อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๒)
หน้าที่ ๑๐๘-๑๐๙.

หน้าที่ ๑๐๘.
กณฺหสุกฺกสปฺปฏิภาเคติ กณฺหสุกฺกาเยว อญฺมญฺ ปฏิพาหนโต ปฏิปกฺขวเสน
สปฺปฏิภาคาติ วุจฺจนฺติ. อยํ ปเนตฺถ สงฺเขโป:- กุสเล ธมฺเม "กุสลา ธมฺมา"ติ
ชาเนยฺย, อกุสเล ธมฺเม "อกุสลา ธมฺมา"ติ ชาเนยฺย. สาวชฺชาทีสุปิ เอเสว นโย.
กณฺหสุกฺกสปฺปฏิภาเคสุ ปน กณฺหธมฺเม "สุกฺกสปฺปฏิภาคา"ติ ชาเนยฺย, สุกฺกธมฺเม
กณฺหสปฺปฏิภาคา"ติ เยน ปญฺาจกฺขุนา ชาเนยฺย, ตถารูปํปิสฺส จกฺขุ น โหตีติ.
อิมินา นเยน เสสวาเรสุปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
      น เจว โภคา ตถารูปาติ ตถาชาติกา โภคาปิสฺส น โหนฺติ. น จ
ปุญฺานิ กุพฺพตีติ ปุญฺานิ จ น กโรติ. เอตฺตาวตา โภคุปฺปาทนจกฺขุโน จ
าณกรณจกฺขุโน ๑- จ อภาโว วุตฺโต. อุภยตฺถ กลิคฺคาโหติ อิธ โลเก จ
ปรโลเก จาติ อุภยสฺมึปิ อปรทฺธคฺคาโห, ปราธคฺคาโห ๒- โหตีติ อตฺโถ. อถวา
อุภยตฺถ กลิคฺคาโหติ อุภเยสํปิ ทิฏฺธมฺมิกสมฺปรายิกานํ อตฺถานํ กลิคฺคาโห,
ปราธสฺส คาโหติ อตฺโถ. ธมฺมาธมฺเมนาติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺเมนปิ ทสากุสลกมฺมปถ-
อธมฺเมนปิ. สโติ เกราฏิโก. โภคานิ ปริเยสตีติ โภเค คเวสติ. เถยฺเยน
กูฏกมฺเมน, มุสาวาเทน จูภยนฺติ เถยฺยาทีสุ อุภเยน ปริเยสตีติ อตฺโถ. กถํ?
เถยฺเยน กูฏกมฺเมน จ ปริเยสติ, เถยฺเยน มุสาวาเทน จ ปริเยสติ, กูฏกมฺเมน
จ มุสาวาเทน จ ปริเยสติ. สงฺฆาตุนฺติ สงฺฆริตุํ. ธมฺมลทฺเธหีติ ทสกุสลกมฺมปถ-
ธมฺมํ ๓- อโกเปตฺวา ลทฺเธหิ. อุฏฺานาธิคตนฺติ วิริเยน อธิคตํ. อพฺยคฺคมานโสติ
นิพฺพิจิกิจฺฉจิตฺโต. ภทฺทกฏฺานนฺติ เสฏฺ เทวฏฺานํ. น โสจตีติ ยสฺมึ าเน
อนฺโตโสเกน น โสจติ.
                        ๑๐. อวกุชฺชสุตฺตวณฺณนา
      [๓๐] ทสเม อวกุชฺชปญฺโติ อโธมุขปญฺโ. อุจฺฉงฺคปญฺโติ อุจฺฉงฺค-
สทิสปญฺโ. ปุถุปญฺโติ วิตฺถาริกปญฺโ. อาทิกลฺยาณนฺติอาทีสุ อาทีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. ปุญฺกรณจกฺขุโน  ๒ ฉ.ม.,อิ. ปราชยคฺคาโห  ๓ ม.....ธมฺมสฺมิมฺปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๐๙.
