ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso
     [374] Kathaṃdassī kathaṃsīlo             upasantoti vuccati
                tamme gotama pabrūhi      pucchito uttamaṃ naraṃ.
     [375]    Kathaṃdassī    kathaṃsīlo   upasantoti   vuccatīti   kathaṃdassīti
kīdisena   dassanena   samannāgato  kiṃsaṇṭhitena  kiṃpakārena  kiṃpaṭibhāgenāti
kathaṃdassī    .   kathaṃsīloti   kīdisena   sīlena   samannāgato   kiṃsaṇṭhitena
kiṃpakārena   kiṃpaṭibhāgenāti   kathaṃdassī   kathaṃsīlo  .  upasantoti  vuccatīti
santo   [1]-   vūpasanto   nibbuto   paṭippassaddhoti   vuccati  pavuccati
kathiyati     bhaṇiyati    dīpiyati    vohariyati    .    kathaṃdassīti    adhipaññaṃ
pucchati    .    kathaṃsīloti   adhisīlaṃ   pucchati   .   upasantoti   adhicittaṃ
pucchatīti kathaṃdassī kathaṃsīlo upasantoti vuccati.
     [376]   Tamme  gotama  pabrūhīti  tanti  yaṃ  pucchāmi  yaṃ  yācāmi
yaṃ  ajjhesāmi  yaṃ  pasādemi  .  gotamāti  so  nimmito  buddhaṃ  bhagavantaṃ
gottena   ālapati   .   pabrūhīti   brūhi  ācikkha  desehi  paññāpehi
paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti tamme gotama pabrūhi.
     [377]   Pucchito   uttamaṃ   naranti   pucchitoti   puṭṭho  pucchito
yācito   ajjhesito   pasādito   .   uttamaṃ   naranti   aggaṃ   seṭṭhaṃ
viseṭṭhaṃ   pāmokkhaṃ   uttamaṃ   pavaraṃ   naranti   pucchito  uttamaṃ  naraṃ .
@Footnote: 1 Ma. upasanto.
Tenāha so nimmito
         kathaṃdassī kathaṃsīlo            upasantoti vuccati
         tamme gotama pabrūhi       pucchito uttamaṃ naranti.
     [378] Vītataṇho purā bhedā (ti bhagavā)
                      pubbamantamanissito
                      vemajjhe nupasaṅkheyyo
                      tassa natthi purekkhataṃ 1-.
     [379]   Vītataṇho   purā  bhedāti  bhagavāti  2-  purā  kāyassa
bhedā   purā   attabhāvassa   bhedā  purā  kaḷevarassa  nikkhepā  purā
jīvitindriyassa     upacchedā     vītataṇho     vigatataṇho    cattataṇho
vantataṇho     muttataṇho    pahīnataṇho    paṭinissaṭṭhataṇho    vītarāgo
vigatarāgo  cattarāgo  vantarāgo  muttarāgo  pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo
nicchāto    nibbuto    sītibhūto    sukhapaṭisaṃvedī   brahmabhūtena   attanā
viharati   .   bhagavāti   gāravādhivacanaṃ  .  apica  bhaggarāgoti  bhagavā .
Bhaggadosoti  bhagavā  .  bhaggamohoti  bhagavā  .  bhaggamānoti  bhagavā .
Bhaggadiṭṭhīti    bhagavā    .   bhaggakaṇṭakoti   bhagavā   .   bhaggakilesoti
bhagavā  .  bhaji  vibhaji  paṭivibhaji  dhammaratananti  bhagavā . Bhavānaṃ antakaroti
bhagavā    .    bhāvitakāyoti    bhagavā   .   bhāvitasīlo   bhāvitacitto
bhāvitapaññoti    bhagavā    .    bhaji    vā   bhagavā   araññavanapatthāni
pantāni    senāsanāni     appasaddāni    appanigghosāni   vijanavātāni
@Footnote: 1 Po. Ma. purakkhataṃ .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Manussarāhaseyyakāni   paṭisallānasārūpānīti  bhagavā  .  bhāgī  vā  bhagavā
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti      bhagavā     .
Bhāgī   vā   bhagavā   attharasassa   dhammarasassa   vimuttirasassa   adhisīlassa
adhicittassa   adhipaññāyāti   bhagavā   .   bhāgī   vā   bhagavā   catunnaṃ
jhānānaṃ   catunnaṃ   appamaññānaṃ   catunnaṃ   arūpasamāpattīnanti   bhagavā .
Bhāgī   vā   bhagavā  aṭṭhannaṃ  vimokkhānaṃ  aṭṭhannaṃ  abhibhāyatanānaṃ  navannaṃ
anupubbavihārasamāpattīnanti    bhagavā   .   bhāgī   vā   bhagavā   dasannaṃ
saññābhāvanānaṃ     dasannaṃ     kasiṇasamāpattīnaṃ     ānāpānassatisamādhissa
asubhasamāpattiyāti bhagavā.
     {379.1}   Bhāgī   vā   bhagavā   catunnaṃ  satipaṭṭhānānaṃ  catunnaṃ
sammappadhānānaṃ     catunnaṃ     iddhippādānaṃ     pañcannaṃ     indriyānaṃ
pañcannaṃ    balānaṃ    sattannaṃ    bojjhaṅgānaṃ    ariyassa    aṭṭhaṅgikassa
maggassāti   bhagavā   .   bhāgī   vā   bhagavā   dasannaṃ   tathāgatabalānaṃ
catunnaṃ   vesārajjānaṃ   catunnaṃ   paṭisambhidānaṃ   channaṃ   abhiññānaṃ   channaṃ
buddhadhammānanti   bhagavā   .   bhagavāti   netaṃ   nāmaṃ  mātarā  kataṃ  na
pitarā   kataṃ   na   bhātarā   kataṃ   na  bhaginiyā  kataṃ  na  mittāmaccehi
kataṃ    na    ñātisālohitehi    kataṃ   na   samaṇabrāhmaṇehi   kataṃ   na
devatāhi   kataṃ   vimokkhantikametaṃ   buddhānaṃ   bhagavantānaṃ  bodhiyā  mūle
saha     sabbaññutañāṇassa     paṭilābhā     sacchikā    paññatti    yadidaṃ
bhagavāti vītataṇho purā bhedāti bhagavā.
     [380]   Pubbamantamanissitoti   pubbanto   vuccati   atīto  addhā
Atītaṃ   addhānaṃ   ārabbha   taṇhā   pahīnā   hoti   diṭṭhi  paṭinissaṭṭhā
taṇhāya      pahīnattā      diṭṭhiyā      paṭinissaṭṭhattā      evampi
pubbamantamanissito    .    athavā    evaṃrūpo   ahosiṃ   atītamaddhānanti
tattha   nandiṃ   na  samanvāgameti  evaṃvedano  ahosiṃ  evaṃsañño  ahosiṃ
evaṃsaṅkhāro    ahosiṃ   evaṃviññāṇo   ahosiṃ   atītamaddhānanti   tattha
nandiṃ   na   samanvāgameti   evampi   pubbamantamanissito  .  athavā  iti
me  cakkhu  ahosi  atītamaddhānaṃ  iti  rūpāti  tattha  na   chandarāgapaṭibaddhaṃ
hoti   viññāṇaṃ   na   chandarāgapaṭibaddhattā   viññāṇassa   na  tadabhinandati
na tadabhinandanto evampi pubbamantamanissito.
     {380.1}  Iti  me  sotaṃ  ahosi  atītamaddhānaṃ  iti saddāti iti
me   ghānaṃ  ahosi  atītamaddhānaṃ  iti  gandhāti  iti  me  jivhā  ahosi
atītamaddhānaṃ   iti   rasāti   iti  me  kāyo  ahosi  atītamaddhānaṃ  iti
phoṭṭhabbāti   iti   me  mano  ahosi  atītamaddhānaṃ  iti  dhammāti  tattha
na    chandarāgapaṭibaddhaṃ    hoti    viññāṇaṃ    na    chandarāgapaṭibaddhattā
viññāṇassa     na     tadabhinandati     na     tadabhinandanto     evampi
pubbamantamanissito   .   athavā   yānassu   tāni   pubbe   mātugāmena
saddhiṃ  hasita  lapita  kathita  kīḷitāni  na  tadassādeti  na  taṃ nikāmeti na ca
tena pavittiṃ āpajjati evampi pubbamantamanissito.
     [381]   Vemajjhe  nupasaṅkheyyoti  vemajjhe  vuccati  paccuppanno
addhā   .   paccuppannaṃ   addhānaṃ  ārabbha  taṇhā  pahīnā  hoti  diṭṭhi
Paṭinissaṭṭhā    taṇhāya   pahīnattā   diṭṭhiyā   paṭinissaṭṭhattā   rattoti
nupasaṅkheyyo     duṭṭhoti     nupasaṅkheyyo    mūḷhoti    nupasaṅkheyyo
vinibandhoti    nupasaṅkheyyo   parāmaṭṭhoti   nupasaṅkheyyo   vikkhepagatoti
nupasaṅkheyyo       aniṭṭhaṅgatoti       nupasaṅkheyyo       thāmagatoti
nupasaṅkheyyo   .   te   abhisaṅkhārā   pahīnā  abhisaṅkhārānaṃ  pahīnattā
gatiyā    nupasaṅkheyyo    nerayikoti    vā    tiracchānayonikoti   vā
pittivisayikoti  vā  manussoti  vā  devoti  vā  rūpīti  vā  arūpīti  vā
saññīti   vā   asaññīti   vā   nevasaññīnāsaññīti   vā   .  so  hetu
natthi    paccayo    natthi   kāraṇaṃ   natthi   yena   saṅkhaṃ   gaccheyyāti
vemajjhe nupasaṅkheyyo.
     [382]     Tassa    natthi    purekkhatanti    tassāti    arahato
khīṇāsavassa  .  purekkhāroti  1-  dve  purekkhārā taṇhāpurekkhāro ca
diṭṭhipurekkhāro    ca   .pe.   ayaṃ   taṇhāpurekkhāro   .pe.   ayaṃ
diṭṭhipurekkhāro   .   tassa   taṇhāpurekkhāro  pahīno  diṭṭhipurekkhāro
paṭinissaṭṭho      taṇhāpurekkhārassa     pahīnattā     diṭṭhipurekkhārassa
paṭinissaṭṭhattā   na   taṇhaṃ   vā   diṭṭhiṃ   vā   purato   katvā  carati
na   taṇhādhajo   na   taṇhāketu   na   taṇhādhipateyyo  na  diṭṭhiddhajo
na   diṭṭhiketu   na   diṭṭhādhipateyyo   na   taṇhāya  vā  diṭṭhiyā  vā
parivārito    caratīti   evampi   tassa   natthi   purekkhataṃ   .   athavā
evaṃrūpo    siyaṃ   anāgatamaddhānanti   tattha   nandiṃ   na   samanvāgameti
@Footnote: 1 Ma. purekkhārāti.
Evaṃvedano   siyaṃ   evaṃsañño   siyaṃ   evaṃsaṅkhāro  siyaṃ  evaṃviññāṇo
siyaṃ    anāgatamaddhānanti    tattha   nandiṃ   na   samanvāgameti   evampi
tassa natthi purekkhataṃ.
     {382.1}   Athavā   iti  me  cakkhu  siyā  anāgatamaddhānaṃ  iti
rūpāti    appaṭiladdhassa    paṭilābhāya    cittaṃ   na   paṇidahati   cetaso
appaṇidhānapaccayā    na    tadabhinandati    na    tadabhinandanto    evampi
tassa   natthi   purekkhataṃ  .  iti  me  sotaṃ  siyā  anāgatamaddhānaṃ  iti
saddāti   iti  me  ghānaṃ  siyā  anāgatamaddhānaṃ  iti  gandhāti  iti  me
jivhā   siyā   anāgatamaddhānaṃ   iti   rasāti   iti  me  kāyo  siyā
anāgatamaddhānaṃ   iti  phoṭṭhabbāti  iti  me  mano  siyā  anāgatamaddhānaṃ
iti   dhammāti   appaṭiladdhassa   paṭilābhāya   cittaṃ  na  paṇidahati  cetaso
appaṇidhānapaccayā   na   tadabhinandati   na   tadabhinandanto   evampi  tassa
natthi purekkhataṃ.
     {382.2} Athavā imināhaṃ sīlena vā vattena vā tapena vā brahmacariyena
vā  devo  vā  bhavissāmi  devaññataro  vāti  appaṭiladdhassa  paṭilābhāya
cittaṃ    na    paṇidahati    cetaso   appaṇidhānapaccayā   na   tadabhinandati
na tadabhinandanto evampi tassa natthi purekkhataṃ. Tenāha bhagavā
                 vītataṇho purā bhedā (ti bhagavā)
                 pubbamantamanissito
                 vemajjhe nupasaṅkheyyo
                 tassa natthi purekkhatanti.
     [383] Akkodhano asantāsī       avikatthī akukkuco
                mantābhāṇī anuddhato     sa ve vācāyato muni.
     [384]  Akkodhano  asantāsīti  akkodhanoti  [1]- hi kho vuttaṃ.
Apica   kodho   tāva   vattabbo   .   dasahākārehi   kodho   jāyati
anatthamme   acarīti   kodho   jāyati  anatthamme  caratīti  kodho  jāyati
anatthamme   carissatīti   kodho   jāyati   piyassa  me  manāpassa  anatthaṃ
acarīti   anatthaṃ   caratīti   anatthaṃ   carissatīti   [2]-   appiyassa   me
amanāpassa  atthaṃ  acarīti  atthaṃ  caratīti  [3]-  appiyassa  me amanāpassa
atthaṃ   carissatīti  kodho  jāyati  aṭṭhāne  vā  pana  kodho  jāyati .
Yo   evarūpo   cittassa  āghāto  paṭighāto  paṭighaṃ  paṭivirodho  kopo
pakopo   sampakopo   doso   padoso   sampadoso  cittassa  byāpatti
manopadoso   kodho   kujjhanā   kujjhitattaṃ   doso   dussanā  dussitattaṃ
byāpatti   byāpajjanā   byāpajjitattaṃ   virodho   paṭivirodho   caṇḍikkaṃ
assuropo anattamanatā cittassa ayaṃ vuccati kodho.
