ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลี อักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๑)

หน้าที่ ๓๓๙-๓๔๑.

หน้าที่ ๓๓๙.

จิตฺตคหปติวตฺถุ [๒๕๐] ตติเย ธมฺมกถิกานนฺติ ธมฺมกถิกอุปาสกานํ จิตฺโต คหปติ อคฺโคติ ทสฺเสติ. โส กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ ธมฺมกถิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปฏฺเฐสิ. โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา กสฺสปพุทฺธกาเล มิคลุทฺทกเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค อรญฺญกมฺมํ กาตุํ สมตฺถกาเล เอกทิวสํ เทเว วสฺสนฺเต มิคมารณตฺถาย สตฺตึ ๑- อาทาย อรญฺญํ คนฺตฺวา มิครูปานิ โอโลเกนฺโต เอกสฺมึ อกตปพฺภาเร สสีสํ ปํสุกูลํ ปารุปิตฺวา ปาสาณผลเก นิสินฺนํ เอกํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา "เอโก อยฺโย สมณธมฺมํ กโรนฺโต นิสินฺโน ภวิสฺสตี"ติ สญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา เวเคน ฆรํ คนฺตฺวา เอกสฺมึ อุทฺธเน หิยฺโย อาภตํ มํสํ, เอกสฺมึ ภตฺตํ ปจาเปตฺวา ปิณฺฑปาตจาริเก เทฺว ภิกฺขู ทิสฺวา เตสํ ปตฺตํ อาทาย ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา ภิกฺขํ สมาทาเปตฺวา "อยฺเย ปริวิสถา"ติ อญฺญํ ๒- อาณาเปตฺวา ตํ ภตฺตํ กุเฏ ๓- ปกฺขิปิตฺวา ปตฺเตน ๔- มุขํ พนฺธิตฺวา กุฏํ อาทาย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค นานาวิธานิ ปุปฺผานิ โอจินิตฺวา ปตฺตปุฏเกน ๕- คเหตฺวา เถรสฺส นิสินฺนฏฺฐานํ คนฺตฺวา กุฏํ โอตาเรตฺวา เอกมนฺตํ ฐเปตฺวา "มยฺหํ ภนฺเต สงฺคหํ กโรถา"ติ วตฺวา เถรสฺส ปตฺตํ อาทาย ภตฺตสฺส ปูเรตฺวา เถรสฺส หตฺเถ ฐเปตฺวา ๖- เตหิ มิสฺสกปุปฺเผหิ เถรํ ปูเชตฺวา เอกมนฺเต ฐิโต "ยถายํ รสปิณฺฑปาเตน สทฺธึ ปุปฺผปูชา จิตฺตํ ปริโตเสติ, เอวํ นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺฐาเน เม ปณฺณาการสหสฺสานิ เจว อาคจฺฉนฺตุ ปญฺจวณฺณํ กุสุมวสฺสญฺจ วสฺสตู"ติ อาห. เถโร ตสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ทฺวตฺตึสาการกมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิตฺวา อทาสิ. โส ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติ, นิพฺพตฺตฏฺฐาเน ชณฺณุกมตฺเตน @เชิงอรรถ: สี.,อิ. สตฺถึ ฉ.ม. อญฺเญ สี.,อิ. กุฏเก @ ฉ.ม.,อิ. ปณฺเณน ม. ภตฺตกุเฏน ฉ.ม.,อิ. ปติฏฺฐเปตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๐.

