อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๒)
หน้าที่ ๔๒๑-๔๒๒.

หน้าที่ ๔๒๑.
สทิสวจฺฉาย. สเจ คาวี เสตา โหติ, วจฺฉโกปิ เสตโกว. สเจ กปิลา วา รตฺตา
วา, วจฺโฉปิ ตาทิโส วาติ เอวํ สรูปวจฺฉาย. โส เอวมาหาติ โส ราชา เอวํ
วเทติ. วจฺฉตราติ ตรุณวจฺฉกภาวํ อติกฺกนฺตา พลววจฺฉา. วจฺฉตรีสุปิ ๑- เอเสว นโย.
พริหิสตฺถายาติ ปริกฺเขปกรณตฺถาย เจว ยญฺภูมิยํ อตฺถรณตฺถาย จ.
     จตุตฺถปุคฺคลํ พุทฺธุปฺปาทโต ปฏฺาย ทสฺเสตุํ อิธ ภิกฺขเว ตถาคโตติอาทิมาห.
ตตฺถ ตถาคโตติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. ตํ ธมฺมนฺติ ตํ วุตฺตปฺปการสมฺปนฺนํ ธมฺมํ.
สุณาติ คหปติ วาติ กสฺมา ปมํ คหปตึ นิทฺทิสติ? นิหตมานตฺตา อุสฺสนฺนตฺตา
จ. เยภุยฺเยน หิ ขตฺติยกุลา ปพฺพชิตา ชาตึ นิสฺสาย มานํ กโรนฺติ, พฺราหฺมณกุลา
ปพฺพชิตา มนฺเต นิสฺสาย มานํ กโรนฺติ, หีนชจฺจกุลา ปพฺพชิตา อตฺตโน วิชาติตาย
ปติฏฺาตุํ น สกฺโกนฺติ. คหปติทารกา ปน กจฺเฉหิ เสทํ มุญฺจนฺเตหิ ปิฏฺิยํ
โลณํ ปุปฺผมานาย ภูมึ กสิตฺวา ตาทิสสฺส มานสฺส อภาวโต นิหตมานทปฺปา ๒-
โหนฺติ, เต ปพฺพชิตฺวา มานํ วา ทปฺปํ วา อกตฺวา ยถาพลํ พุทฺธวจนํ อุคฺคเหตฺวา
วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตา สกฺโกนฺติ อรหตฺเต ปติฏฺาตุํ. อิตเรหิ จ กุเลหิ
นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิตา นาม น พหุกา, คหปติกาว พหุกา. อิติ นิหตมานตฺตา
อุสฺสนฺนตฺตา จ ปมํ คหปตึ นิทฺทิสตีติ.
     อญฺตรสฺมึ วาติ อิตเรสํ วา กุลานํ อญฺตรสฺมึ. ปจฺจาชาโตติ ปจฺฉา
ชาโต. ตถาคเต สทฺธํ ปฏิลภตีติ ปริสุทฺธํ ธมฺมํ สุตฺวา ธมฺมสามิมฺหิ ตถาคเต
"สมฺมาสมฺพุทฺโธ วต โส ภควา"ติ สทฺธํ ปฏิลภติ. อิติ  ปฏิสญฺจิกฺขตีติ เอวํ
ปจฺจเวกฺขติ. สมฺพาโธ ฆราวาโสติ สเจปิ  สฏฺิหตฺเถ ฆเร โยชนสตนฺตเรปิ วา เทฺว
ชายปติกา วสนฺติ, ตถาปิ เนสํ สกิญฺจนสปลิโพธนฏฺเน ฆราวาโส สมฺพาโธว.
รชาปโถติ ราครชาทีนํ อุฏฺานฏฺานนฺติ มหาอฏฺกถายํ วุตฺตํ. อาคมนปโถติปิ
วตฺตุํ วฏฺฏติ. ๓- อลคฺคนฏฺเน อพฺโภกาโส วิยาติ อพฺโภกาโส. ปพฺพชิโต หิ
กูฏาคารรตนปาสาทเทววิมานาทีสุ ปิหิตทฺวารวาตปาเนสุ ปฏิจฺฉนฺเนสุ วสนฺโตปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วจฺฉตริอาทีสุปิ    ๒ ม. นิหตมานคพฺพา    ๓ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๒.
