อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๖.

ยํ ปน อนฺตมโส มรณสนฺติเกปิ กตํ กมฺมํ ภวนฺตเร วิปากํ เทติ, ตํ สพฺพํ สมฺปรายเวทนียํ นาม. ตตฺถ โย อปริหีนสฺส ฌานสฺส วิปาโก นิพฺพตฺติ, ^๑- โส อิธ นิพฺพตฺติตวิปาโกติ วุตฺโต. ตสฺส มูลภูตํ กมฺมํ เนว ทิฏฺธมฺมเวทนียํ น สมฺปรายเวทนียนฺติ น วิจาริตํ, กิญฺจาปิ น วิจาริตํ, สมฺปรายเวทนียเมว ปเนตนฺติ เวทิตพฺพํ. โย ปมมคฺคาทีนํ ภวนฺตเร ผลสมาปตฺติวิปาโก, โส อิธ นิพฺพตฺติตคุโณเตฺวว วุตฺโต. กิญฺจาปิ เอวํ วุตฺโต, มคฺคกมฺมํ ปน ปริปกฺกเวทนียนฺติ เวทิตพฺพํ. มคฺคเจตนาเยว หิ สพฺพลหุผลทายิกา อนนฺตรผลตฺตา. [๘] พหุเวทนียนฺติ สญฺาภวูปคํ. อปฺปเวทนียนฺติ อสญฺาภวูปคํ. สเวทนียนฺติ สวิปากกมฺมํ. อเวทนียนฺติ อวิปากกมฺมํ. เอวํ สนฺเตติ อิเมสํ ทิฏฺธมฺมเวทนียาทีนํ กมฺมานํ อุปกฺกเมน สมฺปรายเวทนียาทิภาวการณสฺส อลาเภ สติ. อผโลติ นิปฺผโล นิรตฺถโกติ. เอตฺตาวตา อนิยฺยานิกสาสเน ปโยคสส อผลตฺตํ ทสฺเสตฺวา ปธานจฺเฉทกวาโท นาม ทสฺสิโตติ เวทิตพฺโพ. สหธมฺมิกา วาทานุวาทาติ ปเรหิ วุตฺตการเณน สการณา หุตฺวา นิคนฺถานํ วาทา จ อนุวาทา จ. คารยฺหฏฺานํ อาคจฺฉนฺตีติ วิญฺูหิ ครหิตพฺพการณํ อาคจฺฉนฺติ. "วาทานุปฺปตฺตา คารยฺหฏฺานา"ติปิ ปาโ. ตสฺสตฺโถ:- ปเรหิ วุตฺเตน การเณน สการณา หุตฺวา นิคนฺถานํ วาทํ อนุปฺปตฺตา ^๒- ตํ วาทํ โสเสนฺตา มิลาเปนฺตา ทุกฺกฏกมฺมการิโนติอาทโย ทส คารยฺหฏฺานา อาคจฺฉนฺติ. [๙] สงฺคติภาวเหตูติ นิยติภาวการณา. ปาปสงฺคติกาติ ปาปนิยติโน. อภิชาติเหตูติ ฉฬาภิชาติเหตุ. [๑๐] เอวํ นิคนฺถานํ อุปกฺกมสฺส อผลตํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ นิยฺยานิกสาสเน อุปกฺกมสฺส วิริยสฺส จ สผลตํ ทสฺเสตุํ กถญฺจ ภิกฺขเวติอาทิมาห. ตตฺถ อนทฺธภูตนฺติ อนภิภูตํ. ทุกฺเขน อนภิภูโต นาม มนุสฺสตฺตภาโว วุจฺจติ, น ตํ อทฺธภาเวติ นาภิภวตีติ อตฺโถ. ตํปิ นานปฺปการาย ทุกฺกรการิกาย ปโยเชนฺโต ทุกฺเขน อทฺธภาเวติ นาม. เย ปน สาสเน ปพฺพชิตฺวา อารญฺกา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. นิพฺพตฺติสฺสติ ^๒ ม. สการณา หุตฺวา นิคณฺานํ วาทา จ อนุวาทา จ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=10&page=6&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=10&A=133&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=10&A=133&pagebreak=1#p6