อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๑๗๑.

สํสิพฺพมานา โยชนสตํ คนฺตฺวา ปจฺฉิมภิตฺตึ วินิวิชฺฌิตฺวา ปรโต โยชนสตํ คจฺฉติ. เสสทิสาสุปิ เอเสว นโย. อิเมสํ ฉนฺนํ ชาลานํ มชฺเฌ นิพฺพตฺโต เทวทตฺโต, ตสฺส โยชนสตปฺปมาโณ อตฺตภาโว, เทฺว ปาทา ยาว โคปฺผกา โลหปวึ ปวิฏฺา, เทฺว หตฺถา ยาว มณิพนฺธา โลหภิตฺติโย ปวิฏฺา, สีสํ ยาว ภมุกฏฺิโต โลหฉทเน ปวิฏฺ, อโธภาเคน เอกํ โลหสูลํ ปวิสิตฺวา กายํ วินิวิชฺฌนฺตํ ฉทเน ปวิฏฺา, ปาจีนภิตฺติโต นิกฺขนฺตสูลํ หทยํ วินิวิชฺฌิตฺวา ปจฺฉิมภิตฺตึ ปวิฏฺ, อุตฺตรภิตฺติโต นิกฺขนฺตสูลํ ผาสุกา วินิวิชฺฌิตฺวา ทกฺขิณภิตฺตึ ปวิฏฺ. นิจฺจเล ตถาคตมฺหิ อปรทฺธตฺตา นิจฺจโลว หุตฺวา ปจฺจตีติ กมฺมสริกฺขตาย เอทิโส ชาโต. เอวํ ชาลานํ นิรนฺตรตาย อวีจิ นาม. อพฺภนฺตเร ปนสฺส โยชนสติเก าเน นาฬิยํ โกฏฺเฏตฺวา ปูริตปิฏฺ วิย สตฺตา นิรนฺตรา, "อิมสฺมึ าเน สตฺโต อตฺถิ, อิมสฺมึ นตฺถี"ติ น วตฺตพฺพํ, คจฺฉนฺตานํ ิตานํ นิสินฺนานํ นิปนฺนานํ อนฺโต นตฺถิ, คจฺฉนฺตา วา ิเต วา นิสินเน วา นิปนฺเน วา อญฺมญฺ น พาธนฺติ. เอวํ สตฺตานํ นิรนฺตราย อวีจิ. กายทฺวาเร ปน ฉ อุเปกฺขาสหคตานิ จิตฺตานิ อุปฺปชฺชนฺติ, เอกํ ทุกฺขสหคตํ. เอวํ สนฺเตปิ ยถา ชิวฺหคฺเค ฉ มธุพินฺทูนิ เปตฺวา เอกสฺมึ ตมฺพโลหพินฺทุมฺหิ ปิเต อนุทหนพลวตาย ตเทว ปญฺายติ, อิตรานิ อพฺโพหาริกานิ โหนฺติ, เอวํ อนุทหนพลวตาย ทุกฺขเมเวตฺถ นิรนฺตรํ, อิตรานิ อพฺโพหาริกานีติ. เอวํ ทุกฺขสฺส นิรนฺตรตาย อวีจิ. [๒๖๙] มหนฺโตติ โยชนสติโก. โส ตตฺถ ปตตีติ เอโก ปาโท มหานิรเย โหติ, เอโก คูถนิรเย นิปตติ. สูจิมุขาติ สูจิสทิสมุขา, เต หตฺถิคีวปฺปมาณา เอกโทณิกนาวปฺปมาณา วา โหนฺติ. กุกฺกุลนิรโยติ โยชนสตปฺปมาโณว อนฺโต กูฏาคารมตฺตวิตจฺจิตงฺคารปุณฺโณ อาทิตฺตฉาริกนิรโย, ยตฺถ ปติตปติตา กุทฺรูสกราสิมฺหิ ขิตฺตผาลวาสิสิลาทีนิ ^๑- วิย เหฏฺิมตลเมว คณฺหนฺติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. ขิตฺตา สาสปราสิมฺหิ สิทฺธตฺถผลาทีนิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๑๗๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=10&page=171&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=10&A=4354&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=10&A=4354&pagebreak=1#p171