     {384.1}  Apica  kodhassa  adhimattaparittatā  veditabbā  .  atthi
kañci  kālaṃ  kodho  cittāvilakaraṇamatto  hoti na ca tāva mukhakulānavikulāno
hoti   .   atthi   kañci   kālaṃ   kodho   mukhakulānavikulānamatto  hoti
na   ca   tāva   hanusañcopano   hoti   .   atthi  kañci  kālaṃ  kodho
hanusañcopanamatto   hoti   na   ca   tāva  pharusavācanicchāraṇo  hoti .
Atthi   kañci   kālaṃ  kodho  pharusavācanicchāraṇamatto  hoti  na  ca  tāva
@Footnote: 1 Ma. yaṃ. 2 Po. Ma. Yu. kodho jāyati. 3 Po. Ma. anatthaṃ carissatīti kodho
@jāyati.
Disāvidisaṃ   anuvilokano   hoti  .  atthi  kañci  kālaṃ  kodho  disāvidisaṃ
anuvilokanamatto   hoti   na   ca   tāva   daṇḍasatthaparāmasano  hoti .
Atthi   kañci   kālaṃ   kodho   daṇḍasatthaparāmasanamatto   hoti   na   ca
tāva   daṇḍasatthaabbhukkiraṇo   hoti   .   atthi   kañci   kālaṃ   kodho
daṇḍasatthaabbhukkiraṇamatto     hoti     na     ca    tāva    daṇḍasattha-
abhinipātano    hoti   .   atthi   kañci   kālaṃ   kodho   daṇḍasattha-
abhinipātanamatto   hoti   na   ca   tāva   chindavicchindakaraṇo  hoti .
Atthi   kañci   kālaṃ   kodho  chindavicchindakaraṇamatto  hoti  na  ca  tāva
sambhañjanaparibhañjano hoti.
     {384.2}   Atthi   kañci   kālaṃ  kodho  sambhañjanaparibhañjanamatto
hoti  na  ca  tāva  aṅgamaṅgāpakaḍḍhano  hoti  .  atthi kañci kālaṃ kodho
aṅgamaṅgāpakaḍḍhanamatto  hoti  na  ca  tāva  jīvitapanāsano  1-  hoti .
Atthi   kañci   kālaṃ   kodho   jīvitapanāsanamatto   hoti   na  ca  tāva
sabbacāgapariccāgasaṇṭhito   hoti   .  yato  kodho  parapuggalaṃ  ghātetvā
attānaṃ   ghāteti  ettāvatā  kodho  paramussadagato  paramavepullappatto
hoti   .  yasseso  kodho  pahīno  samucchinno  vūpasanto  paṭippassaddho
abhabbuppattiko    ñāṇagginā    daḍḍho   so   vuccati   akkodhano  .
Kodhassa     pahīnattā     akkodhano     kodhavatthussa     pariññātattā
akkodhano kodhahetussa ucchinnattā akkodhanoti akkodhano.
     [385]  Asantāsīti  idhekacco  tāsī  hoti  uttāsī  parittāsī.
@Footnote: 1 Ma. jīvitāvoropano.
So   tasati   uttasati   parittasati   bhāyati  santāsaṃ  āpajjati  kulaṃ  vā
na  labhāmi  gaṇaṃ  vā  na  labhāmi  āvāsaṃ  vā  na  labhāmi  lābhaṃ  vā na
labhāmi  yasaṃ  vā  na  labhāmi  pasaṃsaṃ  vā  na  labhāmi  sukhaṃ  vā  na labhāmi
cīvaraṃ  vā  na  labhāmi  piṇḍapātaṃ  vā  na  labhāmi  senāsanaṃ vā na labhāmi
gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ   vā   na   labhāmi   gilānupaṭṭhākaṃ   vā  na
labhāmi     appaññātomhīti     tasati    uttasati    parittasati    bhāyati
santāsaṃ  āpajjati  .  idha  bhikkhu  asantāsī  hoti anuttāsī aparittāsī.
So  na  tasati  na  uttasati  na  parittasati  na  bhāyati na santāsaṃ āpajjati
kulaṃ  vā  na  labhāmi  gaṇaṃ  vā  na  labhāmi  āvāsaṃ  vā  na labhāmi lābhaṃ
vā  na  labhāmi  yasaṃ  vā  na  labhāmi pasaṃsaṃ vā na labhāmi sukhaṃ vā na labhāmi
cīvaraṃ  vā  na  labhāmi  piṇḍapātaṃ  vā  na  labhāmi  senāsanaṃ vā na labhāmi
gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ    vā    na    labhāmi   gilānupaṭṭhākaṃ   vā
na   labhāmi   appaññātomhīti   na   tasati   na   uttasati  na  parittasati
na bhāyati na santāsaṃ āpajjatīti akkodhano asantāsī.
     [386]   Avikatthī  akukkucoti  idhekacco  katthī  hoti  vikatthī .
So   katthati   vikatthati   ahamasmi   sīlasampannoti   vā   vattasampannoti
vā   sīlavattasampannoti  vā  jātiyā  vā  gottena  vā  kolaputtikena
vā     vaṇṇapokkharatāya    vā    dhanena    vā    ajjhenena    vā
kammāyatanena    vā   sippāyatanena   vā   vijjaṭṭhānena   va   sutena
Vā    paṭibhāṇena   vā   aññataraññatarena   vā   vatthunā   uccākulā
pabbajitoti     vā     mahākulā    pabbajitoti    vā    mahābhogakulā
pabbajitoti    vā   uḷārabhogakulā   pabbajitoti   vā   ñāto   yasassī
gahaṭṭhapabbajitānanti     vā     lābhimhi     cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhārānanti    vā    suttantikoti    vā    vinayadharoti
vā   dhammakathikoti  vā  āraññikoti  vā  piṇḍapātikoti  vā  paṃsukūlikoti
vā   tecīvarikoti   vā   sapadānacārikoti   vā  khalupacchābhattikoti  vā
nesajjikoti   vā   yathāsanthatikoti   vā  paṭhamassa  jhānassa  lābhīti  vā
dutiyassa    jhānassa    lābhīti   vā   tatiyassa   jhānassa   lābhīti   vā
catutthassa     jhānassa    lābhīti    vā    ākāsānañcāyatanasamāpattiyā
viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasamāpattiyā
nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati.
     {386.1}  Evaṃ  na  katthati  na vikatthati. Katthanā ārato virato
paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto  visaññutto  vimariyādikatena
cetasā viharatīti avikatthī.
     [387]    Akukkucoti    kukkuccanti    hatthakukkuccampi    kukkuccaṃ
pādakukkuccampi    kukkuccaṃ    hatthapādakukkuccampi    kukkuccaṃ   akappiye
kappiyasaññitā   kappiye   akappiyasaññitā   [1]-   avajje  vajjasaññitā
vajje  avajjasaññitā  yaṃ  evarūpaṃ  kukkuccaṃ  kukkuccāyanā  kukkuccāyitattaṃ
cetaso    vippaṭisāro    manovilekho    idaṃ    vuccati   kukkuccaṃ  .
@Footnote: 1 Ma. vikāle kālasaññitā kāle vikālasaññitā.
Apica    dvīhi   kāraṇehi   uppajjati   kukkuccaṃ   cetaso   vippaṭisāro
manovilekho katattā ca akatattā ca.
     {387.1}   Kathaṃ   katattā  ca  akatattā  ca  uppajjati  kukkuccaṃ
cetaso  vippaṭisāro  manovilekho  .  kataṃ  me  kāyaduccaritaṃ  akataṃ  me
kāyasucaritanti   uppajjati  kukkuccaṃ  cetaso  vippaṭisāro  manovilekho .
Kataṃ   me   vacīduccaritaṃ   akataṃ   me   vacīsucaritanti   uppajjati  kukkuccaṃ
cetaso  vippaṭisāro  manovilekho  .  kataṃ  me  manoduccaritaṃ  akataṃ  me
manosucaritanti   uppajjati  kukkuccaṃ  cetaso  vippaṭisāro  manovilekho .
Kato    me    pāṇātipāto   akatā   me   pāṇātipātā   veramaṇīti
uppajjati   kukkuccaṃ   cetaso   vippaṭisāro   manovilekho  .  kataṃ  me
adinnādānaṃ   akatā   me   adinnādānā  veramaṇīti  uppajjati  kukkuccaṃ
cetaso   vippaṭisāro  manovilekho  .  kato  me  kāmesu  micchācāro
akatā    me   kāmesu   micchācārā   veramaṇīti   uppajjati   kukkuccaṃ
cetaso vippaṭisāro manovilekho.
     {387.2}  Kato  me musāvādo akatā me musāvādā veramaṇīti.
Katā  me  pisuṇā  vācā  akatā  me  pisuṇāya vācāya veramaṇīti. Katā
me  pharusā  vācā  akatā  me  pharusāya  vācāya  veramaṇīti. Kato me
samphappalāpo  akatā  me  samphappalāpā  veramaṇīti  .  katā me abhijjhā
akatā  me  anabhijjhāti . Kato me byāpādo akato me abyāpādoti.
Katā   me   micchādiṭṭhi   akatā   me  sammādiṭṭhīti  uppajjati  kukkuccaṃ
Cetaso   vippaṭisāro  manovilekho  .  evaṃ  katattā  ca  akatattā  ca
uppajjati   kukkuccaṃ   cetaso   vippaṭisāro   manovilekho   .   athavā
sīlesumhi   na   paripūrikārīti   uppajjati   kukkuccaṃ  cetaso  vippaṭisāro
manovilekho     .    indriyesumhi    aguttadvāroti    .    bhojane
amattaññumhīti   .   jāgariyaṃ   ananuyuttomhīti   .   na   satisampajaññena
samannāgatomhīti    .   abhāvitā   me   cattāro   satipaṭṭhānāti  .
Abhāvitā   me   cattāro  sammappadhānāti  .  abhāvitā  me  cattāro
iddhippādāti   .   abhāvitāni  me  pañcindriyānīti  .  abhāvitāni  me
pañca   balānīti   .   abhāvitā   me  satta  bojjhaṅgāti  .  abhāvito
me   ariyo   aṭṭhaṅgiko   maggoti   .   dukkhaṃ  me  apariññātanti .
Samudayo   me  appahīnoti  .  maggo  me  abhāvitoti  .  nirodho  me
asacchikatoti   uppajjati   kukkuccaṃ  cetaso  vippaṭisāro  manovilekho .
Yassetaṃ     kukkuccaṃ     pahīnaṃ     samucchinnaṃ    vūpasantaṃ    paṭippassaddhaṃ
abhabbuppattikaṃ     ñāṇagginā     daḍḍhaṃ    so    vuccati    akukkuccoti
avikatthī akukkuco.
     [388]   Mantābhāṇī   anuddhatoti   mantā   vuccati   paññā  yā
paññā   pajānanā   .pe.  amoho  dhammavicayo  sammādiṭṭhi  .  mantāya
pariggahetvā   vācaṃ   bhāsati  bahumpi  kathento  bahumpi  bhaṇanto  bahumpi
dīpayanto   bahumpi   voharanto   [1]-   dukkathitaṃ   dubbhāsitaṃ   dubbhaṇitaṃ
dullapitaṃ   duruttaṃ   vācaṃ   na  bhāsatīti  mantābhāṇī  .  anuddhatoti  tattha
@Footnote: 1 Yu. dukkaṭaṃ.
Katamaṃ   uddhaccaṃ   yaṃ   cittassa   uddhaccaṃ   avūpasamo  cetaso  vikkhepo
bhantattaṃ   cittassa   idaṃ   vuccati   uddhaccaṃ  .  yassetaṃ  uddhaccaṃ  pahīnaṃ
samucchinnaṃ     vūpasantaṃ     paṭippassaddhaṃ     abhabbuppattikaṃ     ñāṇagginā
daḍḍhaṃ so vuccati anuddhatoti mantābhāṇī anuddhato.
     [389]   Save   vācāyato   munīti  idha  bhikkhu  musāvādaṃ  pahāya
musāvādā   paṭivirato   hoti   saccavādī   saccasandho  theto  paccayiko
avisaṃvādako   lokassa   .   pisuṇaṃ   vācaṃ   pahāya   pisuṇāya   vācāya
paṭivirato   hoti   ito   sutvā  na  amutra  akkhātā  imesaṃ  bhedāya
amutra   vā  sutvā  na  imesaṃ  akkhātā  amūsaṃ  bhedāya  iti  bhinnānaṃ
vā   sandhātā   sahitānaṃ   vā   anuppadātā  samaggārāmo  samaggarato
samagganandī   samaggakaraṇiṃ   vācaṃ   bhāsitā  hoti  .  pharusaṃ  vācaṃ  pahāya
pharusāya   vācāya   paṭivirato  hoti  yā  sā  vācā  nelā  kaṇṇasukhā
pemanīyā    hadayaṅgamā    porī   bahujanakantā   bahujanamanāpā   tathārūpiṃ
vācaṃ    bhāsitā    hoti    .    samphappalāpaṃ   pahāya   samphappalāpā
paṭivirato   hoti   kālavādī   bhūtavādī   atthavādī   dhammavādī  vinayavādī
nidhānavatiṃ    vācaṃ    bhāsitā   hoti   kālena   sāpadesaṃ   pariyantavatiṃ
atthasañhitaṃ.
