อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๒๗๖.

มุเข หตฺถํ ปเวเสตุํ กึ สกฺขิสฺสติ, เภรวารมฺมณํ ปน ทสฺเสติ. ตํ ทิสฺวา เถโร นิมิตฺโตภาสํ น ปฏิวิชฺฌิ. ภควา ชานนฺโตเยว กสฺมา ^๑- ยาว ตติยํ อามนฺเตสีติ? ปุรโต "ติฏฺฐตุ ภนฺเต ภควา"ติ ยาจิเต "ตุยฺเหเวตํ ทุกฺกฏํ, ตุยฺเหเวตํ อปรทฺธนฺ"ติ โทสาโรปเนน โสกตนุกรณตฺถํ. มาโร ปาปิมาติ เอตฺถ สตฺเต อนตฺเถ นิโยเชนฺโต มาเรตีติ มาโร. ปาปิมาติ ตสฺเสว เววจนํ. โส หิ ปาปธมฺมสมนฺนาคตตฺตา "ปาปิมา"ติ วุจฺจติ. กโณฺห, อนฺตโก, นมุจิ, ปมตฺตพนฺธูติปิ ตสฺเสว นามานิ. ภาสิตา โข ปเนสาติ อยญฺหิ ภควโต สมฺโพธิปฺปตฺโต ^๒- อฏฺฐเม สตฺตาเห โพธิมณฺเฑเยว อาคนฺตฺวา "ภควา ยทตฺถํ ตุเมฺหหิ ปารมิโย ปูริตา, โส โว อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, ปฏิวิทฺธํ สพฺพญฺญุตญาณํ, กึ โว ^๓- โลกวิจารเณนา"ติ วตฺวา ยถา อชฺช, เอวเมว "ปรินิพฺพาตุ ทานิ ภนฺเต ภควา"ติ ยาจิ. ภควา จสฺส "น ตาวาหนฺ"ติอาทีนิ วตฺวา ปฏิกฺขิปิ, ตํ สนฺธาย "ภาสิตา โข ปเนสา ภนฺเต"ติอาทิมาห. ตตฺถ วิยตฺตาติ มคฺควเสน พฺยตฺตา, ตเถว วินีตา, ตถา วิสารทา. พหุสฺสุตาติ เตปิฏกวเสน พหุ สุตํ เอเตสนฺติ พหุสฺสุตา. ตเมว ธมฺมํ ธาเรนฺตีติ ธมฺมธรา. อถวา ปริยตฺติพหุสฺสุตา เจว ปฏิเวธพหุสฺสุตา จ. ปริยตฺติปฏิเวธธมฺมานํเยว ธารณโต ธมฺมธราติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนาติ อริยธมฺมสฺส อนุรูปธมฺมํ วิปสฺสนามคฺคํ ปฏิปนฺนา. ^๔- สามีจิปฏิปนฺนาติ อนุจฺฉวิกปฏิปทํ ปฏิปนฺนา. อนุธมฺมจาริโนติ อนุธมฺมจรณสีลา. สกํ อาจริยกนฺติ อตฺตโน อาจริยวาทํ. อาจิกฺขิสฺสนฺตีติอาทีนิ สพฺพานิ อญฺญมญฺญเววจนานิ. สหธมฺเมนาติ สเหตุเกน สการเณน วจเนน. สปฺปาฏิหาริยนฺติ นิยฺยานิกํ ^๕- กตฺวา ธมฺมํ เทเสสฺสนฺติ. พฺรหฺมจริยนฺติ สิกฺขาตฺตยสงฺคหิตํ สกลสาสนพฺรหฺมจริยํ. อิทฺธนฺติ สมิทฺธํ ฌานสฺสาทวเสน. ผีตนฺติ วุฑฺฒิปฺปตฺตํ สพฺพปาลิผุลฺลํ วิย อภิญฺญาย @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. กิมตฺถํ ^๒ ฉ.ม. สมฺโพธิปตฺติยา ^๓ ฉ.ม. กึ เต @^๔ ฉ.ม....อนุธมฺมภูตํ วิปสฺสนาธมฺมํ ปฏิปนฺนา ^๕ ฉ.ม. ยาว น นิยฺยานิกํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๒๗๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=276&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=6206&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=6206&modeTY=2&pagebreak=1#p276