โอธินา ทิพฺพปุปฺผวสฺสํ วสฺสิ, สยญฺจ อญฺญาหิ เทวตาหิ อธิกตเรน ยเสน ๑- สมนฺนาคโต อโหสิ. โส เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ มจฺฉิกาสณฺฑนคเร เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติ, ชาตกาเลวสฺส สกลนคเร ชณฺณุกมตฺเตน โอธินา ปญฺจกุสุมวสฺสํ ๒- วสฺสิ. อถสฺส มาตาปิตโร "อมฺหากํ ปุตฺโต อตฺตนาว อตฺตโน นามํ คเหตฺวา อาคโต, ชาตทิวเสปิ ๓- สกลนครํ ปญฺจวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ วิจิตฺตํ ชาตนฺ"ติ จิตฺตกุมาโรติสฺส นามํ อกํสุ. โส อปรภาเค ฆราวาเส ปติฏฺฐิโต ปิตุ อจฺจเยน ตสฺมึ นคเร เสฏฺฐิฏฐานํ ปาปุณิ. ตสฺมึ สมเย ปญฺจวคฺคิยตฺเถรานํ อนฺตเร ๔- มหานามตฺเถโร นาม มจฺฉิกาสณฺฑนครํ อคมาสิ. จิตฺโต คหปติ ตสฺส อิริยาปเถ ปสีทิตฺวา ปตฺตํ อาทาย เคหํ อาเนตฺวา ๕- ปิณฺฑปาเตน ปฏิมาเนตฺวา กตภตฺตกิจฺจํ อมฺพาตการามํ นาม อุยฺยานํ เนตฺวา ตตฺถสฺส วสนฏฺฐานํ กาเรตฺวา นิพทฺธํ อตฺตโน เคเห ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวา วสนตฺถาย ปฏิญฺญํ คณฺหิ. เถโรปิสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต สฬายตนวิภตฺติเมว เทเสสิ. จิตฺโต คหปติ ปุริมภเว มทฺทิตสงฺขารตาย นจิรสฺเสว อนาคามิผลํ สมฺปาปุณิ. อเถกทิวสํ อิสิทตฺตตฺเถโร ตตฺถ คนฺตฺวา วิหรนฺโต เสฏฺฐิสฺส นิเวสเน ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน อายสฺมตา เถเรน ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตุํ อสกฺโกนฺเตน อชฺฌิฏฺโฐ อุปาสกสฺส ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตฺวา เตน ปุพฺเพ คิหิสหายกภาเว ญาเต "น อิทานิ อิธ วฏฺฐพฺพนฺ"ติ ยถาสุขํ ปกฺกามิ. ปุเนกทิวสํ เสฏฺฐี คหปติ มหานามตฺเถรํ อิทฺธิปาฏิหาริยกรณตฺถาย ๖- ยาจิ. โสปิ ตสฺส เตโชสมาปตฺติปาฏิหาริยานิ ๗- ทสฺเสตฺวา "อิทานิ อิธ วสิตุํ น ยุตฺตนฺ"ติ ยถาสุขํ ปกฺกามิ. อเถกทิวสํ เทฺว อคฺคสาวกา ภิกฺขุสหสฺสปริวารา อมฺพาตการามํ อคมํสุ. ๘- เสฏฺฐี คหปติ เตสํ มหาสกฺการํ สชฺเชสิ. สุธมฺมตฺเถโร ตํ อปสาทมาโน ๙- เสฏฺฐึ ติลสงฺคุลิกวาเทน ขุํเสตฺวา เตน ปณามิโต สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา โอวาทํ ลภิตฺวา @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. รูเปน ฉ.ม.,อิ. ปญฺจวณฺณกุสุมวสฺสํ ฉ.ม.,อิ. ชาตทิวเสวสฺส @ ฉ.ม.,อิ. อพฺภนฺตโร สี.,อิ. เนตฺวา ฉ.ม. อิทฺธิปาฏิหาริยกรณตฺถํ @ ฉ.ม.,อิ. เตโชสมาปตฺติปาฏิหาริยํ ม. อาคมํสุ ฉ.ม.,อิ. อสหมาโน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๑.