     {389.1}  Catūhi  vacīsucaritehi  samannāgato  catuddosāpagataṃ  vācaṃ
bhāsati   .   dvattiṃsāya   tiracchānakathāya   ārato   virato   paṭivirato
nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto   visaññutto   vimariyādikatena  cetasā
viharati   .   dasavatthūni   katheti   .   seyyathīdaṃ  .  appicchakathaṃ  katheti
Santuṭṭhikathaṃ   pavivekakathaṃ   asaṃsaggakathaṃ   viriyārambhakathaṃ   sīlakathaṃ   samādhikathaṃ
paññākathaṃ       vimuttikathaṃ       vimuttiñāṇadassanakathaṃ       satipaṭṭhānakathaṃ
sammappadhānakathaṃ     iddhippādakathaṃ    indriyakathaṃ    balakathaṃ    bojjhaṅgakathaṃ
maggakathaṃ   phalakathaṃ   nibbānakathaṃ  katheti  .  vācāyatoti  yatto  paṭiyatto
gutto   gopito   rakkhito   saṃvuto   vūpasanto  .  munīti  monaṃ  vuccati
ñāṇaṃ   .pe.   saṅgajālamaticca   so   munīti  save  vācāyato  muni .
Tenāha bhagavā
              akkodhano asantāsī        avikatthī akukkuco
              mantābhāṇī anuddhato      save vācāyato munīti.
     [390] Nirāsattī anāgate          atītaṃ nānusocati
              vivekadassī phassesu           diṭṭhīsu ca na niyyati.
     [391]   Nirāsattī   anāgateti   āsatti   vuccati   taṇhā  yo
rāgo  sārāgo  .pe.  abhijjhā  lobho  akusalamūlaṃ . Yassesā āsatti
taṇhā   pahīnā   samucchinnā   vūpasantā   paṭippassaddhā   abhabbuppattikā
ñāṇagginā    daḍḍhāti    evampi    nirāsattī   anāgate   .   athavā
evaṃrūpo    siyaṃ   anāgatamaddhānanti   tattha   nandiṃ   na   samanvāgameti
evaṃvedano   siyaṃ   evaṃsañño   siyaṃ   evaṃsaṅkhāro  siyaṃ  evaṃviññāṇo
siyaṃ     anāgatamaddhānanti     tattha     nandiṃ     na     samanvāgameti
evampi   nirāsattī   anāgate   .   athavā   iti   me   cakkhu  siyā
anāgatamaddhānaṃ    iti   rūpāti   appaṭiladdhassa   paṭilābhāya   cittaṃ   na
Paṇidahati     cetaso     appaṇidhānapaccayā     na     tadabhinandati    na
tadabhinandanto   evampi   nirāsattī   anāgate   .   iti   me   sotaṃ
siyā   anāgatamaddhānaṃ   iti   saddāti   .pe.   iti  me  mano  siyā
anāgatamaddhānaṃ    iti    dhammāti    appaṭiladdhassa    paṭilābhāya   cittaṃ
na    paṇidahati    cetaso    appaṇidhānapaccayā    na    tadabhinandati   na
tadabhinandanto    evampi   nirāsattī   anāgate   .   athavā   imināhaṃ
sīlena   vā  vattena  vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā  devo  vā
bhavissāmi    devaññataro    vāti    appaṭiladdhassa    paṭilābhāya   cittaṃ
na    paṇidahati    cetaso    appaṇidhānapaccayā    na    tadabhinandati   na
tadabhinandanto evampi nirāsattī anāgate.
     [392]  Atītaṃ  nānusocatīti  vipariṇataṃ  vā vatthuṃ na socati vipariṇatamhi
vā  vatthusmiṃ  na  socati  cakkhuṃ  me  vipariṇatanti  na socati sotaṃ me ghānaṃ
me  jivhā  me  kāyo  me  rūpā  me  saddā me gandhā me rasā me
phoṭṭhabbā  me  kulaṃ  me  gaṇaṃ  me  āvāso  me  lābho me yaso me
pasaṃsā   me   sukhaṃ   me   cīvaraṃ   me  piṇḍapāto  me  senāsanaṃ  me
gilānapaccayabhesajjaparikkhāro   me   mātā  me  pitā  me  bhātā  me
bhaginī   me   putto   me   dhītā  me  mittāmaccā  me  ñātakā  me
sālohitā   me   vipariṇatāti   na  socati  na  kilamati  na  paridevati  na
urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti atītaṃ nānusocati.
     [393]  Vivekadassī  phassesūti  phassoti  cakkhusamphasso sotasamphasso
ghānasamphasso      jivhāsamphasso      kāyasamphasso      manosamphasso
adhivacanasamphasso   paṭighasamphasso   sukhavedanīyo   samphasso   dukkhavedanīyo
samphasso    adukkhamasukhavedanīyo    samphasso   kusalo   phasso   akusalo
phasso   abyākato   phasso   kāmāvacaro   phasso   rūpāvacaro  phasso
arūpāvacaro   phasso   suññato   phasso   animitto   phasso  appaṇihito
phasso   lokiyo   phasso   lokuttaro  phasso  atīto  phasso  anāgato
phasso   paccuppanno   phasso   yo  evarūpo  phasso  phusanā  samphusanā
samphusitattaṃ ayaṃ vuccati phasso.
     {393.1}   Vivekadassī   phassesūti   cakkhusamphassaṃ  vivittaṃ  passati
attena  vā  attaniyena  vā  niccena  vā  dhuvena  vā  sassatena  vā
avipariṇāmadhammena    vā    .    sotasamphassaṃ    vivittaṃ    passati  .
Ghānasamphassaṃ   vivittaṃ   passati   .   jivhāsamphassaṃ   vivittaṃ   passati .
Kāyasamphassaṃ   vivittaṃ   passati   .   manosamphassaṃ   vivittaṃ   passati  .
Adhivacanasamphassaṃ   vivittaṃ   passati   .   paṭighasamphassaṃ   vivittaṃ  passati .
Sukhavedanīyaṃ   samphassaṃ   .   dukkhavedanīyaṃ   samphassaṃ  .  adukkhamasukhavedanīyaṃ
samphassaṃ   .   kusalaṃ   phassaṃ   .  akusalaṃ  phassaṃ  .  abyākataṃ  phassaṃ .
Kāmāvacaraṃ   phassaṃ  .  rūpāvacaraṃ  phassaṃ  .  arūpāvacaraṃ  phassaṃ  .  lokiyaṃ
phassaṃ   .   lokuttaraṃ   phassaṃ   vivittaṃ  passati  attena  vā  attaniyena
vā  niccena  vā  dhuvena  vā  sassatena  vā  avipariṇāmadhammena  vā.
Athavā    atītaṃ   phassaṃ   anāgatehi   ca   phassehi   paccuppannehi   ca
Phassehi   vivittaṃ   passati   .   anāgataṃ   phassaṃ   atītehi  ca  phassehi
paccuppannehi   ca   phassehi   vivittaṃ   passati   .   paccuppannaṃ   phassaṃ
atītehi  ca  phassehi  anāgatehi  ca  phassehi  vivittaṃ  passati  .  athavā
ye   te   phassā   ariyā  anāsavā  lokuttarā  suññatapaṭisaṃyuttā  te
phasse   vivitte  passati  rāgena  dosena  mohena  kodhena  upanāhena
makkhena   paḷāsena   issāya  macchariyena  māyāya  sāṭheyyena  thambhena
sārambhena    mānena    atimānena   madena   pamādena   sabbakilesehi
sabbaduccaritehi      sabbadarathehi      sabbapariḷāhehi     sabbasantāpehi
sabbākusalābhisaṅkhārehi vivitte passatīti vivekadassī phassesu.
     [394]   Diṭṭhīsu   ca   na   niyyatīti  tassa  dvāsaṭṭhī  diṭṭhigatāni
pahīnāni    samucchinnāni    vūpasantāni   paṭippassaddhāni   abhabbuppattikāni
ñāṇagginā   daḍḍhāni   so   diṭṭhiyā  na  yāyati  na  niyyati  na  vuyhati
na   saṃhariyati   napi   taṃ   diṭṭhigataṃ   sārato  pacceti  na  paccāgacchatīti
diṭṭhīsu ca na niyyati. Tenāha bhagavā
               nirāsattī anāgate          atītaṃ nānusocati
               vivekadassī phassesu           diṭṭhīsu ca na niyyatīti.
     [395] Paṭilīno akuhako              apihālu amaccharī
              appagabbho ajeguccho       pesuṇeyye ca no yuto.
     [396]  Paṭilīno  akuhakoti  paṭilīnoti  rāgassa  pahīnattā  paṭilīno
dosassa   pahīnattā   paṭilīno   mohassa   pahīnattā   paṭilīno   kodhassa
Upanāhassa     makkhassa    paḷāsassa    issāya    macchariyassa    .pe.
Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ   pahīnattā   paṭilīno   .   vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā
kathañca  bhikkhave  bhikkhu  paṭilīno  hoti  idha  bhikkhave  bhikkhuno  asmimāno
pahīno    hoti    ucchinnamūlo   tālāvatthukato   anabhāvaṅgato   āyatiṃ
anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu paṭilīno hotīti paṭilīno.
     [397]    Akuhakoti    tīṇi    kuhanavatthūni   paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ
kuhanavatthu      iriyāpathasaṅkhātaṃ      kuhanavatthu      sāmantajappanasaṅkhātaṃ
kuhanavatthu.
     {397.1}  Katamaṃ  paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ  kuhanavatthu. Idha gahapatikā
bhikkhuṃ   nimantenti   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi .
So   pāpiccho   icchāpakato  atthiko  cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya-
bhesajjaparikkhārānaṃ   bhiyyokamyataṃ  upādāya  cīvaraṃ  paccakkhāti  piṇḍapātaṃ
paccakkhāti  senāsanaṃ  paccakkhāti  gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti.
So evamāha kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā
saṅkārakūṭā   vā  pāpaṇikā  vā  nantakāni  uccinitvā  saṅghāṭiṃ  katvā
dhāreyya  kiṃ  samaṇassa  mahagghena  piṇḍapātena  etaṃ  sāruppaṃ  yaṃ  samaṇo
uñchācariyāya   piṇḍiyālopena   jīvikaṃ   kappeyya  kiṃ  samaṇassa  mahagghena
senāsanena  etaṃ  sāruppaṃ  yaṃ  samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā
Abbhokāsiko   vā  kiṃ  samaṇassa  mahagghena  gilānapaccayabhesajjaparikkhārena
etaṃ   sāruppaṃ   yaṃ  samaṇo  pūtimuttena  vā  harītakīkhaṇḍena  vā  osathaṃ
kareyyāti   tadupādāya  lūkhaṃ  cīvaraṃ  dhāreti  lūkhaṃ  piṇḍapātaṃ  bhuñjati  lūkhaṃ
senāsanaṃ   paṭisevati   lūkhaṃ   gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ   paṭisevati  .
Tamenaṃ  gahapatikā  evaṃ  jānanti  ayaṃ  samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto
asaṃsaṭṭho    āraddhaviriyo    dhutavādoti    bhiyyo   bhiyyo   nimantenti
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi.
     {397.2}   So  evamāha  tiṇṇaṃ  sammukhībhāvā  saddho  kulaputto
bahuṃ   puññaṃ   pasavati   saddhāya   sammukhībhāvā   saddho   kulaputto   bahuṃ
puññaṃ     pasavati    deyyadhammassa    sammukhībhāvā    saddho    kulaputto
bahuṃ    puññaṃ   pasavati   dakkhiṇeyyānaṃ   sammukhībhāvā   saddho   kulaputto
bahuṃ    puññaṃ    pasavati   tumhākañcevāyaṃ   saddhā   atthi   deyyadhammo
cāyaṃ    saṃvijjati    ahañca   paṭiggāhako   sacāhaṃ   na   paṭiggahessāmi
evaṃ   tumhe   puññena   parihīnā   bhavissatha   na  mayhaṃ  iminā  attho
apica     tumhākaññeva     anukampāya     paṭiggaṇhāmīti     tadupādāya
bahumpi     cīvaraṃ     paṭiggaṇhāti    bahumpi    piṇḍapātaṃ    paṭiggaṇhāti
bahumpi    senāsanaṃ    paṭiggaṇhāti   bahumpi   gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ
paṭiggaṇhāti   .   yā   evarūpā  bhākuṭikā  bhākuṭiyaṃ  kuhanā  kuhāyanā
kuhitattaṃ idaṃ vuccati paṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
     {397.3}  Katamaṃ  iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Idhekacco pāpiccho
icchāpakato    sambhāvanādhippāyo    evaṃ   maṃ   jano   sambhāvessatīti
gamanaṃ    saṇṭhapeti    ṭhānaṃ    saṇṭhapeti    nisajjaṃ    saṇṭhapeti    sayanaṃ
saṇṭhapeti    paṇidhāya    gacchati    paṇidhāya    tiṭṭhati   paṇidhāya   nisīdati
paṇidhāya   seyyaṃ   kappeti   samāhito   viya   gacchati   samāhito   viya
tiṭṭhati    samāhito   viya   nisīdati   samāhito   viya   seyyaṃ   kappeti
āpāthakajjhāyīva   hoti   .   yā   evarūpā   iriyāpathassa   āṭhapanā
ṭhapanā    saṇṭhapanā   bhākuṭikā   bhākuṭiyaṃ   kuhanā   kuhāyanā   kuhitattaṃ
idaṃ vuccati iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
     {397.4}   Katamaṃ  sāmantajappanasaṅkhātaṃ  kuhanavatthu  .  idhekacco
pāpiccho  icchāpakato  sambhāvanādhippāyo  evaṃ  maṃ  jano sambhāvessatīti
ariyadhammasannissitaṃ  vācaṃ  bhāsati  yo  evarūpaṃ  cīvaraṃ  dhāreti  so samaṇo
mahesakkhoti   bhaṇati   yo   evarūpaṃ  pattaṃ  dhāreti  lohathālakaṃ  dhāreti
dhammakarakaṃ  dhāreti  parisāvanaṃ  dhāreti  kuñcikaṃ  dhāreti  upāhanaṃ  dhāreti
kāyabandhanaṃ  dhāreti  āyogaṃ  dhāreti  so  samaṇo  mahesakkhoti  bhaṇati.
Yassa   evarūpo   upajjhāyo  so  samaṇo  mahesakkhoti  bhaṇati  .  yassa
evarūpo    ācariyo    evarūpā    samānupajjhāyakā    samānācariyakā
mittā  sandiṭṭhā  sambhattā  sahāyā  so  samaṇo  mahesakkhoti  bhaṇati .
