ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 21 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 13 : Sutta. Aṅ. (2): catukkanipāto
                 Suttantapitake anguttaranikayassa
                       dutiyo bhago
                        -------
                       catukkanipato
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                      Pathamapannasako
                    bhandagamavaggo pathamo
     [1]  Evamme  sutam. Ekam samayam bhagava vajjisu viharati bhandagame.
Tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu
bhagavato   paccassosum   .   bhagava  etadavoca  catunnam  bhikkhave  dhammanam
ananubodha    appativedha    evamidam    dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam
mamanceva    tumhakanca   katamesam   catunnam   ariyassa   bhikkhave   silassa
ananubodha  appativedha  evamidam  dighamaddhanam  sandhavitam  samsaritam  mamanceva
tumhakanca    ariyassa    bhikkhave   samadhissa   ananubodha   appativedha
evamidam   dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam  mamanceva  tumhakanca  ariyaya
bhikkhave    pannaya    ananubodha    appativedha   evamidam   dighamaddhanam
sandhavitam   samsaritam   mamanceva   tumhakanca   ariyaya  bhikkhave  vimuttiya
ananubodha  appativedha  evamidam  dighamaddhanam  sandhavitam  samsaritam  mamanceva
Tumhakanca   tayidam   bhikkhave   ariyam   silam   anubuddham   patividdham   ariyo
samadhi    anubuddho   patividdho   ariya   panna   anubuddha   patividdha
ariya    vimutti    anubuddha   patividdha   ucchinna   bhavatanha   khina
bhavanetti   natthidani   punabbhavoti   .   idamavoca  bhagava  idam  vatvana
sugato athaparam etadavoca sattha
         silasamadhipanna ca            vimutti ca anuttara
         anubuddha ime dhamma         gotamena yasassina.
         Iti buddho abhinnaya         dhammamakkhasi bhikkhunam
         dukkhassantakaro sattha     cakkhuma parinibbutoti.
     [2]    Catuhi    bhikkhave    dhammehi    asamannagato    imasma
dhammavinaya   papatitoti   vuccati  katamehi  catuhi  ariyena  bhikkhave  silena
asamannagato    imasma    dhammavinaya    papatitoti    vuccati   ariyena
bhikkhave    samadhina    asamannagato   imasma   dhammavinaya   papatitoti
vuccati   ariyaya   bhikkhave   pannaya  asamannagato  imasma  dhammavinaya
papatitoti    vuccati    ariyaya    bhikkhave    vimuttiya    asamannagato
imasma   dhammavinaya   papatitoti   vuccati    imehi  kho  bhikkhave  catuhi
dhammehi asamannagato imasma dhammavinaya papatitoti vuccati.
     {2.1}  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  imasma  dhammavinaya
apapatitoti  1-  vuccati  katamehi  catuhi ariyena bhikkhave silena samannagato
imasma   dhammavinaya   apapatitoti   vuccati   ariyena  bhikkhave  samadhina
@Footnote: 1 Po. Ma. appapatitoti. ito param idisameva.
Samannagato    imasma    dhammavinaya    apapatitoti    vuccati   ariyaya
bhikkhave    pannaya    samannagato    imasma   dhammavinaya   apapatitoti
vuccati     ariyaya     bhikkhave    vimuttiya    samannagato    imasma
dhammavinaya   apapatitoti   vuccati   imehi   kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi
samannagato imasma dhammavinaya apapatitoti vuccatiti.
         Cuta patanti patita          giddha ca punaragata
         katakiccam ratamrammam              sukhenanvagatam sukhanti.
     [3]   Catuhi   bhikkhave   dhammehi   samannagato  balo  abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo   [1]-   vinnunam   bahunca   apunnam   pasavati   katamehi  catuhi
ananuvicca   apariyogahetva   avannarahassa   vannam   bhasati   ananuvicca
apariyogahetva      vannarahassa     avannam     bhasati     ananuvicca
apariyogahetva   appasadaniye   thane   pasadam   upadamseti  ananuvicca
apariyogahetva   pasadaniye   thane  appasadam  upadamseti  imehi  kho
bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  balo  abyatto  asappuriso  khatam
upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo  vinnunam
bahunca apunnam pasavati.
     {3.1}  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito byatto 2-
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo     vinnunam    bahunca    punnam    pasavati    katamehi    catuhi
anuvicca         pariyogahetva         avannarahassa        avannam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ca. ito param idisameva .  2 Ma. viyatto.
Bhasati    anuvicca    pariyogahetva    vannarahassa    vannam    bhasati
anuvicca   pariyogahetva   appasadaniye   thane   appasadam  upadamseti
anuvicca   pariyogahetva   pasadaniye  thane  pasadam  upadamseti  imehi
kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  pandito  byatto  sappuriso
akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti  ananuvajjo
vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
         Yo nindiyam pasamsati                    tam va nindati yo pasamsiyo
         vicinati mukhena so kalim             kalina tena sukham na vindati.
         Appamatto ayam kali                 yo akkhesu dhanaparajayo
         sabbassapi sahapi attana     ayameva mahattaro 1- kali
         yo sugatesu manam padosaye          satam sahassanam nirabbudanam
         chattimsati panca ca abbudani     yamariyam 2- garahiya nirayam upeti
         vacam mananca panidhaya papakanti.
     [4]    Catusu   bhikkhave   micchapatipajjamano   balo   abyatto
asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti sanuvajjo
vinnunam    bahunca   apunnam   pasavati   katamesu   catusu   matari   bhikkhave
micchapatipajjamano    balo    abyatto    asappuriso    khatam   upahatam
attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo   vinnunam  bahunca
apunnam     pasavati     pitari    bhikkhave    micchapatipajjamano    .pe.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. mahantataro .  2 Ma. Yu. yamariyagarahi.
Tathagate     bhikkhave    micchapatipajjamano    .pe.    tathagatasavake
bhikkhave   micchapatipajjamano   balo  abyatto  asappuriso  khatam  upahatam
attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo   vinnunam  bahunca
apunnam    pasavati    imesu   kho   bhikkhave   catusu   micchapatipajjamano
balo   abyatto   asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo
ca hoti sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavati.
     {4.1}  Catusu  bhikkhave  [1]-  sammapatipajjamano pandito byatto
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo   vinnunam   bahunca   punnam   pasavati   katamesu   catusu   matari
bhikkhave    sammapatipajjamano    pandito   byatto   sappuriso   akkhatam
anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  vinnunam
bahunca    punnam   pasavati   pitari   bhikkhave   sammapatipajjamano   .pe.
Tathagate   bhikkhave   sammapatipajjamano  .pe.  tathagatasavake  bhikkhave
sammapatipajjamano    pandito    byatto   sappuriso   akkhatam   anupahatam
attanam   pariharati  anavajjo  ca  hoti  ananuvajjo  vinnunam  bahunca  punnam
pasavati    imesu   kho   bhikkhave   catusu   sammapatipajjamano   pandito
byatto   sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam  pariharati  anavajjo  ca
hoti ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
         Matari pitari capi              yo micchapatipajjati
         tathagate ca 2- sambuddhe   athava tassa savake
@Footnote: 1 Po. dhammesu .  2 Po. Ma. Yu. va.
         Bahunca so pasavati           apunnam tadiso naro.
         Taya [1]- adhammacariyaya     matapitusu pandita
         idheva nam garahanti              peccapayanca gacchati.
         Matari pitari capi              yo sammapatipajjati
         tathagate ca 2- sambuddhe  athava tassa savake
         bahunca so pasavati           punnampi 3- tadiso naro.
         Taya [4]- dhammacariyaya      matapitusu pandita
         idheva nam pasamsanti             pecca sagge pamodatiti.
     [5]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim
katame    cattaro    anusotagami    puggalo    patisotagami   puggalo
thitatto puggalo tinno paragato thale titthati brahmano.
     {5.1}   Katamo  ca  bhikkhave  anusotagami  puggalo  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   kame   ca  patisevati  papanca  kammam  karoti  ayam
vuccati bhikkhave anusotagami puggalo.
     {5.2}  Katamo ca bhikkhave patisotagami puggalo idha bhikkhave ekacco
puggalo  kame  ca  na  patisevati  papanca  kammam na karoti sahapi dukkhena
sahapi   domanassena  assumukhopi  rudamano  paripunnam  parisuddham  brahmacariyam
carati ayam vuccati bhikkhave patisotagami puggalo.
     {5.3}   Katamo   ca   bhikkhave   thitatto  puggalo  idha  bhikkhave
ekacco      puggalo     pancannam     orambhagiyanam     sannojananam
@Footnote: 1 Ma. nam .  2 Po. Ma. Yu. va  3 Ma. Yu. punnam etadiso naro .  4 Ma. Yu. nam.
Parikkhaya   opapatiko   hoti   tatthaparinibbayi   anavattidhammo  tasma
loka ayam vuccati bhikkhave thitatto puggalo.
     {5.4}  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  tinno paragato thale titthati
brahmano   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  asavanam  khaya  anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja  viharati  ayam  vuccati  bhikkhave  puggalo  tinno  paragato thale
titthati   brahmano   .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
               Yekeci kamesu asannata jana
               avitaraga idha kamabhogino
               punappunam jatijarupaga hi te 1-
               tanhadhipanna anusotagamino.
               Tasma hi dhiro idhupatthitasati
               kame ca pape ca asevamano
               sahapi dukkhena jaheyya kame
               patisotagamiti tamahu puggalam.
               Yo ve kilesani pahaya panca
               paripunnasekho aparihanadhammo
               cetovasippatto samahitindriyo
               sa ve thitattoti naro pavuccati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. jatijarupagami te.
               Paropara yassa samecca dhamma
               vidhupita atthagata na santi
               sa 1- vedagu vusitabrahmacariyo
               lokantagu paragatoti vuccatiti.
     [6]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim
katame   cattaro   appassuto   sutena   anupapanno  appassuto  sutena
upapanno     bahussuto     sutena    anupapanno    bahussuto    sutena
upapanno.
     {6.1}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   appassuto   hoti  sutena
anupapanno   idha   bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   appakam  sutam  hoti
suttam   geyyam  veyyakaranam  gatha  udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam
vedallam   so   tassa   appakassa   sutassa  na  atthamannaya  dhammamannaya
dhammanudhammapatipanno   hoti   evam   kho   bhikkhave  puggalo  appassuto
hoti sutena anupapanno.
     {6.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  appassuto hoti sutena upapanno
idha  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa  appakam  sutam  hoti suttam geyyam .pe.
Vedallam    so   tassa   appakassa   sutassa   atthamannaya   dhammamannaya
dhammanudhammapatipanno   hoti   evam   kho   bhikkhave  puggalo  appassuto
hoti sutena upapanno.
     {6.3}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   bahussuto   hoti   sutena
anupapanno   idha   bhikkhave  ekaccassa  puggalassa  bahum  sutam  hoti  suttam
geyyam   .pe.   vedallam   so  tassa  bahukassa  sutassa  na  atthamannaya
@Footnote: 1 Ma. sa ve muni.
Dhammamannaya    dhammanudhammapatipanno    hoti    evam    kho    bhikkhave
puggalo bahussuto hoti sutena anupapanno.
     {6.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  bahussuto  hoti sutena upapanno
idha  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa  bahum sutam hoti suttam geyyam veyyakaranam
gatha  udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  so  tassa bahukassa
sutassa     atthamannaya     dhammamannaya    dhammanudhammapatipanno    hoti
evam  kho  bhikkhave  puggalo  bahussuto  hoti sutena upapanno. Ime kho
bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Appassutopi ce hoti      silesu asamahito
         ubhayena nam garahanti           silato ca sutena ca.
         Appassutopi ce hoti      silesu susamahito
         silato nam pasamsanti           nassa sampajjate sutam.
         Bahussutopi ce hoti        silesu asamahito
         silato nam garahanti            tassa sampajjate sutam.
         Bahussutopi ce hoti         silesu susamahito
         ubhayena nam pasamsanti           silato ca sutena ca.
         Bahussutam dhammadharam             sappannam buddhasavakam
         nekkham jambonadasseva     ko tam ninditumarahati
         devapi nam pasamsanti           brahmunapi pasamsitoti.
     [7]   Cattarome  bhikkhave  viyatta  vinita  visarada  bahussuta
Dhammadhara    dhammanudhammapatipanna   sangham   sobhenti   katame   cattaro
idha   bhikkhave   bhikkhu   viyatto   vinito  visarado  bahussuto  dhammadharo
dhammanudhammapatipanno    sangham   sobheti   .   bhikkhuni   bhikkhave   .pe.
Upasako  bhikkhave  .pe.  upasika  bhikkhave  viyatta  vinita  visarada
bahussuta   dhammadhara   dhammanudhammapatipanna   sangham   sobheti   .  ime
kho   bhikkhave  cattaro  viyatta  vinita  visarada  bahussuta  dhammadhara
dhammanudhammapatipanna sangham sobhentiti.
               Yo hoti byatto ca visarado ca
               bahussuto dhammadharo ca hoti
               dhammassa hoti anudhammacari
               sa tadiso vuccati sanghasobhano.
         Bhikkhu ca silasampanno       bhikkhuni ca bahussuta
         upasako ca yo saddho      ya ca saddha upasika
         ete kho sangham sobhenti    ete hi sanghasobhanati.
     [8]   Cattarimani   bhikkhave   tathagatassa   vesarajjani   yehi
vesarajjehi     samannagato    tathagato    asabhanthanam    patijanati
parisasu    sihanadam   nadati   brahmacakkam   pavatteti   katamani   cattari
sammasambuddhassa    te    patijanato    ime   dhamma   anabhisambuddhati
tatra  vata  mam  samano va brahmano va devo va maro va brahma va
koci   va  lokasmim  sahadhammena  paticodessatiti  nimittametam  bhikkhave  na
Samanupassami   etampaham   bhikkhave   nimittam   asamanupassanto   khemappatto
abhayappatto vesarajjappatto viharami.
     {8.1}   Khinasavassa  te  patijanato  ime  asava  aparikkhinati
tatra  vata  mam  samano  va  brahmano  va devo va maro va brahma
va  koci  va  lokasmim  sahadhammena  paticodessatiti  nimittametam  bhikkhave
na   samanupassami   etampaham  bhikkhave  nimittam  asamanupassanto  khemappatto
abhayappatto vesarajjappatto viharami.
     {8.2}  Ye  kho  pana te antarayika dhamma vutta te patisevato
nalam  antarayayati  tatra  vata  mam  samano  va  brahmano  va devo
va  maro  va  brahma  va koci va lokasmim sahadhammena paticodessatiti
nimittametam    bhikkhave    na   samanupassami   etampaham   bhikkhave   nimittam
asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesarajjappatto viharami.
     {8.3}  Yassa  kho  pana  te  atthaya dhammo desito so na niyyati
takkarassa   sammadukkhakkhayayati   tatra  vata  mam  samano  va  brahmano
va  devo  va  maro  va  brahma  va  koci va lokasmim sahadhammena
paticodessatiti   nimittametam   bhikkhave  na  samanupassami  etampaham  bhikkhave
nimittam    asamanupassanto   khemappatto   abhayappatto   vesarajjappatto
viharami  .  imani  kho  bhikkhave  cattari  tathagatassa vesarajjani yehi
vesarajjehi   samannagato   tathagato  asabhanthanam  patijanati  parisasu
sihanadam nadati brahmacakkam pavattetiti.
               Yekecime vadapatha puthussita
               Yannissita samanabrahmana ca
               tathagatam patva na te bhavanti
               visaradam vadapathativattam 1-
               yo dhammacakkam abhibhuyya kevalam 2-
               pavattayi sabbabhutanukampi
               tam tadisam devamanussasettham
               satta namassanti bhavassa paragunti.
     [9]   Cattarome   bhikkhave  tanhuppada  yattha  bhikkhuno  tanha
uppajjamana   uppajjati   katame   cattaro   civarahetu   va  bhikkhave
bhikkhuno   tanha   uppajjamana   uppajjati  pindapatahetu  va  bhikkhave
bhikkhuno   tanha   uppajjamana   uppajjati  senasanahetu  va  bhikkhave
bhikkhuno    tanha    uppajjamana    uppajjati    itibhavabhavahetu   va
bhikkhave   bhikkhuno   tanha  uppajjamana  uppajjati  ime  kho  bhikkhave
cattaro    tanhuppada    yattha    bhikkhuno    tanha    uppajjamana
uppajjatiti.
         Tanhadutiyo puriso         dighamaddhana samsaram
         itthabhavannathabhavam        samsaram nativattati.
         Etamadinavam natva          tanham dukkhassa sambhavam
         vitatanho anadano      sato bhikkhu paribbajeti.
@Footnote: 1 Yu. vadapathativuttam .  2 kevalitipi.
     [10]  Cattarome  bhikkhave  yoga  katame  cattaro  kamayogo
bhavayogo   ditthiyogo  avijjayogo  .  katamo  ca  bhikkhave  kamayogo
idha   bhikkhave   ekacco   kamanam   samudayanca  atthangamanca  assadanca
adinavanca    nissarananca    yathabhutam    nappajanati    tassa    kamanam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
yathabhutam   nappajanato   yo  kamesu  kamarago  kamanandi  kamasineho
kamamuccha    kamapipasa    kamaparilaho    kamajjhosanam   kamatanha
sanuseti ayam vuccati bhikkhave kamayogo. Iti kamayogo.
     {10.1}  Bhavayogo  ca  katham  hoti  idha  bhikkhave  ekacco bhavanam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
yathabhutam     nappajanati    tassa    bhavanam    samudayanca    atthangamanca
assadanca      adinavanca     nissarananca     yathabhutam     nappajanato
yo   bhavesu   bhavarago   bhavanandi   bhavasineho   bhavamuccha   bhavapipasa
bhavaparilaho     bhavajjhosanam    bhavatanha    sanuseti    ayam    vuccati
bhikkhave bhavayogo. Iti kamayogo bhavayogo.
     {10.2}  Ditthiyogo  ca  katham  hoti  idha  bhikkhave ekacco ditthinam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
yathabhutam     nappajanati    tassa    ditthinam    samudayanca    atthangamanca
assadanca    adinavanca    nissarananca    yathabhutam    nappajanato   yo
ditthisu   ditthirago   ditthinandi   ditthisineho   ditthimuccha  ditthipipasa
ditthiparilaho    ditthijjhosanam    ditthitanha    sanuseti   ayam   vuccati
bhikkhave ditthiyogo. Iti kamayogo bhavayogo ditthiyogo.
     {10.3}  Avijjayogo  ca  katham  hoti  idha bhikkhave ekacco channam
phassayatananam     samudayanca     atthangamanca    assadanca    adinavanca
nissarananca    yathabhutam    nappajanati    tassa    channam    phassayatananam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
yathabhutam    nappajanato   ya   chasu   phassayatanesu   avijja   annanam
sanuseti  ayam  vuccati  bhikkhave  avijjayogo . Iti kamayogo bhavayogo
ditthiyogo   avijjayogo   .   sampayutto   1-   papakehi  akusalehi
dhammehi     sankilesikehi    ponobbhavikehi    sadarehi    dukkhavipakehi
ayatimjatijaramaranikehi    tasma    ayogakkhemiti   vuccati   ime   kho
bhikkhave cattaro yoga.
     {10.4}   Cattarome   bhikkhave   visamyoga   katame   cattaro
kamayogavisamyogo          bhavayogavisamyogo          ditthiyogavisamyogo
avijjayogavisamyogo    .    katamo    ca   bhikkhave   kamayogavisamyogo
idha     bhikkhave     ekacco     kamanam    samudayanca    atthangamanca
assadanca      adinavanca      nissarananca      yathabhutam     pajanati
tassa    kamanam    samudayanca    atthangamanca    assadanca   adinavanca
nissarananca   yathabhutam   pajanato   yo   kamesu   kamarago  kamanandi
kamasineho    kamamuccha    kamapipasa   kamaparilaho   kamajjhosanam
kamatanha   sa   nanuseti  ayam  vuccati  bhikkhave  kamayogavisamyogo .