เนว ลคฺคติ น สชฺชติ น พชฺฌติ. เตน วุตฺตํ "อพฺโภกาโส ปพฺพชฺชา"ติ. อปิจ
สมฺพาโธ ฆราวาโส กุสลกิริยาย ยถาสุขํ โอกาสาภาวโต, รชาปโถ อสํวุตสงฺการฏฺานํ
วิย รชานํ, กิเลสรชานํ ๑- สนฺนิปาตฏฺานโต. อพฺโภกาโส ปพฺพชฺชา กุสลกิริยาย
ยถาสุขํ โอกาสสพฺภาวโต.
     นยิทํ สุกรํ ฯเปฯ ปพฺพเชยฺยนฺติ เอตฺถ อยํ สงฺเขปกถา:- ยเทตํ สิกฺขาตฺตย-
พฺรหฺมจริยํ เอกํปิ ทิวสํ อขณฺฑํ กตฺวา จริมกจิตฺตํ ปาเปตพฺพตาย เอกนฺตปริปุณฺณํ.
เอกทิวสมฺปิ จ กิเลสมเลน อมลินํ กตฺวา จริมกจิตฺตํ ปาเปตพฺพตาย เอกนฺตปริสุทฺธํ,
สงฺขลิขิตนฺติ ๒- ลิขิตสงฺขสทิสํ โธตสงฺขสปฺปฏิภาคํ จริตพฺพํ, อิทํ น
สุกรํ อคารํ อชฺฌาวสตา อคารมชฺเฌ วสนฺเตน เอกนฺตปริปุณฺณํ ฯเปฯ จริตุํ,
ยนฺนูนาหํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กสายรสปีตตาย กาสายานิ พฺรหฺมจริยํ จรนฺตานํ
อนุจฺฉวิกานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา ปริทหิตฺวา อคารสฺมา นิกฺขมิตฺวา อนคาริยํ
ปพฺพเชยฺยนฺติ. เอตฺถ จ ยสฺมา อคารสฺส หิตํ กสิวณิชฺชาทิกมฺมํ อคาริยนฺติ
วุจฺจติ, ตญฺจ ปพฺพชฺชาย นตฺถิ, ตสฺมา ปพฺพชฺชา อนคาริยาติ าตพฺพา, ตํ อนคาริยํ.
ปพฺพเชยฺยนฺติ ปฏิปชฺเชยฺยํ.
     อปฺปํ วาติ สหสฺสโต เหฏฺา โภคกฺขนฺโธ อปฺโป นาม โหติ, สหสฺสโต
ปฏฺาย มหา. อาพนฺธนฏฺเน าติเยว าติปริวฏฺโฏ. โส วีสติยา เหฏฺา
อปฺโป นาม โหติ, วีสติยา ปฏฺาย มหา. ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโนติ ยา
ภิกฺขูนํ อธิสีลสงฺขาตา สิกฺขา, ตญฺจ, ยตฺถ เจเต สห ชีวนฺติ, เอกชีวิกา
สภาควุตฺติโน โหนฺติ, ตํ ภควตา ปญฺตฺตสิกฺขาปทสงฺขาตํ สาชีวญฺจ ตตฺถ สิกฺขนภาเวน
สมาปนฺโนติ ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน. สมาปนฺโนติ สิกฺขํ ปริปูเรนฺโต
สาชีวญฺจ อวีติกฺกมนฺโต หุตฺวา ตทุภยํ อุปคโตติ อตฺโถ.
     ปาณาติปาตํ ปหายาติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. อิเมสํ เภทายาติ เยสํ อิโตติ
วุตฺตานํ สนฺติเก สุตํ, เตสํ เภทาย. ภินฺนานํ วา สนฺธาตาติ ทฺวินฺนํ มิตฺตานํ วา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กิเลสานํ      ๒ ฉ. สงฺขลิขิตํ, ป.สู. ๒/๒๙๑/๑๑๓


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๔๒๑-๔๒๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=421&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=9669&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=9669&pagebreak=1#p421