ปุพฺพปฏฺปนา. มชฺฌนฺติ ๑- กถาเวมชฺฌํ. ปริโยสานนฺติ สนฺนิฏฺานํ. อิติสฺส เต
ธมฺมํ กเถนฺตา ปุพฺพปฏฺาปเนปิ กลฺยาณํ ภทฺทกํ อนวชฺชเมว กตฺวา กเถนฺติ,
เวมชฺฌํปิ ปริโยสานํปิ. ๒- เอตฺถ จ อตฺถิ เทสนาย อาทิมชฺฌปริโยสานานิ. อตฺถิ
สาสนสฺส. ตตฺถ เทสนาย ตาว จตุปฺปทิกคาถาย ปมํ ปทํ อาทิ, เทฺว ปทานิ มชฺฌํ,
อวสานปทํ ปริโยสานํ. เอกานุสนฺธิกสฺส สุตฺตสฺส นิทานํ อาทิ, อนุสนฺธิ มชฺฌํ,
อิทมโวจาติ อปฺปนา ปริโยสานํ. อเนกานุสนฺธิกสฺส ปโม อนุสนฺธิ อาทิ, ตโต
ปรํ เอโก วา อเนเก วา มชฺฌํ, ปจฺฉิโม ปริโยสานํ. อยํ ตาว เทสนาย
นโย. สาสนสฺส ปน สีลํ อาทิ, สมาธิ มชฺฌํ, วิปสฺสนา ปริโยสานํ. สมาธิ
วา อาทิ, วิปสฺสนา มชฺฌํ, มคฺโค ปริโยสานํ. วิปสฺสนา วา อาทิ, มคฺโค
มชฺฌํ, ผลํ ปริโยสานํ. มคฺโค วา อาทิ, ผลํ มชฺฌํ, นิพฺพานํ ปริโยสานํ.
เทฺว เทฺว วา กยิรมาเน สีลสมาธี อาทิ, วิปสฺสนามคฺคา มชฺฌํ, ผลนิพฺพานานิ
ปริโยสานํ.
      สาตฺถนฺติ สาตฺถกํ กตฺวา เทเสนฺติ. สพฺยญฺชนนฺติ อกฺขรปาริปูรึ ๓- กตฺวา
เทเสนฺติ. เกวลปริปุณฺณนฺติ สกลปริปุณฺณํ อนูนํ กตฺวา เทเสนฺติ. ปริสุทฺธนฺติ
ปริสุทฺธํ นิชฺชฏํ นิคฺคณฺึ กตฺวา เทเสนฺติ. พฺรหฺมจริยํ ปกาเสนฺตีติ เอวํ
เทเสนฺตา จ เสฏฺจริยภูตํ สิกฺขาตฺตยสงฺคหิตํ อริยํ อฏฺงฺคิกํ มคฺคํ ปกาเสนฺติ.
เนวาทึ มนสิกโรตีติ เนว ปุพฺพปฏฺปนํ มนสิกโรติ.
      กุมฺโภติ ฆโฏ. นิกุชฺโชติ อโธมุโข ปิโต. เอวเมว โขติ เอตฺถ กุมฺโภ
นิกุชฺโช วิย อวกุชฺชปญฺโ ปุคฺคโล ทฏฺพฺโพ, อุทกาสิญฺจนกาโล วิย ธมฺมเทสนาย
ลทฺธกาโล, อุทกสฺส วิวฏฺฏนกาโล วิย ตสฺมึ อาสเน นิสินฺนสฺส อุคฺคเหตุํ
อสมตฺถกาโล, อุทกสฺส อสณฺานกาโล วิย อุฏฺหิตฺวา ๔- อสลฺลกฺขณกาโล
เวทิตพฺโพ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มชฺเฌติ       ๒ ม. เอวํ มชฺเฌปิ, ฉ.,อิ. เอวํ มชฺเฌปิ ปริโยสาเนปิ
@๓ สี.,อิ. สากฺขรํ วา ปาริปูรึ        ๔ ม. อุคฺคเหตฺวา, ฉ.,อิ. วุฏฺหิตฺวา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑๐๘-๑๐๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=108&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=2415&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=2415&pagebreak=1#p108