ทสพลสฺส โอวาเท ฐิโต จิตฺตคหปตึ ขมาเปตฺวา ตตฺเถว อมฺพาตการาเม วิหรนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. ตทา อุปาสโก จินฺเตสิ "อหํ ทสพลํ อทิสฺวาว จิรํ วีตินาเมสึ, สตฺถุ สนฺติกํ คจฺฉนฺเตน ปน อยุตฺตํ ตุจฺฉหตฺเถน คนฺตุนฺ"ติ ปญฺจหิ สกฏสเตหิ เตลมธุผาณิตาทีนิ อาทาย "เย ทสพลํ ปสฺสิตุกามา, เต มยา สทฺธึ อาคจฺฉนฺตู"ติ นคเร เภริญฺจาราเปตฺวา ทฺวีหิ ปุริสสหสฺเสหิ ปริวุโต สตฺถารํ ปสฺสิตุํ ปกฺกามิ. โยชเน โยชเน มคฺเค ๑- เทวตา ปณฺณาการํ อุปฏฺฐเปสุํ. โส สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน สตฺถารํ วนฺทติ, ๒- ตสฺมึ ขเณ อากาสา ปญฺจวณฺณปุปฺผวสฺสํ ๓- วสฺสิ. สตฺถา ตสฺส อชฺฌาสยวเสน เตสํ ๔- สฬายตนวิภตฺติเมว กเถสิ. ตสฺส อฑฺฒมาสมตฺตํ ทสพลสฺส ทานํ เทนฺตสฺสาปิ สกนิเวสนโต นีตานิ ตณฺฑุลเตลมธุผาณิตาทีนิ น ขียึสุ. ราชคหวาสิเกหิ ปหิตปณฺณากาโรว อลํ อโหสิ. โสปิ สตฺถารํ ปสฺสิตฺวา อตฺตโน นครํ คจฺฉนฺโต สกเฏหิ อาภตํ สพฺพํ ภิกฺขุสํฆสฺส อทาสิ. สกเฏสุ ตุจฺเฉสุ ชาตมตฺเตเสฺวว ๕- เทวตา สตฺต รตนานิ ปูรยึสุ. มหาชนนฺตเร กถา อุทปาทิ "ยาว สกฺการสมฺมานปฺปตฺโต วตายํ จิตฺโต คหปตี"ติ. ตํ สุตฺวา สตฺถา ธมฺมปเท อิมํ คาถมาห:- "สทฺโธ สีเลน สมฺปนฺโน ยโสโภคสมปฺปิโต ยํ ยํ ปเทสํ ภชติ ตตฺถ ตตฺเถว ปูชิโต"ติ. ๖- โส ตโต ปฏฺฐาย อริยสาวกานํเยว อุปาสกานํ ปญฺจหิ ปุริสสเตหิ ๗- ปริวุโต วิจรติ. อถ นํ สตฺถา อปรภาเค อุปาสเก ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเรสุ ฐเปนฺโต จิตฺตสํยุตฺตํ ๘- อตฺถุปฺปตฺตึ กตฺวา ธมฺมกถิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติ. @เชิงอรรถ: สี.,อิ. ตึสโยชนมคฺเค, ฉ.ม. ตึสโยชเน มคฺเค ฉ.ม.,อิ. วนฺทิ @ สี.,อิ. ปญฺจวณฺณานํ ปุปฺผานํ ปุปฺผวสฺสํ, ฉ.ม. ปญฺจวณฺณานํ ปุปฺผานํ วสฺสํ @ ฉ.ม.,อิ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ม. คตมตฺเตเสฺวว @ ขุ.ธ. ๒๕/๓๐๓/๖๘ จิตฺตคหปติวตฺถุ ฉ.ม.,อิ. สเตหิ @ สํ.สฬา. ๑๘/๕๓๗/๓๔๗ จิตฺตคหปติปุจฺฉาสํยุตฺต (สฺยา)


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๓๓๙-๓๔๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=14&page=339&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=8088&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=14&A=8088&modeTY=2&pagebreak=1#p339


จบการแสดงผล หน้าที่ ๓๓๙-๓๔๑.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]