Iti kamayogavisamyogo.
     {10.5}    Bhavayogavisamyogo    ca   katham   hoti   idha   bhikkhave
ekacco      bhavanam      samudayanca      atthangamanca      assadanca
adinavanca     nissarananca     yathabhutam     pajanati    tassa    bhavanam
samudayanca         atthangamanca         assadanca         adinavanca
@Footnote: 1 Ma. Yu. samyutto.
Nissarananca    yathabhutam    pajanato   yo   bhavesu   bhavarago   bhavanandi
bhavasineho     bhavamuccha     bhavapipasa     bhavaparilaho    bhavajjhosanam
bhavatanha   sa   nanuseti   ayam   vuccati  bhikkhave  bhavayogavisamyogo .
Iti kamayogavisamyogo bhavayogavisamyogo.
     {10.6}  Ditthiyogavisamyogo  ca  katham  hoti  idha  bhikkhave ekacco
ditthinam      samudayanca      atthangamanca      assadanca     adinavanca
nissarananca     yathabhutam     pajanati     tassa     ditthinam    samudayanca
atthangamanca      assadanca     adinavanca     nissarananca     yathabhutam
pajanato   yo   ditthisu   ditthirago  ditthinandi  ditthisineho  ditthimuccha
ditthipipasa        ditthiparilaho       ditthijjhosanam       ditthitanha
sa   nanuseti   ayam   vuccati   bhikkhave   ditthiyogavisamyogo   .   iti
kamayogavisamyogo bhavayogavisamyogo ditthiyogavisamyogo.
     {10.7}  Avijjayogavisamyogo  ca  katham  hoti idha bhikkhave ekacco
channam      phassayatananam      samudayanca     atthangamanca     assadanca
adinavanca     nissarananca     yathabhutam     pajanati     tassa    channam
phassayatananam     samudayanca     atthangamanca    assadanca    adinavanca
nissarananca    yathabhutam   pajanato   ya   chasu   phassayatanesu   avijja
annanam   sa   nanuseti  ayam  vuccati  bhikkhave  avijjayogavisamyogo .
Iti      kamayogavisamyogo      bhavayogavisamyogo      ditthiyogavisamyogo
avijjayogavisamyogo    .    visamyutto   papakehi   akusalehi   dhammehi
sankilesikehi        ponobbhavikehi       sadarehi       dukkhavipakehi
ayatimjatijaramaranikehi   tasma   yogakkhemiti   vuccati   .   ime  kho
bhikkhave cattaro visamyogati.
         Kamayogena samyutta         bhavayogena cubhayam
         ditthiyogena samyutta         avijjaya purakkhata
         satta gacchanti samsaram      jatimaranagamino.
         Ye ca kame parinnaya        bhavayoganca sabbaso
         ditthiyogam samuhacca           avijjanca virajayam
         sabbayogavisamyutta           te ve yogatiga 1- muniti.
                    Bhandagamavaggo pathamo
                        tassuddanam
         anubuddham papatitam              dvekhatam anusotapancamam
         appassuto ca sobhenti (vesarajjam) tanhayogena te dasati.
                       ---------
                      Caravaggo dutiyo
     [11]  Carato  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  uppajjati  kamavitakko va
byapadavitakko   va   vihimsavitakko  va  tanca  2-  bhikkhu  adhivaseti
nappajahati   na   vinodeti   na  byantikaroti  na  anabhavam  gameti  carampi
bhikkhave   bhikkhu   evambhuto   anatapi   anottappi  satatam  samitam  kusito
hinaviriyoti vuccati.
     {11.1}  Thitassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno uppajjati kamavitakko va
byapadavitakko   va  vihimsavitakko  va  tanca  2-  bhikkhu  adhivaseti
nappajahati   na   vinodeti  na  byantikaroti  na  anabhavam  gameti  thitopi
bhikkhave    bhikkhu    evambhuto    anatapi   anottappi   satatam   samitam
@Footnote: 1 Yu. yogatigaminoti .  2 Po. Ma. Yu. tance.
Kusito hinaviriyoti vuccati.
     {11.2}  Nisinnassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  uppajjati kamavitakko
va   byapadavitakko   va  vihimsavitakko  va  tanca  bhikkhu  adhivaseti
nappajahati   na  vinodeti  na  byantikaroti  na  anabhavam  gameti  nisinnopi
bhikkhave   bhikkhu   evambhuto   anatapi   anottappi  satatam  samitam  kusito
hinaviriyoti vuccati.
     {11.3}   Sayanassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  jagarassa  uppajjati
kamavitakko   va   byapadavitakko   va   vihimsavitakko   va   tanca
bhikkhu   adhivaseti  nappajahati  na  vinodeti  na  byantikaroti  na  anabhavam
gameti    sayanopi    bhikkhave   bhikkhu   jagaro   evambhuto   anatapi
anottappi satatam samitam kusito hinaviriyoti vuccati.
     {11.4}  Carato  cepi  bhikkhave  bhikkhuno uppajjati kamavitakko va
byapadavitakko   va   vihimsavitakko   va   tanca   bhikkhu  nadhivaseti
pajahati   vinodeti   byantikaroti  anabhavam  gameti  carampi  bhikkhave  bhikkhu
evambhuto   atapi   ottappi   satatam   samitam  araddhaviriyo  pahitattoti
vuccati.
     {11.5}  Thitassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno uppajjati kamavitakko va
byapadavitakko  va  vihimsavitakko  va  tanca  bhikkhu  nadhivaseti pajahati
vinodeti  byantikaroti  anabhavam  gameti  thitopi  bhikkhave  bhikkhu  evambhuto
atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati.
     {11.6}  Nisinnassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  uppajjati kamavitakko
va  byapadavitakko  va  vihimsavitakko va tanca bhikkhu nadhivaseti pajahati
Vinodeti   byantikaroti   anabhavam   gameti   nisinnopi   bhikkhave   bhikkhu
evambhuto   atapi   ottappi   satatam   samitam  araddhaviriyo  pahitattoti
vuccati.
     {11.7}   Sayanassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  jagarassa  uppajjati
kamavitakko   va  byapadavitakko  va  vihimsavitakko  va  tanca  bhikkhu
nadhivaseti   pajahati   vinodeti  byantikaroti  anabhavam  gameti  sayanopi
bhikkhave   bhikkhu   jagaro   evambhuto   atapi   ottappi  satatam  samitam
araddhaviriyo pahitattoti vuccatiti.
         Caram va yadi va tittham          nisinno udava sayam
         yo vitakkam vitakketi         papakam gehanissitam
         kummaggam patipanno so    mohaneyyesu mucchito
         abhabbo tadiso bhikkhu     phutthum sambodhimuttamam.
         Yo caram vapi tittham va        nisinno udava sayam
         vitakkam samayitvana           vitakkupasame rato
         bhabbo so tadiso bhikkhu  phutthum sambodhimuttamanti.
     [12]    Sampannasila    bhikkhave    viharatha    sampannapatimokkha
patimokkhasamvarasamvuta   viharatha   acaragocarasampanna  anumattesu  vajjesu
bhayadassavino   samadaya  sikkhatha  sikkhapadesu  .  sampannasilanam  bhikkhave
viharatam  sampannapatimokkhanam  patimokkhasamvarasamvutanam  viharatam  acaragocara-
sampannanam    anumattesu    vajjesu   bhayadassavinam   samadaya   sikkhatam
sikkhapadesu   kimassa   uttarikaraniyam   carato   cepi   bhikkhave   bhikkhuno
Abhijja  ...  byapado  vigato  hoti thinamiddham ... Uddhaccakukkuccam ...
Vicikiccha   pahina   hoti   araddham   hoti   viriyam   asallinam  upatthita
sati   appamuttha   passaddho  kayo  asaraddho  samahitam  cittam  ekaggam
carampi  bhikkhave  bhikkhu  evambhuto  atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo
pahitattoti vuccati.
     {12.1}  Thitassa  cepi bhikkhave bhikkhuno ... Nisinnassa cepi bhikkhave
bhikkhuno  ...  sayanassa  cepi  bhikkhave  bhikkhuno  jagarassa abhijjha ...
Byapado  vigato  hoti  thinamiddham  ...  uddhaccakukkuccam  ...  vicikiccha
pahina   hoti  araddham  hoti  viriyam  asallinam  upatthita  sati  appamuttha
passaddho  kayo  asaraddho  samahitam  cittam  ekaggam  sayanopi  bhikkhave
bhikkhu   jagaro  evambhuto  atapi  ottappi  satatam  samitam  araddhaviriyo
pahitattoti vuccatiti.
         Yatancare yatam titthe           yatam acche yatam saye
         yatam samminjaye bhikkhu        yatametam pasaraye
         uddham tiriyam apacinam           yavata jagato gati
         samavekkhita ca dhammanam     khandhanam udayabbayam
         cetosamathasamicim              sikkhamanam sadasatim 1-
         satatam pahitattoti            ahu bhikkhum tathavidhanti.
     [13]   Cattarimani   bhikkhave   sammappadhanani  katamani  cattari
idha  bhikkhave  bhikkhu  anuppannanam  papakanam  akusalanam dhammanam anuppadaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. sadasatam.
Chandam   janeti   vayamati   viriyam   arabhati   cittam   pagganhati   padahati
uppannanam  papakanam  akusalanam  dhammanam  pahanaya  chandam  janeti vayamati
viriyam    arabhati    cittam   pagganhati   padahati   anuppannanam   kusalanam
dhammanam   uppadaya   chandam   janeti   vayamati   viriyam   arabhati  cittam
pagganhati   padahati   uppannanam   kusalanam  dhammanam  thitiya  asammosaya
bhiyyobhavaya   vepullaya   bhavanaya  paripuriya  chandam  janeti  vayamati
viriyam    arabhati   cittam   pagganhati   padahati   imani   kho   bhikkhave
cattari sammappadhananiti.
               Sammappadhana maradheyyabhibhuta 1-
               te asita jatimaranabhayassa paragu
               te tusita jetvana maram savahanam
     te aneja (sabbam) namucibalam upativatta (te sukhitati)
     [14]  Cattarimani  bhikkhave  padhanani katamani cattari samvarappadhanam
pahanappadhanam       bhavanappadhanam      anurakkhanappadhanam      katamanca
bhikkhave   samvarappadhanam   idha   bhikkhave   bhikkhu  cakkhuna  rupam  disva  na
nimittaggahi    hoti    nanubyanjanaggahi   yatvadhikaranamenam   cakkhundriyam
asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa    papaka    akusala    dhamma
anvassaveyyum  tassa  samvaraya  patipajjati  rakkhati  cakkhundriyam  cakkhundriye
samvaram  apajjati  sotena  saddam  sutva  ... Ghanena gandham ghayitva ...
Jivhaya  rasam  sayitva  ...  kayena photthabbam phusitva ... Manasa dhammam
@Footnote: 1 Yu. maradheyyadhibhuno.
Vinnaya   na   nimittaggahi   hoti   nanubyanjanaggahi   yatvadhikaranamenam
manindriyam   asamvutam   viharantam  abhijjhadomanassa  papaka  akusala  dhamma
anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati  rakkhati  manindriyam  manindriye
samvaram apajjati idam vuccati bhikkhave samvarappadhanam.
     {14.1}   Katamanca   bhikkhave   pahanappadhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
uppannam    kamavitakkam    nadhivaseti   pajahati   vinodeti   byantikaroti
anabhavam  gameti  uppannam  byapadavitakkam  ...  uppannam vihimsavitakkam ...
Uppannuppanne   papake  akusale  dhamme  nadhivaseti  pajahati  vinodeti
byantikaroti anabhavam gameti idam vuccati bhikkhave pahanappadhanam.
     {14.2}   Katamanca   bhikkhave  bhavanappadhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
satisambojjhangam    bhaveti    vivekanissitam    viraganissitam    nirodhanissitam
vossaggaparinamim   dhammavicayasambojjhangam   bhaveti   ...  viriyasambojjhangam
bhaveti  ...  pitisambojjhangam  bhaveti  ...  passaddhisambojjhangam bhaveti
...   samadhisambojjhangam   bhaveti   ...  upekkhasambojjhangam  bhaveti
vivekanissitam   viraganissitam   nirodhanissitam   vossaggaparinamim   idam  vuccati
bhikkhave bhavanappadhanam.
     {14.3}   Katamanca   bhikkhave   anurakkhanappadhanam   idha   bhikkhave
bhikkhu     uppannam     bhaddakam    samadhinimittam    anurakkhati    atthikasannam
pulavakasannam        vinilakasannam        vipubbakasannam        vicchiddakasannam
uddhumatakasannam     idam    vuccati    bhikkhave    anurakkhanappadhanam   .
Imani kho bhikkhave cattari padhananiti.
         Samvaro ca pahananca           bhavana anurakkhana
         Ete padhana cattaro       desitadiccabandhuna
         yehi bhikkhu idhatapi            khayam dukkhassa papuneti.
     [15]   Catasso   ima  bhikkhave  aggapannattiyo  katama  catasso
etadaggam    bhikkhave   attabhavinam   yadidam   rahu   asurindo   etadaggam
bhikkhave    kamabhoginam   yadidam   raja   mandhata   etadaggam   bhikkhave
adhipateyyanam   yadidam   maro   papima   sadevake   bhikkhave   loke
samarake    sabrahmake    sassamanabrahmaniya    pajaya   sadevamanussaya
tathagato   aggamakkhayati   araham   sammasambuddho   ima   kho  bhikkhave
catasso aggapannattiyoti.
         Rahuggam attabhavinam           mandhata kamabhoginam
         maro adhipateyyanam          iddhiya yasasa jalam
         uddham tiriyam apacinam             yavata jagato gati
         sadevakassa lokassa           buddho aggam 1- pavuccatiti.
     [16]  Cattarimani  *-  bhikkhave  sokhummani  katamani cattari idha
bhikkhave   bhikkhu   rupasokhummena   samannagato   hoti  paramena  tena  ca
rupasokhummena   annam   rupasokhummam   uttaritaram   va   panitataram   va  na
samanupassati   tena   ca   rupasokhummena  annam  rupasokhummam  uttaritaram  va
panitataram    va   na   pattheti   vedanasokhummena   samannagato   hoti
sannasokhummena  samannagato  hoti  sankharasokhummena  samannagato  hoti
paramena   tena   ca   sankharasokhummena  annam  sankharasokhummam  uttaritaram
@Footnote: 1 Po. Ma. aggoti.
@* mikar—kr khagoe cattaramani peDna cattarimani
Va   panitataram   va   na  samanupassati  tena  ca  sankharasokhummena  annam
sankharasokhummam   uttaritaram   va  panitataram  va  na  pattheti  imani  kho
bhikkhave cattari sokhummaniti.
         Rupasokhummatam natva          vedanananca sambhavam
         sanna yato samudeti          attham gacchati yattha ca
         sankhare parato natva       dukkhato no ca attato
         sa ve sammaddaso bhikkhu      santo santipade rato
         dhareti antimam deham            jetva maram savahananti.
     [17]   Cattarimani   bhikkhave   agatigamanani   katamani   cattari
chandagatim    gacchati    dosagatim   gacchati   mohagatim   gacchati   bhayagatim
gacchati imani kho bhikkhave cattari agatigamananiti.
         Chanda dosa bhaya moha    yo dhammam ativattati
         nihiyati tassa yaso               kalapakkheva candimati.
     [18]   Cattarimani   bhikkhave   nagatigamanani   katamani  cattari
na   chandagatim   gacchati   na   dosagatim   gacchati   na  mohagatim  gacchati
na bhayagatim gacchati imani kho bhikkhave cattari nagatigamananiti.
         Chanda dosa bhaya moha     yo dhammam nativattati
         apurati tassa yaso               sukkapakkheva candimati.
     [19]   Cattarimani   bhikkhave   agatigamanani   katamani   cattari
chandagatim    gacchati    dosagatim   gacchati   mohagatim   gacchati   bhayagatim
Gacchati imani kho bhikkhave cattari agatigamananiti.
         Chanda dosa bhaya moha     yo dhammam ativattati
         nihiyati tassa yaso                kalapakkheva candimati.
     Cattarimani    bhikkhave    nagatigamanani   katamani   cattari   na
chandagatim    gacchati    na   dosagatim   gacchati   na   mohagatim   gacchati
na bhayagatim gacchati imani kho bhikkhave cattari nagatigamananiti.
         Chanda dosa bhaya moha     yo dhammam nativattati
         apurati tassa yaso               sukkapakkheva candimati.
     [20]  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhattuddesako yathabhatam
nikkhitto   evam   niraye   katamehi   catuhi  chandagatim  gacchati  dosagatim
gacchati   mohagatim   gacchati   bhayagatim   gacchati   imehi   kho   bhikkhave
catuhi   dhammehi   samannagato   bhattuddesako   yathabhatam  nikkhitto  evam
niraye   .  catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhattuddesako  yathabhatam
nikkhitto   evam   sagge   katamehi   catuhi   na   chandagatim  gacchati  na
dosagatim  gacchati  na  mohagatim  gacchati  na  bhayagatim  gacchati  imehi  kho
bhikkhave    catuhi    dhammehi    samannagato    bhattuddesako    yathabhatam
nikkhitto evam saggeti.
               Yekeci kamesu asannata jana
               adhammika honti adhammagarava
               chanda ca dosa ca bhaya ca gamino
               Parisakasato 1- ca panesa vuccati
               evam hi vuttam samanena janata
               tasma hi te sappurisa pasamsiya
               dhamme thita ye na karonti papakam
               na chandadosa na bhaya ca gamino.
               Parisaya mando ca panesa vuccati
               evam hi vuttam samanena janatati.
                     Caravaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         caram silam padhanani           samvaram pannattipancamam
         sokhummam tayo agati          bhattuddesena te dasati.
                      -----------
                     Uruvelavaggo tatiyo
     [21]  Ekam  samayam  bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame  .  tatra  kho  bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te
bhikkhu   bhagavato   paccassosum  .  bhagava  etadavoca  ekamidaham  bhikkhave
samayam   uruvelayam   viharami  najja  neranjaraya  tire  ajapalanigrodhe
pathamabhisambuddho    tassa    mayham    bhikkhave   rahogatassa   patisallinassa
evam   cetaso   parivitakko   udapadi   dukkham   kho   agaravo  viharati
appatisso    kannukho   aham   samanam   va   brahmanam   va   sakkatva
@Footnote: 1 Yu. parisakkasavo.
Garum   katva   upanissaya  vihareyyanti  tassa  mayham  bhikkhave  etadahosi
aparipurassa   kho   me   1-  silakkhandhassa  paripuriya  annam  samanam  va
brahmanam  va  sakkatva  garum  katva  2-  upanissaya  vihareyyam  na kho
panaham  passami  sadevake  loke  samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya
pajaya   sadevamanussaya   annam   samanam   va   brahmanam   va  attana
silasampannataram   yamaham   sakkatva   garum   katva   upanissaya   vihareyyam
aparipurassa  kho  me  1-  ...  samadhikkhandhassa ... Pannakkhandhassa ...
Vimuttikkhandhassa   paripuriya   annam  samanam  va  brahmanam  va  sakkatva
garum   katva   upanissaya  vihareyyam  na  kho  panaham  passami  sadevake
loke   samarake  sabrahmake  sassamanabrahmaniya  pajaya  sadevamanussaya
annam   samanam   va   brahmanam   va   attana   vimuttisampannataram  yamaham
sakkatva   garum   katva   upanissaya  vihareyyanti  tassa  mayham  bhikkhave
etadahosi   yannunaham   yopayam   dhammo   maya   abhisambuddho   tameva
dhammam sakkatva garum katva upanissaya vihareyyanti.
