อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑๙๓.

ปฐมคาถาวณฺณนา [๑] ตตฺถ นิธึ นิเธติ ปุริโสติ นิธิยตีติ นิธิ, ฐปิยติ รกฺขิยติ โคปิยตีติ อตฺโถ. โส จตุพฺพิโธ ถาวโร ชงฺคโม องฺคสโม อนุคามิโกติ. ตตฺถ ถาวโร นาม ภูมิคตํ วา เวหาสฏฺฐํ วา หิรญฺญํ วา สุวณฺณํ วา เขตฺตํ วา วตฺถุ วา, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ เอวรูปํ อิริยาปถวิรหิตํ, อยํ ถาวโร นิธิ. ชงฺคโม นาม ทาสีทาสํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ ^๑- อเชฬกํ กุกฺกุฏสูกรํ, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ เอวรูปํ อิริยาปถปฏิสํยุตฺตํ, อยํ ชงฺคโม นิธิ. องฺคสโม นาม กมฺมายตนํ สิปฺปายตนํ วิชฺชาฏฺฐานํ พาหุสจฺจํ, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ เอวรูปํ สิกฺขิตฺวา คหิตํ องฺคปจฺจงฺคมิว อตฺตภาวปฏิพทฺธํ, อยํ องฺคสโม นิธิ. อนุคามิโก นาม ทานมยํ ปุญฺญํ สีลมยํ ภาวนามยํ ธมฺมสฺสวนมยํ ธมฺมเทสนามยํ, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ เอวรูปํ ปุญฺญํ ตตฺถ ตตฺถ อนุคนฺตฺวา วิย อิฏฺฐผลมนุปฺปาเทติ, อยํ อนุคามิโก นิธิ. เตสุ ^๒- อิมสฺมึ ปน คาถาปเท ^๓- ถาวโร อธิปฺเปโต. นิเธตีติ ฐเปติ ปฏิสาเมติ โคเปติ. ปุริโสติ มนุสฺโส. กามญฺจ ปุริโสปิ อิตฺถีปิ ปณฺฑโกปิ นิธึ นิเธติ, อิธ ปน ปุริสสีเสน เทสนา กตา, อตฺถโต ปน เตสมฺปิ อิธ สโมธานํ ทฏฺฐพฺพํ. คมฺภีเร โอทกนฺติเกติ โอคาเหตพฺพฏฺเฐน คมฺภีรํ, อุทกสฺส อนฺติกภาเวน โอทกนฺติกํ. อตฺถิ คมฺภีรํ น โอทกนฺติกํ ชงฺคเล ภูมิภาเค สติกโปริโส อาวาโต วิย, อตฺถิ โอทกนฺติกํ น คมฺภีรํ นินฺเน ปลฺลเล เอกทฺวิวิทตฺถิโก อาวาโต วิย, อตฺถิ คมฺภีรญฺเจว โอทกนฺติกญฺจ ชงฺคเล ภูมิภาเค ยาว อิทานิ อุทกํ อาคจฺฉิสฺสตีติ, ^๔- ตาว ขโต อาวาโต วิย. ตํ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํ "คมฺภีเร โอทกนฺติเก"ติ. อตฺเถ กิจฺเจ สมุปฺปนฺเนติ อตฺถา อนเปตนฺติ อตฺถํ, อตฺถาวหํ หิตาวหนฺติ วุตฺตํ โหติ. กาตพฺพนฺติ กิจฺจํ, กิญฺจเทว กรณียนฺติ วุตฺตํ โหติ. อุปฺปนฺนํเยว สมุปฺปนฺนํ, กตฺตพฺพภาเวน อุปฏฺฐิตนฺติ วุตฺตํ โหติ. ตสฺมึ อตฺเถ กิจฺเจ สมุปฺปนฺเน. อตฺถาย เม ภวิสฺสตีติ นิธินิธานปฺปโยชนทสฺสนเมตํ. ^๕- เอตทตฺถญฺหิ โส นิเธติ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. หตฺถิควสฺสวฬวํ ^๒ ฉ.ม., อิ. อยํ น ทิสฺสติ ^๓ ฉ.ม. ฐาเน @^๔ ฉ.ม. อาคมิสฺสตีติ ^๕ ฉ.ม. นิธานปฺปโยชนนิทสฺสนเมตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑๙๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=193&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=5110&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=5110&modeTY=2&pagebreak=1#p193