Yo   evarūpe  vihāre  vasati  so  samaṇo  mahesakkhoti  bhaṇati  .  yo
Evarūpe   aḍḍhayoge   vasati   pāsāde   vasati  hammiye  vasati  guhāyaṃ
vasati  leṇe  vasati  kuṭiyā  vasati  kūṭāgāre  vasati  aṭṭe  vasati māḷe
vasati    uddaṇḍe    vasati    upaṭṭhānasālāyaṃ   vasati   maṇḍape   vasati
rukkhamūle  vasati  so  samaṇo  mahesakkhoti  bhaṇati. Athavā korajikakorajiko
bhākuṭikabhākuṭiko   kuhakakuhako   lapakalapako   mukhasambhāvito   ayaṃ   samaṇo
imāsaṃ   evarūpānaṃ   santānaṃ   vihārasamāpattīnaṃ   lābhīti  tādisaṃ  gambhīraṃ
gūḷhaṃ    nipuṇaṃ   paṭicchannaṃ   lokuttarasuññatapaṭisaññuttaṃ   kathaṃ   katheti  .
Yā   evarūpā   bhākuṭikā   bhākuṭiyaṃ  kuhanā  kuhāyanā  kuhāyitattaṃ  idaṃ
vuccati sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
     {397.5}   Yassimāni   tīṇi   kuhanavatthūni   pahīnāni  samucchinnāni
vūpasantāni       paṭippassaddhāni       abhabbuppattikāni      ñāṇagginā
daḍḍhāni so vuccati akuhakoti paṭilīno akuhako.
     [398]  Apihālu  amaccharīti  pihā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo
.pe.  abhijjhā  lobho  akusalamūlaṃ  .  yassesā  pihā  pahīnā samucchinnā
vūpasantā    paṭippassaddhā    abhabbuppattikā   ñāṇagginā   daḍḍhā   so
vuccati  apihālu. So rūpe na piheti sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kulaṃ gaṇaṃ
āvāsaṃ  lābhaṃ  yasaṃ  pasaṃsaṃ sukhaṃ cīvaraṃ piṇḍapātaṃ senāsanaṃ gilānapaccayabhesajja-
parikkhāraṃ  kāmadhātuṃ  rūpadhātuṃ  arūpadhātuṃ  kāmabhavaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ saññābhavaṃ
Asaññābhavaṃ     nevasaññānāsaññābhavaṃ     ekavokārabhavaṃ    catuvokārabhavaṃ
pañcavokārabhavaṃ    atītaṃ    anāgataṃ    paccuppannaṃ   diṭṭhasutamutaviññātabbe
dhamme  na  piheti  na  icchati na sādiyati na pattheti nābhijappatīti apihālu.
Amaccharīti   pañca   macchariyāni   āvāsamacchariyaṃ   kulamacchariyaṃ  lābhamacchariyaṃ
vaṇṇamacchariyaṃ  dhammamacchariyaṃ  yaṃ  evarūpaṃ  macchariyaṃ  maccharāyanā maccharāyitattaṃ
vevicchaṃ  kadariyaṃ  kaṭukañcakatā  aggahitattaṃ  cittassa  idaṃ  vuccati macchariyaṃ.
Apica  khandhamacchariyampi  macchariyaṃ  dhātumacchariyampi  macchariyaṃ  āyatanamacchariyampi
macchariyaṃ  gāho  idaṃ  vuccati  macchariyaṃ  .  yassetaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ
vūpasantaṃ   paṭippassaddhaṃ   abhabbuppattikaṃ   ñāṇagginā   daḍḍhaṃ   so  vuccati
amaccharīti. Apihālu amaccharī.
     [399]   Appagabbho   ajegucchoti  pāgabbhiyanti  tīṇi  pāgabbhiyāni
kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {399.1}  Katamaṃ  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ. Idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ
pāgabbhiyaṃ   dasseti  gaṇagatopi  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ  dasseti  bhojanasālāyapi
kāyikaṃ   pāgabbhiyaṃ   dasseti   jantāgharepi   kāyikaṃ   pāgabbhiyaṃ  dasseti
udakatitthepi   kāyikaṃ   pāgabbhiyaṃ   dasseti  antaragharaṃ  pavisantopi  kāyikaṃ
pāgabbhiyaṃ dasseti antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.2} Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco saṅghagato
Acittikārakato   there   bhikkhū  ghaṭṭayantopi  tiṭṭhati  ghaṭṭayantopi  nisīdati
puratopi  tiṭṭhati  puratopi  nisīdati  uccepi āsane nisīdati sasīsaṃ pārupitvāpi
nisīdati   ṭhitakopi  bhaṇati  bāhāvikkhepakopi  bhaṇati  evaṃ  saṅghagato  kāyikaṃ
pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.3} Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco gaṇagato
acittikārakato   therānaṃ   bhikkhūnaṃ   anupāhanānaṃ  caṅkamantānaṃ  saupāhano
caṅkamati   nīce   caṅkame  caṅkamantānaṃ  ucce  caṅkame  caṅkamati  chamāyaṃ
caṅkamantānaṃ    caṅkame    caṅkamati   ghaṭṭayantopi   tiṭṭhati   ghaṭṭayantopi
nisīdati  puratopi  tiṭṭhati  puratopi  nisīdati  uccepi  āsane  nisīdati  sasīsaṃ
pārupitvāpi   nisīdati   ṭhitakopi   bhaṇati   bāhāvikkhepakopi   bhaṇati  evaṃ
gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.4}  Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
bhojanasālāya   acittikārakato   there   bhikkhū  anupakhajja  nisīdati  navepi
bhikkhū    āsanena    paṭibāhati    ghaṭṭayantopi    tiṭṭhati    ghaṭṭayantopi
nisīdati  puratopi  tiṭṭhati  puratopi  nisīdati  uccepi  āsane  nisīdati  sasīsaṃ
pārupitvāpi   nisīdati   ṭhitakopi   bhaṇati   bāhāvikkhepakopi   bhaṇati  evaṃ
bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.5}  Kathaṃ  jantāghare  kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
jantāghare    acittikārakato    there    bhikkhū    ghaṭṭayantopi   tiṭṭhati
ghaṭṭayantopi   nisīdati  puratopi  tiṭṭhati  puratopi  nisīdati  uccepi  āsane
Nisīdati    anāpucchāpi   kaṭṭhaṃ   pakkhipati   anāpucchāpi   dvāraṃ   pidahati
evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.6}  Kathaṃ  udakatitthe  kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
udakatitthe   acittikārakato  there  bhikkhū  ghaṭṭayantopi  otarati  puratopi
otarati   ghaṭṭayantopi   nhāyati  puratopi  nhāyati  uparipi  1-  nhāyati
ghaṭṭayantopi   uttarati   puratopi   uttarati   uparipi  2-  uttarati  evaṃ
udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.7}  Kathaṃ  antaragharaṃ  pavisanto  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ dasseti.
Idhekacco  antaragharaṃ  pavisanto  acittikārakato  there  bhikkhū ghaṭṭayantopi
gacchati  puratopi  gacchati  vokkammapi  therānaṃ  bhikkhūnaṃ  purato  gacchati evaṃ
antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.8}  Kathaṃ  antaragharaṃ  paviṭṭho  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ  dasseti.
Idhekacco   antaragharaṃ   paviṭṭho  na  pavisa  bhanteti  vuccamāno  pavisati
na   tiṭṭha   bhanteti  vuccamāno  tiṭṭhati  na  nisīda  bhanteti  vuccamāno
nisīdati   anokāsampi   pavisati  anokāsepi  tiṭṭhati  anokāsepi  nisīdati
yāni   tāni   honti   kulānaṃ  ovarakāni  gūḷhāni  ca  paṭicchannāni  ca
yattha   kulitthiyo   kuladhītaro   kulasuṇhāyo  kulakumāriyo  nisīdanti  tatthapi
sahasā   pavisati   kumārakassapi   sīsaṃ  parāmasati  evaṃ  antaragharaṃ  paviṭṭho
kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {399.9}  Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. uparitopi.
Pāgabbhiyaṃ   dasseti   gaṇagatopi   vācasikaṃ   pāgabbhiyaṃ  dasseti  antaragharaṃ
paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.10}  Kathaṃ  saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
saṅghagato   acittikārakato   there   bhikkhū   anāpucchā  vā  anajjhiṭṭho
vā   ārāmagatānaṃ   bhikkhūnaṃ   dhammaṃ   bhaṇati  pañhaṃ  visajjeti  pāṭimokkhaṃ
uddisati   ṭhitakopi   bhaṇati   bāhāvikkhepakopi   bhaṇati   evaṃ   saṅghagato
vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.11}  Kathaṃ  gaṇagato  vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
gaṇagato   acittikārakato  there  bhikkhū  anāpucchā  vā  anajjhiṭṭho  vā
ārāmagatānaṃ   bhikkhūnaṃ   dhammaṃ   bhaṇati   pañhaṃ   visajjeti  ṭhitakopi  bhaṇati
bāhāvikkhepakopi     bhaṇati     ārāmagatānaṃ     bhikkhunīnaṃ    upāsakānaṃ
upāsikānaṃ     dhammaṃ    bhaṇati    pañhaṃ    visajjeti    ṭhitakopi    bhaṇati
bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {399.12}  Kathaṃ  antaragharaṃ  paviṭṭho  vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
Idhekacco  antaragharaṃ  paviṭṭho  itthiṃ  vā kumāriṃ vā āha 1- itthannāme
itthaṅgotte  kiṃ  atthi  yāgū atthi bhattaṃ atthi khādanīyaṃ atthi kiṃ pivissāma kiṃ
bhuñjissāma kiṃ khādissāma kiṃ vā atthi kiṃ vā me dassathāti vippalapati [2]- evaṃ
antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
@Footnote: 1 Ma. evamāha. 2 Ma. yā evarūpā vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappanā
@lālappitattaṃ. Yu. yo evarūpo vācā palāpo ....
     {399.13}  Katamaṃ  cetasikaṃ  pāgabbhiyaṃ . Idhekacco na uccākulā
pabbajito   samāno   uccākulā  pabbajitena  saddhiṃ  sadisaṃ  attānaṃ  dahati
cittena  .  na  mahākulā  pabbajito  samāno  mahākulā  pabbajitena saddhiṃ
sadisaṃ   attānaṃ  dahati  cittena  .  na  mahābhogakulā  pabbajito  samāno
mahābhogakulā   pabbajitena   saddhiṃ  sadisaṃ  attānaṃ  dahati  cittena  .  na
uḷārabhogakulā    pabbajito    samāno   .   na   suttantiko   samāno
suttantikena   saddhiṃ   sadisaṃ   attānaṃ   dahati  cittena  .  na  vinayadharo
samāno  .  na  dhammakathiko  samāno  .  na  āraññiko  samāno  .  na
piṇḍapātiko   samāno   .   na   paṃsukūliko  samāno  .  na  tecīvariko
samāno   .   na   sapadānacāriko   samāno   .   na  khalupacchābhattiko
samāno   .  na  nesajjiko  samāno  .  na  yathāsanthatiko  samāno .
Na   paṭhamassa   jhānassa  lābhī  samāno  paṭhamassa  jhānassa  lābhinā  saddhiṃ
sadisaṃ   attānaṃ   dahati   cittena   .pe.   na  nevasaññānāsaññāyatana-
samāpattiyā     lābhī     samāno    nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā
lābhinā  saddhiṃ  sadisaṃ  attānaṃ  dahati  cittena . Idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
Yassimāni    tīṇi    pāgabbhiyāni    pahīnāni    samucchinnāni   vūpasantāni
paṭippassaddhāni     abhabbuppattikāni     ñāṇagginā     daḍḍhāni     so
vuccati appagabbhoti appagabbho.
     [400] Ajegucchoti atthi puggalo jeguccho atthi ajeguccho.
     {400.1} Katamo ca puggalo jeguccho. Idhekacco puggalo dussīlo
Hoti   pāpadhammo   asucisaṅkassarasamācāro   paṭicchannakammanto  assamaṇo
samaṇapaṭiñño       abrahmacārī       brahmacāripaṭiñño       antopūti
avassuto   kasambujāto   ayaṃ   vuccati   puggalo   jeguccho  .  athavā
kodhano   hoti   upāyāsabahulo   appampi   vutto   samāno  abhisajjati
kuppati    byāpajjati    patiṭṭhiyati    kopañca    dosañca    appaccayañca
pātukaroti   ayaṃ   vuccati  puggalo  jeguccho  .  athavā  kodhano  hoti
upānāhī   hoti  makkhī  hoti  paḷāsī  hoti  issukī  hoti  maccharī  hoti
saṭho  hoti  māyāvī  hoti  thaddho  hoti  atimānī  hoti  pāpiccho hoti
micchādiṭṭhi    hoti    sandiṭṭhiparāmāsī    hoti    ādhānaggāhī    1-
duppaṭinissaggī hoti ayaṃ vuccati puggalo jeguccho.
     {400.2}  Katamo  ca  puggalo  ajeguccho  .  idha  bhikkhu sīlavā
hoti       pāṭimokkhasaṃvarasaṃvuto      viharati      ācāragocarasampanno
aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī    samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu
ayaṃ    vuccati   puggalo   ajeguccho   .   athavā   akkodhano   hoti
anupāyāsabahulo   bahumpi   vutto   samāno   na   abhisajjati  na  kuppati
na   byāpajjati   na   patiṭṭhiyati   na   kopañca   dosañca   appaccayañca
pātukaroti   ayaṃ   vuccati   puggalo   ajeguccho  .  athavā  akkodhano
hoti    anupanāhī    hoti   amakkhī   hoti   apaḷāsī   hoti   anissukī
hoti   amaccharī   hoti   asaṭho   hoti  amāyāvī  hoti  athaddho  hoti
@Footnote: 1 Ma. ādānaggāhī.