     {21.1}   Athakho   bhikkhave   brahma   sahampati   mama   cetasa
cetoparivitakkamannaya    seyyathapi   nama   balava   puriso   samminjitam
va   baham   pasareyya   pasaritam   va   baham  samminjeyya  evameva
brahmaloke   antarahito   mama   purato  paturahosi  .  athakho  bhikkhave
brahma    sahampati    ekamsam   uttarasangam   karitva   dakkhinajanumandalam
pathaviyam         nihantva        yenaham        tenanjalimpanametva
@Footnote: 1 Ma. Yu. aham .  2 garukatva. ito param idisameva.
Mam  etadavoca  evametam  bhagava  evametam  sugata  yepi te bhante ahesum
atitamaddhanam    arahanto   sammasambuddha   tepi   bhagavanto   dhammamyeva
sakkatva   garum  katva  upanissaya  viharimsu  yepi  te  bhante  bhavissanti
anagatamaddhanam   arahanto   sammasambuddha   tepi   bhagavanto  dhammamyeva
sakkatva   garum  katva  upanissaya  viharissanti  bhagavapi  bhante  etarahi
araham   sammasambuddho   dhammamyeva   sakkatva   garum   katva  upanissaya
viharatuti idamavoca brahma sahampati idam vatva athaparam etadavoca
         ye ca atita 1- sambuddha     ye ca buddha anagata
         yo cetarahi sambuddho          bahunnam sokanasano
         sabbe saddhammagaruno          viharimsu 2- vihati ca
         athapi viharissanti              esa buddhana dhammata
         tasma hi attakamena          mahattamabhikankhata
         saddhammo garukatabbo        saram buddhana sasananti.
     Idamavoca  bhikkhave  brahma  sahampati  idam  vatva  mam abhivadetva
detva  padakkhinam  katva  tatthevantaradhayi  .  idha  3-  khvaham  bhikkhave
brahmuno   ajjhesanam   viditva   attano   ca   patirupam  yopayam  dhammo
maya   abhisambuddho   tameva   dhammam   sakkatva  garum  katva  upanissaya
vihasim   yato   ca   kho  bhikkhave  sanghopi  mahattena  samannagato  atha
@Footnote: 1 Yu. yecabbhatita .  2 Ma. Yu. vihamsu viharanti ca .  3 Po. Ma. Yu. atha.
Me sanghepi garavoti.
     [22]   Ekamidaham   bhikkhave   samayam  uruvelayam  viharami  najja
neranjaraya    tire    ajapalanigrodhe   pathamabhisambuddho   .   athakho
bhikkhave     sambahula     brahmana     jinna    vuddha    mahallaka
addhagata    vayoanuppatta    yenaham    tenupasankamimsu    upasankamitva
maya    saddhim   sammodimsu   sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva
ekamantam   nisidimsu   ekamantam   nisinna   kho  bhikkhave  te  brahmana
mam   etadavocum  sutam  metam  bho  gotama  na  samano  gotamo  brahmane
jinne    vuddhe    mahallake    addhagate   vayoanuppatte   abhivadeti
va  paccuttheti  va  asanena  va  nimantetiti  tayidam  bho gotama tatheva
na   hi   bhavam   gotamo  brahmane  jinne  vuddhe  mahallake  addhagate
vayoanuppatte    abhivadeti   va   paccuttheti   va   asanena   va
nimanteti tayidam bho gotama na sampannamevati.
     {22.1}   Tassa  mayham  bhikkhave  etadahosi  nacayime  ayasmanto
jananti  theram  va  therakarane  va  dhammeti  1-  vuddho  cepi bhikkhave
hoti  asitiko  va  navutiko  va  vassasatiko  va  jatiya  so ca hoti
akalavadi   abhutavadi   anatthavadi   adhammavadi   avinayavadi  anidhanavatim
vacam    bhasita    akalena    anapadesam    apariyantavatim   anatthasanhitam
athakho  so  balo  therotveva  sankham  gacchati  daharo cepi bhikkhave hoti
yuva   susu   2-  kalakeso  bhadrena  yobbanena  samannagato  pathamena
@Footnote: 1 Yu. dhamme .  2 Ma. Yu. susu.
Vayasa  so  ca  hoti  kalavadi  bhutavadi  atthavadi  dhammavadi  vinayavadi
nidhanavatim   vacam   bhasita   kalena   sapadesam  pariyantavatim  atthasanhitam
athakho  so  pandito  therotveva  sankham  gacchati  .  cattarome bhikkhave
therakarana   dhamma  katame  cattaro  idha  bhikkhave  bhikkhu  silava  hoti
patimokkhasamvarasamvuto     viharati     acaragocarasampanno     anumattesu
vajjesu   bhayadassavi   samadaya   sikkhati   sikkhapadesu  bahussuto  hoti
sutadharo   sutasannicayo   ye   te  dhamma  adikalyana  majjhekalyana
pariyosanakalyana     sattham     sabyanjanam    kevalaparipunnam    parisuddham
brahmacariyam   abhivadanti   tatharupassa   dhamma   bahussuta   honti  dhata
vacasa    paricita    manasanupekkhita    ditthiya   suppatividdha   catunnam
jhananam    abhicetasikanam    ditthadhammasukhaviharanam    nikamalabhi    hoti
akicchalabhi    akasiralabhi    asavanam    khaya    anasavam   cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharati. Ime kho bhikkhave cattaro therakarana dhammati.
         Yo uddhatena cittena            samphanca bahubhasati
         asamahitasankappo             asaddhammarato mato 1-
         ara so thavareyyamha       papaditthi anadaro.
         Yo ca silena sampanno         sutava patibhanava
         samyutto thiradhammesu 2-        pannayattham vipassati
@Footnote: 1 Ma. Yu. mago .  2 Ma. Yu. sannato dhiro dhammesu.
         Paragu sabbadhammanam            akhilo patibhanava
         pahinajatimarano                 brahmacariyassa kevali
         tamaham vadami theroti             yassa no santi asava
         asavanam khaya bhikkhu             so 1- theroti pavuccatiti.
     [23]  Loko  bhikkhave  tathagatena  abhisambuddho lokasma tathagato
visamyutto   lokasamudayo   bhikkhave   tathagatena  abhisambuddho  lokasamudayo
tathagatassa    pahino   lokanirodho   bhikkhave   tathagatena   abhisambuddho
lokanirodho     tathagatassa     sacchikato    lokanirodhagamini    patipada
bhikkhave   tathagatena   abhisambuddha  lokanirodhagamini  patipada  tathagatassa
bhavita   .   yam  bhikkhave  sadevakassa  lokassa  samarakassa  sabrahmakassa
sassamanabrahmaniya   pajaya   sadevamanussaya   dittham   sutam  mutam  vinnatam
pattam  pariyesitam  anuvicaritam  manasa  samma  tam  2-  tathagatena abhisambuddham
tasma tathagatoti vuccati.
     {23.1}   Yanca  bhikkhave  rattim  tathagato  anuttaram  sammasambodhim
abhisambujjhati      yanca     rattim     anupadisesaya     nibbanadhatuya
parinibbayati   yam   etasmim   antare   bhasati   lapati  niddisati  sabbantam
tatheva   hoti   no   annatha  tasma  tathagatoti  vuccati  .  yathavadi
bhikkhave   tathagato   tathakari   yathakari   tathavadi   iti   yathavadi
tathakari   yathakari  tathavadi  tasma  tathagatoti  vuccati  .  sadevake
bhikkhave    loke   samarake   sabrahmake   sassamanabrahmaniya   pajaya
@Footnote: 1 Yu. soti natthi .  2 Ma. Yu. sabbam.
Sadevamanussaya    tathagato   abhibhu   anabhibhuto   annadatthudaso   vasavatti
tasma tathagatoti vuccatiti.
         Sabbalokam abhinnaya           sabbaloke yathatatham 1-
         sabbalokavisamyutto             sabbaloke anussayo
         sa ve sabbabhibhu dhiro            sabbaganthappamocano
         phutthassa parama santi           nibbanam akutobhayam
         esa khinasavo buddho          anigho chinnasamsayo
         sabbakammakkhayam patto         vimutto upadhisamkhaye.
         Evam so 2- bhagava buddho     esa siho anuttaro
         sadevakassa lokassa             brahmacakkam pavattayi.
         Iti deva manussa ca             ye buddham saranam gata
         sangamma nam namassanti          mahantam vitasaradam.
         Danto damayatam settho          santo samayatam isi
         mutto mocayatam aggo          tinno tarayatam varo
         iti hetam namassanti             mahantam vitasaradam.
         Sadevakasmim lokasmim             natthi te 3- patipuggaloti.
     [24]   Ekam   samayam  bhagava  sakete  viharati  kalakarame .
Tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu
bhagavato   paccassosum   .   bhagava   etadavoca  yam  bhikkhave  sadevakassa
@Footnote: 1 Yu. yatha tatha .  2 Ma. Yu. esa .  3 Ma. me.
Lokassa     samarakassa     sabrahmakassa    sassamanabrahmaniya    pajaya
sadevamanussaya   dittham   sutam   mutam   vinnatam  pattam  pariyesitam  anuvicaritam
manasa   tamaham   janami   yam   bhikkhave  sadevakassa  lokassa  samarakassa
sabrahmakassa     sassamanabrahmaniya    pajaya    sadevamanussaya    dittham
sutam   mutam  vinnatam  pattam  pariyesitam  anuvicaritam  manasa  tamaham  abbhannasim
tam  tathagatassa  viditam  tam  tathagate  1- na upatthasi yam bhikkhave sadevakassa
lokassa   ...   dittham   sutam   mutam  vinnatam  pattam  pariyesitam  anuvicaritam
manasa   tamaham   janamiti   vadeyyam   tam   mamassa   musa   ...  tamaham
janami  ca  na  ca  janamiti  vadeyyam tam pissa tadisameva ... Tamaham neva
janami   na  na  janamiti  vadeyyam  tam  mamassa  kali  iti  kho  bhikkhave
tathagato   dittha   datthabbam   dittham   na   mannati   adittham   na  mannati
datthabbam   na  mannati  ditthanam  2-  na  mannati  suta  3-  sotabbam  sutam
na   mannati   assutam   na   mannati   sotabbam   na   mannati  sutanam  4-
na   mannati   muta   5-   motabbam   mutam  na  mannati  amutam  na  mannati
motabbam    na    mannati   mutanam   6-   na   mannati   vinnata   7-
vinnatabbam     vinnatam     na     mannati    avinnatam    na    mannati
vinnatabbam na mannati vinnatanam 8- na mannati
     {24.1}   iti   kho   bhikkhave  tathagato  ditthasutamutavinnatabbesu
dhammesu   tadisova  9-  tadi  tamha  ca  pana  tadimha  anno  tadi
uttaritaro va panitataro va natthiti vadamiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. tathagato .  2 Ma. Yu. dattharam .  3 Ma. Yu. stva .  4 Ma. Yu. sotaram.
@5 Ma. Yu. mutva .  6 Ma. Yu. motaram .  7 Ma. Yu. vinnatva.
@8 Ma. Yu. vinnataram. 9 Ma. tadiyeva. Yu. tadiseyeva.
               Yankinci dittham ca 1- sutam mutam va
               ajjhositam saccamutam paresam
               na tesu tadi sayasamvutesu
               saccam musavapi param daheyya.
               Etanca sallam patikacca disva
               ajjhosita yattha paja visatta
               janami passami tatheva etam
               ajjhositam natthi tathagatananti.
     [25]  Nayidam  bhikkhave  brahmacariyam  vussati  janakuhanattham na janalapanattham
na   labhasakkarasilokanisamsattham   na  itivadappamokkhanisamsattham  na  iti  mam
jano  janatuti  athakho  idam  bhikkhave  brahmacariyam vussati samvarattham pahanattham
viragattham nirodhatthanti.
         Samvarattham pahanattham            brahmacariyam anitiham
         adesayi so bhagava             nibbanogadhagaminam
         esa maggo mahantehi        anuyato mahesibhi.
         Ye ca tam patipajjanti           yatha buddhena desitam
         dukkhassantam karissanti      satthusasanakarinoti.
     [26]  Ye  te  bhikkhave  bhikkhu  kuha  thaddha  lapa singi unnala
asamahita   na   me   te   bhikkhave  bhikkhu  mamaka  apagata  ca  te
@Footnote: 1 Ma. va.
Bhikkhave   bhikkhu   imasma   dhammavinaya   na  ca  te  imasmim  dhammavinaye
vuddhim  virulhim  vepullam  apajjanti  .  ye  ca  kho  te  bhikkhave  bhikkhu
nikkuha   nillapa   dhira  atthaddha  susamahita  te  kho  me  bhikkhave
bhikkhu   mamaka   anapagata  ca  te  bhikkhave  bhikkhu  imasma  dhammavinaya
te ca imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjantiti.
         Kuha thaddha lapa singi       unnala casamahita
         na te dhamme viruhanti          sammasambuddhadesite.
         Nikkuha nillapa dhira        atthaddha susamahita
         te ve dhamme viruhanti          sammasambuddhadesiteti.
     [27]   Cattarimani   bhikkhave   appani   ca  sulabhani  ca  tani
ca   anavajjani   katamani   cattari   pamsukulam  bhikkhave  civaranam  appanca
sulabhanca     tanca     anavajjam    pindiyalopo    bhikkhave    bhojananam
appanca    sulabhanca   tanca   anavajjam   rukkhamulam   bhikkhave   senasananam
appanca    sulabhanca    tanca   anavajjam   putimuttam   bhikkhave   bhesajjanam
appanca   sulabhanca   tanca   anavajjam   imani   kho   bhikkhave   cattari
appani   ca   sulabhani   ca   tani  ca  anavajjani  yato  kho  bhikkhave
bhikkhu   appena   ca   santuttho  hoti  sulabhena  ca  idamassaham  annataram
samannanganti 1- vadamiti.
         Anavajjena tutthassa           appena sulabhena ca
@Footnote: 1 Yu. samanananti.
         Na senasanamarabbha            civaram panabhojanam
         vighato hoti cittassa       disa na patihannati.
         Ye cassa dhamma akkhata     samannassanulomika
         adhiggahita tutthassa           appamattassa bhikkhunoti 1-.
     [28]   Cattarome   bhikkhave   ariyavamsa   agganna   rattanna
vamsanna    porana    asamkinna    asamkinnapubba    na   samkiyanti   na
samkiyissanti    appatikuttha    samanehi    brahmanehi    vinnuhi    katame
cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu   santuttho  hoti  itaritarena  civarena
itaritaracivarasantutthiya    ca    vannavadi   na   ca   civarahetu   anesanam
appatirupam   apajjati   aladdha   ca   civaram   na   paritassati  laddha  ca
civaram    agadhito    amucchito    anajjhapanno    2-    adinavadassavi
nissaranapanno    paribhunjati    taya    ca    pana   itaritaracivarasantutthiya
nevattanukkamseti   no   param   vambheti  yo  hi  tattha  dakkho  analaso
sampajano   patissato   ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu  porane  agganne
ariyavamse thito.
     {28.1}   Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  santuttho  hoti  itaritarena
pindapatena    itaritarapindapatasantutthiya    ca    vannavadi    na    ca
pindapatahetu     anesanam     appatirupam     apajjati    aladdha    ca
pindapatam   na   paritassati   laddha   ca   pindapatam   agadhito  amucchito
anajjhapanno adinavadassavi nissaranapanno
paribhunjati       taya      ca      pana      itaritarapindapatasantutthiya
@Footnote: 1 Ma. Yu. sikkhatoti .  2 Ma. Yu. anajjhopanno. ito param idisameva.
Nevattanukkamseti   no   param   vambheti  yo  hi  tattha  dakkho  analaso
sampajano   patissato   ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu  porane  agganne
ariyavamse thito.
     {28.2}   Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  santuttho  hoti  itaritarena
senasanena    itaritarasenasanasantutthiya    ca    vannavadi    na    ca
senasanahetu   anesanam   appatirupam   apajjati   aladdha   ca  senasanam
na   paritassati   laddha   ca  senasanam  agadhito  amucchito  anajjhapanno
adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati     taya     ca    pana
itaritarasenasanasantutthiya    nevattanukkamseti    no    param    vambheti
yo   hi   tattha   dakkho   analaso   sampajano  patissato  ayam  vuccati
bhikkhave bhikkhu porane agganne ariyavamse thito.
     {28.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu bhavanaramo hoti bhavanarato
pahanaramo    hoti   pahanarato   taya   ca   pana   bhavanaramataya
bhavanaratiya     pahanaramataya     pahanaratiya     nevattanukkamseti
no  param  vambheti  yo  hi  tattha  dakkho  analaso  sampajano  patissato
ayam   vuccati   bhikkhave   bhikkhu  porane  agganne  ariyavamse  thito .
Ime    kho    bhikkhave    cattaro   ariyavamsa   agganna   rattanna
vamsanna     porana     asamkinna     asamkinnapubba    na    samkiyanti
na samkiyissanti appatikuttha samanehi brahmanehi vinnuhi.
     {28.4}  Imehi  ca  pana  bhikkhave  catuhi  ariyavamsehi  samannagato
bhikkhu  puratthimaya  cepi  disaya  viharati  sveva  aratim  sahati  na  tam arati
sahati   pacchimaya   cepi   disaya  viharati  ...  uttaraya  cepi  disaya
Viharati   ...   dakkhinaya  cepi  disaya  viharati  sveva  aratim  sahati  na
tam    arati    sahati    tam   kissa   hetu   aratiratisaho   hi   bhikkhave
dhiroti.
         Narati sahati dhiram                  narati dhirasamhati 1-
         dhiro ca aratim sahati               dhiro hi aratimsaho 2-.
         Sabbakammavihayinam 3-        panunnam ko nivaraye
         nekkham jambonadasseva       ko tam ninditumarahati
         devapi nam pasamsanti            brahmunapi pasamsitoti.
     [29]   Cattarimani   bhikkhave  dhammapadani  aggannani  rattannani
vamsannani      poranani      asamkinnani      asamkinnapubbani      na
samkiyanti    na    samkiyissanti    appatikutthani    samanehi    brahmanehi
vinnuhi    katamani    cattari   anabhijjha   bhikkhave   dhammapadam   aggannam
rattannam    vamsannam    poranam    asamkinnam    asamkinnapubbam    na   samkiyati
na   samkiyissati   appatikuttham   samanehi   brahmanehi  vinnuhi  abyapado
bhikkhave   dhammapadam  ...  sammasati  bhikkhave  dhammapadam  ...  sammasamadhi
bhikkhave    dhammapadam    aggannam    rattannam   vamsannam   poranam   asamkinnam
asamkinnapubbam    na    samkiyati    na    samkiyissati    appatikuttham   samanehi
brahmanehi    vinnuhi    imani   kho   bhikkhave   cattari   dhammapadani
aggannani      rattannani     vamsannani     poranani     asamkinnani
asamkinnapubbani     na     samkiyanti    na    samkiyissanti    appatikutthani
@Footnote: 1 Ma. Yu. dhiram sahati .  2 Ma. aratissaho .  3 Yu. sammakammaviyakatam.
Samanehi brahmanehi vinnuhiti.
         Anabhijjhalu vihareyya           abyapannena cetasa
         sato ekaggacittassa          ajjhattam susamahitoti.
     [30]  Ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati  gijjhakute pabbate.
Tena   kho  pana  samayena  sambahula  abhinnata  abhinnata  paribbajaka
sippiniya   1-  tire  paribbajakarame  pativasanti  seyyathidam  annabharo
vadharo  2-  sakuludayi  ca  paribbajako  anne  ca  abhinnata abhinnata
paribbajaka   .   athakho   bhagava   sayanhasamayam   patisallana  vutthito
yena   sippiniya   tiram   paribbajakaramo   tenupasankami   upasankamitva
pannatte  asane  nisidi  nisajja  kho  bhagava  te  paribbajake etadavoca
cattarimani     paribbajaka     dhammapadani    aggannani    rattannani
vamsannani      poranani      asamkinnani      asamkinnapubbani      na
samkiyanti    na    samkiyissanti    appatikutthani    samanehi    brahmanehi
vinnuhi     katamani     cattari    anabhijjha    paribbajaka    dhammapadam
aggannam    rattannam    vamsannam    poranam    asamkinnam   asamkinnapubbam   na
samkiyati   na   samkiyissati   appatikuttham   samanehi   brahmanehi  vinnuhi .
