํ เอตํ อธิวจนํ ฯ อปโร นโย ฯ พีชานิ จ ตานิ
ชาตานิ จ ปสุตานิ นิพฺพตฺตปณฺณมูลานีติ พีชชาตานิ ฯ
เอเตน อลฺลวาลิกาทีสุ ปิตานํ นิพฺพตฺตปณฺณมูลานํ สิงฺคเวราทีนํ
สงฺคโห กโต โหติ ฯ อิทานิ เยหิ พีเชหิ ชาตตฺตา รุกฺขาทีนิ
พีชชาตานีติ วุตฺตานิ ตานิ ทสฺเสนฺโต มูลพีชนฺติ อาทิมาห ฯ
เตสํ อุทฺเทโส ปากโฏเอว ฯ นิทฺเทเส ยานิ วา ปนญฺานิปิ
อตฺถิ มูเล ชายนฺติ มูเล สญฺชายนฺตีติ เอตฺถ พีชโต นิพฺพตฺตนพีชํ
ทสฺสิตํ ฯ ตสฺมา เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ ยานิ วา ปนญฺานิปิ
อตฺถิ อาลุวกเสรุกมลุปฺปลปุณฺฑรีกกุวลยกณฺฑปาฏลีมูลาทิเภเท
มูเล คจฺฉวลฺลีรุกฺขาทีนิ ชายนฺติ สญฺชายนฺติ ตานิ ยมฺหิ มูเล
ชายนฺติ เจว สญฺชายนฺติ จ ตญฺจ ปาลิยํ วุตฺตํ หลิทฺทาทิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๘.
สพฺพํปิ เอตํ มูลพีชํ นามํ ๑- ฯ เอส นโย ขนฺธพีชาทีสุ ฯ เย ๒- วา
ปน พีเชสุ ปเนตฺถ อมฺพาฏกอินฺทสาลนุหิปาลิภทฺทกณฺณิการาทีนิ
ขนฺธพีชานิ อมฺพิลวลฺลี จตุรสฺสวลฺลี กณเวราทีนิ ผลุพีชานิ
มกจิสุมนชยสุมนาทีนิ อคฺคพีชานิ อมฺพชมฺพูปนสฏฺิอาทีนิ พีชพีชานีติ
ทฏฺพฺพานิ ฯ {๙๒} อิทานิ ยํ วุตฺตํ ภูตคามปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยนฺติ
ตตฺถ สญฺาวเสน อาปตฺตานาปตฺติเภทํ ปาตพฺยตาเภทญฺจ ทสฺเสนฺโต
พีเช พีชสญฺีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ยถา สาลีนญฺเจว โอทนํ
ภุญฺชตีติ อาทีสุ สาลีตณฺฑุลานํ โอทโน สาลีนํ โอทโนติ วุจฺจติ
เอวํ พีชโต สมฺภูโต ภูตคาโม พีชนฺติ วุตฺโตติ เวทิตพฺโพ ฯ
ยํ ปน พีชคามภูตคามสมารมฺภา ปฏิวิรโตติ อาทีสุ วุตฺตํ
ภูตคามปริโมจนํ กตฺวา ปิตพีชํ ตํ ทุกฺกฏวตฺถุ ฯ อถวา ยเทตํ
ภูตคาโม นามาติ สิกฺขาปทวิภงฺคสฺส อาทิปทํ เตน สทฺธึ โยเชตฺวา
ยํ พีชํ ภูตคาโม นาม โหติ ตสฺมึ พีเช พีชสญฺี สตฺถกาทีนิ คเหตฺวา
สยํ วา ฉินฺทติ อญฺเน วา เฉทาเปติ  ปาสาณาทีนิ คเหตฺวา สยํ วา
ภินฺทติ อญฺเน วา เภทาเปติ อคฺคึ อุปสํหริตฺวา สยํ วา ปจติ
อญฺเน วา ปจาเปติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสาติ เอวเมตฺถ
อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ยถารุตํ ปน คเหตฺวา ภูตคามวินิมุตฺตสฺส
พีชสฺส ฉินฺทนาทิเภทาย ปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยํ น วตฺตพฺพํ ฯ
     อยํ เหตฺถ วินิจฺฉยกถา ฯ ภูตคามํ วิโกเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ ฯ
ภูตคามปริโมจิตํ ปญฺจวิธํปิ วีชคามํ วิโกเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. อิโต ปรํ อิติสทฺโท อิจฺฉิตพฺโพ.  ๒. ยานิ.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๓๑๖-๓๑๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=2&page=316&pages=3&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=2&A=6651&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=2&A=6651&pagebreak=1#p316