Anatimānī    hoti    na    pāpiccho    hoti   na   micchādiṭṭhi   hoti
asandiṭṭhiparāmāsī     hoti     anādhānaggāhī     1-     supaṭinissaggī
hoti   ayaṃ   vuccati   puggalo   ajeguccho   .  sabbo  kalyāṇaputhujjanaṃ
upādāya ariyapuggalo ajegucchoti appagabbho ajeguccho.
     [401]   Pesuṇeyye   ca   no   yutoti  pesuññanti  idhekacco
pisuṇavāco   hoti   ito   sutvā   amutra   akkhātā  imesaṃ  bhedāya
amutra   vā   sutvā   imesaṃ  akkhātā  amūsaṃ  bhedāya  iti  samaggānaṃ
vā    bhettā   bhinnānaṃ   vā   anuppadātā   vaggārāmo   vaggarato
vagganandī   vaggakaraṇiṃ   vācaṃ   bhāsitā   hoti  idaṃ  vuccati  pesuññaṃ .
Apica    dvīhi    kāraṇehi    pesuññaṃ    upasaṃharati   piyakamyatāya   vā
bhedādhippāyo vā.
     {401.1}  Kathaṃ  piyakamyatāya  pesuññaṃ  upasaṃharati  .  imassa piyo
bhavissāmi  manāpo  bhavissāmi  vissāsiko  bhavissāmi  abbhantariko bhavissāmi
suhadayo bhavissāmīti evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati.
     {401.2}   Kathaṃ   bhedādhippāyo   pesuññaṃ   upasaṃharati  .  kathaṃ
ime  nānā  assu  vinā  assu  vaggā  assu  dvedhā  assu  dvejjhā
assu   dvepakkhā   assu   bhijjeyyuṃ  na  samāgaccheyyuṃ  dukkhaṃ  na  phāsu
vihareyyunti evaṃ bhedādhippāyo 2- pesuññaṃ upasaṃharati.
     {401.3}  Yassetaṃ  pesuññaṃ  pahīnaṃ  samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ
abhabbuppattikaṃ    ñāṇagginā    daḍḍhaṃ    so    pesuññe    na   yutto
@Footnote: 1 Ma. anādānaggāhī. 2 Ma. bhedādhippāyena.
Nappayutto   nāyutto   na  samāyuttoti  pesuṇeyye  ca  no  yuto .
Tenāha bhagavā
              paṭilīno akuhako              apihālu amaccharī
              appagabbho ajeguccho      pesuṇeyye ca no yutoti.
     [402] Sātiyesu anassāvī          atimāne ca no yuto
              saṇho ca paṭibhāṇavā       na saddho na virajjati.
     [403]  Sātiyesu  anassāvīti  sātiyā  vuccanti  pañca kāmaguṇā.
Kiṃkāraṇā  sātiyā  vuccanti  pañca  kāmaguṇā  .  yebhuyyena  devamanussā
pañcakāmaguṇe    icchanti    sādiyanti   patthayanti   pihayanti   abhijappanti
taṃkāraṇā   sātiyā  vuccanti  pañca  kāmaguṇā  .  yesaṃ  esā  sātiyā
taṇhā   appahīnā   tesaṃ   cakkhuto   rūpataṇhā   savati   pasavati  sandati
pavattati    .    sotato   saddataṇhā   .   ghānato   gandhataṇhā  .
Jivhāto    rasataṇhā    .    kāyato    phoṭṭhabbataṇhā   .   manato
dhammataṇhā  savati  pasavati  1-  sandati  pavattati  .  yesaṃ  esā sātiyā
taṇhā   pahīnā   samucchinnā   vūpasantā   paṭippassaddhā   abhabbuppattikā
ñāṇagginā   daḍḍhā  tesaṃ  cakkhuto  rūpataṇhā  na  savati  na  pasavati  2-
na  sandati  na  pavattati  .  sotato  saddataṇhā  .pe. Manato dhammataṇhā
na savati na pasavati na sandati na pavattatīti sātiyesu anassāvī.
     [404]  Atimāne  ca  no  yutoti  katamo  atimāno. Idhekacco
@Footnote: 1 Ma. āsavati .  2 Ma. nāsavati.
Paraṃ   atimaññati   jātiyā   vā  gottena  vā  .pe.  aññataraññatarena
vā   vatthunā   .   yo   evarūpo  māno  maññanā  maññitattaṃ  uṇṇati
uṇṇamo    dhajo    sampaggāho   ketukamyatā   cittassa   ayaṃ   vuccati
atimāno    .   yasseso   atimāno   pahīno   samucchinno   vūpasanto
paṭippassaddho    abhabbuppattiko    ñāṇagginā   daḍḍho   so   atimāne
no yutto nappayutto nāyutto na samāyuttoti atimāne ca no yuto.
     [405]   Saṇho   ca   paṭibhāṇavāti  [1]-  saṇhena  kāyakammena
samannāgatoti   saṇho  .  saṇhena  vacīkammena  .  saṇhena  manokammena
samannāgatoti    saṇho    .    saṇhehi   satipaṭṭhānehi   samannāgatoti
saṇho   .   saṇhehi   sammappadhānehi   .   saṇhehi  iddhippādehi .
Saṇhehi   indriyehi   .   saṇhehi   balehi   .  saṇhehi  bojjhaṅgehi
samannāgatoti   saṇho   .   saṇhena   ariyena   aṭṭhaṅgikena   maggena
samannāgatoti saṇho.
     [406]    Paṭibhāṇavāti   tayo   paṭibhāṇavanto   pariyattipaṭibhāṇavā
paripucchāpaṭibhāṇavā adhigamapaṭibhāṇavā.
     {406.1}  Katamo  pariyattipaṭibhāṇavā. Idhekaccassa pariyāpuṭaṃ hoti
suttaṃ   geyyaṃ  veyyākaraṇaṃ  gāthā  udānaṃ  itivuttakaṃ  jātakaṃ  abbhūtadhammaṃ
vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāyati. Ayaṃ pariyattipaṭibhāṇavā.
@Footnote: 1 Ma. Yu. saṇhoti.
     {406.2}  Katamo  paripucchāpaṭibhāṇavā. Idhekacco paripucchako 1-
hoti  attatthe  ca  ñāyatthe  ca  lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca.
Tassa taṃ paripucchaṃ nissāya paṭibhāyati. Ayaṃ paripucchāpaṭibhāṇavā.
     {406.3}  Katamo  adhigamapaṭibhāṇavā . Idhekaccassa adhigatā honti
cattāro   satipaṭṭhānā   cattāro  sammappadhānā  cattāro  iddhippādā
pañcindriyāni     pañca     balāni     satta     bojjhaṅgā     ariyo
aṭṭhaṅgiko    maggo    cattāri    sāmaññaphalāni   catasso   paṭisambhidā
cha    abhiññā   .   tassa   attho   ñāto   dhammo   ñāto   nirutti
ñātā   .  atthe  ñāte  attho  paṭibhāyati  .  dhamme  ñāte  dhammo
paṭibhāyati    .   niruttiyā   ñātāya   nirutti   paṭibhāyati   .   imesu
tīsu    ñāṇaṃ    paṭibhāṇapaṭisambhidā    .    imāya    paṭibhāṇapaṭisambhidāya
upeto    samupeto    upagato    samupagato    upapanno    samupapanno
samannāgato    hoti   so   vuccati   paṭibhāṇavā   .   yassa   pariyatti
natthi    paripucchā   natthi   adhigamo   natthi   kiṃ   tassa   paṭibhāyissatīti
saṇho ca paṭibhāṇavā.
     [407]  Na  saddho  na  virajjatīti  na  saddhoti  sāmaṃ  sayamabhiññātaṃ
attapaccakkhaṃ   dhammaṃ   na   kassaci   saddahati  2-  aññassa  samaṇassa  vā
brāhmaṇassa  vā  devassa  vā  mārassa  vā  [3]- brahmuno vā sabbe
saṅkhārā    aniccāti    sāmaṃ   sayamabhiññātaṃ   attapaccakkhaṃ   dhammaṃ   na
kassaci   saddahati  4-  aññassa  samaṇassa  vā  brāhmaṇassa  vā  devassa
@Footnote: 1 Ma. paripucchitā. 2-4 Yu. saddhahati. 3 Yu. narassa vā.
Vā  mārassa  vā  [1]-  brahmuno  vā  .  sabbe saṅkhārā dukkhāti.
Sabbe    dhammā   anattāti   .   avijjāpaccayā   saṅkhārāti   .pe.
Jātipaccayā     jarāmaraṇanti    .    avijjānirodhā    saṅkhāranirodhoti
.pe.    jātinirodhā   jarāmaraṇanirodhoti   .   idaṃ   dukkhanti   .pe.
Ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   .   ime   āsavāti   .pe.  ayaṃ
āsavanirodhagāminī   paṭipadāti   .   ime   dhammā  abhiññeyyāti  .pe.
Ime   dhammā  sacchikātabbāti  .  [2]-  channaṃ  phassāyatanānaṃ  samudayañca
atthaṅgamañca      assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca     pañcannaṃ
upādānakkhandhānaṃ    samudayañca    atthaṅgamañca    assādañca   ādīnavañca
nissaraṇañca    catunnaṃ   mahābhūtānaṃ   samudayañca   atthaṅgamañca   assādañca
ādīnavañca    nissaraṇañca    3-    .   yaṅkiñci   samudayadhammaṃ   sabbantaṃ
nirodhadhammanti    sāmaṃ   sayamabhiññātaṃ   attapaccakkhaṃ   dhammaṃ   na   kassaci
saddahati   aññassa   samaṇassa   vā   brāhmaṇassa   vā   devassa   vā
mārassa vā brahmuno vā.
     {407.1} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā saddahasi tvaṃ sārīputta saddhindriyaṃ bhāvitaṃ
bahulīkataṃ  amatogadhaṃ  hoti  amataparāyanaṃ  amatapariyosānaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ
samādhindriyaṃ   paññindriyaṃ   bhāvitaṃ  bahulīkataṃ  amatogadhaṃ  hoti  amataparāyanaṃ
amatapariyosānanti  .  na  khvāhaṃ  ettha  bhante  bhagavato saddhāya gacchāmi
saddhindriyaṃ  viriyindriyaṃ  satindriyaṃ  samādhindriyaṃ  paññindriyaṃ bhāvitaṃ
bahulīkataṃ   amatogadhaṃ   hoti   amataparāyanaṃ   amatapariyosānaṃ  yesaṃ  nūnetaṃ
@Footnote: 1 Yu. narassa vā. 2 Ma. sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ ... 3 Yu. nissaraṇañcāti.
@Ma. nissaraṇañca sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ.
Bhante   añātaṃ   assa   adiṭṭhaṃ   aviditaṃ   asacchikataṃ   aphusitaṃ   paññāya
te   tattha   paresaṃ   saddhāya  gaccheyyuṃ  saddhindriyaṃ  .pe.  paññindriyaṃ
bhāvitaṃ    bahulīkataṃ    amatogadhaṃ   hoti   amataparāyanaṃ   amatapariyosānanti
yesañca   kho  etaṃ  bhante  ñātaṃ  diṭṭhaṃ  viditaṃ  sacchikataṃ  phusitaṃ  paññāya
nikkaṅkhā  te  tattha  nibbicikicchā  saddhindriyaṃ  viriyindriyaṃ  satindriyaṃ
samādhindriyaṃ   paññindriyaṃ   bhāvitaṃ  bahulīkataṃ  amatogadhaṃ  hoti  amataparāyanaṃ
amatapariyosānanti  mayhañca  kho  etaṃ  bhante  ñātaṃ  diṭṭhaṃ  viditaṃ sacchikataṃ
phusitaṃ  paññāya  nikkaṅkhohaṃ  tattha  nibbicikiccho  saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ
satindriyaṃ   samādhindriyaṃ   paññindriyaṃ   bhāvitaṃ   bahulīkataṃ  amatogadhaṃ  hoti
amataparāyanaṃ amatapariyosānanti.
     {407.2}   Sādhu  sādhu  sārīputta  yesañhetaṃ  sārīputta  añātaṃ
assa   adiṭṭhaṃ   aviditaṃ   asacchikataṃ   aphusitaṃ  paññāya  te  tattha  paresaṃ
saddhāya   gaccheyyuṃ   saddhindriyaṃ   .pe.   paññindriyaṃ   bhāvitaṃ  bahulīkataṃ
amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānanti.
         Assaddho akataññū ca       sandhicchedo ca yo naro
         hatāvakāso vantāso        sa ve uttamaporisoti.
     {407.3}  Na virajjatīti sabbe bālaputhujjanā rajjanti kalyāṇaputhujjanaṃ
upādāya  satta  sekhā  virajjanti  arahā  neva  rajjati  no  virajjati.
Virato   so   khayā   rāgassa  vītarāgattā  khayā  dosassa  vītadosattā
khayā   mohassa   vītamohattā   .   so  vuṭṭhavāso  ciṇṇacaraṇo  .pe.
Natthi tassa punabbhavoti na saddho na virajjati. Tenāha bhagavā
              sātiyesu anassāvī           atimāne ca no yuto
              saṇho ca paṭibhāṇavā       na saddho na virajjatīti.
     [408] Lābhakamyā na sikkhati       alābhe ca na kuppati
              aviruddho ca taṇhāya         rase 1- ca nānugijjhati.
     [409]   Lābhakamyā   na   sikkhati  alābhe  ca  na  kuppatīti  kathaṃ
lābhakamyā   sikkhati   .   idha   bhikkhave   bhikkhu   bhikkhuṃ   passati  lābhiṃ
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
Tassa   evaṃ   hoti   kena  nu  kho  ayamāyasmā  lābhī  cīvarapiṇḍapāta-
senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti    .    tassa    evaṃ   hoti
ayaṃ  kho  āyasmā  suttantiko  tena  ayamāyasmā  lābhī  cīvarapiṇḍapāta-
senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti      .     so     lābhahetu
lābhapaccayā    lābhakāraṇā    lābhābhinibbattiyā    lābhaṃ   paripācento
suttantaṃ pariyāpuṇāti. Evampi lābhakamyā sikkhati.