Abyapado   paribbajaka   dhammapadam   ...   .  sammasati  paribbajaka
dhammapadam    ...    .   sammasamadhi   paribbajaka   dhammapadam   aggannam
rattannam    vamsannam    poranam    asamkinnam    asamkinnapubbam    na   samkiyati
na   samkiyissati   appatikuttham   samanehi   brahmanehi   vinnuhi  .  imani
@Footnote: 1 Po. sappinikaya nadiya. Ma. sippinikatire .  2 Ma. Yu. varadharo.
Kho    paribbajaka    cattari    dhammapadani    aggannani   rattannani
vamsannani    poranani    asamkinnani    asamkinnapubbani    na   samkiyanti
na samkiyissanti appatikutthani samanehi brahmanehi vinnuhi.
     {30.1}  Yo  kho  paribbajaka  evam  vadeyya  ahametam  anabhijjham
dhammapadam    paccakkhaya   abhijjhalum   kamesu   tibbasaragam   samanam   va
brahmanam   va   pannapessamiti   tamaham   tattha   evam  vadeyyam  etu
vadatu    byaharatu    passamissanubhavanti    so    vata    paribbajaka
anabhijjham    dhammapadam    paccakkhaya    abhijjhalum    kamesu   tibbasaragam
samanam va brahmanam va pannapessatiti netam thanam vijjati.
     {30.2}  Yo  kho  paribbajaka  evam  vadeyya ahametam abyapadam
dhammapadam    paccakkhaya    byapannacittam    padutthamanasankappam   samanam   va
brahmanam  va  pannapessamiti  tamaham  tattha  evam  vadeyyam  etu  vadatu
byaharatu    passamissanubhavanti   so   vata   paribbajaka   abyapadam
dhammapadam    paccakkhaya    byapannacittam    padutthamanasankappam   samanam   va
brahmanam va pannapessatiti netam thanam vijjati.
     {30.3}  Yo  kho  paribbajaka  evam  vadeyya  ahametam sammasatim
dhammapadam   paccakkhaya   mutthassatim   asampajanam  samanam  va  brahmanam  va
pannapessamiti   tamaham   tattha   evam   vadeyyam  etu  vadatu  byaharatu
passamissanubhavanti    so    vata    paribbajaka   sammasatim   dhammapadam
paccakkhaya    mutthassatim    asampajanam    samanam    va   brahmanam   va
pannapessatiti netam thanam vijjati.
     {30.4}     Yo     kho     paribbajaka     evam    vadeyya
Ahametam      sammasamadhim      dhammapadam      paccakkhaya      asamahitam
vibbhantacittam     samanam     va     brahmanam    va    pannapessamiti
tamaham   tattha  evam  vadeyyam  etu  vadatu  byaharatu  passamissanubhavanti
so   vata   paribbajaka   sammasamadhim   dhammapadam   paccakkhaya  asamahitam
vibbhantacittam    samanam    va    brahmanam   va   pannapessatiti   netam
thanam vijjati.
     {30.5}   Yo   kho   paribbajaka   imani  cattari  dhammapadani
garahitabbam   patikkositabbam   manneyya   tassa   dittheva  dhamme  cattaro
sahadhammika    vadanupata    garayha    thana   agacchanti   katame
cattaro   anabhijjham   ce  bhavam  dhammapadam  garahati  patikkosati  ye  ca  hi
abhijjhalu   kamesu   tibbasaraga   samana   va  brahmana  va  te
bhoto   pujja  te  bhoto  pasamsa  .  abyapadam  ce  bhavam  dhammapadam
garahati   patikkosati   ye   ca   hi   byapannacitta   padutthamanasankappa
samana  va  brahmana  va  te  bhoto  pujja  te  bhoto pasamsa.
Sammasatim   ce  bhavam  dhammapadam  garahati  patikkosati  ye  ca  hi  mutthassati
asampajana  samana  va  brahmana  va  te  bhoto  pujja te bhoto
pasamsa   .   sammasamadhim   ce  bhavam  dhammapadam  garahati  patikkosati  ye
ca   hi   asamahita   vibbhantacitta   samana  va  brahmana  va  te
bhoto pujja te bhoto pasamsa.
     {30.6}   Yo   kho   paribbajaka   imani  cattari  dhammapadani
garahitabbam     patikkositabbam     manneyya    tassa    dittheva    dhamme
ime    cattaro    sahadhammika    vadanupata    garayha    thana
Agacchanti   .   yepi   te   paribbajaka  ahesum  ukkala  vassabhanna
ahetukavada    akiriyavada    natthikavada    tepi   imani   cattari
dhammapadani    na   garahitabbam   na   patikkositabbam   amannimsu   tam   kissa
hetu nindabyarosanauparambhabhayati.
         Abyapanno sada sato      ajjhattam susamahito
         abhijjhavinaye sikkham            appamattoti vuccatiti.
                    Uruvelavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
         dve uruvela loko kalako  brahmacariyapancamam
         kuham santutthi vamso ca 1-        dhammapadam paribbajakena cati.
                      -----------
                     Cakkavaggo catuttho
     [31]  Cattarimani bhikkhave cakkani yehi samannagatanam devamanussanam
catucakkam    pavattati    yehi    samannagata    devamanussa   nacirasseva
mahantattam     vepullattam    papunanti    bhogesu    katamani    cattari
patirupadesavaso    sappurisupassayo    2-   attasammapanidhi   pubbe   ca
katapunnata   imani  kho  bhikkhave  cattari  cakkani  yehi  samannagatanam
devamanussanam    catucakkam    pavattati   yehi   samannagata   devamanussa
nacirasseva mahantattam vepullattam papunanti bhogesuti.
@Footnote: 1 Yu. caddo natthi .  2 Ma. sapupurisavassayo.
         Patirupe vase dese              ariyamittakaro siya
         sammapanidhisampanno       pubbe punnakato naro.
         Dhannam dhanam yaso kitti         sukhancetamdhivattatiti.
     [32]   Cattarimani   bhikkhave   sangahavatthuni   katamani   cattari
danam  peyyavajjam  atthacariya  samanattata  imani  kho  bhikkhave  cattari
sangahavatthuniti.
         Dananca peyyavajjanca        atthacariya ca ya idha
         samanattata ca dhammesu        tattha tattha yatharaham
         ete kho sangaha loke        rathassaniva yayato.
         Ete ca sangaha nassu        na mata puttakarana
         labhetha manam pujam va              pita va puttakarana.
         Yasma ca sangaha 1- ete     samavekkhanti pandita
         tasma mahattam papponti    pasamsa ca bhavanti teti.
     [33]   Siho   bhikkhave  migaraja  sayanhasamayam  asaya  nikkhamati
asaya  nikkhamitva  vijambhati  vijambhitva  samanta  catuddisa  anuviloketi
samanta     catuddisa    anuviloketva    tikkhattum    sihanadam    nadati
tikkhattum   sihanadam   naditva   gocaraya   pakkamati   ye  kho  pana  te
bhikkhave   tiracchanagata   pana  sihassa  migaranno  nadato  saddam  sunanti
te  yebhuyyena  bhayam  samvegam  santasam  apajjati  bilam  bilasaya  pavisanti
udakam   udakasaya   pavisanti   vanam  vanasaya  pavisanti  akasam  pakkhino
@Footnote: 1 Ma. sangahe.
Bhajanti   yepi  te  bhikkhave  ranno  naga  gamanigamarajadhanisu  dalhehi
varattehi    bandhanehi   baddha   tepi   tani   bandhanani   sanchinditva
sampadaletva  bhita  muttakarisam  cajamana  yena  va  tena va palayanti
evammahiddhiko   kho   bhikkhave   siho  migaraja  tiracchanagatanam  pananam
evammahesakkho evammahanubhavo.
     {33.1}  Evameva  kho  bhikkhave  yada  tathagato loke uppajjati
araham     sammasambuddho     vijjacaranasampanno     sugato     lokavidu
anuttaro    purisadammasarathi    sattha    devamanussanam   buddho   bhagava
so   dhammam   deseti   iti   sakkayo   iti  sakkayassa  samudayo  iti
sakkayassa   nirodho   iti   sakkayassa   nirodhagamini   patipadati  yepi
te  bhikkhave  deva  dighayuka  vannavanto  sukhabahula  uccesu  vimanesu
ciratthitika  tepi  tathagatassa  dhammadesanam  sutva  yebhuyyena  bhayam  samvegam
santasam   apajjanti   anicca  vata  kira  bho  mayam  samana  niccamhati
amannimha    1-   adhuva   vata   kira   bho   mayam   samana   dhuvati
amannimha   1-   asassata   vata  kira  bho  mayam  samana  sassatamhati
amannimha    1-    mayam    kira    bho   anicca   adhuva   asassata
sakkayapariyapannati     evammahiddhiko     kho     bhikkhave    tathagato
sadevakassa lokassa evammahesakkho evammahanubhavoti.
         Yatha buddho abhinnaya         dhammacakkam pavattayi
         sadevakassa lokassa             sattha appatipuggalo
@Footnote: 1 Ma. Yu. amannimha.
         Sakkayanca nirodhanca         sakkayassa ca sambhavam
         ariyatthangikam 1- maggam           dukkhupasamagaminam
         yepi dighayuka deva            vannavanto yasassino
         bhita santasamapadum 2-     sihassevitare miga
         avitivatta sakkayam             anicca kira bho mayam
         sutva arahato vakyam          vippamuttassa tadinoti.
     [34]   Cattarome   bhikkhave   aggappasada   katame  cattaro
yavata   bhikkhave   satta   apada   va  dvipada  va  catuppada  va
bahuppada   va  rupino  va  arupino  va  sannino  va  asannino  va
nevasanninasannino    va    tathagato    tesam    aggamakkhayati   araham
sammasambuddho   ye   bhikkhave   buddhe   pasanna  agge  te  pasanna
agge  kho  pana  pasannanam  aggo  vipako  hoti  .  yavata  bhikkhave
dhamma   sankhata   ariyo   atthangiko  maggo  tesam  aggamakkhayati  ye
bhikkhave   ariye   atthangike   magge   pasanna   agge  te  pasanna
agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti.
     {34.1}   Yavata  bhikkhave  dhamma  sankhata  va  asankhata  va
virago    tesam    aggamakkhayati    yadidam    madanimmadano   pipasavinayo
alayasamugghato     vattupacchedo     tanhakkhayo    virago    nirodho
nibbanam   ye   bhikkhave   virage   3-   dhamme  pasanna  agge  te
pasanna   agge   kho   pana   pasannanam   aggo   vipako   hoti .
@Footnote: 1 Ma. Yu. ariyancatthangikam .  2 Po. santasamapajjum .  3 Ma. Yu. virageti natthi.
Yavata   bhikkhave   sangha   va   gana  va  tathagatasavakasangho  tesam
aggamakkhayati   yadidam   cattari   purisayugani   attha   purisapuggala  esa
bhagavato     savakasangho     ahuneyyo    pahuneyyo    dakkhineyyo
anjalikaraniyo     anuttaram    punnakkhettam    lokassa    ye    bhikkhave
sanghe   pasanna   agge   te   pasanna   agge  kho  pana  pasannanam
aggo vipako hoti. Ime kho bhikkhave cattaro aggappasadati.
         Aggato ve pasannanam         aggam dhammam vijanatam
         agge buddhe pasannanam       dakkhineyye anuttare
         agge dhamme pasannanam        viragupasame sukhe
         agge sanghe pasannanam       punnakkhette anuttare
         aggasmim danam dadatam            aggam punnam pavaddhati
         aggam ayu ca vanno ca         yaso kitti sukham balam.
         Aggassa data medhavi         aggadhammasamahito
         devabhuto manusso va           aggappatto pamodatiti.
     [35]  Ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape.
Athakho    vassakaro    brahmano    magadhamahamatto    yena    bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho
vassakaro    brahmano   magadhamahamatto   bhagavantam   etadavoca   catuhi
kho   mayam   bho   gotama   dhammehi   samannagatam   mahapannam   mahapurisam
Pannapema   katamehi   catuhi   idha   bho  gotama  bahussuto  hoti  tassa
tasseva   sutajatassa  tassa  tasseva  kho  pana  bhasitassa  attham  janati
ayam    imassa   bhasitassa   attho   ayam   imassa   bhasitassa   atthoti
satima   kho   pana  hoti  cirakatampi  cirabhasitampi  sarita  anussarita  yani
kho   pana   tani   gahatthakani  kimkaraniyani  tattha  dakkho  hoti  analaso
tatrupayaya   vimamsaya   samannagato   alam   katum  alam  samvidhatum  imehi
kho   mayam   bho  gotama  catuhi  dhammehi  samannagatam  mahapannam  mahapurisam
pannapema   sace   me   bho   gotama   anumoditabbam   anumodatu   me
bhavam   gotamo   sace   pana  me  bho  gotama  patikkositabbam  patikkosatu
me bhavam gotamoti.
     {35.1}  Neva  kho  tyaham  brahmana  anumodami  nappatikkosami
catuhi   kho   aham   brahmana   dhammehi  samannagatam  mahapannam  mahapurisam
pannapemi   katamehi   catuhi   idha   brahmana   bahujanahitaya   patipanno
hoti   bahujanasukhaya   bahussa   janata  ariye  naye  patitthapita  yadidam
kalyanadhammata   kusaladhammata   so   yam  vitakkam  akankhati  vitakketum  tam
vitakkam  vitakketi  yam  vitakkam  nakankhati  vitakketum  na  tam vitakkam vitakketi
yam    sankappam   akankhati   sankappetum   tam   sankappam   sankappeti   yam
sankappam   nakankhati   sankappetum   na   tam   sankappam   sankappeti   iti
cetovasippatto   hoti   vitakkapathesu   catunnam   jhananam  abhicetasikanam
ditthadhammasukhaviharanam     nikamalabhi    hoti    akicchalabhi    akasiralabhi
asavanam    khaya    anasavam    cetovimuttim    pannavimuttim    dittheva
Dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharati  neva  kho  tyaham
brahmana   anumodami   nappatikkosami  1-  imehi  kho  aham  brahmana
catuhi dhammehi samannagatam mahapannam mahapurisam pannapemiti.
     {35.2}  Acchariyam  bho  gotama  abbhutam bho gotama yava subhasitancidam
bhota  gotamena  imehi  2-  ca  pana  catuhi  dhammehi  samannagatam bhavantam
gotamam   dharemi   bhavanhi   gotamo  bahujanahitaya  patipanno  bahujanasukhaya
bahussa   3-   janata  ariye  naye  patitthapita  yadidam  kalyanadhammata
kusaladhammata  bhavanhi  gotamo  yam  vitakkam  akankhati  vitakketum  tam  vitakkam
vitakketi   yam  vitakkam  nakankhati  vitakketum  na  tam  vitakkam  vitakketi  yam
sankappam   akankhati   sankappetum   tam   sankappam  sankappeti  yam  sankappam
nakankhati   sankappetum   na   tam   sankappam   sankappeti  bhavanhi  gotamo
cetovasippatto    vitakkapathesu    bhavanhi    gotamo   catunnam   jhananam
abhicetasikanam      ditthadhammasukhaviharanam      nikamalabhi     akicchalabhi
akasiralabhi   bhavanhi   gotamo   asavanam   khaya   anasavam  cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharatiti.
     {35.3}  Addha  kho  te  brahmana  asajja upaniyavaca bhasita
apica   tyaham   byakarissami   ahanhi  brahmana  bahujanahitaya  patipanno
bahujanasukhaya   bahussa   4-   janata   ariye  naye  patitthapita  yadidam
kalyanadhammata   kusaladhammata   ahanhi   brahmana  yam  vitakkam  akankhami
vitakketum  tam  vitakkam  vitakkemi  yam vitakkam nakankhami vitakketum na tam vitakkam
@Footnote: 1 Po. Ma. na pana patikkosami .  2 Ma. Yu. imehi ca mayam catuhi ... dharema.
@3 Ma. Yu. bahu te .  4 Ma. Yu. bahu me.
Vitakkemi   yam   sankappam  akankhami  sankappetum  tam  sankappam  sankappemi
yam   sankappam  nakankhami  sankappetum  na  tam  sankappam  sankappemi  ahanhi
brahmana    cetovasippatto   vitakkapathesu   ahanhi   brahmana   catunnam
jhananam   abhicetasikanam   ditthadhammasukhaviharanam   nikamalabhi   akicchalabhi
akasiralabhi   ahanhi   brahmana   asavanam   khaya  anasavam  cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharamiti.
         Yo vedi sabbasattanam           maccupasa pamocanam
         hitam devamanussanam                neyyadhammam 1- pakasayi
         yanca 2- disva ca sutva ca   pasidati 3- bahujjano
         maggamaggassa kusalo           katakicco anasavo
         buddho antimasariro            mahapurisoti 4- vuccatiti.
     [36]  Ekam  samayam  bhagava  antara  ca ukkattham antara ca setabyam
addhanamaggapatipanno   hoti   .   donopi   [5]-  brahmano  antara
ca   ukkattham   antara  ca  setabyam  addhanamaggapatipanno  hoti  addasa
kho    dono   brahmano   bhagavato   padesu   cakkani   sahassarani
sanemikani    sanabhikani    sabbakaraparipurani   disvanassa   etadahosi
acchariyam   vata   bho   abbhutam  vata  bho  navatimani  manussabhutassa  padani
bhavissantiti   .   athakho  bhagava  magga  okkamma  annatarasmim  rukkhamule
@Footnote: 1 Ma. Yu. nayam dhammam .  2 Ma. Yu. yam ve .  3 Ma. pasidanti bahu jana.
@4 Po. Ma. Yu. mahapannoti .  5 Po. Ma. Yu. etthantare sudanati atthi.
Nisidi  pallankam  abhujitva  ujum  kayam  panidhaya parimukham satim upatthapetva.
Athakho   dono   brahmano   bhagavato   padani   anugacchanto   addasa
bhagavantam     annatarasmim    rukkhamule    nisinnam    pasadikam    pasadaniyam
santindriyam        santamanasam       uttamadamathasamathamanuppattam       dantam
guttam   santindriyam   1-   nagam   disva   yena   bhagava   tenupasankami
upasankamitva bhagavantam etadavoca devo no bhavam bhavissatiti.
     {36.1}  Na  kho  aham  brahmana  devo  bhavissamiti . Gandhabbo
no  bhavam  bhavissatiti  .  na  kho  aham  brahmana  gandhabbo  bhavissamiti.
Yakkho  no  bhavam  bhavissatiti  .  na  kho aham brahmana yakkho bhavissamiti.
Manusso  no  bhavam  bhavissatiti . Na kho aham brahmana manusso bhavissamiti.
Devo  no  bhavam  bhavissatiti  iti  puttho  samano  na  kho  aham brahmana
devo   bhavissamiti   vadesi  gandhabbo  no  bhavam  bhavissatiti  iti  puttho
samano   na   kho  aham  brahmana  gandhabbo  bhavissamiti  vadesi  yakkho
no   bhavam   bhavissatiti   iti   puttho   samano  na  kho  aham  brahmana
yakkho   bhavissamiti   vadesi   manusso  no  bhavam  bhavissatiti  iti  puttho
samano   na   kho   aham   brahmana   manusso  bhavissamiti  vadesi  atha
kocarahi bhavam bhavissatiti.
     {36.2}   Yesam   kho   aham   brahmana   asavanam  appahinatta
devo   bhaveyyam  te  me  asava  pahina  ucchinnamula  talavatthukata
anabhavam    gata    ayatimanuppadadhamma   yesam   kho   aham   brahmana
@Footnote: 1 Ma. samyatindriyam.
