อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
สํ.อ. (สารตฺถ.๒)
หน้าที่ ๕๑-๕๒.

หน้าที่ ๕๑.
กมฺมสมาทานานํ านโส เหตุโส ยถาภูตํ วิปากชานนํ เอกํ, สพฺพตฺถคามินีปฏิปทาชานนํ
เอกํ, อเนกธาตุนานาธาตุโลกชานนํ เอกํ, สตฺตานํ ๑- นานาธิกมุตฺติชานนํ
เอกํ, เตสํเยว อินฺทฺริยปโรปริยตฺติชานนํ เอกํ, ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนํ
สงฺกิเลสโวทานวุฏฺานชานนํ เอกํ, เตสํเยว ๒- ปุพฺเพนิวาสชานนํ เอกํ, สตฺตานํ
จุตูปปาตชานนํ เอกํ, อาสวกฺขยชานนํ เอกํ. ๓- อภิธมฺเม ปน:-
               "อิธ ตถาคโต านญฺจ านโต อฏฺานญฺจ อฏฺานโต
            ยถาภูตํ ปชานาติ. ยมฺปิ ตถาคโต านญฺจ านโต อฏฺานญฺจ
            อฏฺานโต ยถาภูตํ ปชานาติ. อิทมฺปิ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ
            โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ตถาคโต อาสภณฺานํ ปฏิชานาติ,
            ปริสาสุ สีหนาทํ นทติ, พฺรหฺมจกฺกํ ปวตฺเตตี"ติ ๔-
อาทินา นเยน วิตฺถารโต อาคโต. ๕- อตฺถวณฺณนาปิ เนสํ วิภงฺคฏฺกถาย ๖- เจว
ปปญฺจสูทนิยา จ มชฺฌิมฏฺกถายํ ๗- สพฺพาการโต วุตฺตา. สา ตตฺถ วุตฺตนเยเนว
คเหตพฺพา.
    จตูหิ จ เวสารชฺเชหีติ เอตฺถ สารชฺชปฏิปกฺขํ เวสารชฺชํ, จตูสุ าเนสุ
เวสารชฺชภาวํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อุปฺปนฺนโสมนสฺสมยาณสฺเสตํ นามํ. กตเมสุ
จตูสุ? "สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส เต ปฏิชานโต อิเม ธมฺมา อนภิสมฺพุทฺธา"ติอาทีสุ
โจทนาวตฺถูสุ. ตตฺรายํ ปาลิ:-
              "จตฺตาริมานิ ภิกฺขเว ตถาคตสฺส เวสารชฺชานิ ฯเปฯ
          กตมานิ จตฺตาริ? `สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส เต ปฏิชานโต อิเม ธมฺมา
          อนภิสมฺพุทฺธา'ติ ตตฺร วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ปรสตฺตานํ ปรปุคฺคลานํ
@๒ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ   ๓ ฉ.ม., อิ. เอกนฺติ
@๔ อภิ.วิ. ๓๕/๗๖๐/๓๘๔   ๕ ฉ.ม. อาคตาเนว
@๖ สมฺโม. วิ. ๕๑๔ (สฺยา)   ๗ ป. สู ๑/๑๔๘/๓๔๖
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๒.
             วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ สห ธมฺเมน
             ปฏิโจทิสฺสตีติ ๑- นิมิตฺตเมตํปิ ๒- ภิกฺขเว น สมนุปสฺสามิ. เอตมหํ
             ภิกฺขเว นิมิตฺตํ อสมนุปสฺสนฺโต เขมปฺปตฺโต อภยปฺปตฺโต
             เวสารชฺชปฺปตฺโต วิหรามิ. `ขีณาสวสฺส เต ปฏิชานโต อิเม
             อาสวา อปริกฺขีณา'ติ ตตฺร วต มํ ฯเปฯ `เย โข ปน เต
             อนฺตรายิกา ธมฺมา วุตฺตา, เต ปฏิเสวโต นาลํ อนฺตรายายา'ติ
             ตตฺร วต มํ ฯเปฯ  `ยสฺส โข ปน เต อตฺถาย ธมฺโม
             เทสิโต, โส น นิยฺยาติ ตกฺกรสฺส สมฺมา ทุกฺขกฺขยายา'ติ ตตฺร
             วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา ฯเปฯ เวสารชฺชปฺปตฺโต
             วิหรามี"ติ. ๓-
อาสภณฺานนฺติ เสฏฺฏฺานํ อุตฺตมฏฺานํ. อาสภา วา ปุพฺพพุทฺธา,
เตสํ านนฺติ อตฺโถ อปิจ ควสตเชฏฺโก อุสโภ, ควสหสฺสเชฏฺโก วสโภ,
วชสตเชฏฺโก วา อุสโภ, วชสหสฺสเชฏฺโก วสโภ, สพฺพควเสฏฺโ สพฺพปริสฺสยสโห
เสโต ปาสาทิโก มหาภารวโห อสนิสตสทฺเทหิปิสฺส ๔- อสมฺปกมฺปิโย
นิสโภ, โส อิธ อุสโภติ อธิปฺเปโต. อิทํ ๕- หิ ตสฺส ปริยายวจนํ. อุสภสฺส
อิทนฺติ อาสภํ. านนฺติ จตูหิ ปาเทหิ ปวึ อุปฺปีเฬตฺวา อวฏฺานํ. ๖- อิธ ๗-
ปน อาสภํ วิยาติ อาสภํ. ยเถว หิ นิสภสงฺขาโต อุสโภ อุสภพเลน สมนฺนาคโต
จตูหิ ปาเทหิ ปวึ อุปฺปีเฬตฺวา อจลฏฺาเนน ติฏฺติ, เอวํ ตถาคโตปิ ทสหิ
ตถาคตพเลหิ สมนฺนาคโต จตูหิ เวสารชฺชปาเทหิ อฏฺปริสปวึ อุปฺปีเฬตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. ปฏิโจเทสฺสตีติ.
@๒ ฉ.ม., อิ. อปิสทฺโท น ทิสฺสติ   ๓ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๘/๑๐
@๔ ฉ.ม., อิ. อสฺสาติ ปาโ น ทิสฺสติ   ๕ ฉ.ม.,อิ. อิทมฺปิ
@๖ อจลฏฺานํ ป. สู. ๑/๑๔๘/๓๔๗  ๗ ฉ.ม.,อิ. อิทํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๕๑-๕๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=51&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=1128&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=1128&pagebreak=1#p51