     {409.1}   Athavā   bhikkhu   bhikkhuṃ  passati  lābhiṃ  cīvarapiṇḍapāta-
senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ     .    tassa    evaṃ    hoti
kena    nu    kho    ayamāyasmā   lābhī   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhārānanti    .    tassa    evaṃ   hoti   ayaṃ   kho
āyasmā   vinayadharo   .pe.   ābhidhammiko   tena   ayamāyasmā  lābhī
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti.
So     lābhahetu     lābhapaccayā     lābhakāraṇā    lābhābhinibbattiyā
@Footnote: 1 Ma. rasesu.
Lābhābhinibbattiyā    lābhaṃ    paripācento   abhidhammaṃ   pariyāpuṇāti  .
Evampi lābhakamyā sikkhati.
     {409.2}   Athavā   bhikkhu   bhikkhuṃ  passati  lābhiṃ  cīvarapiṇḍapāta-
senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ     .    tassa    evaṃ    hoti
kena    nu    kho    ayamāyasmā   lābhī   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhārānanti    .    tassa    evaṃ   hoti   ayaṃ   kho
āyasmā      āraññiko     piṇḍapātiko     paṃsukūliko     tecīvariko
sapadānacāriko      khalupacchābhattiko      nesajjiko      yathāsanthatiko
tena    ayamāyasmā    lābhī    cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajja-
parikkhārānanti    .     so    lābhahetu   lābhapaccayā   lābhakāraṇā
lābhābhinibbattiyā    lābhaṃ    paripācento   āraññiko   hoti   .pe.
Yathāsanthatiko hoti. Evampi lābhakamyā sikkhati.
     {409.3}  Kathaṃ  na  lābhakamyā  sikkhati. Idha bhikkhu na lābhahetu na
lābhapaccayā  na  lābhakāraṇā  na  lābhābhinibbattiyā  na lābhaṃ paripācento
yāvadeva    attadamathāya   attasamathāya   attaparinibbāpanatthāya   suttantaṃ
pariyāpuṇāti   vinayaṃ   pariyāpuṇāti   abhidhammaṃ   pariyāpuṇāti   .  evampi
na   lābhakamyā  sikkhati  .  athavā  bhikkhu  na  lābhahetu  na  lābhapaccayā
na    lābhakāraṇā    na   lābhābhinibbattiyā   na   lābhaṃ   paripācento
yāvadeva      appicchaññeva     nissāya     santuṭṭhiññeva     nissāya
sallekhaññeva   nissāya   pavivekaññeva  nissāya  idamatthitaññeva  nissāya
āraññiko   hoti   piṇḍapātiko   hoti   paṃsukūliko   hoti   tecīvariko
Hoti    sapadānacāriko    hoti    khalupacchābhattiko   hoti   nesajjiko
hoti   yathāsanthatiko   hoti   .   evampi   na   lābhakamyā   sikkhatīti
lābhakamyā na sikkhati.
     [410]  Alābhe  ca  na  kuppatīti  kathaṃ alābhe kuppati. Idhekacco
kulaṃ  vā  na  labhāmi  gaṇaṃ  vā  na  labhāmi  āvāsaṃ  vā  na labhāmi lābhaṃ
vā  na  labhāmi  yasaṃ  vā  na  labhāmi pasaṃsaṃ vā na labhāmi sukhaṃ vā na labhāmi
cīvaraṃ  vā  na  labhāmi  piṇḍapātaṃ  vā  na  labhāmi  senāsanaṃ vā na labhāmi
gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ   vā   na   labhāmi   gilānupaṭṭhākaṃ   vā  na
labhāmi    appaññātomhīti    kuppati    byāpajjati   patiṭṭhiyati   kopañca
dosañca appaccayañca pātukaroti. Evaṃ alābhe kuppati.
     {410.1}  Kathaṃ  alābhe  na  kuppati. Idha bhikkhu kulaṃ vā na labhāmi
gaṇaṃ  vā  na  labhāmi  āvāsaṃ  vā  na  labhāmi lābhaṃ vā na labhāmi yasaṃ vā
na  labhāmi  pasaṃsaṃ  vā  na  labhāmi  sukhaṃ  vā  na labhāmi cīvaraṃ vā na labhāmi
piṇḍapātaṃ   vā   na   labhāmi   senāsanaṃ  vā  na  labhāmi  gilānapaccaya-
bhesajjaparikkhāraṃ   vā   na   labhāmi   gilānupaṭṭhākaṃ   vā   na  labhāmi
appaññātomhīti    na    kuppati   na   byāpajjati   na   patiṭṭhiyati   na
kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti   .   evaṃ   alābhe  na
kuppatīti lābhakamyā na sikkhati alābhe ca na kuppati.
     [411]   Aviruddho  ca  taṇhāya  rase  ca  nānugijjhatīti  viruddhoti
yo   cittassa   āghāto   paṭighāto   anuvirodho  1-  kopo  pakopo
sampakopo     doso    padoso    sampadoso    cittassa    byāpatti
manopadoso   kodho   kujjhanā   kujjhitattaṃ   doso   dussanā  dussitattaṃ
byāpatti   byāpajjanā   byāpajjitattaṃ   virodho   paṭivirodho   caṇḍikkaṃ
assuropo   anattamanatā   cittassa   ayaṃ  vuccati  virodho  .  yasseso
virodho   pahīno   samucchinno   vūpasanto   paṭippassaddho  abhabbuppattiko
ñāṇagginā   daḍḍho   so   vuccati   aviruddho   .   taṇhāti  rūpataṇhā
saddataṇhā    gandhataṇhā    rasataṇhā   phoṭṭhabbataṇhā   dhammataṇhā  .
Rasoti   mūlaraso   khandharaso   tacaraso   pattaraso   puppharaso   phalaraso
ambilaṃ   madhuraṃ  tittikaṃ  kaṭukaṃ  loṇikaṃ  khārikaṃ  lambilaṃ  2-  kasāvo  sāduṃ
asāduṃ sītaṃ uṇhaṃ.
     {411.1}   Santeke  samaṇabrāhmaṇā  rasagiddhā  te  jivhaggena
rasaggāni   pariyesantā   āhiṇḍanti   .  te  ambilaṃ  labhitvā  anambilaṃ
pariyesanti   anambilaṃ   labhitvā   ambilaṃ   pariyesanti  .  madhuraṃ  labhitvā
amadhuraṃ   pariyesanti   amadhuraṃ  labhitvā  madhuraṃ  pariyesanti  .  tittikaṃ  3-
labhitvā   atittikaṃ   3-  pariyesanti  atittikaṃ  3-  labhitvā  tittikaṃ  3-
pariyesanti   .   kaṭukaṃ   labhitvā   akaṭukaṃ   pariyesanti  akaṭukaṃ  labhitvā
kaṭukaṃ   pariyesanti   .   loṇikaṃ   labhitvā  aloṇikaṃ  pariyesanti  aloṇikaṃ
labhitvā   loṇikaṃ   pariyesanti   .  khārikaṃ  labhitvā  akhārikaṃ  pariyesanti
akhārikaṃ   labhitvā   khārikaṃ   pariyesanti   .   lambilaṃ   labhitvā  kasāvaṃ
@Footnote: 1 Ma. paṭighaṃ paṭivirodho .  2 Ma. lambikaṃ .  3 Ma. tittakaṃ, atittakaṃ.
Pariyesanti   kasāvaṃ   labhitvā   lambilaṃ   pariyesanti   .  sāduṃ  labhitvā
asāduṃ    pariyesanti   asāduṃ   labhitvā   sāduṃ   pariyesanti   .   sītaṃ
labhitvā    uṇhaṃ   pariyesanti   uṇhaṃ   labhitvā   sītaṃ   pariyesanti  .
Te   yaṃ  yaṃ  labhitvā  tena  tena  na  santussanti  aparāparaṃ  pariyesanti
manāpikesu    rasesu   rattā   giddhā   gadhitā   mucchitā   ajjhopannā
laggā   laggitā   palibuddhā   .   yassa   rasataṇhā  pahīnā  samucchinnā
vūpasantā     paṭippassaddhā     abhabbuppattikā     ñāṇagginā    daḍḍhā
so   paṭisaṅkhā   yoniso  āhāraṃ  āhāreti  neva  davāya  na  madāya
na    maṇḍanāya   na   vibhūsanāya   yāvadeva   imassa   kāyassa   ṭhitiyā
yāpanāya     vihiṃsuparatiyā     brahmacariyānuggahāya     iti    purāṇañca
vedanaṃ   paṭihaṅkhāmi  navañca  vedanaṃ  na  uppādessāmi  yātrā  ca  me
bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.
     {411.2}  Yathā  vaṇaṃ  ālimpeyya  yāvadeva  ropanatthāya  yathā
vā   pana   akkhaṃ   abbhañjeyya  yāvadeva  bhārassa  nittharaṇatthāya  yathā
vā  pana  puttamaṃsaāhāraṃ  āhāreyya  yāvadeva  kantārassa nittharaṇatthāya
evameva  bhikkhu  paṭisaṅkhā  yoniso  āhāraṃ  āhāreti  neva  davāya na
madāya   na   maṇḍanāya  na  vibhūsanāya  yāvadeva  imassa  kāyassa  ṭhitiyā
yāpanāya   vihiṃsuparatiyā   brahmacariyānuggahāya   iti   purāṇañca   vedanaṃ
paṭihaṅkhāmi  navañca  vedanaṃ  na  uppādessāmi  yātrā  ca  me  bhavissati
anavajjatā  ca  phāsuvihāro  cāti  rasataṇhaṃ  pajahati  vinodeti byantīkaroti
Anabhāvaṅgameti    rasataṇhāya    ārato   virato   paṭivirato   nikkhanto
nissaṭṭho   vippamutto   visaññutto   vimariyādikatena   cetasā   viharatīti
aviruddho ca taṇhāya rase ca nānugijjhati. Tenāha bhagavā
              lābhakamyā na sikkhati        alābhe ca na kuppati
              aviruddho ca taṇhāya         rase 1- ca nānugijjhatīti.
     [412] Upekkhako sadā sato        na loke maññatī 2- samaṃ
              na visesī na nīceyyo          tassa no santi ussadā.
     [413]   Upekkhako   sadā   satoti  upekkhakoti  chaḷaṅgupekkhāya
samannāgato   cakkhunā   rūpaṃ   disvā   neva  sumano  hoti  na  dummano
upekkhako   viharati   sato   sampajāno   .  sotena  saddaṃ  sutvā .
Ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā  .  jivhāya  rasaṃ  sāyitvā. Kāyena phoṭṭhabbaṃ
phusitvā   .   manasā   dhammaṃ  viññāya  neva  sumano  hoti  na  dummano
upekkhako   viharati   sato  sampajāno  .  cakkhunā  rūpaṃ  disvā  manāpaṃ
nābhigijjhati  nābhihasati  3-  na  rāgaṃ  janeti  .  tassa ṭhitova kāyo hoti
ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.
     {413.1}  Cakkhunā  kho  paneva  rūpaṃ disvā amanāpaṃ na maṅku hoti
appatiṭṭhīnacitto   4-   ādinamanaso   5-   abyāpannacetaso  .  tassa
ṭhitova  kāyo  hoti  ṭhitaṃ  cittaṃ  ajjhattaṃ  susaṇṭhitaṃ  suvimuttaṃ  .  sotena
saddaṃ  sutvā . Ghānena gandhaṃ ghāyitvā. Jivhāya rasaṃ sāyitvā. Kāyena
phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  .  manasā  dhammaṃ  viññāya  manāpaṃ nābhigijjhati nābhihasati
@Footnote: 1 Ma. rasesu. 2 maññate. 3 Po. Ma. nābhihaṃsati. 4 Po. Ma. appatiṭṭhitacitto.
@5 Ma. ādīnamanaso.
Na  rāgaṃ  janeti  .  tassa  ṭhitova  kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ
suvimuttaṃ  .  manasā  kho  paneva  dhammaṃ  viññāya  amanāpaṃ  na  maṅku hoti
appatiṭṭhīnacitto    ādinamanaso   abyāpannacetaso   .   tassa   ṭhitova
kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.
     {413.2}   Cakkhunā  rūpaṃ  disvā  manāpāmanāpesu  rūpesu  tassa
ṭhitova  kāyo  hoti  ṭhitaṃ  cittaṃ  ajjhattaṃ  susaṇṭhitaṃ  suvimuttaṃ  .  sotena
saddaṃ  sutvā  .  ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā  .  jivhāya  rasaṃ sāyitvā.
Kāyena   phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  .  manasā  dhammaṃ  viññāya  manāpāmanāpesu
dhammesu   tassa   ṭhitova   kāyo   hoti   ṭhitaṃ  cittaṃ  ajjhattaṃ  susaṇṭhitaṃ
suvimuttaṃ.
     {413.3}  Cakkhunā  rūpaṃ  disvā  rajanīye  na  rajjati dosanīye na
dussati    mohanīye   na   muyhati   kopanīye   na   kuppati   kilesanīye
na   kilissati   madanīye   na   majjati   .   sotena   saddaṃ  sutvā .
Ghānena   gandhaṃ   ghāyitvā   .   jivhāya   rasaṃ  sāyitvā  .  kāyena
phoṭṭhabbaṃ   phusitvā   .   manasā   dhammaṃ   viññāya  rajanīye  na  rajjati
dosanīye   na   dussati   mohanīye   na   muyhati   kopanīye  na  kuppati
kilesanīye   na   kilissati   madanīye   na  majjati  .  diṭṭhe  diṭṭhamatto
sute     sutamatto     mute    mutamatto    viññāte    viññātamatto
diṭṭhe   na   limpati   sute   na   limpati   mute  na  limpati  viññāte
na   limpati   .   diṭṭhe   anūpayo   anissito  appaṭibaddho  vippamutto
visaññutto    vimariyādikatena    cetasā    viharati    .   sute   mute
Viññāte      anūpayo      anissito      appaṭibaddho     vippamutto
visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.
