ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ ภาษาบาลี อักษรไทย ขุทฺทก.อ. (ปรมตฺถโช.)

หน้าที่ ๔๒-๔๔.

หน้าที่ ๔๒.

สตฺตรสหรณีสหสฺสานุคตสิเนหิตานิ, นวนวุติโลมกูปสหสฺสปริสฺสวมานเสทชลฺลิกานิ, อสีติกิมิกุลานิ, กาโยเตฺวว สงฺขยํ คตานีติ เอวํ ๑- กายํ สภาวโต อุปปริกฺขนฺโต โยคาวจโร น กิญฺจิ คยฺหูปคํ ปสฺสติ, เกวลนฺตุ นหารุสมฺพนฺธํ นานากุณปสํกิณฺณํ อฏฺฐิสงฺฆาฏเมว ปสฺสติ. ยํ ทิสฺวา ทสพลสฺส ปุตฺตภาวํ อุเปติ. ยถาห:- ปฏิปาฏิยฏฺฐีนิ ฐิตานิ โกฏิยา อเนกสนฺธิยมิโต น เกหิจิ พทฺโธ นหารูหิ ชราย โจทิโต อเจตโน กฏฺฐกลิงฺครูปโมติ. กุณปํ กุณเป ชาตํ อสุจิอสุจิมฺหิ จ ปูติกายมฺหิ ปูตีนิ ทุคฺคนฺเธ จาปิ ทุคฺคนฺธํ เภทนธมฺเมหิ วยธมฺมํ อฏฺฐิปุเฏ อฏฺฐิปุโฏ นิพฺพตฺโต ปูติกายมฺหิ ตมฺหิ จ วิเนถจฺฉนฺทํ เหสฺสถ ปุตฺตา ทสพลสฺสาติ จ. ปริจฺเฉทโต อนฺโต อฏฺฐิมิญฺเชน อุปริโต มํเสน อคฺเค มูเล จ อญฺญมญฺเญน ปริจฺฉินฺนานีติ ววตฺถเปติ. อยเมเตสํ สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเฉโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ อฏฺฐีนิ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีเร ยถาวุตฺตปฺปเภทานํ อฏฺฐีนํ อพฺภนฺตรคตํ อฏฺฐิมิญฺชํ วณฺณโต เสตนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺฐานโต อตฺตโน โอกาสสณฺฐานนฺติ. เสยฺยถีทํ? มหนฺตมหนฺตานํ อฏฺฐีนํ อพฺภนฺตรคตํ เสเทตฺวา วฏฺเฏตฺวา มหนฺเตสุ วํสนฬกปพฺเพสุ ปกฺขิตฺตมหาเวตฺตงฺกุรสณฺฐานํ, ขุทฺทานุขุทฺทกานํ อพฺภนฺตรคตํ เสเทตฺวา วฏฺเฏตฺวา ขุทฺทานุขุทฺทเกสุ วํสนฬกปพฺเพสุ ปกฺขิตฺตตนุเวตฺตงฺกุรสณฺฐานนฺติ. ทิสโต ทฺวีสุ ทิสาสุ ชาตํ. โอกาสโต อฏฺฐีนํ อพฺภนฺตเร ปติฏฺฐิตนฺติ. ตตฺถ ยถา เวฬุนฬกาทีนํ อนฺโตคตานิ ทธิผาณิตานิ น ชานนฺติ "มยํ เวฬุนฬกาทีนํ อนฺโตคตานี"ติ นปิ เวฬุนฬกาทโย ชานนฺติ "ทธิผาณิตานิ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สงฺขยํ คตานิ, ยํ สภาวโต...

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓.

อมฺหากํ อนฺโตคตานี"ติ, เอวเมว น อฏฺฐิมิญฺชํ ชานาติ "อหํ อฏฺฐีนํ อนฺโตคตนฺ"ติ, นปิ อฏฺฐีนิ ชานนฺติ "อฏฺฐิมญฺชํ อมฺหากํ อนฺโตคตนฺ"ติ. อาโภคปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต อฏฺฐีนํ อพฺภนฺตรตเลหิ อฏฺฐิมิญฺชภาเคน จ ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเนโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ อฏฺฐิมิญฺชํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีรสฺส อพฺภนฺตเร ทฺวิโคฬกปฺปเภทมฺปิ วกฺกํ วณฺณโต มนฺทรตฺตํ ปาฬิพทฺธกฏฺฐิกวณฺณนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺฐานโต คามทารกานํ สุตฺตาวุตกีฬาโคฬกสณฺฐานนฺติ, เอกวณฺฏสหการทฺวยสณฺฐานนฺติปิ เอเก. ทิสโต อุปริมาย ทิสาย ชาตํ. โอกาสโต คลวาฏกา วินิกฺขนฺเตน เอกมูเลน โถกํ คนฺตฺวา ทฺวิธา ภินฺเนน ถูลนหารุนาปิ อุปนิพทฺธํ หุตฺวา หทยมํสํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตนฺติ. ตตฺถ ยถา วณฺฏูปนิพทฺธํ สหการทฺวยํ น ชานาติ "อหํ วณฺเฏน อุปนิพทฺธนฺ"ติ, นาปิ วณฺฏํ ชานาติ "มยา สหการทฺวยํ อุปนิพทฺธนฺ"ติ, เอวเมว น วกฺกํ ชานาติ "อหํ ถูลนหารุนา อุปนิพทฺธนฺ"ติ, นปิ ถูลนหารุ ชานาติ "มยา วกฺกํ อุปนิพทฺธนฺ"ติ. อาโภคปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต วกฺกํ วกฺกภาเคน ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเฉโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ วกฺกํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีรสฺส อพฺภนฺตเร หทยํ วณฺณโต รตฺตปทุมปตฺตปิฏฺฐิวณฺณนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺฐานโต พาหิรปตฺตานิ อปเนตฺวา อโธมุขฐปิตปทุมมกุลสณฺฐานํ. ตญฺจ อคฺคจฺฉินฺนปุนฺนาคผลมิว วิวเรกปสฺสํ ๑- พหิ มฏฺฐํ อนฺโต โกสาฏกีผลสฺส อพฺภนฺตรสทิสํ. ปญฺญาพหุลานํ โถกํ วิกสิตํ, มนฺทปญฺญานํ มกุลิตเมว. ยํ รูปํ นิสฺสาย มโนธาตุ จ มโนวิญฺญาณธาตุ จ ปวตฺตนฺติ, ตํ อปเนตฺวา อวเสสมํสปิณฺฑสงฺขาตหทยพฺภนฺตเร อฑฺฒปสตมตฺตํ โลหิตํ สณฺฐาติ, ยํ ๒- ราคจริตสฺส รตฺตํ, โทสจริตสฺส กาฬกํ, โมหจริตสฺส มํสโธวโนทกสทิสํ, @เชิงอรรถ: ม. วิวรํ เอกํ ปสฺสํ, ฉ.ม. วิวเฏกปสฺสํ ฉ.ม. ตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔.