Asavanam  appahinatta  gandhabbo bhaveyyam ... Yakkho bhaveyyam ... Manusso
bhaveyyam  te  me  asava  pahina  ucchinnamula  talavatthukata  anabhavam
gata   ayatimanuppadadhamma   seyyathapi   brahmana   uppalam  va  padumam
va   pundarikam  va  udake  jatam  udake  samvaddham  udakam  1-  accuggamma
titthati   anupalittam   udakena   evameva   kho   aham   brahmana  loke
jato   loke   samvaddho   lokam  abhibhuyya  viharami  anupalitto  lokena
buddhoti mam brahmana dharehiti.
         Yena devupapatyassa                gandhabbo va vihangamo
         yakkhattam yena gaccheyyam           manussattanca abbhaje
         te mayham asava khina           viddhasta vinalikata.
         Pundarikam yatha uggam 2-        toyena nupalippati
         nupalippami lokena              tasma buddhosmi brahmanati.
     [37]   Catuhi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu  abhabbo
parihanaya   nibbanasseva   santike  katamehi  catuhi  idha  bhikkhave  bhikkhu
silasampanno   hoti   indriyesu   guttadvaro   hoti  bhojane  mattannu
hoti jagariyam anuyutto hoti.
     {37.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  silasampanno  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   silava   hoti  patimokkhasamvarasamvuto  viharati  acaragocarasampanno
anumattesu   vajjesu   bhayadassavi   samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  evam
kho bhikkhave bhikkhu silasampanno hoti.
     {37.2}    Kathanca    bhikkhave   bhikkhu   indriyesu   guttadvaro
@Footnote: 1 Ma. udaka .  2 Ma. Yu. vaggu.
Hoti   idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhuna  rupam  disva  na  nimittaggahi  hoti
nanubyanjanaggahi    yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   cakkhundriyam   cakkhundriye  samvaram  apajjati
sotena  saddam  sutva  ...  ghanena  gandham  ghayitva  ... Jivhaya rasam
sayitva  ...  kayena  photthabbam  phusitva  ... Manasa dhammam vinnaya na
nimittaggahi    hoti    nanubyanjanaggahi    yatvadhikaranamenam   manindriyam
asamvutam  viharantam  abhijjhadomanassa  papaka  akusala dhamma anvassaveyyum
tassa   samvaraya  patipajjati  rakkhati  manindriyam  manindriye  samvaram  apajjati
evam kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvaro hoti.
     {37.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  bhojane mattannu hoti idha bhikkhave
bhikkhu  patisankha  yoniso  aharam  ahareti  neva  davaya  na madaya na
mandanaya   na   vibhusanaya   yavadeva  imassa  kayassa  thitiya  yapanaya
vihimsuparatiya   brahmacariyanuggahaya   iti   purananca   vedanam  patihankhami
navanca  vedanam  na  uppadessami  yatra  ca  me  bhavissati  anavajjata
ca phasu viharo cati evam kho bhikkhave bhikkhu bhojane mattannu hoti.
     {37.4}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu jagariyam anuyutto hoti idha bhikkhave
bhikkhu  divasam  cankamena  nisajjaya  avaraniyehi  dhammehi  cittam  parisodheti
rattiya   pathamam   yamam  cankamena  nisajjaya  avaraniyehi  dhammehi  cittam
parasodheti    rattiya   majjhimam   yamam   dakkhinena   passena   sihaseyyam
Kappeti  padena  1-  padam  accadhaya  2- sato sampajano utthanasannam
manasikaritva   rattiya   pacchimam   yamam   paccutthaya  cankamena  nisajjaya
avaraniyehi   dhammehi   cittam   parisodheti   evam   kho  bhikkhave  bhikkhu
jagariyam   anuyutto   hoti   .   imehi   kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi
samannagato bhikkhu abhabbo parihanaya nibbanasseva santiketi.
         Sile patitthito bhikkhu          indriyesu ca samvuto
         bhojanamhi ca mattannu       jagariyam anuyunjati
         evam viharamatapi 3-          ahorattamatandito
         bhavayam kusalam dhammam               yogakkhemassa pattiya
         appamadarato bhikkhu          pamade bhayadassi va
         abhabbo parihanaya           nibbanasseva santiketi.
     [38]    Panunnapaccekasacco    bhikkhave   bhikkhu   samavayasatthesano
passaddhakayasankharo   patilinoti   vuccati   .   kathanca   bhikkhave   bhikkhu
panunnapaccekasacco    hoti    idha    bhikkhave   bhikkhuno   yani   tani
puthusamanabrahmananam       puthupaccekasaccani      seyyathidam      sassato
lokoti   va  asassato  lokoti  va  antava  lokoti  va  anantava
lokoti  va  tam  jivam  tam  sariranti  va  annam  jivam  annam  sariranti  va
hoti   tathagato   parammaranati   va   na  hoti  tathagato  parammaranati
va   hoti   ca  na  ca  hoti  tathagato  parammaranati  va  neva  hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pade padam. 2 Po. accodhaya. 3 Po. Ma. vihari atapi.
@Yu. viharamanopi.
Na   na   hoti   tathagato   parammaranati   va  sabbani  tani  nunnani
honti   panunnani   cattani   vantani   muttani  pahinani  patinissatthani
evam kho bhikkhave bhikkhu panunnapaccekasacco hoti.
     {38.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  samavayasatthesano hoti idha bhikkhave
bhikkhuno  kamesana  pahina  hoti  bhavesana  pahina hoti brahmacariyesana
patippassaddha hoti evam kho bhikkhave bhikkhu samavayasatthesano hoti.
     {38.2}   Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  passaddhakayasankharo  hoti  idha
bhikkhave   bhikkhu   sukhassa   ca   pahana   dukkhassa  ca  pahana  pubbeva
somanassadomanassanam     atthangama    adukkhamasukham    upekkhasatiparisuddhim
catuttham    jhanam    upasampajja    viharati   evam   kho   bhikkhave   bhikkhu
passaddhakayasankharo hoti.
     {38.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  patilino hoti idha bhikkhave bhikkhuno
asmimano   pahino   hoti   ucchinnamulo  talavatthukato  anabhavam  gato
ayatimanuppadadhammo  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  patilino hoti. Evam kho
bhikkhave   bhikkhu  panunnapaccekasacco  samavayasatthesano  passaddhakayasankharo
patilinoti vuccati.
         Kamesana bhavesana           brahmacariyesana saha
         iti saccaparamaso            ditthitthana samussaya
         sabbaragavirattassa           tanhakkhayavimuttino
         esana patinissattha         ditthitthana samuhata
         sa ve santo sato bhikkhu      passaddho aparajito
         manabhisamaya buddho         patilinoti vuccatiti.
     [39]   Athakho   ujjayo   brahmano  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho ujjayo brahmano
bhagavantam   etadavoca   bhavampi   no   gotamo   yannam   vannetiti  .  na
kho   aham   brahmana   sabbam   yannam   vannemi   na   panaham  brahmana
sabbam   yannam   na   vannemi   yatharupe   kho  brahmana  yanne  gavo
hannanti     ajelaka     hannanti    kukkutasukara    hannanti    vividha
pana   sanghatam   apajjanti   evarupam   kho   aham  brahmana  sarambham
yannam    na    vannemi    tam    kissa    hetu   evarupanhi   brahmana
sarambham   yannam   na   upasankamanti   arahanto   va   arahattamaggam  va
samapanna   yatharupe  ca  kho  brahmana  yanne  neva  gavo  hannanti
na    ajelaka    hannanti    na   kukkutasukara   hannanti   na   vividha
pana   sanghatam   apajjanti   evarupam   kho  aham  brahmana  nirarambham
yannam    vannemi    yadidam    niccadanam   anukulayannam   tam   kissa   hetu
evarupanhi   brahmana   nirarambham   yannam   upasankamanti   arahanto  va
arahattamaggam va samapannati.
         Assamedham purisamedham               sammapasam vajapeyyam niraggalam
         mahayanna maharambha       na te honti mahapphala.
         Ajelaka ca gavo ca            vividha yattha hannare
         na tam sammaggata yannam       upayanti mahesino.
         Yanca yannam nirarambham 1-     yajantyanukulam sada
         najelaka ca gavo ca          vividha yattha 2- hannare
         tanca sammaggata yannam      upayanti mahesino.
         Evam 3- yajetha medhavi           eso yanno mahapphalo.
         Evam 4- hi yajamanassa         seyyo hoti na papiyo
         yanno ca vipulo hoti         pasidanti ca devatati.
     [40]   Athakho   udayi   brahmano   yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho  udayi brahmano
bhagavantam   etadavoca   bhavampi   no   gotamo   yannam   vannetiti  .  na
kho   aham   brahmana   sabbam   yannam   vannemi   na   panaham  brahmana
sabbam   yannam   na   vannemi   yatharupe   kho  brahmana  yanne  gavo
hannanti     ajelaka     hannanti    kukkutasukara    hannanti    vividha
pana   sanghatam   apajjanti   evarupam   kho   aham  brahmana  sarambham
yannam   na   vannemi   tam   kissa   hetu  evarupanhi  brahmana  sarambham
yannam   na   upasankamanti   arahanto   va  arahattamaggam  va  samapanna
yatharupe   ca   kho   brahmana   yanne   neva   gavo   hannanti  na
ajelaka   hannanti   na   kukkutasukara   hannanti   na   vividha   pana
sanghatam   apajjanti   evarupam   kho   aham   brahmana  nirarambham  yannam
@Footnote: 1 Ma. Yu. ye ca yanna nirarambha. 2 Po. yattha na hannare. Ma. Yu. nettha
@hannare. 3-4 Ma. Yu. etam.
Vannemi     yadidam     niccadanam     anukulayannam    tam    kissa    hetu
evarupanhi       brahmana      nirarambham      yannam      upasankamanti
arahanto va arahattamaggam va samapannati.
         Abhisankhatam nirarambham             yannam kalena kappiyam
         tadisam upasamyanti                sannata brahmacarayo 1-
         vivattacchada ca ye loke      vitivatta kulam gatim
         yannametam pasamsanti             buddha punnassa 2- kovida
         yanne va yadi va saddhe       hunnam 3- katva yatharaham
         pasannacitto yajati             sukhette brahmacarisu
         suhutam suyittham sampattam 4-    dakkhineyyesu yam katam
         yanno ca vipulo hoti        pasidanti ca devata.
         Evam yajitva medhavi             saddho muttena cetasa
         abyapajjham sukham lokam          pandito upapajjatiti.
                     Cakkavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
         cakko sangaho siho pasado   vassakarena pancamam
         dono aparihani patilino       ujjayo udayena te dasati.
                   -----------------
@Footnote: 1 Yu. brahmacariya. 2 Ma. yannassa. 3 Ma. habyam. Yu. bhabyam.
@4 Ma. Yu. suppattam.
                   Rohitassavaggo pancamo
     [41]   Catasso   ima   bhikkhave  samadhibhavana  katama  catasso
atthi   bhikkhave   samadhibhavana   bhavita  bahulikata  ditthadhammasukhaviharaya
samvattati     atthi     bhikkhave    samadhibhavana    bhavita    bahulikata
nanadassanapatilabhaya     samvattati     atthi     bhikkhave    samadhibhavana
bhavita     bahulikata    satisampajannaya    samvattati    atthi    bhikkhave
samadhibhavana bhavita bahulikata asavanam khayaya samvattati.
     {41.1}   Katama   ca  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
ditthadhammasukhaviharaya   samvattati   idha   bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kamehi
vivicca  akusalehi  dhammehi  savitakkam  savicaram  vivekajam  pitisukham  pathamam jhanam
upasampajja    viharati    vitakkavicaranam   vupasama   ajjhattam   sampasadanam
cetaso   ekodibhavam   avitakkam   avicaram  samadhijam  pitisukham  dutiyam  jhanam
upasampajja  viharati  pitiya  ca  viraga  upekkhako  ca  viharati  sato  ca
sampajano   sukhanca   kayena   patisamvedeti   yantam   ariya  acikkhanti
upekkhako   satima   sukhavihariti  tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati  sukhassa
ca    pahana   dukkhassa   ca   pahana   pubbeva   somanassadomanassanam
atthangama     adukkhamasukham     upekkhasatiparisuddhim     catuttham     jhanam
upasampajja   viharati  ayam  1-  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
ditthadhammasukhaviharaya samvattati.
     {41.2}   Katama   ca  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
nanadassanapatilabhaya    samvattati    idha    bhikkhave   bhikkhu   alokasannam
manasikaroti    divasannam    adhitthati    yatha    diva    tatha    rattim
@Footnote: 1 Yu. ayam vuccati. ito param idisameva.
Yatha  rattim  tatha  diva iti vivittena 1- cetasa apariyonaddhena sappabhasam
cittam  bhaveti  ayam  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita bahulikata nanadassana-
patilabhaya samvattati.
     {41.3}   Katama   ca  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
satisampajannaya    samvattati   idha   bhikkhave   bhikkhuno   vidita   vedana
uppajjanti   vidita   titthanti   vidita  abbhattham  gacchanti  vidita  sanna
...  vidita  vitakka  uppajjanti  vidita  titthanti vidita abbhattham gacchanti
ayam    bhikkhave    samadhibhavana    bhavita   bahulikata   satisampajannaya
samvattati.
     {41.4}   Katama   ca  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
asavanam  khayaya  samvattati  idha  bhikkhave  bhikkhu  pancasu  upadanakkhandhesu
udayabbayanupassi   viharati   iti   rupam  iti  rupassa  samudayo  iti  rupassa
atthangamo   iti   vedana   iti   vedanaya   samudayo   iti  vedanaya
atthangamo    iti    sanna   iti   sannaya   samudayo   iti   sannaya
atthangamo   iti   sankhara   iti  sankharanam  samudayo  iti  sankharanam
atthangamo     iti    vinnanam    iti    vinnanassa    samudayo    iti
vinnanassa   atthangamoti  ayam  bhikkhave  samadhibhavana  bhavita  bahulikata
asavanam  khayaya  samvattati  .  ima  kho bhikkhave catasso samadhibhavana.
Idanca pana metam bhikkhave sandhaya bhasitam parayane punnapanhe 2-
               sankhaya lokasmi paroparani
               yassinjitam natthi kuhinci loke
               santo vidhumo anigho niraso
@Footnote: 1 Ma. Yu. vivatena. 2 Ma. Yu. punnakapanhe.
               Atari so jatijaranti brumiti.
     [42]   Cattarimani   bhikkhave  panhabyakaranani  katamani  cattari
atthi    bhikkhave   panho   ekamsabyakaraniyo   atthi   bhikkhave   panho
vibhajjabyakaraniyo     atthi    bhikkhave    panho    patipucchabyakaraniyo
atthi    bhikkhave   panho   thapaniyo   imani   kho   bhikkhave   cattari
panhabyakarananiti.
         Ekamsavacanam ekam                 vibhajjavacanaparam
         tatiyam patipuccheyya             catuttham pana thapaye.
         Yo ca nesam tattha tattha        janati anudhammatam
         catupanhassa kusalo          ahu bhikkhum tathavidham.
         Durasado duppasaho         gambhiro duppadhamsiyo
         atho atthe anatthe ca        ubhayatthassa 1- kovido
         anattham parivajjeti             attham ganhati pandito
         atthabhisamaya dhiro            panditoti pavuccatiti.
     [43]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   kodhagaru   na   saddhammagaru   makkhagaru  na  saddhammagaru
labhagaru   na  saddhammagaru  sakkaragaru  na  saddhammagaru  ime  kho  bhikkhave
cattaro   puggala   santo   samvijjamana   lokasmim   .   cattarome
bhikkhave   puggala   santo   samvijjamana   lokasmim   katame   cattaro
saddhammagaru   na   kodhagaru   saddhammagaru   na   makkhagaru   saddhammagaru   na
@Footnote: 1 Ma. Yu. ubhayassa hoti kovido.
Labhagaru   saddhammagaru   na   sakkaragaru   ime   kho  bhikkhave  cattaro
puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Kodhamakkhagaru bhikkhu            labhasakkaragaravo
         na te dhamme viruhanti         sammasambuddhadesite.
         Ye ca saddhammagaruno          vihamsu 1- viharanti ca
         te ve dhamme viruhanti         sammasambuddhadesiteti.
     [44]  Cattarome  bhikkhave  asaddhamma katame cattaro kodhagaruta
na    saddhammagaruta    makkhagaruta   na   saddhammagaruta   labhagaruta   na
saddhammagaruta   sakkaragaruta   na   saddhammagaruta   ime   kho  bhikkhave
cattaro  asaddhamma  .  cattarome  bhikkhave  saddhamma katame cattaro
saddhammagaruta  na  kodhagaruta  saddhammagaruta  na  makkhagaruta  saddhammagaruta
na   labhagaruta   saddhammagaruta   na   sakkaragaruta  ime  kho  bhikkhave
cattaro saddhammati.
         Kodhamakkhagaru bhikkhu            labhasakkaragaravo
         dukkhette vuttabijamva         saddhamme na viruhati.
         Ye ca saddhammagaruno          vihamsu viharanti ca
         te ve dhamme viruhanti         snehamanvayamivosadhati.
     [45]  Ekam  samayam  bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame   .   athakho   rohitasso   devaputto   abhikkantaya  rattiya
abhikkantavanno      kevalakappam     jetavanam     obhasetva     yena
@Footnote: 1 Po. viharimsu viharanti ca.
Bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam
atthasi  ekamantam  thito  kho  rohitasso  devaputto  bhagavantam etadavoca
yattha  nu  kho  bhante  na  jayati  na jiyyati na miyyati na cavati na upapajjati
sakka  nu  kho  [1]-  bhante  gamanena  lokassa  antam  2-  natum  va
datthum  va  papunitum  vati  .  yattha  kho  avuso  na  jayati  na jiyyati
na   miyyati   na   cavati  na  upapajjati  nahantam  gamanena  lokassa  antam
natayyam datthayyam pattayyanti vadamiti.
     {45.1}   Acchariyam   bhante   abbhutam   bhante  yava  subhasitancidam
bhante  bhagavata  yattha  kho  avuso  na  jayati  na  jiyyati  na miyyati na
cavati   na  upapajjati  nahantam  gamanena  lokassa  antam  natayyam  datthayyam
pattayyanti    vadamiti    bhutapubbaham   bhante   rohitasso   nama   isi
ahosim  bhojaputto  iddhima  vehasangamo  tassa  mayham  bhante  evarupo
javo  ahosi  seyyathapi  nama  dalhadhammo  dhanuggaho  susikkhito katahattho
katupasano  lahukena  asanena  appakasirena tiriyam talacchayam 3- atipateyya
evarupo  padavitiharo  ahosi  seyyathapi  nama puratthima samudda pacchimo
samuddo  tassa  mayham  bhante  evarupena  javena  samannagatassa evarupena
ca   padavitiharena   evarupam   icchagatam  uppajji  aham  gamanena  lokassa
antam  papunissamiti  so  kho  aham  bhante annatreva asitapitakhayitasayita
annatra     uccarapassavakamma     annatra     niddakilamathapativinodana
vassasatayuko      vassasatajivi      vassasatam     gantva     appatvava
@Footnote: 1 Ma. so. Yu. no. 2 Ma. anto. ito param idisameva. 3 Yu. talacchatim.
Lokassa    antam    antarayeva   kalakato   acchariyam   bhante   abbhutam
bhante   yava   subhasitancidam   bhante   bhagavata   yattha   kho   avuso
na   jayati   na   jiyyati   na  miyyati  na  cavati  na  upapajjati  nahantam
gamanena lokassa antam natayyam datthayyam pattayyanti vadamiti.
