อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๒๘๐.

นนฺทตฺเถรวตฺถุ [๒๓๐] อฏฺเม อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานนฺติ ฉสุ อินฺทฺริเยสุ ปิทหิตทฺวารานํ นนฺทตฺเถโร อคฺโคติ ทสฺเสติ. กิญฺจาปิ หิ สตฺถุ สาวกา อคุตฺตทฺวารา นาม นตฺถิ, นนฺทตฺเถโร ปน ทสสุ ทิสาสุ ยํ ยํ ทิสํ โอโลเกตุกาโม โหติ, น ตํ สติสมฺปชญฺวเสน ^๑- อปริจฺฉินฺทิตฺวา โอโลเกติ. ตสฺมา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ อคฺโต นาม ชาโต. ตสฺส ปญฺหากมฺเม อยมนุปุพฺพิกถา:- อยํปิ หิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ อคฺคฏฺาเน เปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ านนฺตรํ ปฏฺเสิ. โส ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กปิลวตฺถุปุเร มหาปชาปติโคตมิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. อถสฺส นามคหณทิวเส าติสงฺฆํ นนฺทยนฺโต โตเสนฺโต ชาโตติ นนฺทกุมาโรเตฺวว นามํ อกํสุ. มหาสตฺโตปิ สพฺพญฺุตํ ปตฺวา ปวตฺติตปวรธมฺมจกฺโก ^๒- โลกานุคฺคหํ กโรนฺโต ราชคหโต กปิลวตฺถุปุรํ คนฺตฺวา ปมทสฺสเนเนว ปิตรํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺาเปสิ. ปุนทิวเส ปิตุ นิเวสนํ คนฺตฺวา ราหุลมาตาย โอวาทํ ทตฺวา เสสชนสฺสาปิ ธมฺมํ กเถสิ. ปุนทิวเส นนฺทกุมารสฺส อภิเสกเคหปฺปเวสนอาวาหมงฺคเลสุ วตฺตมาเนสุ ตสฺส นิเวสนํ คนฺตฺวา กุมารํ ปตฺตํ คาหาเปตฺวา ปพฺพาเชตุํ ^๓- วิหาราภิมุโข ปายาสิ. นนฺทกุมารํ อภิเสกมงฺคลํ น ตถา ปีเฬสิ. ปตฺตํ อาทาย คมนกาเล ปน ชนปทกลฺยาณี อุปริปาสาทวรคตา สีหปญฺชรํ อุคฺฆาเฏตฺวา "ตุวฏํ โข อยฺยปุตฺต อาคจฺเฉยฺยาสี"ติ ยํ วาจํ นิจฺฉาเรสิ. ตํ สุตฺวา เคหสิตฉนฺทราควเสน โอโลเกนฺโต จ ปเนส สตฺถริ คารเวน ยถารุจิยา นิมิตฺตํ คเหตุํ นาสกฺขิ, เตนสฺส จิตฺตสนฺตาโป @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม.,อิ. จตุสมฺปชญฺวเสน ^๒ ฉ.ม. ปวตฺติตวร...เอวมุปริปิ, @อิ. ปวตฺตวรธมฺมจกฺโก ^๓ ม. ปพฺพชาเปตุํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๒๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=14&page=280&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=6662&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=14&A=6662&pagebreak=1#p280