     {413.4}  Saṃvijjati  arahato  cakkhu  passati  arahā  cakkhunā  rūpaṃ
chandarāgo   arahato   natthi  suvimuttacitto  arahā  .  saṃvijjati  arahato
sotaṃ   suṇāti   arahā   sotena   saddaṃ   chandarāgo   arahato   natthi
suvimuttacitto   arahā   .   saṃvijjati   arahato   ghānaṃ   ghāyati  arahā
ghānena   gandhaṃ   chandarāgo   arahato   natthi  suvimuttacitto  arahā .
Saṃvijjati   arahato   jivhā   sāyati   arahā   jivhāya  rasaṃ  chandarāgo
arahato   natthi   suvimuttacitto   arahā   .   saṃvijjati  arahato  kāyo
phussati    arahā    kāyena    phoṭṭhabbaṃ   chandarāgo   arahato   natthi
suvimuttacitto   arahā   .   saṃvijjati   arahato  mano  vijānāti  arahā
manasā dhammaṃ chandarāgo arahato natthi suvimuttacitto arahā.
     {413.5}  Cakkhu  rūpārāmaṃ  rūparataṃ  rūpasammuditaṃ  taṃ  arahato dantaṃ
guttaṃ  rakkhitaṃ  saṃvutaṃ  tassa  ca  saṃvarāya dhammaṃ deseti. Sotaṃ saddārāmaṃ.
Ghānaṃ   gandhārāmaṃ   .   jivhā   rasārāmā  rasaratā  rasasammuditā  sā
arahato  dantā  guttā  rakkhitā  saṃvutā tassā ca saṃvarāya dhammaṃ deseti.
Kāyo   phoṭṭhabbārāmo  .  mano  dhammārāmo  dhammarato  dhammasammudito
so arahato danto gutto rakkhito saṃvuto tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti.
         Dantaṃ nayanti samitiṃ          dantaṃ rājābhirūhati
         danto seṭṭho manussesu   yotivākyaṃ titikkhati.
         Varamassatarā dantā         ājāniyāva sindhavā
         kuñjarāva mahānāgā      attadanto tato varaṃ.
         Na hi etehi yānehi        gaccheyya agataṃ disaṃ
         yathāttanā sudantena      danto dantena gacchati.
         Vidhāsu na vikampanti         vippamuttā punabbhavā
         dantabhūmiṃ anuppattā      te loke vijitāvino.
                 Yassindriyāni bhāvitāni
                 ajjhattaṃ ca bahiddhā ca sabbaloke
                 nibbijjhimaṃ parañca lokaṃ
                 kālaṃ kaṅkhati bhāvito sudantoti
     {413.6}  upekkhako . Sadāti [1]- sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ
dhuvakālaṃ   .pe.  pacchime  vayokhandhe  .  satoti  catūhi  kāraṇehi  sato
kāye   kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ   bhāvento   sato   vedanāsu  citte
dhammesu    dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ    bhāvento   sato   .pe.   so
vuccati satoti upekkhako sadā sato.
     [414]   Na   loke   maññatī   samanti   sadisohamasmīti  mānaṃ  na
janeti   jātiyā   vā   gottena   vā   .pe.  aññataraññatarena  vā
vatthunāti na loke maññati samaṃ.
     [415]   Na   visesī  na  nīceyyoti  seyyohamasmīti  atimānaṃ  na
janeti   jātiyā   vā   gottena   vā   .pe.  aññataraññatarena  vā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sadā.
Vatthunā  .  hīnohamasmīti  mānaṃ  na  janeti  jātiyā  vā  gottena  vā
.pe. Aññataraññatarena vā vatthunāti na visesī na nīceyyo.
     [416]  Tassa  no  santi  ussadāti  tassāti arahato khīṇāsavassa.
Ussadāti   sattussadā   rāgussado   dosussado   mohussado  mānussado
diṭṭhussado  kilesussado  kammussado  .  tassime  ussadā  natthi  na santi
na   saṃvijjanti   nupalabbhanti   pahīnā  samacchinnā  vūpasantā  paṭippassaddhā
abhabbuppattikā   ñāṇagginā   daḍḍhāti   tassa   no   santi  ussadā .
Tenāha bhagavā
         upekkhako sadā sato         na loke maññatī samaṃ
         na visesī na nīceyyo          tassa no santi ussadāti.
     [417] Yassa nissayatā natthi  ñatvā dhammaṃ anissito
               bhavāya vibhavāya ca        taṇhā yassa na vijjati.
     [418]  Yassa  nissayatā  natthīti  yassāti  arahato  khīṇāsavassa .
Nissayāti  dve  nissayā  taṇhānissayo  ca  diṭṭhinissayo  ca  .pe.  ayaṃ
taṇhānissayo   .pe.  ayaṃ  diṭṭhinissayo  .  tassa  taṇhānissayo  pahīno
diṭṭhinissayo    paṭinissaṭṭho    taṇhānissayassa   pahīnattā   diṭṭhinissayassa
paṭinissaṭṭhattā   nissayatā   yassa   natthi  [1]-  na  saṃvijjati  nupalabbhati
pahīnā   samucchinnā   vūpasantā  paṭippassaddhā  abhabbuppattikā  ñāṇagginā
daḍḍhāti yassa nissayatā natthi.
@Footnote: 1 Po. Ma. na santi. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
     [419]   Ñatvā   dhammaṃ   anissitoti   ñatvāti  ñatvā  jānitvā
tulayitvā   tīrayitvā   vibhāvayitvā   vibhūtaṃ   katvā   sabbe   saṅkhārā
aniccāti   ñatvā   jānitvā   tulayitvā   tīrayitvā  vibhāvayitvā  vibhūtaṃ
katvā   sabbe   saṅkhārā   dukkhāti   sabbe  dhammā  anattāti  .pe.
Yaṅkiñci    samudayadhammaṃ    sabbantaṃ    nirodhadhammanti    ñatvā   jānitvā
tulayitvā  tīrayitvā  vibhāvayitvā  vibhūtaṃ  katvā. Anissitoti dve nissayā
taṇhānissayo   ca   diṭṭhinissayo   ca  .pe.  ayaṃ  taṇhānissayo  .pe.
Ayaṃ   diṭṭhinissayo   .   taṇhānissayaṃ  pahāya  diṭṭhinissayaṃ  paṭinissajjitvā
cakkhuṃ  anissito  sotaṃ  anissito  ghānaṃ  anissito  jivhaṃ  anissito  kāyaṃ
anissito  manaṃ  anissito  rūpe  sadde  gandhe  rase  phoṭṭhabbe kulaṃ gaṇaṃ
āvāsaṃ   .pe.   diṭṭhasutamutaviññātabbe   dhamme   anissito   anallīno
anupagato   anajjhosito   anadhimutto   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto
visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti ñatvā dhammaṃ anissito.
     [420]   Bhavāya  vibhavāya  ca  taṇhā  yassa  na  vijjatīti  taṇhāti
rūpataṇhā     saddataṇhā     gandhataṇhā     rasataṇhā    phoṭṭhabbataṇhā
dhammataṇhā  .  yassāti  arahato  khīṇāsavassa  .  bhavāyāti  bhavadiṭṭhiyā.
Vibhavāyāti   vibhavadiṭṭhiyā   .   bhavāyāti   sassatadiṭṭhiyā  .  vibhavāyāti
ucchedadiṭṭhiyā   .  bhavāyāti  punappunaṃ  bhavāya  punappunaṃ  gatiyā  punappunaṃ
upapattiyā   punappunaṃ   paṭisandhiyā   punappunaṃ   attabhāvābhinibbattiyā  .
Bhinibbattiyā   .   taṇhā   yassa   natthi  na  saṃvijjati  nupalabbhati  pahīnā
samucchinnā    vūpasantā    paṭippassaddhā    abhabbuppattikā    ñāṇagginā
daḍḍhāti   bhavāya   vibhavāya   ca   taṇhā  yassa  na  vijjati  .  tenāha
bhagavā
              yassa nissayatā natthi        ñatvā dhammaṃ anissito
              bhavāya vibhavāya ca              taṇhā yassa na vijjatīti.
     [421] Taṃ brūmi upasantoti          kāmesu anapekkhinaṃ
              ganthā tassa na vijjanti     atāri so visattikaṃ.
     [422]   Taṃ   brūmi   upasantoti   santo   upasanto   vūpasanto
nibbuto   paṭippassaddhoti   taṃ  brūmi  taṃ  kathemi  taṃ  bhaṇāmi  taṃ  dīpayāmi
taṃ voharāmīti taṃ brūmi upasantoti.
     [423]  Kāmesu  anapekkhinanti  kāmāti  uddānato  dve  kāmā
vatthukāmā  ca  kilesakāmā  ca  .pe.  ime  vuccanti  vatthukāmā .pe.
Ime   vuccanti   kilesakāmā   .  vatthukāme  parijānitvā  kilesakāme
pahāya     pajahitvā     vinoditvā    byantīkaritvā    anabhāvaṅgamitvā
kāmesu    anapekkhī    vītakāmo   cattakāmo   vantakāmo   muttakāmo
pahīnakāmo   paṭinissaṭṭhakāmo   [1]-   vītarāgo  cattarāgo  vantarāgo
muttarāgo   pahīnarāgo   paṭinissaṭṭharāgo   nicchāto   nibbuto  sītibhūto
sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti kāmesu anapekkhinaṃ.
@Footnote: 1 Ma. kāmesu.
     [424]   Ganthā   tassa  na  vijjantīti  ganthāti  cattāro  ganthā
abhijjhā    kāyagantho    byāpādo    kāyagantho    sīlabbattaparāmāso
kāyagantho    idaṃsaccābhiniveso    kāyagantho    .   attano   diṭṭhiyā
rāgo   abhijjhā   kāyagantho   .   paravādesu   āghāto   appaccayo
byāpādo   kāyagantho   .   attano   sīlaṃ  vā  vattaṃ  vā  sīlabbattaṃ
vā   parāmasati   1-  sīlabbattaparāmāso  kāyagantho  .  attano  diṭṭhi
idaṃsaccābhiniveso   kāyagantho   .   tassāti   arahato   khīṇāsavassa .
Ganthā  tassa  na  vijjantīti  ganthā  tassa  natthi  na  santi  na  saṃvijjanti
nupalabbhanti      pahīnā      samucchinnā     vūpasantā     paṭippassaddhā
abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti ganthā tassa na vijjanti.
     [425]   Atāri   so  visattikanti  visattikā  vuccati  taṇhā  yo
rāgo   sārāgo   .pe.   abhijjhā   lobho  akusalamūlaṃ  .  visattikāti
kenatthena  visattikā  .  visatāti  visattikā  .  visālāti  visattikā .
Visaṭāti   visattikā   .  visamāti  visattikā  .  visakkatīti  visattikā .
Visaṃharatīti    visattikā    .    visaṃvādikāti   visattikā   .   visamūlāti
visattikā   .   visaphalāti   visattikā   .   visaparibhogāti  visattikā .
Visālā   vā  pana  sā  taṇhā  rūpe  sadde  gandhe  rase  phoṭṭhabbe
kule    gaṇe    āvāse   .pe.   diṭṭha   suta   muta   viññātabbesu
dhammesu   visaṭā   2-  vitthatāti  visattikā  .  atāri  so  visattikanti
so  imaṃ  visattikaṃ  taṇhaṃ  atāri  uttari  pattari  3- samatikkami vītivattatīti
@Footnote: 1 Ma. Yu. parāmāso. 2 Ma. visaṭaṃ. 3 Ma. patari.
Atāri so visattikaṃ. Tenāha bhagavā
         taṃ brūmi upasantoti               kāmesu anapekkhinaṃ
         ganthā tassa na vijjanti          atāri so visattikanti.
     [426] Na tassa puttā pasavo       khettaṃ vatthuñca vijjati
              attaṃ 1- vāpi nirattaṃ vā   na tasmiṃ upalabbhati.
     [427]   Na   tassa   puttā   pasavo   khettaṃ  vatthuñca  vijjatīti
nāti   paṭikkhepo   .   tassāti   arahato   khīṇāsavassa   .   puttāti
cattāro    puttā    attajo    putto   khettajo   putto   dinnako
putto   antevāsiko   putto   .   pasavoti   ajeḷakā   kukkuṭasūkarā
hatthigavāssavaḷavā   .   khettanti   sālikkhettaṃ  vīhikkhettaṃ  muggakkhettaṃ
māsakkhettaṃ    yavakkhettaṃ    godhūmakkhettaṃ    tilakkhettaṃ   .   vatthunti
gharavatthu   koṭṭhakavatthu  purevatthu  pacchāvatthu  ārāmavatthu  vihāravatthu .
Na   tassa  puttā  pasavo  khettaṃ  vatthuñca  vijjatīti  tassa  puttapariggaho
vā   pasupariggaho   vā   khettapariggaho  vā  vatthupariggaho  vā  natthi
na   santi   na   saṃvijjanti   nupalabbhanti   pahīnā   samucchinnā  vūpasantā
paṭippassaddhā    abhabbuppattikā    ñāṇagginā    daḍḍhāti    na    tassa
puttā pasavo khettaṃ vatthuñca vijjati.
     [428]   Attaṃ  vāpi  nirattaṃ  vā  na  tasmiṃ  upalabbhatīti  attāti
sassatadiṭṭhi   2-   natthi   nirattāti   ucchedadiṭṭhi  natthi  attāti  gahitaṃ
natthi   nirattāti   muñcitabbaṃ   natthi   .   yassa   natthi   gahitaṃ   tassa
@Footnote: 1 Ma. attā vāpi nirattā vā. sabbattha īdisameva. 2 Ma. attadiṭṭhi.
Natthi   muñcitabbaṃ   yassa   natthi   muñcitabbaṃ   tassa   natthi   gahitaṃ  .
Gahaṇamuñcanaṃ    samatikkanto   arahā   vuḍḍhiparihāniṃ   vītivatto   .   so
vuṭṭhavāso    ciṇṇacaraṇo    .pe.    natthi   tassa   punabbhavoti   attaṃ
vāpi nirattaṃ vā na tasmiṃ upalabbhati. Tenāha bhagavā
              na tassa puttā pasavo        khettaṃ vatthuñca vijjati
              attaṃ vāpi nirattaṃ vā         na tasmiṃ upalabbhatīti.
