อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๑๒๑.

๓. อจฺฉริยพฺภุตธมฺมสุตฺตวณฺณนา [๑๙๗] เอวมฺเม สุตนฺติ อจฺฉริยพฺภุตธมฺมสุตฺตํ. ตตฺถ ยตฺร หิ นามาติ อจฺฉริยตฺเถ นิปาโต, โย นาม ตถาคโตติ อตฺโถ. ฉินฺนปปญฺเจติ เอตฺถ ปปญฺจา นาม ตณฺหามานทิฏฺฐีติ อิเม ตโย กิเลสา. ฉินฺนวฏุเมติ เอตฺถ วฏุมนฺติ กุสลากุสลกมฺมวฏฺฏํ วุจฺจติ. ปริยาทินฺนวฏฺเฏติ ตสฺเสว เววจนํ. สพฺพทุกฺขวีติวตฺเตติ สพฺพํ วิปากวฏฺฏสงฺขาตํ ทุกฺขํ วีติวตฺเต. อนุสฺสริสฺสตีติ ^๑- อิทํ ยตฺราติ นิปาตวเสน อนาคตวจนํ, อตฺโถ ปเนตฺถ อตีตวเสน เวทิตพฺโพ. ภควา หิ เต พุทฺเธ อนุสฺสริ, น อิทานิ อนุสฺสริสฺสติ. เอวํชจฺจาติ วิปสฺสีอาทโย ขตฺติยชจฺจา, กกุสนฺธาทโย พฺราหฺมณชจฺจาติ. เอวํโคตฺตาติ วิปสฺสีอาทโย โกณฺฑญฺญโคตฺตา, กกุสนฺธาทโย กสฺสปโคตฺตาติ. เอวํสีลาติ โลกิยโลกุตฺตรสีเลน เอวํสีลา. เอวํธมฺมาติ เอตฺถ สมาธิปกฺขา ธมฺมา อธิปฺเปตา. โลกิยโลกุตฺตเรน สมาธินา เอวํสมาธิโนติ อตฺโถ. เอวํปญฺญาติ โลกิยโลกุตฺตรปญฺญาย เอวํปญฺญา. เอวํวิหารีติ เอตฺถ ปน เหฏฺฐา สมาธิปกฺขานํ ธมฺมานํ คหิตตฺตา วิหาโร คหิโตว, ปุน กสฺมา คหิตเมว คณฺหาตีติ เจ, น อิทํ คหิตเมว. อิทํ หิ นิโรธสมาปตฺติทีปนตฺถํ, ตสฺมา เอวํ นิโรธสมาปตฺติวิหารีติ อยเมตฺถ อตฺโถ. เอวํวิมุตฺตาติ เอตฺถ วิกฺขมฺภนวิมุตฺติ ตทงฺควิมุตฺติ สมุจฺเฉทวิมุตฺติ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺติ นิสฺสรณวิมุตฺตีติ ปญฺจวิธา วิมุตฺติโย. ตตฺถ อฏฺฐสมาปตฺติโย สยํ วิกฺขมฺภิเตหิ นีวรณาทีหิ วิมุตฺตตฺตา วิกฺขมฺภนวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ ^๒- คจฺฉนฺติ. อนิจฺจานุปสฺสนาทิกา สตฺต อนุปสฺสนา สยํ ตสฺส ตสฺส ปจฺจนีกงฺควเสน ปริจตฺตาหิ นิจฺจสญฺญาทีหิ วิมุตฺตตฺตา ตทงฺควิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. จตฺตาโร อริยมคฺคา สยํ สมุจฺฉินฺเนหิ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา สมุจฺเฉทวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. จตฺตาริ สามญฺญผลานิ มคฺคานุภาเวน กิเลสานํ ปฏิปฺปสฺสทฺธนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. นิพฺพานํ สพฺพกิเลเสหิ นิสฺสฏตฺตา อปคตตฺตา ทูเร ฐิตตฺตา นิสฺสรณวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คตํ. อิติ อิมาสํ ปญฺจนฺนํ วิมุตฺตีนํ วเสน เอวํวิมุตฺตาติ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ชานิสฺสตีติ ^๒ ฉ.ม. สงฺขํ, เอวมุปริปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๑๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=10&page=121&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=10&A=3077&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=10&A=3077&modeTY=2&pagebreak=1#p121