วิตกฺกจริตสฺส กุลตฺถยูสวณฺณํ, สทฺธาจริตสฺส กณฺณิการปุปฺผวณฺณํ, ปญฺญาจริตสฺส อจฺฉํ วิปฺปสนฺนมนาวิลํ, นิทฺโธตชาตมณิ วิย ชุติมนฺตํ ขายติ. ทิสโต อุปริมาย ทิสาย ชาตํ. โอกาสโต สรีรพฺภนฺตเร ทฺวินฺนํ ถนานํ มชฺเฌ ปติฏฺฐิตนฺติ. ตตฺถ ยถา ทฺวินฺนํ วาตปานกวาฏกานํ มชฺเฌ ฐิโต อคฺคฬตฺถมฺภโก นปิ ชานาติ "อหํ ทฺวินฺนํ วาตปานกวาฏกานํ มชฺเฌ ฐิโต"ติ, นปิ วาตปาน- กวาฏกานิ ชานนฺติ "อมฺหากํ มชฺเฌ อคฺคฬตฺถมฺภโก ฐิโต"ติ, เอวเมว น หทยํ ชานาติ "อหํ ทฺวินฺนํ ถนานํ มชฺเฌ ฐิตนฺ"ติ, นปิ ถนานิ ชานนฺติ "หทยํ อมฺหากํ มชฺเฌ ฐิตนฺ"ติ. อาโภคปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต หทยํ หทยภาเคน ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเฉโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ หทยํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีรสฺส อพฺภนฺตเร ยกนสญฺญิตํ ยมกมํสปิณฺฑํ วณฺณโต รตฺตปณฺฑุกนฺนาติรตฺตกุมุทสฺส พาหิรปิฏฺฐิวณฺณนฺติ ๑- ววตฺถเปติ. สณฺฐานโต เอกมูลํ หุตฺวา อคฺเค ยมกํ โกวิฬารปตฺตสณฺฐานํ, ตญฺจ ทนฺธานํ เอกํเยว โหติ มหนฺตํ, ปญฺญวนฺตานํ เทฺว วา ตีณิ วา ขุทฺทกานีติ. ทิสโต อุปริมาย ทิสาย ชาตํ. โอกาสโต ทฺวินฺนํ ถนานํ อพฺภนฺตเร ทกฺขิณปสฺสํ นิสฺสาย ฐิตนฺติ. ตตฺถ ยถา ปิฐรกปสฺเส ลคฺคา มํสเปสิ น ชานาติ "อหํ ปิฐรกปสฺเส ลคฺคา"ติ, นปิ ปิฐรกปสฺสํ ชานาติ "มยิ มํสเปสิ ลคฺคา"ติ, เอวเมว น ยกนํ ชานาติ "อหํ ทฺวินฺนํ ถนานํ อพฺภนฺตเร ทกฺขิณปสฺสํ นิสฺสาย ฐิตนฺ"ติ, นปิ ถนานํ อพฺภนฺตเร ทกฺขิณปสฺสํ ชานาติ "มํ นิสฺสาย ยกนํ ฐิตนฺ"ติ. อาโภค- ปจฺจเวกฺขณวิรหิตา หิ เอเต ธมฺมา ฯเปฯ น ปุคฺคโลติ. ปริจฺเฉทโต ยกนํ ยกนภาเคน ปริจฺฉินฺนนฺติ ววตฺถเปติ. อยเมตสฺส สภาคปริจฺเฉโท, วิสภาคปริจฺเฉโท ปน เกสสทิโส เอวาติ เอวํ ยกนํ วณฺณาทิโต ววตฺถเปติ. ตโต ปรํ สรีเร ปฏิจฺฉนฺนาปฏิจฺฉนฺนเภทโต ทุพฺพิธมฺปิ กิโลมกํ วณฺณโต เสตทุกฺกุลปิโลติกวณฺณนฺติ ววตฺถเปติ. สณฺฐานโต อตฺตโน โอกาสสณฺฐานํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. รตฺตํ รตฺตกุมุทพาหิรปตฺตปิฏฺฐิวณฺณนฺติ.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๔๒-๔๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=42&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=1073&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=1073&modeTY=2&pagebreak=1#p42


จบการแสดงผล หน้าที่ ๔๒-๔๔.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]