     {45.2}  Yattha  kho  avuso  na jayati na jiyyati na miyyati na cavati
na   upapajjati   nahantam   gamanena   lokassa   antam   natayyam  datthayyam
pattayyanti   vadami   na   caham   avuso   appatvava   lokassa  antam
dukkhassa   antakiriyam   vadami   apicaham  avuso  imasmimyeva  byamamatte
kalevare   sasannamhi   1-   samanake  lokanca  pannapemi  lokasamudayanca
lokanirodhanca lokanirodhagamininca patipadanti.
         Gamanena na pattabbo          lokassanto kudacanam
         na ca appatva lokantam       dukkha atthi pamocanam.
               Tasma have lokavidu sumedho
               lokantagu vusitabrahmacariyo
               lokassa antam samitavi natva
               nasimsati lokamimam parancati.
     [46]  Athakho  bhagava  tassa  rattiya  accayena  bhikkhu amantesi
imam   bhikkhave   rattim   rohitasso   devaputto   abhikkantaya   rattiya
abhikkantavanno   kevalakappam  jetavanam  obhasetva  yenaham  tenupasankami
upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam   atthasi  ekamantam  thito
@Footnote: 1 Po. Ma. sasannimhi. Yu. sannimhi.
Kho  bhikkhave  rohitasso  devaputto  mam  etadavoca  yattha  nu kho bhante
na   jayati   na  jiyyati  na  miyyati  na  cavati  na  upapajjati  sakka  nu
kho   bhante   gamanena   lokassa  antam  natum  va  datthum  va  papunitum
vati   .   evam  vutte  aham  bhikkhave  rohitassam  devaputtam  etadavocam
yattha   kho   avuso   na  jayati  na  jiyyati  na  miyyati  na  cavati  na
upapajjati    nahantam    gamanena    lokassa   antam   natayyam   datthayyam
pattayyanti vadamiti.
     {46.1}  Evam  vutte  bhikkhave rohitasso devaputto mam etadavoca
acchariyam   bhante   abbhutam   bhante   yava  subhasitancidam  bhante  bhagavata
yattha  kho  avuso  na  jayati  na  jiyyati  na miyyati na cavati na upapajjati
nahantam    gamanena    lokassa   antam   natayyam   datthayyam   pattayyanti
vadamiti  1-  bhutapubbaham  bhante  rohitasso  nama  isi ahosim bhojaputto
iddhima  vehasangamo  tassa  mayham bhante evarupo javo ahosi seyyathapi
nama   dalhadhammo   dhanuggaho   susikkhito  katahattho  katupasano  lahukena
asanena    appakasirena    tiriyam    talacchayam   atipateyya   evarupo
padavitiharo   ahosi   seyyathapi   nama   puratthima   samudda  pacchimo
samuddo    tassa    mayham   bhante   evarupena   javena   samannagatassa
evarupena   ca  padavitiharena  evarupam  icchagatam  uppajji  aham  gamanena
lokassa   antam   papunissamiti   so   kho   aham   bhante   annatreva
asitapitakhayitasayita           annatra           uccarapassavakamma
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi.
Kamma    annatra    niddakilamathapativinodana   vassasatayuko   vassasatajivi
vassasatam   gantva   appatvava   lokassa   antam  antarayeva  kalakato
acchariyam   bhante   abbhutam   bhante   yava  subhasitancidam  bhante  bhagavata
yattha  kho  avuso  na  jayati  na  jiyyati  na miyyati na cavati na upapajjati
nahantam gamanena lokassa antam natayyam datthayyam pattayyanti vadamiti.
     {46.2} Evam vutte aham bhikkhave rohitassam devaputtam etadavocam yattha
kho  avuso  na  jayati  na  jiyyati na miyyati na cavati na upapajjati nahantam
gamanena   lokassa  antam  natayyam  datthayyam  pattayyanti  vadami  na  caham
avuso   appatvava  lokassa  antam  dukkhassa  antakiriyam  vadami  apicaham
avuso   imasmimyeva   byamamatte   kalevare   sasannamhi  1-  samanake
lokanca   pannapemi   lokasamudayanca   lokanirodhanca   lokanirodhagamininca
patipadanti.
         Gamanena na pattabbo          lokassanto kudacanam
         na ca appatva lokantam       dukkha atthi pamocanam.
               Tasma have lokavidu sumedho
               lokantagu vusitabrahmacariyo
               lokassa antam samitavi natva
               nasimsati lokamimam parancati.
     [47]   Cattarimani   bhikkhave   suviduravidurani   katamani  cattari
@Footnote: 1 Ma. Yu. sannimhi.
Nabhanca  bhikkhave  pathavi  ca  idam  pathamam  suviduravidure  1- orimanca bhikkhave
tiram   samuddassa   parimanca  tiram  idam  dutiyam  suviduravidure  1-  yato  ca
bhikkhave   verocano   abbhudeti  yattha  ca  atthangameti  2-  idam  tatiyam
suviduravidure   1-  satanca  bhikkhave  dhammo  asatanca  dhammo  idam  catuttham
suviduravidure 1- imani kho bhikkhave cattari suviduraviduraniti.
               Nabhanca dure pathavi ca dure
               param samuddassa tadahu dure
               yato ca verocano abbhudeti
               pabhankaro yattha ca atthameti
               tato have durataram vadanti
               satanca dhammam asatanca dhammam.
               Abyayiko hoti satam samagamo
               yavampi tittheyya tatheva hoti.
               Khippanhi veti asatam samagamo
               tasma satam dhamma 3- asabbhi arakati.
     [48]  Ekam  samayam  bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame  .  tena  kho  pana  samayena  ayasma  visakho  pancaliputto
upatthanasalayam    bhikkhu    dhammiya    kathaya   sandasseti   samadapeti
@Footnote: 1 Po. Yu. suviduraviduram. 2 Ma. Yu. atthameti. 3 Po. Ma. Yu. dhammo.
Samuttejeti   sampahamseti   poriya   vacaya   vissatthaya   anelagalaya
atthassa   vinnapaniya   pariyapannaya   anissitaya   .   athakho  bhagava
sayanhasamayam    patisallana    vutthito   yenupatthanasala   tenupasankami
upasankamitva   pannatte   asane   nisidi   nisajja   kho  bhagava  bhikkhu
amantesi   ko   nu   kho   bhikkhave   upatthanasalayam  bhikkhu  dhammiya
kathaya  sandasseti  samadapeti  samuttejeti  sampahamseti  poriya  vacaya
vissatthaya     anelagalaya     atthassa    vinnapaniya    pariyapannaya
anissitayati     .    ayasma    bhante    visakho    pancaliputto
upatthanasalayam    bhikkhu    dhammiya    kathaya   sandasseti   samadapeti
samuttejeti   sampahamseti   poriya   vacaya   vissatthaya   anelagalaya
atthassa    vinnapaniya    pariyapannaya    anissitayati    .   athakho
bhagava    ayasmantam   visakham   pancaliputtam   etadavoca   sadhu   sadhu
visakha   sadhu   kho   tvam   visakha   bhikkhu  dhammiya  kathaya  sandassesi
samadapesi    samuttejesi   sampahamsesi   poriya   vacaya   vissatthaya
anelagalaya atthassa vinnapaniya pariyapannaya anissitayati.
         Nabhasamanam jananti         missam balehi panditam
         bhasamananca jananti        desentam amatampadam.
         Bhasaye jotaye dhammam           pagganhe isinam dhajam
         subhasitadhaja isayo            dhammo hi isinam dhajoti.
     [49]   Cattarome   bhikkhave   sannavipallasa   cittavipallasa
Ditthivipallasa    katame    cattaro    anicce    bhikkhave    niccanti
sannavipallaso    cittavipallaso    ditthivipallaso    dukkhe   bhikkhave
sukhanti    sannavipallaso    cittavipallaso    ditthivipallaso   anattani
bhikkhave    attati    sannavipallaso   cittavipallaso   ditthivipallaso
asubhe   bhikkhave  subhanti  sannavipallaso  cittavipallaso  ditthivipallaso
ime    kho    bhikkhave    cattaro   sannavipallasa   cittavipallasa
ditthivipallasa.
     {49.1}  Cattarome  bhikkhave  nasannavipallasa  nacittavipallasa
naditthivipallasa    katame    cattaro    anicce   bhikkhave   aniccanti
nasannavipallaso      nacittavipallaso      naditthivipallaso     dukkhe
bhikkhave   dukkhanti   nasannavipallaso   nacittavipallaso  naditthivipallaso
anattani     bhikkhave    anattati    asannavipallaso    nacittavipallaso
naditthivipallaso     asubhe     bhikkhave    asubhanti    nasannavipallaso
nacittavipallaso    naditthivipallaso    ime   kho   bhikkhave   cattaro
nasannavipallasa nacittavipallasa naditthivipallasati.
         Anicce niccasannino          dukkhe ca sukhasannino
         anattani ca attati              asubhe subhasannino
         micchaditthihata 1- satta    khittacitta visannino
         te yogayutta marassa          ayogakkhemino jana
         satta gacchanti samsaram          jatimaranagamino.
         Yada ca buddha lokasmim         uppajjanti pabhankara.
@Footnote: 1 Yu. micchaditthigata.
         Temam dhammam pakasenti           dukkhupasamagaminam
         tesam sutvana sappanna      sacittam paccalatthu te
         aniccam aniccato dakkhum         dukkhamaddakkhu dukkhato
         anattani anattati              asubham asubhataddasum
         sammaditthisamadana         sabbam dukkham upaccagunti.
     [50]   Cattarome   bhikkhave   candimasuriyanam  upakkilesa  yehi
upakkilesehi   upakkilittha   candimasuriya   na   tapanti  na  bhasanti  na
virocanti   katame  cattaro  abbha  bhikkhave  candimasuriyanam  upakkilesa
yena    upakkilesena    upakkilittha    candimasuriya   na   tapanti   na
bhasanti   na   virocanti   mahiya   bhikkhave   candimasuriyanam  upakkilesa
yena   upakkilesena   upakkilittha  candimasuriya  na  tapanti  na  bhasanti
na   virocanti   dhumarajo   bhikkhave   candimasuriyanam   upakkileso   yena
upakkilesena   upakkilittha   candimasuriya   na   tapanti  na  bhasanti  na
virocanti   rahu   bhikkhave   asurindo  candimasuriyanam  upakkileso  yena
upakkilesena   upakkilittha   candimasuriya   na   tapanti  na  bhasanti  na
virocanti   ime   kho   bhikkhave   cattaro  candimasuriyanam  upakkilesa
yehi   upakkilesehi   upakkilittha  candimasuriya  na  tapanti  na  bhasanti
na virocanti.
     {50.1}  Evameva  kho  bhikkhave  cattaro  1-  samanabrahmananam
upakkilesa   yehi   upakkilesehi   upakkilittha  eke  samanabrahmana
na   tapanti   na   bhasanti   na   virocanti   katame   cattaro   santi
@Footnote: 1 Ma. cattarome.
Bhikkhave   eke   samanabrahmana   suram  pivanti  merayam  suramerayapana
appativirata    ayam    bhikkhave   pathamo   samanabrahmananam   upakkileso
yena   upakkilesena   upakkilittha   eke   samanabrahmana  na  tapanti
na bhasanti na virocanti.
     {50.2}   Santi   bhikkhave   eke  samanabrahmana  methunam  dhammam
patisevanti   methunasma   dhamma   appativirata   ayam   bhikkhave   dutiyo
samanabrahmananam    upakkileso    yena    upakkilesena    upakkilittha
eke samanabrahmana na tapanti na bhasanti na virocanti.
     {50.3}   Santi   bhikkhave   eke   samanabrahmana  jataruparajatam
sadiyanti   jataruparajatapatiggahana   appativirata   ayam   bhikkhave   tatiyo
samanabrahmananam    upakkileso    yena    upakkilesena    upakkilittha
eke samanabrahmana na tapanti na bhasanti na virocanti.
     {50.4}   Santi   bhikkhave   eke   samanabrahmana  micchajivena
jivitam   kappenti   1-   micchajiva  appativirata  ayam  bhikkhave  catuttho
samanabrahmananam    upakkileso    yena    upakkilesena    upakkilittha
eke samanabrahmana na tapanti na bhasanti na virocanti.
     {50.5}  Ime  kho  bhikkhave cattaro samanabrahmananam upakkilesa
yehi    upakkilesehi    upakkilittha    eke    samanabrahmana    na
tapanti na bhasanti na virocantiti.
         Ragadosupatikkittha 2-     eke samanabrahmana
         avijjanivuta posa           piyarupabhinandino
         suram pivanti merayam                patisevanti methunam
@Footnote: 1 Ma. Yu. micchajivena jivanti. 2 Ma. ragadosaparikkittha.
@Yu. ragadosapatikkittha.
         Rajatam jatarupanca                sadiyanti aviddasu.
         Micchajivena jivanti            eke samanabrahmana
         ete upakkilesa vutta     buddhenadiccabandhuna
         yehi upakkilesehi               eke samanabrahmana
         na tapanti na bhasanti          asuddha saraja mata 1-.
         Andhakarena onaddha         tanhadasa sanettika
         vaddhenti katasim ghoram         adiyanti punabbhavanti.
                   Rohitassavaggo pancamo.
                        Tassuddanam
         samadhipanha dve kodha     rohitassapare duve
         suviduravisakha vipallaso    upakkilesena te dasati.
                  Pathamo pannasako nitthito.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. maga.
                      Dutiyapannasako
                   punnabhisandavaggo pathamo
     [51]    Cattarome    bhikkhave    punnabhisanda   kusalabhisanda
sukhassahara   sovaggika   sukhavipaka  saggasamvattanika  itthaya  kantaya
manapaya   hitaya   sukhaya   samvattanti  katame  cattaro  yassa  bhikkhave
bhikkhu   civaram   paribhunjamano   appamanam  cetosamadhim  upasampajja  viharati
appamano   tassa  punnabhisando  kusalabhisando  sukhassaharo  sovaggiko
sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya   samvattati   yassa   bhikkhave  bhikkhu  pindapatam  paribhunjamano  ...
Yassa  bhikkhave  bhikkhu  senasanam  paribhunjamano  ...  yassa  bhikkhave bhikkhu
gilanapaccayabhesajjaparikkharam     paribhunjamano    appamanam    cetosamadhim
upasampajja    viharati   appamano   tassa   punnabhisando   kusalabhisando
sukhassaharo   sovaggiko   sukhavipako  saggasamvattaniko  itthaya  kantaya
manapaya   hitaya   sukhaya   samvattati   ime   kho   bhikkhave  cattaro
punnabhisanda    kusalabhisanda    sukhassahara   sovaggika   sukhavipaka
saggasamvattanika itthaya kantaya manapaya hitaya sukhaya samvattanti.
     {51.1}    Imehi   ca   pana   bhikkhave   catuhi   punnabhisandehi
kusalabhisandehi      samannagatassa      ariyasavakassa      na     sukaram
punnassa     pamanam     gahetum     1-     ettako     punnabhisando
kusalabhisando        sukhassaharo        sovaggiko       sukhavipako
@Footnote: 1 Po. ganetum.
Saggasamvattaniko   itthaya   kantaya   manapaya  hitaya  sukhaya  samvattatiti
athakho  asankheyyo  appameyyo  mahapunnakkhandhotveva  sankham  1- gacchati
seyyathapi  bhikkhave  mahasamudde  na  sukaram  udakassa  pamanam  gahetum  2-
ettakani     udakalhakaniti    va    ettakani    udakalhakasataniti
va   ettakani   udakalhakasahassaniti   va   ettakani   udakalhaka-
satasahassaniti   va   athakho   asankheyyo   appameyyo   mahaudakak-
khandhotveva sankham gacchati
     {51.2}   evameva   kho  bhikkhave  imehi  catuhi  punnabhisandehi
kusalabhisandehi    samannagatassa    ariyasavakassa    na   sukaram   punnassa
pamanam   gahetum   ettako   punnabhisando   kusalabhisando  sukhassaharo
sovaggiko   sukhavipako   saggasamvattaniko   itthaya   kantaya   manapaya
hitaya     sukhaya    samvattatiti    athakho    asankheyyo    appameyyo
mahapunnakkhandhotveva sankham gacchatiti.
               Mahodadhim aparimitam mahasaram
               bahubheravam ratanagananamalayam 3-
               najjo yatha macchaganasanghasevita 4-
               puthu savanti upayanti sagaram.
               Evam naram annadapanavatthadam
               seyyanisajjattharanassa dayakam
               punnassa dhara upayanti panditam
               najjo yatha varivahava sagaranti.
@Footnote: 1 Po. Ma. sankhyam .  2 Po. ganetum .  3 Ma. ratanavaranamalayam.
@4 Ma. Yu. naraganasanghasevita.
     [52]  Cattarome bhikkhave punnabhisanda kusalabhisanda sukhassahara
sovaggika   sukhavipaka   saggasamvattanika   itthaya   kantaya   manapaya
hitaya   sukhaya   samvattanti  katame  cattaro  idha  bhikkhave  ariyasavako
buddhe   aveccappasadena   samannagato  hoti  itipi  so  bhagava  araham
sammasambuddho     vijjacaranasampanno    sugato    lokavidu    anuttaro
purisadammasarathi   sattha   devamanussanam   buddho   bhagavati  ayam  bhikkhave
pathamo     punnabhisando    kusalabhisando    sukhassaharo    sovaggiko
sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya samvattati.
     {52.1}  Puna  caparam  bhikkhave  ariyasavako dhamme aveccappasadena
samannagato   hoti   svakkhato  bhagavata  dhammo  sanditthiko  akaliko
ehipassiko   opanayiko   paccattam   veditabbo   vinnuhiti  ayam  bhikkhave
dutiyo     punnabhisando    kusalabhisando    sukhassaharo    sovaggiko
sukhavipako   saggasamvattaniko   itthaya  kantaya  manapaya  hitaya  sukhaya
samvattati.
     {52.2}  Puna  caparam  bhikkhave  ariyasavako sanghe aveccappasadena
samannagato    hoti   supatipanno   bhagavato   savakasangho   ujupatipanno
bhagavato  savakasangho  nayapatipanno  bhagavato  savakasangho  samicipatipanno
bhagavato  savakasangho  yadidam  cattari  purisayugani  attha  purisapuggala esa
bhagavato     savakasangho     ahuneyyo    pahuneyyo    dakkhineyyo
anjalikaraniyo    anuttaram    punnakkhettam    lokassati    ayam   bhikkhave
tatiyo     punnabhisando    kusalabhisando    sukhassaharo    sovaggiko
Sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya samvattati.
     {52.3}   Puna   caparam  bhikkhave  ariyasavako  ariyakantehi  silehi
samannagato    hoti    akhandehi   acchiddehi   asabalehi   akammasehi
bhujissehi     vinnupasatthehi    aparamatthehi    samadhisamvattanikehi    ayam
bhikkhave   catuttho  punnabhisando  kusalabhisando  sukhassaharo  sovaggiko
sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya samvattati.
     {52.4}  Ime  kho  bhikkhave  cattaro punnabhisanda kusalabhisanda
sukhassahara     sovaggika    sukhavipaka    saggasamvattanika    itthaya
kantaya manapaya hitaya sukhaya samvattantiti.
         Yassa saddha tathagate         acala supatitthita
         silanca yassa kalyanam         ariyakantam pasamsitam
         sanghe pasado yassatthi      ujubhutanca dassanam
         adaliddoti tam ahu           amogham tassa jivitam.
         Tasma saddhanca silanca     pasadam dhammadassanam
         anuyunjetha medhavi             saram buddhanasasananti.
     [53]  Ekam  samayam  bhagava  antara  ca  madhuram  antara ca veranjam
addhanamaggapatipanno   hoti   .  sambahulapi  gahapati  ca  gahapataniyo  ca
antara  ca  madhuram  antara  ca  veranjam  addhanamaggapatipanna  honti .
Athakho  bhagava  magga  okkamma  annatarasmim  rukkhamule  [1]-  nisidi .
@Footnote: 1 Yu. pannatte asane.
