อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๔๓.

อมฺหากํ อนฺโตคตานี"ติ, เอวเมว น อฏฺิมิญฺชํ ชานาติ "อหํ อฏฺีนํ อนฺโตคตนฺ"ติ, นปิ อฏฺีนิ ชานนฺติ "อฏฺิมญฺชํ อมฺหากํ อนฺโตคตนฺ"ติ. อาโภคปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต อฏฺีนํ อพฺภนฺตรตเลหิ อฏฺิมิญฺชภาเคน จ ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเนโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ อฏฺิมิญฺชํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีรสฺส อพฺภนฺตเร ทฺวิโคฬกปฺปเภทมฺปิ วกฺกํ วณฺณโต มนฺทรตฺตํ ปาฬิพทฺธกฏฺิกวณฺณนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺานโต คามทารกานํ สุตฺตาวุตกีฬาโคฬกสณฺานนฺติ, เอกวณฺฏสหการทฺวยสณฺานนฺติปิ เอเก. ทิสโต อุปริมาย ทิสาย ชาตํ. โอกาสโต คลวาฏกา วินิกฺขนฺเตน เอกมูเลน โถกํ คนฺตฺวา ทฺวิธา ภินฺเนน ถูลนหารุนาปิ อุปนิพทฺธํ หุตฺวา หทยมํสํ ปริกฺขิปิตฺวา ิตนฺติ. ตตฺถ ยถา วณฺฏูปนิพทฺธํ สหการทฺวยํ น ชานาติ "อหํ วณฺเฏน อุปนิพทฺธนฺ"ติ, นาปิ วณฺฏํ ชานาติ "มยา สหการทฺวยํ อุปนิพทฺธนฺ"ติ, เอวเมว น วกฺกํ ชานาติ "อหํ ถูลนหารุนา อุปนิพทฺธนฺ"ติ, นปิ ถูลนหารุ ชานาติ "มยา วกฺกํ อุปนิพทฺธนฺ"ติ. อาโภคปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต วกฺกํ วกฺกภาเคน ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเฉโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ วกฺกํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีรสฺส อพฺภนฺตเร หทยํ วณฺณโต รตฺตปทุมปตฺตปิฏฺิวณฺณนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺานโต พาหิรปตฺตานิ อปเนตฺวา อโธมุขปิตปทุมมกุลสณฺานํ. ตญฺจ อคฺคจฺฉินฺนปุนฺนาคผลมิว วิวเรกปสฺสํ ^๑- พหิ มฏฺ อนฺโต โกสาฏกีผลสฺส อพฺภนฺตรสทิสํ. ปญฺาพหุลานํ โถกํ วิกสิตํ, มนฺทปญฺานํ มกุลิตเมว. ยํ รูปํ นิสฺสาย มโนธาตุ จ มโนวิญฺาณธาตุ จ ปวตฺตนฺติ, ตํ อปเนตฺวา อวเสสมํสปิณฺฑสงฺขาตหทยพฺภนฺตเร อฑฺฒปสตมตฺตํ โลหิตํ สณฺาติ, ยํ ^๒- ราคจริตสฺส รตฺตํ, โทสจริตสฺส กาฬกํ, โมหจริตสฺส มํสโธวโนทกสทิสํ, @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิวรํ เอกํ ปสฺสํ, ฉ.ม. วิวเฏกปสฺสํ ^๒ ฉ.ม. ตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๔๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=43&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=1098&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=1098&pagebreak=1#p43