อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๕.

จ อุปปชฺชติ จาติ อิทํ อปราปรํ จุติปฏิสนฺธิวเสน วุตฺตํ. นิสฺสรณนฺติ นิพฺพานํ. ตํ หิ ชรามรณทุกฺขโต นิสฺสฏตฺตา ตสฺส นิสฺสรณนฺติ วุจฺจติ. กุทาสฺสุ นามาติ กตรสฺมึ นุ โข กาเล. โยนิโสมนสิการาติ อุปายมนสิกาเรน ปมมนสิกาเรน. อหุ ปญฺาย อภิสมโยติ ปญฺาย สทฺธึ ^๑- ชรามรณการณสฺส อภิสมโย สมวาโย สมาโยโค อโหสิ, "ชาติปจฺจยา ชรามรณนฺ"ติ อิทนฺเตน ทิฏฺนฺติ อตฺโถ. อถวา โยนิโสมนสิการา อหุ ปญฺายาติ โยนิโสมนสิกาเรน จ ปญฺาย จ อภิสมโย อหุ, "ชาติยา โข สติ ชรามรณนฺ"ติ เอวํ ชรามรณการณสฺส ปฏิเวโธ อโหสีติ อตฺโถ. เอส นโย สพฺพตฺถ. อิติ หิทนฺติ เอวมิทํ. สมุทโย สมุทโยติ เอกาทสสุ าเนสุ สงฺขาราทีนํ สมุทยํ สมฺปิณฺเฑตฺวา นิทฺทิสติ. ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสูติ "อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา อวิชฺชาย สงฺขารานํ สมุทโย โหตี"ติ ^๒- เอวํ อิโต ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จตูสุ วา อริยสจฺจธมฺเมสุ. จกฺขุนฺติอาทีนิ าณเววจนาเนว. าณเมว เหตฺถ ทสฺสนฏฺเน จกฺขุํ, าณฏฺเน ^๓- าณํ, ปชานนฏฺเน ปญฺา, ปฏิเวธนฏฺเน วิชฺชา, โอภาสนฏฺเน อาโลโกติ วุตฺตํ. ตํ ปเนตํ จตูสุ สจฺเจสุ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกํ นิทฺทิฏฺนฺติ เวทิตพฺพํ. นิโรธวาเรปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. จตุตฺถํ ------------------------- ๕-๑๐. สิขีสุตฺตาทิวณฺณนา [๕-๑๐] ปญฺจมาทีสุ สิขิสฺส ภิกฺขเวติอาทีนํ ปทานํ "สิขิสฺสปิ ภิกฺขเว"ติ น เอวํ โยเชตฺวา อตฺโถ วตฺตพฺโพ. กสฺมา? เอกาสเน อเทสิตตฺตา. นานาาเนสุ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. สติ ^๒ ฉ.ม., อิ. อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารานํ สมุทโย โหติ ^๓ ฉ.ม. าตฏฺเน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=25&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=546&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=546&pagebreak=1#p25