อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๔๓.

วาหิยมานํ จ ^๑- คจฺฉติ อนิวตฺตนฺตํ. ยถา ตว นงฺคลํ วหนฺตํ ธุรโธรยฺหํ เขตฺตโกฏึ ปตฺวา ปุน นิวตฺตติ, เอวํ อนิวตฺตนฺตํ ทีปงฺกรกาลโต ปฏฺฐาย คจฺฉเตว. ยสฺมา วา เตน เตน มคฺเคน ปหีนา กิเลสา น ปุนปฺปุนํ ปหาตพฺพา โหนฺติ, ยถา ตว นงฺคเลน ฉินฺนานิ ติณานิ ปุน อปรสฺมึ สมเย ฉินฺทิตพฺพานิ โหนฺติ, ตสฺมาปิ เอวํ ปฐมมคฺควเสน ทิฏฺเฐกฏฺเฐ กิเลเส, ทุติยวเสน โอฬาริเก, ตติยวเสน อณุสหคเต, จตุตฺถวเสน สพฺพกิเลเส ปชหนฺตํ คจฺฉติ อนิวตฺตนฺตํ. อถวา คจฺฉติ อนิวตฺตนฺติ นิวตฺตนรหิตํ หุตฺวา คจฺฉตีติ อตฺโถ. ตนฺติ ตํ ธุรโธรยฺหํ. เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอวํ คจฺฉนฺตญฺจ ยถา ตว ธุรโธรยฺหํ น ตํ ฐานํ คจฺฉติ, ยตฺถ คนฺตฺวา กสฺสโก อโสโก วิรโช หุตฺวา น โสจติ. เอตํ ปน ตํ ฐานํ คจฺฉติ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจติ. ยตฺถ สติปาจเนน เอตํ วิริยธุรโธรยฺหํ โจเทนฺโต คนฺตฺวา มาทิโส ^๒- กสฺสโก อโสโก วิรโช หุตฺวา น โสจติ, ตํ สพฺพโสกสลฺลสมุคฺฆาตภูตํ นิพฺพานํ นาม อสงฺขตํ ฐานํ คจฺฉติ. ^๓- อิมานิ นิคมนํ กโรนฺโต เอวเมสา กสีติ คาถมาห. ตสฺสายํ สงฺเขปตฺโถ:- ยสฺส ^๔- พฺราหฺมณ เอสา สทฺธาพีชา ตโปวุฏฺฐิยา อนุคฺคหิตา กสีปิ ^๕- ปญฺญามยํ ยุคนงฺคลํ หิริมยญฺจ อีสํ มโนมเยน โยตฺเตน เอกาพทฺธํ กตฺวา ปญฺญานงฺคเลน ^๖- สติผาเล ^๗- อาโกเฏตฺวา สติปาจนํ คเหตฺวา กายวจีอาหารคุตฺติยา โคเปตฺวา สจฺจํ นิทฺทานํ กตฺวา โสรจฺจปฺปโมจนํ วิริยธุรโธรยฺหํ โยคกฺเขมาภิมุขํ อนิวตฺตนฺตํ วาหนฺเตน กฏฺฐา กสี กมฺมปริโยสานํ จตุพฺพิธํ สามญฺญผลํ ปาปิตา. ^๘- สา โหติ อมตปฺผลาติ สา เอสา กสี อมตปฺผลา โหติ. อมตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ, นิพฺพานานิสํสา โหตีติ อตฺโถ. สา โข ปเนสา กสี น มเมเวกสฺส อมตปฺผลา โหติ, อถโข โย โกจิ ขตฺติโย วา พฺราหฺมโณ วา เวสฺโส วา สุทฺโท วา คหฏฺโฐ วา ปพฺพชิโต วา เอตํ กสึ กสติ, โส สพฺโพปิ เอตํ กสึ กสิตฺวา สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วาหิยมานํว ^๒ ม. ตาทิโส, สี. ยทิ โส ^๓ ฉ.ม. คจฺฉตีติ ^๔ ก. ปสฺส @^๕ ฉ.ม. กสี ^๖ สี. ปญฺญานงฺคเล ^๗ ฉ.ม. สติผาลํ ^๘ สี., ก. วาปิตา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๔๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=243&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=6308&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=6308&modeTY=2&pagebreak=1#p243