อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๖.

ทเมน สํยเมน สจฺจวชฺเชน ^*- อตฺถิ ปญฺ, อตฺถิ ปุญฺสฺส อาคโม"ติ ^๑- เอตฺถ อุโปสถกมฺมํ. "สกฺขิสฺสสิ โข ตฺวํ ปุณฺณ อิมินา ทมูปสเมน สมนฺนาคโต สุนาปรนฺตสฺมึ ชนปเท วิหริตุนฺ"ติ ^๒- เอตฺถ อธิวาสนขนฺติ. อิมสฺมึ ปน สุตฺเต ทโมติ สมาธิปกฺขิกธมฺมานํ เอตํ นามํ. เตเนวาห "น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺสา"ติ. ตตฺถ โมนนฺติ จตุมคฺคาณํ, ตํ หิ มุนาตีติ โมนํ, จตุสจฺจธมฺเม ชานาตีติ อตฺโถ. มจฺจุเธยฺยสฺสาติ เตภูมิกวฏฺฏสฺส. ^๓- ตญฺหิ มจฺจุโน ปติฏฺานฏฺเน มจฺจุเธยฺยนฺติ วุจฺจติ. ปารนฺติ ตสฺเสว ปารํ นิพฺพานํ. ตเรยฺยาติ ปฏิวิชฺเฌยฺย ปาปุเณยฺย วา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เอโก อรญฺเ วิหรนฺโต ปมตฺโต ปุคฺคโล มจฺจุเธยฺยสฺส ปารํ น ตเรยฺย น ปฏิวิชฺเฌยฺย น ปาปุเณยฺยาติ. มานํ ปหายาติ อรหตฺตมคฺเคน นววิธํ มานํ ปชหิตฺวา. สุสมาหิตตฺโตติ อุปจารปฺปนาสมาธีหิ สุฏฺุ สมาหิตตฺโต. สุเจตโสติ าณสมฺปยุตฺตสุนฺทรจิตฺโต. ^๔- าณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตน หิ สุเจตโสติ น วุจฺจติ, ตสฺมา าณสมฺปยุตฺเตน สุเจตโส หุตฺวาติ อตฺโถ. สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโตติ สพฺเพสุ ขนฺธายตนาทีสุ วิปฺปมุตฺโต หุตฺวา. ตเรยฺยาติ เอตฺถ เตภูมิกวฏฺฏํ สมติกฺกมนฺโต นิพฺพานํ ปฏิวิชฺฌนฺโต ตรตีติ ปฏิเวธตรณํ นาม วุตฺตํ. อิติ อิมาย คาถาย ติสฺโส สิกฺขา กถิตา โหนฺติ. กถํ? มาโน นามายํ สีลเภทโน ^๕- ตสฺมา "มานํ ปหายา"ติ อิมินา อธิสีลสิกฺขา กถิตา โหติ. "สุสมาหิตตฺโต"ติ อิมินา อธิจิตฺตสิกฺขา. "สุเจตโส"ติ เอตฺถ จิตฺเตน ปญฺา ทสฺสิตา, ตสฺมา อิมินา อธิปญฺาสิกฺขา กถิตา. อธิสีลญฺจ นาม สีเล สติ โหติ, อธิจิตฺตํ จิตฺเต สติ, อธิปญฺา ปญฺาย สติ. ตสฺมา เอตฺถ ^๖- สีลํ นาม ปญฺจปิ ทสปิ สีลานิ, ปาฏิโมกฺขสํวโร อธิสีลํ นามาติ เวทิตพฺพํ. อฏฺ สมาปตฺติโย จิตฺตํ, วิปสฺสนาปาทกชฺฌานํ อธิจิตฺตํ. กมฺมสฺสกตาณํ ปญฺา, วิปสฺสนา อธิปญฺา. อนุปฺปนฺเนปิ หิ พุทฺธุปฺปาเท ปวตฺตตีติ ปญฺจสีลํ. ทสสีลํ สีลเมว. ปาฏิโมกฺขสํวรสีลํ พุทฺธุปฺปาเทเยว ปวตฺตตีติ อธิสีลํ. จิตฺตปญฺาสุปิ เอเสว นโย. อปิจ นิพฺพานํ ปตฺถยนฺเตน สมาทินฺนํ @เชิงอรรถ: *๑ ก. สจฺจวาเทน, สํ. สฬา. ๑๘/๖๖๙, ๖๗๓/๔๓๔. ๔๓๙ คามณิสํยุตฺต @^๒ ม. อุปริ. ๑๔/๓๙๖/๓๔๓ ปุณฺโณวาทสุตฺต, สํ. สฬา. ๑๘/๑๑๖/๗๙ ฉนฺนวคฺค (สฺยา) @^๓ ฉ.ม., อิ. เตภูมกวฏฺฏสฺส เอวมุปริปิ ^๔ ฉ.ม., อิ. าณสมฺปยุตฺตาย สุนฺทรจิตฺโต @^๕ ม. สีลเภทโก, อิ. สีลเภทโต ^๖ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=26&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=665&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=665&pagebreak=1#p26