Addasamsu  kho  te  1-  gahapati  ca  gahapataniyo  ca  bhagavantam  annatarasmim
rukkhamule   nisinanam   disva   yena   bhagava  tenupasankamimsu  upasankamitva
bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidimsu  .  ekamantam  nisinne  kho te
gahapati   ca   gahapataniyo  ca  bhagava  etadavoca  cattarome  gahapatayo
samvasa   katame   cattaro  chavo  chavaya  saddhim  samvasati  chavo  deviya
saddhim samvasati devo chavaya saddhim samvasati devo deviya saddhim samvasati.
     {53.1}  Kathanca  gahapatayo  chavo  chavaya saddhim samvasati idha gahapatayo
samiko   hoti  panatipati  adinnadayi  kamesu  micchacari  musavadi
suramerayamajjapamadatthayi    dussilo   papadhammo   maccheramalapariyutthitena
cetasa    agaram    ajjhavasati    akkosakaparibhasako   samanabrahmananam
bhariyapissa   hoti   panatipatini   adinnadayini   kamesu  micchacarini
musavadini      suramerayamajjapamadatthayini      dussila     papadhamma
maccheramalapariyutthitenacetasa    agaram    ajjhavasati   akkosikaparibhasika
samanabrahmananam evam kho gahapatayo chavo chavaya saddhim samvasati.
     {53.2}  Kathanca  gahapatayo  chavo deviya saddhim samvasati idha gahapatayo
samiko     hoti    panatipati    .pe.    suramerayamajjapamadatthayi
dussilo     papadhammo     maccheramalapariyutthitena     cetasa    agaram
ajjhavasati       akkosakaparibhasako       samanabrahmananam      bhariya
ca     khvassa     hoti     panatipata    pativirata    adinnadana
pativirata    kamesu    micchara    pativirata    musavada   pativirata
suramerayamajjapamadatthana      pativirata      silavati     kalyanadhamma
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Vigatamalamaccherena    cetasa   agaram   ajjhavasati   anakkosikaparibhasika
samanabrahmananam evam kho gahapatayo chavo deviya saddhim samvasati.
     {53.3}  Kathanca  gahapatayo  devo chavaya saddhim samvasati idha gahapatayo
samiko  hoti  panatipata  pativirato  adinnadana  pativirato  kamesu
micchacara   pativirato  musavada  pativirato  suramerayamajjapamadatthana
pativirato   silava   kalyanadhammo   vigatamalamaccherena   cetasa   agaram
ajjhavasati   anakkosakaparibhasako   samanabrahmananam   bhariya   ca  khvassa
hoti    panatipatini    .pe.    suramerayamajjapamadatthayini   dussila
papadhamma     maccheramalapariyutthitena    cetasa    agaram    ajjhavasati
akkosikaparibhasika    samanabrahmananam   evam   kho   gahapatayo   devo
chavaya saddhim samvasati.
     {53.4}   Kathanca   gahapatayo  devo  deviya  saddhim  samvasati  idha
gahapatayo   samiko   hoti  panatipata  pativirato  .pe.  surameraya-
majjapamadatthana   pativirato   silava   kalyanadhammo  vigatamalamaccherena
cetasa    agaram    ajjhavasati   anakkosakaparibhasako   samanabrahmananam
bhariyapissa   hoti   panatipata   pativirata   .pe.   suramerayamajja-
pamadatthana    pativirata    silavati   kalyanadhamma   vigatamalamaccherena
cetasa    agaram    ajjhavasati   anakkosikaparibhasika   samanabrahmananam
evam  kho  gahapatayo  devo  deviya  saddhim  samvasati. Ime kho gahapatayo
cattaro samvasati.
         Ubho ca honti dussila       kadariya paribhasaka
         Te honti janipatayo         chava samvasamagata.
         Samiko hoti dussilo        kadariyo paribhasako
         bhariya silavati hoti             vadannu vitamacchara
         sapi devi samvasati                chavena patina saha.
         Samiko silava hoti           vadannu vitamaccharo
         bhariya 1- hoti dussila       kadariya paribhasika
         sapi chava samvasati                devena patina saha.
         Ubho saddha vadannu ca         sannata dhammajivino
         te honti janipatayo         annamannam piyam vada
         attha sampacura honti      phasukam upajayati
         amitta dummana honti     ubhinnam samasilinam
         idha dhammam caritvana             samasilabbata ubho
         nandino devalokasmim        modanti kamakaminoti.
     [54]   Cattarome   bhikkhave   samvasa  katame  cattaro  chavo
chavaya   saddhim   samvasati   chavo   deviya   saddhim  samvasati  devo  chavaya
saddhim samvasati devo deviya saddhim samvasati.
     {54.1}   Kathanca   bhikkhave   chavo   chavaya   saddhim  samvasati  idha
bhikkhave     samiko    hoti    panatipati    adinnadayi    kamesu
micchacari     musavadi     pisunavaco     pharusavaco     samphappalapi
abhijjhalu     byapannacitto     micchaditthiko    dussilo    papadhammo
maccheramalapariyutthitena   cetasa   agaram   ajjhavasati  akkosakaparibhasako
@Footnote: 1 Po. Yu. bhariyassa.
Samanabrahmananam    bhariyapissa    hoti    panatipatini    adinnadayini
kamesu   micchacarini   musavadini  pisunavaca  pharusavaca  samphappalapini
abhijjhaluni     byapannacitta    micchaditthika    dussila    papadhamma
maccheramalapariyutthitena   cetasa   agaram   ajjhavasati  akkosikaparibhasika
samanabrahmananam evam kho bhikkhave chavo chavaya saddhim samvasati.
     {54.2}  Kathanca  bhikkhave  chavo  deviya  saddhim samvasati idha bhikkhave
samiko   hoti   panatipati  adinnadayi  .pe.  maccheramalapariyutthitena
cetasa    agaram    ajjhavasati    akkosakaparibhasako   samanabrahmananam
bhariya  ca  khvassa  hoti  panatipata  pativirata  adinnadana pativirata
kamesu   micchacara  pativirata  musavada  pativirata  pisunaya  vacaya
pativirata    pharusaya    vacaya    pativirata   samphappalapa   pativirata
anabhijjhaluni    abyapannacitta    sammaditthika   silavati   kalyanadhamma
vigatamalamaccherena    cetasa   agaram   ajjhavasati   anakkosikaparibhasika
samanabrahmananam evam kho bhikkhave chavo deviya saddhim samvasati.
     {54.3}  Kathanca  bhikkhave  devo  chavaya  saddhim samvasati idha bhikkhave
samiko  hoti  panatipata  pativirato  adinnadana  pativirato  kamesu
micchacara  pativirato  musavada  pativirato  pisunaya  vacaya pativirato
pharusaya    vacaya    pativirato   samphappalapa   pativirato   anabhijjhalu
abyapannacitto   sammadatthiko   silava  kalyanadhammo  vigatamalamaccherena
cetasa    agaram    ajjhavasati   anakkosakaparibhasako   samanabrahmananam
Bhariya   ca   khvassa   hoti  panatipatini  .pe.  maccheramalapariyutthitena
cetasa    agaram    ajjhavasati    akkosikaparibhasika   samanabrahmananam
evam kho bhikkhave devo chavaya saddhim samvasati.
     {54.4}  Kathanca  bhikkhave  devo  deviya saddhim samvasati idha bhikkhave
samiko    hoti   panatipata   pativirato   .pe.   vigatamalamaccherena
cetasa    agaram    ajjhavasati   anakkosakaparibhasako   samanabrahmananam
bhariyapissa   hoti   panatipata  pativirata  .pe.  anakkosikaparibhasika
samanabrahmananam  evam  kho  bhikkhave  devo  deviya saddhim samvasati. Ime
kho bhikkhave cattaro samvasati.
         Ubho ca honti dussila       kadariya paribhasaka
         te honti janipatayo         chava samvasamagata.
         Samiko hoti dussilo        kadariyo paribhasako
         bhariya silavati hoti             vadannu vitamacchara
         sapi devi samvasati                chavena patina saha.
         Samiko silava hoti           vadannu vitamaccharo
         bhariya hoti dussila            kadariya paribhasaka
         sapi chava samvasati                devena patina saha.
         Ubho saddha vadannu ca        sannata dhammajivino
         te honti janipatayo         annamannam piyam vada
         attha sampacura honti      phasukam upajayati
         Amitta dummana honti     ubhinnam samasilinam
         idha dhammam caritvana              samasilabbata ubho
         nandino devalokasmim         modanti kamakaminoti.
     [55]  Ekam  samayam  bhagava bhaggesu viharati sumsumaragire bhesakalavane
migadaye   .  athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya
yena   nakulapituno   1-   gahapatissa  nivesanam  tenupasankami  upasankamitva
pannatte   asane   nisidi  .  athakho  nakulapita  ca  gahapati  nakulamata
ca   gahapatani   yena   bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam
abhivadetva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam   nisinno   kho  nakulapita
gahapati   bhagavantam   etadavoca   yato  me  bhante  nakulamata  gahapatani
daharasseva    dahara    anita    nabhijanami   nakulamataram   gahapatanim
manasapi  aticarita  kuto  pana  kayena  iccheyyama  mayam  bhante  ditthe
ceva     dhamme     annamannam    passitum    abhisamparayanca    annamannam
passitunti    .    nakulamatapi   kho   gahapatani   bhagavantam   etadavoca
yatoham   bhante   nakulapituno   gahapatissa   daharasseva   dahara   anita
nabhijanami   nakulapitaram   gahapatim  manasapi  aticarita  kuto  pana  kayena
iccheyyama   mayam   bhante   ditthe   ceva   dhamme   annamannam  passitum
abhisamparayanca annamannam passitunti.
     Akankheyyum  ce  gahapatayo  ubho  janipatayo  ditthe  ceva dhamme
annamannam    passitum   abhisamparayanca   annamannam   passitum   ubhova   2-
@Footnote: 1 Po. namkulapituno. 2 Po. Yu. ubho ca.
Assu  samasaddha  samasila  samacaga  samapanna  te  ditthe  ceva  dhamme
annamannam passanti abhisamparayanca annamannam  passantiti.
         Ubho saddha vadannu ca        sannata dhammajivino
         te honti janipatayo         annamannam piyam vada
         attha sampacura honti      phasukam upajayati
         amitta dummana honti     ubhinnam samasilinam
         idha dhammam caritvana             samasilabbata ubho
         nandino devalokasmim         modanti kamakaminoti.
     [56]  Akankheyyum  ce  bhikkhave  ubho  janipatayo  ditthe  ceva
dhamme     annamannam    passitum    abhisamparayanca    annamannam    passitum
ubhova   assu   samasaddha   samasila   samacaga   samapanna  te  ditthe
ceva     dhamme    annamannam    passanti    abhisamparayanca    annamannam
passantiti.
         Ubho saddha vadannu ca        sannata dhammajivino
         te honti janipatayo         annamannam piyam vada
         attha sampacura honti      phasukam upajayati
         amitta dummana honti     ubhinnam samasilinam
         idha dhammam caritvana             samasilabbata ubho
         nandino devalokasmim        modanti kamakaminoti.
     [57]  Ekam  samayam  bhagava  koliyesu  viharati  pajjanelam  1- nama
koliyanam    nigamo    .   athakho   bhagava   pubbanhasamayam   nivasetva
pattacivaramadaya   yena   suppavasaya  koliyadhitaya  nivesanam  tenupasankami
upasankamitva  pannatte  asane  nisidi  .  athakho  suppavasa koliyadhita
bhagavantam    panitena    khadaniyena    bhojaniyena    sahattha   santappesi
sampavaresi    athakho    suppavasa    koliyadhita    bhagavantam   bhuttavim
onitapattapanim   ekamantam   nisidi   .  ekamantam  nisinnam  kho  suppavasam
koliyadhitaram   bhagava   etadavoca  bhojanam  suppavase  denti  ariyasavika
patiggahakanam   cattari   thanani   deti  katamani  cattari  ayum  deti
vannam  deti  sukham  deti  balam  deti  ayum  kho  pana datva ayussa bhagini
hoti   dibbassa   va   manusassa   va   vannam  datva  vannassa  bhagini
hoti   dibbassa   va  manusassa  va  sukham  datva  sukhassa  bhagini  hoti
dibbassa   va   manusassa   va   balam   datva   balassa   bhagini  hoti
dibbassa   va   manusassa   va  bhojanam  suppavase  denti  ariyasavika
patiggahakanam imani cattari thanani detiti.
               Sankhatam 2- bhojanam yava 3- deti
               sucim panitam rasasa upetam
               sa dakkhina ujjugatesu dinna
               caranopapannesu mahaggatesu
               punnena punnam samsandamana
@Footnote: 1 Ma. pajjanikam. Yu. sajjanelam. 2 Ma. Yu. susankhatam. 3 Po. yavadattham.
@Ma. Yu. ya dadati.
               Mahapphala lokaviduna vannita
               etadisam yannamanussaranta
               ye vedajata vicaranti loke
               vineyya maccheramalam samulam
               anindita saggamupenti thananti.
     [58]   Athakho   anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva     bhagavantam     abhivadetva    ekamantam    nisidi   .
Ekamantam    nisinnam    kho   anathapindikam   gahapatim   bhagava   etadavoca
bhojanam   gahapati   dadamano  ariyasavako  patiggahakanam  cattari  thanani
deti    katamani   cattari   ayum   deti   vannam   deti   sukham   deti
balam   deti   ayum   kho   pana   datva  ayussa  bhagi  hoti  dibbassa
va  manusassa  va  vannam  datva  ...  sukham  datva  ...  balam  datva
balassa   bhagi   hoti   dibbassa   va   manusassa   va  bhojanam  gahapati
dadamano ariyasavako patiggahakanam imani cattari thanani detiti.
               Yo sannatanam paradattabhojinam
               kalena sakkacca dadati bhojanam
               cattari thanani anuppavecchati
               ayunca vannanca sukham balanca.
    [1]- Ayudayi baladayi             sukham vannam 2- dado naro
         dighayu yasava hoti             yattha yatthupapajjatiti.
@Footnote: 1 Po. Yu. so. Ma. ayudayi vannadayi. 2 Ma. sukham balam dado naro. Yu. sukhavannadado.
     [59]  Bhojanam  bhikkhave  dadamano  dayako  patiggahakanam  cattari
thanani   deti   katamani   cattari   ayum   deti   vannam   deti  sukham
deti   balam   deti   ayum   kho   pana   datva   ayussa  bhagi  hoti
dibbassa  va  manusassa  va  vannam  datva  ...  sukham  datva  ... Balam
datva   balassa   bhagi   hoti   dibbassa   va   manusassa  va  bhojanam
bhikkhave   dadamano   dayako   patiggahakanam   imani  cattari  thanani
detiti.
               Yo sannatanam paradattabhojinam
               kalena sakkacca dadati bhojanam
               cattari thanani anuppavecchati
               ayunca vannanca sukham balanca.
         Ayudayi baladayi             sukham vannam dado naro
         dighayu yasava hoti           yattha yatthupapajjatiti.
     [60]   Athakho   anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho  anathapindikam  gahapatim  bhagava  etadavoca  catuhi  kho  gahapati
dhammehi     samannagato     ariyasavako    gihisamicipatipadam    patipanno
hoti   yasapatilabhinim   1-   saggasamvattanikam   katamehi   catuhi  idha  gahapati
ariyasavako  bhikkhusangham  paccupatthito  hoti  civarena  bhikkhusangham paccupatthito
hoti    pindapatena    bhikkhusangham    paccupatthito    hoti   senasanena
@Footnote: 1 Ma. Yu. yasopatilabhinim.. ito param idisameva.
Bhikkhusangham    paccupatthito    hoti    gilanapaccayabhesajjaparikkharena   .
Imehi  kho  gahapati  catuhi dhammehi  samannagato ariyasavako gihisamicipatipadam
patipanno hoti yasapatilabhinim saggasamvattanikanti.
         Gihisamicipatipadam               patipajjanti pandita
         sammaggate silavante          civarena upatthita
         pindapatasayanena             gilanapaccayena ca
         tesam diva ca ratto ca           sada punnam pavaddhati
         sagganca kamatitthanam          kammam katvana bhaddakanti.
                   Punnabhisandavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
         dve punnabhisanda dvesamvasa dve ca honti samajivino
         suppavasa sudatto ca        bhojanam gihisamiciti.
                   -----------------
                    Pattakammavaggo dutiyo
     [61]   Athakho   anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho   anathapindikam   gahapatim   bhagava   etadavoca   cattarome
gahapati   dhamma   ittha   kanta   manapa   dullabha   lokasmim  katame
cattaro   bhoga   me   uppajjantu  sahadhammenati  ayam  pathamo  dhammo
Ittho   kanto   manapo   dullabho  lokasmim  bhoge  laddha  sahadhammena
yaso  mam  1-  abbhuggacchatu  saha  natihi  saha  upajjhayehiti  ayam  dutiyo
dhammo  ittho  kanto  manapo  dullabho  lokasmim bhoge laddha sahadhammena
yasam   laddha   saha   natihi   saha   upajjhayehi   ciram  jivami  dighamayum
palemiti  ayam  tatiyo  dhammo  ittho  kanto  manapo  dullabho  lokasmim
bhoge   laddha   sahadhammena  yasam  laddha  saha  natihi  saha  upajjhayehi
ciram   jivitva   dighamayum   paletva  kayassa  bheda  parammarana  sugatim
saggam   lokam  upapajjamiti  ayam  catuttho  dhammo  ittho  kanto  manapo
dullabho   lokasmim   ime  kho  gahapati  cattaro  dhamma  ittha  kanta
manapa dullabha lokasmim.
     {61.1}   Imesam  kho  gahapati  catunnam  dhammanam  itthanam  kantanam
manapanam   dullabhanam   lokasmim   cattaro  dhamma  patilabhaya  samvattanti
katame cattaro saddhasampada silasampada cagasampada pannasampada.
     {61.2}  Katama  ca  gahapati  saddhasampada  idha gahapati ariyasavako
saddho   hoti   saddahati   tathagatassa   bodhim   itipi  so  bhagava  araham
sammasambuddho     vijjacaranasampanno    sugato    lokavidu    anuttaro
purisadammasarathi   sattha   devamanussanam   buddho   bhagavati   ayam  vuccati
gahapati saddhasampada.
     {61.3}  Katama  ca  gahapati  silasampada  idha  gahapati  ariyasavako
panatipata    pativirato    hoti   .pe.   suramerayamajjapamadatthana
pativirato hoti ayam vuccati gahapati silasampada.
     {61.4}       Katama       ca       gahapati      cagasampada
idha           gahapati         ariyasavako         vigatamalamaccherena
@Footnote: 1 Po. Ma. me agacchatu.
Cetasa    agaram    ajjhavasati   muttacago   payatapani   vossaggarato
yacayogo danasamvibhagarato ayam vuccati gahapati cagasampada.
     {61.5}  Katama  ca  gahapati  pannasampada abhijjhavisamalobhabhibhutena
gahapati  cetasa  viharanto  akiccam  karoti kiccam aparadheti akiccam karonto
kiccam  aparadhento  yasa ca sukha ca dhamsati byapadabhibhutena gahapati cetasa
viharanto  akiccam karoti kiccam aparadheti akiccam karonto kiccam aparadhento
yasa  ca  sukha  ca  dhamsati  thinamiddhabhibhutena gahapati cetasa viharanto akiccam
karoti kiccam aparadheti akiccam karonto kiccam aparadhento yasa ca sukha ca dhamsati
     {61.6}  uddhaccakukkuccabhibhutena  gahapati  cetasa  viharanto akiccam
karoti  kiccam  aparadheti  akiccam karonto kiccam aparadhento yasa ca sukha
ca  dhamsati  vicikicchabhibhutena  gahapati  cetasa  viharanto  akiccam karoti kiccam
aparadheti  akiccam karonto kiccam aparadhento yasa ca sukha ca dhamsati sa kho
so   gahapati  ariyasavako  abhijjhavisamalobho  cittassa  upakkilesoti  iti
viditva    abhijjhavisamalobham   cittassa   upakkilesam   pajahati   byapado
cittassa   upakkilesoti   iti   viditva   byapadam  cittassa  upakkilesam
pajahati    thinamiddham    cittassa   upakkilesoti   iti   viditva   thinamiddham
cittassa   upakkilesam   pajahati   uddhaccakukkuccam   cittassa   upakkilesoti
iti     viditva     uddhaccakukkuccam    cittassa    upakkilesam    pajahati
vicikiccha   cittassa   upakkilesoti   iti   viditva   vicikiccham   cittassa
upakkilesam     pajahati    yato    ca    kho    gahapati    ariyasavakassa
Abhijjhavisamalobho      cittassa      upakkilesoti     iti     viditva
abhijjhavisamalobho    cittassa   upakkileso   pahino   hoti   byapado
cittassa   upakkileso   ...   thinamiddham   cittassa   upakkileso   ...
