อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๙.

อุปธาริตํ. สุปฺปฏิวิทฺธํ ปญฺายาติ ปญฺาย สุฏฺุ ปจฺจกฺขํ กตํ. ตสฺมึ ธมฺเมติ ตสฺมึ กมฺมฏฺานปาลิธมฺเม. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ปญฺจปิ วิมุตฺตายตนานิ อรหตฺตํ ปาเปตฺวา กถิตานีติ. ๗. สมาธิสุตฺตวณฺณนา [๒๗] สตฺตเม อปฺปมาณนฺติ ปมาณกรธมฺมรหิตํ โลกุตฺตรํ. นิปกา ปติสฺสตาติ เนปกฺเกน จ สติยา จ สมนฺนาคตา หุตฺวา. ปญฺจ าณานีติ ปญฺจ ปจฺจเวกฺขณาณานิ. ปจฺจตฺตญฺเว อุปฺปชฺชนฺตีติ อตฺตนิเยว อุปฺปชฺชนฺติ. อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจวาติอาทีสุ อรหตฺตผลสมาธิ อธิปฺเปโต. มคฺคสมาธิติปิ วทนฺติเยว. โส หิ อปฺปิตปฺปิตกฺขเณ สุขตฺตา ปจฺจุปฺปนฺนสุโข, ปุริโม ปุริโม ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส สมาธิสุขสฺส ปจฺจยตฺตา อายตึ สุขวิปาโก, กิเลเสหิ อารกตฺตา อริโย, กามามิสวฏฺฏามิสโลกามิสานํ อภาวา นิรามิโส. พุทฺธาทีหิ มหาปุริเสหิ เสวิตตฺตา อกาปุริสเสวิโต. องฺคสนฺตตาย อารมฺมณสนฺตตาย สพฺพกิเลสทรถ- สนฺตตาย จ สนฺโต, อตปฺปนียฏฺเน ปณีโต, กิเลสปฏิปฺปสฺสทฺธิยา ลทฺธตฺตา กิเลสปฏิปฺปสฺสทฺธิภาวํ วา ลทฺธตฺตา ปฏิปฺปสฺสทฺธลทฺโธ. ปฏิปฺปสฺสทฺธํ ปฏิปฺปสฺสทฺธีติ หิ อิทํ อตฺถโต เอกํ. ปฏิปฺปสฺสทฺธกิเลเสน วา อรหตา ลทฺธตฺตาปิ ปฏิปฺปสฺสทฺธลทฺโธ, เอโกทิภาเวน อธิคตตฺตา เอโกทิภาวเมว วา อธิคตตฺตา เอโกทิภาวาธิคโต. ^๑- อปฺปคุณสาสวสมาธิ วิย สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน จิตฺเตน ปจฺจนีกธมฺเม นิคฺคยฺห กิเลเส วาเรตฺวา อนธิคตตฺตา น สสงฺขารนิคฺคยฺห- วาริปฺปตฺโต. ตํ สมาธึ สมาปชฺชนฺโต ตโต จ วุฏฺหนฺโต สติเวปุลฺลปฺปตฺตตฺตา สโตว สมาปชฺชติ, สโตว วุฏฺหติ. ยถาปริจฺฉินฺนกาลวเสน วา สโต สมาปชฺชติ, สโต วุฏฺหติ. ตสฺมา ยเทตฺถ "อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจว อายติญฺจ สุขวิปาโก"ติ ^๒- เอวํ ปจฺจเวกฺขมานสฺส ปจฺจตฺตํเยว อิทํ ปจฺจยปจฺจเวกฺขณาณํ ^๓- อุปฺปชฺชติ, ตํ เอกํ าณํ. เอเสว นโย เสเสสุ. เอวํ อิมานิ ปญฺจ าณานิ ปจฺจตฺตํเยว อุปฺปชฺชนฺตีติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม....วาริตคโต ^๒ ฉ.ม. สุขวิปาโก จาติ ^๓ ฉ.ม. อปรปฺปจฺจยาณํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=9&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=181&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=181&pagebreak=1#p9