     [429] Yena [1]- vajjuṃ puthujjanā  atho samaṇabrāhmaṇā
               taṃ tassa apurekkhataṃ           tasmā vādesu nejati.
     [430]  Yena  vajjuṃ  puthujjanā  atho  samaṇabrāhmaṇāti  puthujjanāti
kenatthena   puthujjanā   .   puthu  kilese  janentīti  puthujjanā  .  puthu
avihatasakkāyadiṭṭhikāti   puthujjanā   .   puthu   satthārānaṃ   mukhullokikāti
puthujjanā    .    puthu    sabbagatīhi   āvunitāti   puthujjanā   .   puthu
nānābhisaṅkhārehi   abhisaṅkharontīti   puthujjanā   .   puthu   nānāoghehi
vuyhantīti    puthujjanā    .    puthu    nānāsantāpehi    santappentīti
puthujjanā   .   puthu   nānāpariḷāhehi   paridayhantīti  puthujjanā  .  puthu
pañcasu   kāmaguṇesu  rattā  giddhā  gadhitā  mucchitā  ajjhopannā  laggā
laggitā   palibuddhāti   puthujjanā   .   puthu   pañcahi  nīvaraṇehi  āvuṭā
nivuṭā   ophuṭā   2-   pihitā   paṭicchannā  paṭikujjitāti  puthujjanā .
Samaṇāti   yekeci  ito  bahiddhā  paribbājupagatā  paribbājasamāpannā .
Brāhmaṇāti   yekeci   bhovādikā   .   yena   vajjuṃ  puthujjanā  atho
@Footnote: 1 Po. Ma. naṃ .  2 Ma. ovuṭā.
Samaṇabrāhmaṇāti   puthujjanā   yena   [1]-   rāgena   vadeyyuṃ   yena
dosena  vadeyyuṃ  yena  mohena  vadeyyuṃ  yena  mānena  vadeyyuṃ  yāya
diṭṭhiyā    vadeyyuṃ    yena   uddhaccena   vadeyyuṃ   yāya   vicikicchāya
vadeyyuṃ   yehi  anusayehi  vadeyyuṃ  rattoti  vā  duṭṭhoti  vā  mūḷhoti
vā  vinibandhoti  vā  parāmaṭṭhoti  vā  vikkhepagatoti  vā  aniṭṭhaṅgatoti
vā   thāmagatoti   vā   .   te   abhisaṅkhārā   pahīnā  abhisaṅkhārānaṃ
pahīnattā   gatiyo   yena   vadeyyuṃ   nerayikoti  vā  tiracchānayonikoti
vā  pittivisayikoti  vā  manussoti  vā  devoti  vā  rūpīti  vā  arūpīti
vā   saññīti   vā   asaññīti   vā   nevasaññīnāsaññīti   vā   .  so
hetu   natthi   paccayo   natthi   kāraṇaṃ   natthi  yena  vadeyyuṃ  katheyyuṃ
bhaṇeyyuṃ    dīpayeyyuṃ    vohareyyunti   yena   vajjuṃ   puthujjanā   atho
samaṇabrāhmaṇā.
     [431]   Taṃ  tassa  apurekkhanti  tassāti  arahato  khīṇāsavassa .
Purekkhāroti   dve  purekkhārā  taṇhāpurekkhāro  ca  diṭṭhipurekkhāro
ca   .pe.   ayaṃ   taṇhāpurekkhāro   .pe.  ayaṃ  diṭṭhipurekkhāro .
Tassa     taṇhāpurekkhāro    pahīno    diṭṭhipurekkhāro    paṭinissaṭṭho
taṇhāpurekkhārassa pahīnattā diṭṭhipurekkhārassa
paṭinissaṭṭhattā   na   taṇhaṃ   vā   diṭṭhiṃ  vā  purato  katvā  carati  na
taṇhādhajo   na   taṇhāketu    na   taṇhādhipateyyo  na  diṭṭhiddhajo  na
diṭṭhiketu   na   diṭṭhādhipateyyo  na  taṇhāya  vā  [2]-  diṭṭhiyā  vā
@Footnote: 1 Ma. taṃ .  2 Ma. na.
Parivārito caratīti taṃ tassa apurekkhataṃ.
     [432]   Tasmā   vādesu   nejatīti   tasmāti  tasmā  taṃkāraṇā
taṃhetu   tappaccayā   taṃnidānā   vādesu   upavādesu  nindāya  garahāya
akittiyā   avaṇṇahārikāya  nejati  na  ejati  1-  na  calati  na  vedhati
nappavedhati na sampavedhatīti tasmā vādesu nejati. Tenāha bhagavā
              yena vajjuṃ puthujjanā         atho samaṇabrāhmaṇā
              taṃ tassa apurekkhataṃ           tasmā vādesu nejatīti.
     [433] Vītagedho amaccharī             na ossesu vadate muni
              na samesu na omesu          kappaṃ neti akappiyo.
     [434]    Vītagedho   amaccharīti   gedho   vuccati   taṇhā   yo
rāgo   sārāgo   .pe.   abhijjhā   lobho   akusalamūlaṃ  .  yasseso
gedho   pahīno   samucchinno   vūpasanto   paṭippassaddho   abhabbuppattiko
ñāṇagginā  daḍḍho  so  vuccati  vītagedho  .  so  rūpe  agiddho .pe.
Diṭṭha   suta   muta   viññātabbesu   dhammesu  agiddho  agadhito  amucchito
anajjhopanno  vītagedho  [2]-  cattagedho  vantagedho  muttagedho [3]-
paṭinissaṭṭhagedho     nicchāto     nibbuto     sītibhūto     sukhapaṭisaṃvedī
brahmabhūtena  attanā  viharatīti  vītagedho  .  amaccharīti  macchariyanti  pañca
macchariyāni    āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ    lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ
dhammamacchariyaṃ  yaṃ  evarūpaṃ  macchariyaṃ  .pe.  gāho  idaṃ  vuccati macchariyaṃ.
Yassetaṃ     macchariyaṃ     pahīnaṃ     samucchinnaṃ    vūpasantaṃ    paṭippassaddhaṃ
@Footnote: 1 Ma. iñjati. 2 Ma. vigatagedho. 3 pahīnagedho.
Abhabbuppattikaṃ   ñāṇagginā   daḍḍhaṃ   so   vuccati   amaccharīti   vītagedho
amaccharī.
     [435]  Na  ossesu  vadate  muni  na  samesu  na  omesūti munīti
monaṃ   vuccati   ñāṇaṃ   .pe.   saṅgajālamaticca   so   muni   .   muni
seyyohamasmīti   vā   sadisohamasmīti   vā   hīnohamasmīti  vā  na  vadati
na   katheti   na   bhaṇati  na  dīpayati  na  voharatīti  na  ossesu  vadate
muni na samesu na omesu.
     [436]    Kappaṃ    neti   akappiyoti   kappoti   dve   kappā
taṇhākappo   ca   diṭṭhikappo   ca   .pe.   ayaṃ   taṇhākappo  .pe.
Ayaṃ   diṭṭhikappo  .  tassa  taṇhākappo  pahīno  diṭṭhikappo  paṭinissaṭṭho
taṇhākappassa        pahīnattā       diṭṭhikappassa       paṭinissaṭṭhattā
taṇhākappaṃ   vā   diṭṭhikappaṃ   vā   neti  na  upeti  na  upagacchati  na
gaṇhāti   na   parāmasati   nābhinivisatīti   kappaṃ   neti   .   akappiyoti
kappoti   1-   dve   kappā   taṇhākappo  ca  diṭṭhikappo  ca  .pe.
Ayaṃ   taṇhākappo   .pe.   ayaṃ   diṭṭhikappo   .   tassa  taṇhākappo
pahīno    diṭṭhikappo    paṭinissaṭṭho    tassa   taṇhākappassa   pahīnattā
diṭṭhikappassa    paṭinissaṭṭhattā   taṇhākappaṃ   vā   diṭṭhikappaṃ   vā   na
kappeti   na   janeti   na   sañjaneti   na  nibbatteti  nābhinibbattetīti
kappaṃ neti akappiyo. Tenāha bhagavā
@Footnote: 1 Ma. kappāti.
              Vītagedho amaccharī             na ossesu vadate muni
              na samesu na omesu          kappaṃ neti akappiyoti.
     [437] Yassa loke sakaṃ natthi       asatā ca na socati
               dhammesu ca na gacchati        sa ve santoti vuccati.
     [438]  Yassa  loke  sakaṃ  natthīti  yassāti  arahato khīṇāsavassa.
[1]-  Sakaṃ  natthīti  yassa  2-  mayhaṃ  vā  idaṃ  paresaṃ  vā idanti kiñci
rūpagataṃ      vedanāgataṃ      saññāgataṃ      saṅkhāragataṃ      viññāṇagataṃ
gahitaṃ    parāmaṭṭhaṃ    abhiniviṭṭhaṃ    ajjhositaṃ    adhimuttaṃ   natthi   .pe.
Ñāṇagginā daḍḍhanti yassa loke sakaṃ natthi.
     [439]   Asatā  ca  na  socatīti  vipariṇataṃ  vā  vatthuṃ  na  socati
vipariṇatasmiṃ   vā   vatthusmiṃ   na   socati   cakkhu   me   vipariṇatanti  na
socati  sotaṃ  me  ghānaṃ  me  jivhā  me  kāyo  me  mano  me rūpā
me   saddā   me   gandhā  me  rasā  me  phoṭṭhabbā  me  kulaṃ  me
gaṇo  me  āvāso  me  lābho  me  yaso  me  pasaṃsā  me  sukhaṃ me
cīvaraṃ   me  piṇḍapāto  me  senāsanaṃ  me  gilānapaccayabhesajjaparikkhāro
me  mātā  me  pitā  me  bhātā  me  bhaginī  me putto me dhītā me
mittā   me   amaccā   me  ñātakā  me  sālohitā  me  vipariṇatāti
na   socati  na  kilamati  na  paridevati  na  urattāḷiṃ  kandati  na  sammohaṃ
āpajjatīti evampi asatā ca na socati.
     {439.1}      Athavā      asātāya      dukkhāya     vedanāya
phuṭṭho           pareto           samohito          samannāgato
@Footnote: 1 Ma. loke. 2 tassa. 3 Ma. asantāya.
Na   socati  na  kilamati  na  paridevati  na  urattāḷiṃ  kandati  na  sammohaṃ
āpajjati   .   cakkhurogena  phuṭṭho  pareto  samohito  samannāgato  na
socati   na   kilamati   na   paridevati  na  urattāḷiṃ  kandati  na  sammohaṃ
āpajjati   .   sotarogena   ghānarogena   jivhārogena   kāyarogena
sīsarogena   kaṇṇarogena   mukharogena   dantarogena   kāsena   sāsena
pināsena   ḍahena   jarena   kucchirogena   mucchāya  pakkhandikāya  sulāya
visūcikāya  kuṭṭhena  gaṇḍena  kilāsena  sosena  apamārena  dadduyā  1-
kaṇḍuyā   kacchuyā   rakhasāya   vitacchikāya  lohitena  pittena  madhumehena
aṃsāya   pīḷakāya   bhagandalāya   2-   pittasamuṭṭhānehi   3-  ābādhehi
semhasamuṭṭhānehi   ābādhehi  vātasamuṭṭhānehi  ābādhehi  sannipātikehi
ābādhehi    utupariṇāmajehi   ābādhehi   visamaparihārajehi   ābādhehi
opakkamikehi   ābādhehi   kammavipākajehi   ābādhehi  sītena  uṇhena
jighacchāya    pipāsāya   uccārena   passāvena   ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa-
samphassehi   phuṭṭho   pareto   samohito   samannāgato  na  socati  na
kilamati   na   paridevati   na   urattāḷiṃ  kandati  na  sammohaṃ  āpajjatīti
evampi asatā ca na socati.
     {439.2}  Athavā  asante  asaṃvijjamāne  anupalabbhiyamāne  aho
vata  me  taṃ taṃ vata me natthi siyā vata me taṃ taṃ vatāhaṃ na labhāmīti na socati
na   kilamati  na  paridevati  na  urattāḷiṃ  kandati  na  sammohaṃ  āpajjatīti
evampi asatā ca na socati.
@Footnote: 1 Yu. danduyā. 2 Po. Ma. bhagandalena. 3 Po. Ma. pittasamuṭṭhānena ābādhena.
@ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
     [440]  Dhammesu  ca  na  gacchatīti  na  chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ
gacchati  na  mohāgatiṃ  gacchati  na  bhayāgatiṃ  gacchati  na  rāgavasena  gacchati
na  dosavasena  gacchati  na  mohavasena  gacchati  na  mānavasena  gacchati  na
diṭṭhivasena   gacchati  na  uddhaccavasena  gacchati  na  vicikicchāvasena  gacchati
na  anusayavasena  gacchati  na  [1]-  vaggehi  dhammehi yāyati niyyati vuyhati
saṃhariyatīti dhammesu ca na gacchati.
     [441]  Sa  ve  santoti  vuccatīti  so  santo upasanto vūpasanto
nibbuto   paṭippassaddhoti   vuccati   kathiyati   bhaṇiyati   dīpiyati  vohariyatīti
sa ve santoti vuccati. Tenāha bhagavā
         yassa loke sakaṃ natthi      asatā ca na socati
         dhammesu ca na gacchati        sa ve santoti vuccatīti.
             Dasamo purābhedasuttaniddeso niṭṭhito.
                            ------------
@Footnote: 1 Po. Ma. ca.
               Ekādasamo kalahavivādasuttaniddeso



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 251-305. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=29&item=374&items=68&mode=bracket              Classified by content :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=29&item=374&items=68              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=29&item=374&items=68&mode=bracket              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=374&items=68&mode=bracket              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=374              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=7251              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=7251              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :