อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๔๓.

อเนกวิหิตนฺติ อเนกวิธํ. อิทฺธิวิธนฺติ อิทฺธิโกฏฺฐาสํ. อาวิภาวํ ติโรภาวนฺติ อาวิภาวํ คเหตฺวา ติโรภาวํ, คเหตฺวา อาวิภาวํ กาตุํ สกฺโกถาติ ปุจฺฉติ. ติโรกุฑฺฑนฺติ ปรกุฑฺฑํ. ติโรปพฺพเตปิ ^๑- เอเสว นโย. อุมฺมุชฺชนิมฺมุชฺชนฺติ อุมฺมุชฺชนญฺจ นิมฺมุชฺชนญฺจ. ปลฺลงฺเกนาติ ปลฺลงกพนฺธเนน. กมถาติ นิสีทิตุํ วา คเหตุํ ^๒- วา สกฺโกถาติ ปุจฺฉติ. สกุโณติ ปกฺขยุตฺโต สกุโณ. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถารโต ปน อิมสฺส เจว อิโต ปเรสญฺจ ทิพฺพโสตาทีนํ ^๓- วณฺณนานโย วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพ. ^๔- สนฺตา วิโมกฺขาติ องฺคสนฺตตาย เจว อารมฺมณสนฺตตาย จ สนฺตา อารปฺปวิโมกฺขา. กาเยน ผุสิตฺวาติ นามกาเยน ผุสิตฺวา ปฏิลภิตฺวา. ปญฺญาวิมุตฺตา โข มยํ อาวุโสติ อาวุโส มยํ นิชฺฌานกา สุกฺขวิปสฺสกา ปญฺญามตฺเตเนว วิมุตฺตาติ ทสฺเสติ. อาชาเนยฺยาสิ วา ตฺวํ อาวุโส สุสิม, น วา ตฺวํ อาชาเนยฺยาสีติ กสฺมา เอวมาหํสุ? เอวํ กิร เนสํ อโหสิ "มยํ อิมสฺส อชฺฌาสยํ คเหตฺวา กเถตุํ น สกฺขิสฺสาม, ทสพลํ ปน ปุจฺฉิตฺวา นิกฺกงฺโข ภวิสฺสตี"ติ. ธมฺมฏฺฐิติญาณนฺติ วิปสฺสนาญาณํ, ตํ ปฐมตรํ อุปฺปชฺชติ. นิพฺพาเน ญาณนฺติ วิปสฺสนาย จิณฺณนฺเต ปวตฺตํ มคฺคญาณํ, ตํ ปจฺฉา อุปฺปชฺชติ. ตสฺมา ภควา เอวมาห. อาชาเนยฺยาสิ วาติอาทิ กสฺมา วุตฺตํ? วินาปิ สมาธึ เอวํ ญาณุปฺปตฺติทสฺสนตฺถํ, อิทํ หิ วุตฺตํ โหติ:- สุสิม มคฺโค วา ผลํ วา น สมาธินิสฺสนฺโท, น สมาธิอานิสํโส, น สมาธิสฺส นิปฺผตฺติ, วิปสฺสนาย ปเนสา นิฏฺฐา, ^๕- วิปสฺสนาย อานิสํโส, วิปสฺสนาย นิปฺผตฺติ, ตสฺมา ชาเนยฺยาสิ วา ตฺวํ, น วา ตฺวํ ชาเนยฺยาสิ, อถโข ธมฺมฏฺฐิติญาณํ ปุพฺเพ, ปจฺฉา นิพฺพาเน ญาณนฺติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. อิตรปททฺวเย ^๒ ฉ.ม., อิ. คนฺตุํ @^๓ ฉ.ม., อิ. อิมสฺส อิทฺธิวิธสฺส ตโต ปเรสํ ทิพฺพโสตาทีนญฺจ @^๔ ฉ.ม. เวทิตพฺโพติ, อิ. เวทิตพฺพาติ ^๕ ฉ.ม., อิ. ปเนโส นิสฺสนฺโท

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๔๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=143&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=3202&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=3202&modeTY=2&pagebreak=1#p143