อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๒๐๖.

เอกํสพฺยากรณีโย ปโญฺห. "อนิจฺจํ นาม จกฺขุนฺ"ติ ปุฏฺเฐน ปน "น จกฺขุเมว, โสตํปิ อนิจฺจํ, ฆานํปิ อนิจฺจนฺ"ติ เอวํ วิภชิตฺวา พฺยากาตพฺพํ. อยํปิ วิภชฺชพฺยากรณีโย ปโญฺห. "ยถา จกฺขุํ, ตถา โสตํ. ยถา โสตํ, ตถา จกฺขุน"ติ ปุฏฺเฐน "เกนฏฺเฐน ปุจฺฉสี"ติ ปฏิปุจฺฉิตฺวา "ทสฺสนฏฺเฐน ปุจฺฉามี"ติ วุตฺเต "น หี"ติ พฺยากาตพฺพํ. "อนิจฺจฏฺเฐน ปุจฺฉามี"ติ วุตฺเต "อามา"ติ พฺยากาตพฺพํ. อยํ ปฏิปุจฺฉาพฺยากรณีโย ปโญฺห. "ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺ"ติอาทีนิ ปุฏฺเฐน ปน "อพฺยากตเมตํ ภควตา"ติ ฐเปตพฺโพ, เอส ปโญฺห น พฺยากาตพฺโพ. อยํ ฐปนีโย ปโญฺห. ฐานาฐาเน น สณฺฐาตีติ การณาการเณ น สณฺฐาติ. ตตฺรายํ นโย:- สสฺสตวาที ยุตฺเตน การเณน ปโหติ อุจฺเฉทวาทึ นิคฺคเหตุํ, อุจฺเฉทวาที นิคฺคยฺหมาโน "กึ ปนาหํ อุจฺเฉทํ วทามี"ติ สสฺสตวาทิภาวเมว ทีเปติ, อตฺตโน วาเท ปติฏฺฐาตุํ น สกฺโกติ. เอวํ อุจฺเฉทวาทิมฺหิ ปโหนฺเต สสฺสตวาที, ปุคฺคลวาทิมฺหิ ปโหนฺเต สุญฺญตวาที สุญฺญตวาทิมฺหิ ปโหนฺเต ปุคฺคลวาทีติ เอวํ ฐานาฐาเน น สณฺฐาติ นาม. ปริกปฺเป น สณฺฐาตีติ อิทํ ปญฺหาปุจฺฉเนปิ ปญฺหากถเนปิ ลพฺภติ. กถํ? เอกจฺโจ หิ "ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ กณฺฐํ โสเธติ, โส อิตเรน "อิทํ นาม ตฺวํ ปุจฺฉิสฺสสี"ติ วุตฺโต ญาตภาวํ ญฺตวา "น เอตํ อญฺญํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ วทติ. ปญฺหํ ปุฏฺโฐปิ "ปญฺหํ กเถสฺสามี"ติ หนุํ สํโสเธติ, โส อิตเรน "อิทํ นาม กเถสฺสสี"ติ วุตฺโต ญาตภาวํ ญตฺวา "น เอตํ, อญฺญํ กเถสฺสามี"ติ วทติ. เอวํ ปริกปฺเป น สณฺฐาติ นาม. อญฺญวาเท ^๑- น สณฺฐาตีติ ญาตวาเท ชานิตวาเท น สณฺฐาติ. กถํ? เอกจฺโจ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, ตํ อิตโร "มนาโป ตยา ปโญฺห ปุจฺฉิโต, กหํ เต @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อญฺญาตวาเท

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๒๐๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=206&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=4749&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=4749&modeTY=2&pagebreak=1#p206