Uddhaccakukkuccam    cittassa    upakkileso    ...   vicikiccha   cittassa
upakkilesoti    iti    viditva    vicikiccha    cittassa    upakkileso
pahino    hoti    ayam    vuccati    gahapati    ariyasavako   mahapanno
puthupanno     apathadaso    pannasampanno    ayam    vuccati    gahapati
pannasampada   .   imesam   kho   gahapati   catunnam   dhammanam   itthanam
kantanam    manapanam    dullabhanam   lokasmim   ime   cattaro   dhamma
patilabhaya samvattanti.
     {61.7}  Sa  kho  so  gahapati   ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
cattari  pattakammani  katta  hoti katamani cattari idha gahapati ariyasavako
utthanaviriyadhigatehi     bhogehi    bahabalaparicitehi    sedavakkhittehi
dhammikehi   dhammaladdhehi   attanam   sukheti  pineti  samma  sukham  pariharati
matapitaro  sukheti  pineti  samma sukham pariharati puttadaradasakammakaraporise
sukheti  pineti  samma  sukham  pariharati  mittamacce  sukheti  pineti  samma
sukham pariharati idamassa pathamam thanam gatam hoti pattagatam ayatanaso paribhuttam.
     {61.8}   Puna   caparam   gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi   bahabalaparicitehi  sedavakkhittehi  dhammikehi  dhammaladdhehi  ya
ta  honti  apada aggito va udakato va rajato va corato appiyato
va   dayadato  va  tatharupasu  apadasu  bhogehi  pariyodhaya  vattati
Sotthim   attanam   karoti   idamassa   dutiyam   thanam  gatam  hoti  pattagatam
ayatanaso paribhuttam.
     {61.9}   Puna   caparam   gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
panca   bali   katta   hoti   natibalim   atithibalim   pubbapetabalim  rajabalim
devatabalim   idamassa   tatiyam   thanam   gatam   hoti   pattagatam  ayatanaso
paribhuttam.
     {61.10}   Puna   caparam  gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
ye   te  samanabrahmana  madappamada  pativirata  khantisoracce  nivittha
ekamattanam   damenti  ekamattanam  samenti  ekamattanam  parinibbapenti
tatharupesu   samanabrahmanesu   uddhaggikam   dakkhinam  patitthapeti  sovaggikam
sukhavipakam   saggasamvattanikam   idamassa   catuttham   thanam  gatam  hoti  pattagatam
ayatanaso paribhuttam.
     {61.11}  Sa  kho  so  gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
imani   cattari   pattakammani   katta   hoti   .  yassakassaci  gahapati
annatra   imehi   catuhi   pattakammehi   bhoga  parikkhayam  gacchanti  ime
vuccanti    gahapati    bhoga    atthanagata   appattagata   anayatanaso
paribhutta    yassakassaci   gahapati   imehi   catuhi   pattakammehi   bhoga
parikkhayam   gacchanti   ime   vuccanti  gahapati  bhoga  thanagata  pattagata
ayatanaso paribhuttati.
         Bhutta bhoga bhata bhacca      vitinna apadasu me
         uddhagga dakkhina dinna    atho panca bali kata
         Upatthita silavanto              sannata brahmacarayo
         yadattham bhogamiccheyya             pandito gharamavasam
         so me attho anuppatto     katam ananutapiyam
         etam anussaram macco              ariyadhamme thito naro
         idheva nam pasamsanti                 pecca sagge pamodatiti.
     [62]   Athakho   anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho   anathapindikam   gahapatim   bhagava   etadavoca   cattarimani
gahapati    sukhani   adhigamaniyani   gihina   kamabhogina   kalena   kalam
samayena    samayam    upadaya    katamani   cattari   atthisukham   bhogasukham
ananasukham 1- anavajjasukham
     {62.1}   katamanca   gahapati   atthisukham   idha   gahapati  kulaputtassa
bhoga    honti   utthanaviriyadhigata   bahabalaparicita   sedavakkhitta
dhammika    dhammaladdha   so   bhoga   me   atthi   utthanaviriyadhigata
bahabalaparicita    sedavakkhitta    dhammika    dhammaladdhati   adhigacchati
sukham adhigacchati somanassam idam vuccati gahapati atthisukham.
     {62.2}   Katamanca   gahapati   bhogasukham   idha   gahapati   kulaputto
utthanaviriyadhigatehi     bhogehi    bahabalaparicitehi    sedavakkhittehi
dhammikehi  dhammaladdhehi  bhoge  2-  ca  3-  bhunjati  punnani  ca  karoti
so   utthanaviriyadhigatehi   bhogehi   bahabalaparicitehi  sedavakkhittehi
dhammikehi   dhammaladdhehi   bhoge   ca   bhunjami   punnani   ca  karomiti
adhigacchati     sukham    adhigacchati    somanassam    idam    vuccati    gahapati
@Footnote: 1 Ma. anannasukham. 2-3 Ma. ime patha natthi.
Bhogasukham.
     {62.3}   Katamanca   gahapati   ananasukham  idha  gahapati  kulaputto  na
kassaci   kinci   dhareti   appam   va  bahum  va  so  na  kassaci  kinci
dharemi   appam   va   bahum   vati  adhigacchati  sukham  adhigacchati  somanassam
idam vuccati gahapati ananasukham.
     {62.4}   Katamanca   gahapati  anavajjasukham  idha  gahapati  ariyasavako
anavajjena   kayakammena   samannagato   hoti   anavajjena   vacikammena
samannagato   hoti   anavajjena   manokammena   samannagato  hoti  so
anavajjenamhi    kayakammena    samannagato    anavajjena    vacikammena
samannagato   anavajjena   manokammena   samannagatoti   adhigacchati   sukham
adhigacchati   somanassam   idam   vuccati  gahapati  anavajjasukham  .  imani  kho
gahapati   cattari   sukhani   adhigamaniyani   gihina   kamabhogina  kalena
kalam samayena samayam upadayati.
         Ananam sukham natvana              atho atthisukham sare
         bhunjam bhogam sukham macco         atho panna vipassati
         vipassamano janati          ubho bhage sumedhaso
         anavajjasukhassetam                kalam nagghati solasinti.
     [63]  Sabrahmakani  bhikkhave  tani kulani yesam puttanam matapitaro
ajjhagare   pujita   honti   sapubbacariyakani   bhikkhave  tani  kulani
yesam  puttanam  matapitaro  ajjhagare  pujita  honti sapubbadevani 1-
bhikkhave    tani   kulani   yesam   puttanam   matapitaro   ajjhagare
pujita   honti   sahuneyyakani   bhikkhave  tani  kulani  yesam  puttanam
@Footnote: 1 Ma. sapubbadevatani.
Matapitaro   ajjhagare  pujita  honti  brahmati  bhikkhave  matapitunam
etam   adhivacanam   pubbacariyati   bhikkhave   matapitunam   etam   adhivacanam
pubbadevati  1-  bhikkhave  matapitunam  etam adhivacanam ahuneyyati bhikkhave
matapitunam  etam  adhivacanam  tam  kissa  hetu  bahukara bhikkhave matapitaro
puttanam apadaka posaka imassa lokassa dassetaroti.
         Brahmati matapitaro        pubbacariyati vuccare
         ahuneyya ca puttanam        pajaya anukampaka.
         Tasma hi ne namasseyya       sakkareyyatha 2- pandito
         annena atho panena         vatthena sayanena ca
         ucchadanena nhapanena     padanam dhovanena ca
         taya nam paricariyaya             matapitusu pandita
         idheva nam pasamsanti               pecca sagge pamodatiti.
     [64]   Catuhi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  puggalo  yathabhatam
nikkhitto   evam  niraye  katamehi  catuhi  panatipati  hoti  adinnadayi
hoti    kamesu    micchacari    hoti    musavadi    hoti    imehi
kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  puggalo  yathabhatam  nikkhitto
evam nirayeti.
         Panatipato adinnadanam     musavado ca vuccati
         paradaragamanancapi                 nappasamsanti panditati.
     [65]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
@Footnote: 1 Po. Ma. pubbadevatati. 2 Ma. sakkareyya ca.
Katame   cattaro  rupappamano  rupappasanno  ghosappamano  ghosappasanno
lukhappamano       lukhappasanno       dhammappamano       dhammappasanno
ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Ye 1- ca rupena pamimsu          ye ca ghosena anvagu
         chandaragavasupeta              na 2- te jananti tanjanam
         ajjhattanca na janati      bahiddha ca na passati
         samantavarano balo         sa ve ghosena vuyhati.
         Ajjhattanca na janati       bahiddha ca vipassati
         bahiddha phaladassavi           sopi ghosena vuyhati.
         Ajjhattanca pajanati        bahiddha ca vipassati
         (evam) vinivaranadassavi        na so ghosena vuyhatiti.
     [66]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   sarago   sadoso   samoho   samano   ime  kho
bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Saratta rajaniyesu              piyarupabhinandino
         mohena adhamasatta 3-       baddha vaddhenti bandhanam.
         Ragajam dosajancapi           mohajam vapi aviddasu 4-
         karonti akusalam kammam          savighatam dukkhuddayam 5-
         avijjanivuta posa           andhabhuta acakkhuka
         yatha dhamma tatha santa      na tassevanti mannareti.
@Footnote: 1 Ma. ye ca rupe pamanimsu. 2 Ma. nabhijananti te jana. 3 Po. Ma. avuta
@satta. 4 Ma. capaviddasu. 5 Ma. dukkhudrayam.
     [67]  Ekam  samayam  bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame    .    tena    kho   pana   samayena   savatthiyam   annataro
bhikkhu  ahina  dattho  kalakato  hoti  .  athakho  sambahula  bhikkhu  yena
bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam
nisidimsu   ekamantam   nisinna   kho  te  bhikkhu  bhagavantam  etadavocum  idha
bhante savatthiyam annataro bhikkhu ahina dattho kalakatoti.
     {67.1}  Naha  1-  nuna  so  bhikkhave  bhikkhu cattari ahirajakulani
mettena  cittena  phari  sace  hi  so bhikkhave bhikkhu cattari ahirajakulani
mettena  cittena  phareyya  na  hi  so  bhikkhave bhikkhu ahina dattho kalam
kareyya  katamani  cattari  [2]-  virupakkham ahirajakulam erapatham ahirajakulam
chabyaputtam  ahirajakulam  kanhagotamakam  ahirajakulam  naha  nuna  so  bhikkhave
bhikkhu  imani  cattari  ahirajakulani  mettena  cittena  phari sace hi so
bhikkhave  bhikkhu  imani  cattari  ahirajakulani  mettena  cittena phareyya
na   hi   so  bhikkhave  bhikkhu  ahina  dattho  kalam  kareyya  anujanami
bhikkhave   imani   cattari   ahirajakulani   mettena   cittena   pharitum
attaguttiya attarakkhaya attaparittayati.
         Virupakkhehi me mettam           mettam erapathehi me
         chabyaputtehi me mettam      mettam kanhagotamakehi ca
         apadakehi me mettam           mettam dipadakehi me
         catuppadehi me mettam          mettam bahuppadehi me.
@Footnote: 1 Ma. nahi nuna. 2 Po. Yu. ahirajakulani.
         Ma mam apadako himsi            ma mam himsi dipadako
         ma mam catuppado himsi           ma mam himsi bahuppado.
         Sabbe satta sabbe pana      sabbe bhuta ca kevala
         sabbe bhadrani passantu          ma kinci 1- papamagama.
Appamano   buddho  appamano  dhammo  appamano  sangho  pamanavantani
sirimsapani    2-   ahi   vicchika   satapadi   unnanabhi   sarabu   musika
kata   me   rakkha   kata   me   paritta   patikkamantu  bhutani  soham
namo bhagavato namo sattannam sammasambuddhananti.
     [68]   Ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati  gijjhakute  pabbate
acirapakkante  devadatte  .  tatra  kho  bhagava  devadattam  arabbha bhikkhu
amantesi  attavadhaya  bhikkhave  devadattassa  labhasakkarasiloko  udapadi
parabhavaya  bhikkhave  devadattassa  labhasakkarasiloko  udapadi  seyyathapi
bhikkhave   kadali  attavadhaya  phalam  deti  parabhavaya  phalam  deti  evameva
kho   bhikkhave   attavadhaya   devadattassa   labhasakkarasiloko   udapadi
parabhavaya    devadattassa    labhasakkarasiloko    udapadi   seyyathapi
bhikkhave  velu  attavadhaya  phalam  deti  parabhavaya  phalam deti evameva kho
bhikkhave  attavadhaya  devadattassa  labhasakkarasiloko  udapadi  parabhavaya
devadattassa   labhasakkarasiloko   udapadi   seyyathapi   bhikkhave  nalo
attavadhaya   phalam   deti  parabhavaya  phalam  deti  evameva  kho  bhikkhave
attavadhaya    devadattassa    labhasakkarasiloko    udapadi   parabhavaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. kanci. 2 Ma. sarimsapani.
Devadattassa   labhasakkarasiloko   udapadi  seyyathapi  bhikkhave  assatari
attavadhaya    gabbham   ganhati   parabhavaya   gabbham   ganhati   evameva
kho   bhikkhave   attavadhaya   devadattassa   labhasakkarasiloko   udapadi
parabhavaya devadattassa labhasakkarasiloko udapaditi.
         Phalam ve kadalim hanti            phalam velum phalam nalam
         sakkaro kapurisam hanti    gabbho assatarim yathati.
     [69]  Cattarimani  bhikkhave  padhanani katamani cattari samvarappadhanam
pahanappadhanam     bhavanappadhanam     anurakkhanappadhanam    .    katamanca
bhikkhave   samvarappadhanam   idha   bhikkhave   bhikkhu   anuppannanam   papakanam
akusalanam   dhammanam   anuppadaya  chandam  janeti  vayamati  viriyam  arabhati
cittam pagganhati padahati idam vuccati bhikkhave samvarappadhanam.
     {69.1}   Katamanca   bhikkhave   pahanappadhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
uppannanam   papakanam   akusalanam   dhammanam   pahanaya   chandam   janeti
vayamati   viriyam  arabhati  cittam  pagganhati  padahati  idam  vuccati  bhikkhave
pahanappadhanam.
     {69.2}   Katamanca   bhikkhave  bhavanappadhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
anuppannanam   kusalanam   dhammanam   uppadaya   chandam   janeti   vayamati
viriyam    arabhati   cittam   pagganhati   padahati   idam   vuccati   bhikkhave
bhavanappadhanam.
     {69.3}   Katamanca   bhikkhave   anurakkhanappadhanam   idha   bhikkhave
bhikkhu     uppannanam     kusalanam     dhammanam    thitiya    asammosaya
bhiyyobhavaya    vepullaya    bhavanaya    paripuriya    chandam    janeti
vayamati      viriyam      arabhati      cittam     pagganhati     padahati
Idam   vuccati   bhikkhave   anurakkhanappadhanam   .   imani   kho  bhikkhave
cattari padhananiti.
         Samvaro ca pahananca            bhavana anurakkhana
         ete padhana cattaro       desitadiccabandhuna
         yehi bhikkhu idhatapi            khayam dukkhassa papuneti.
     [70]   Yasmim   bhikkhave   samaye   rajano   adhammika   honti
rajayuttapi   tasmim   samaye   adhammika   honti   rajayuttesu  bhikkhave
adhammikesu    brahmanagahapatikapi    tasmim    samaye   adhammika   honti
brahmanagahapatikesu   adhammikesu  negamajanapadapi  tasmim  samaye  adhammika
honti  negamajanapadesu  adhammikesu  visamam  candimasuriya  parivattanti  visamam
candimasuriyesu   parivattantesu   visamam  nakkhattani  tarakarupani  parivattanti
visamam  nakkhattesu  tarakarupesu  parivattantesu  visamam  rantindiva parivattanti
visamam    rattindivesu   parivattantesu   visamam   masaddhamasa   parivattanti
visamam   masaddhamasesu   parivattantesu   visamam   utusamvacchara   parivattanti
visamam  utusamvaccharesu  parivattantesu  visamam  vata  vayanti  visamam  vatesu
vayantesu    visama    apanjasa    parivattanti    visamesu   apanjasesu
parivattantesu   devata   parikupita  bhavanti  devatasu  parikupitasu  devo
na  samma  dharam  anuppavecchati  deve  na  samma  dharam anuppavecchante
visamapakini   1-  sassani  bhavanti  visamapakini  bhikkhave  sassani  manussa
@Footnote: 1 Ma. visamapakani.
Paribhunjanta    appayuka   ca   honti   dubbanna   ca   dubbala   ca
bahvabadha ca.
     {70.1}   Yasmim   bhikkhave    samaye   rajano  dhammika  honti
rajayuttapi   tasmim   samaye   dhammika   honti   rajayuttesu  dhammikesu
brahmanagahapatikapi    tasmim    samaye    dhammika    honti   brahmana-
gahapatikesu    dhammikesu    negamajanapadapi    tasmim   samaye   dhammika
honti   negamajanapadesu   dhammikesu   samam  candimasuriya  parivattanti  samam
candimasuriyesu   parivattantesu   samam   nakkhattani  tarakarupani  parivattanti
samam   nakkhattesu  tarakarupesu  parivattantesu  samam  rattindiva  parivattanti
samam   rattindivesu   parivattantesu   samam   masaddhamasa  parivattanti  samam
masaddhamasesu    parivattantesu    samam   utusamvacchara   parivattanti   samam
utusamvaccharesu  parivattantesu  samam  vata  vayanti  samam vatesu vayantesu
sama  1-  panjasa  parivattanti  samesu  panjasesu  parivattantesu  devata
aparikupita    bhavanti   devatasu   aparikupitasu   devo   samma   dharam
anuppavecchati    deve    samma    dharam   anuppavecchante   samapakini
sassani   bhavanti   samapakini   bhikkhave   sassani   manussa  paribhunjanta
dighayuka ca honti vannavanto ca balavanto ca appabadha cati.
         Gunnance taramananam         jimham gacchati pungavo
         sabba ta jimham gacchanti   nette jimham gate sati
         evameva manussesu               yo hoti setthasammato
         so ce adhammam carati              pageva itara paja
@Footnote: 1 Po. Yu. samam.
         Sabbam rattham dukkham seti         raja ce hotyadhammiko.
         Gunnance taramananam         ujum gacchati pungavo
         sabba ta ujum gacchanti       nette ujum gate sati
         evameva manussesu               yo hoti setthasammato
         so ce 1- dhammam carati           pageva itara paja
         sabbam rattham sukham seti            raja ce hoti dhammikoti.
                    Pattakammavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         pattakammam annanatho        sabrahmaniraya rupena pancamam
         saragaahina devadatto      padhanam dhammikena cati.
                    ---------------
                    Apannakavaggo tatiyo
     [71]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  apannakapatipadam
patipanno   hoti   yoni   cassa   araddha   hoti   asavanam   khayaya
katamehi   catuhi   idha   bhikkhave   bhikkhu   silava  hoti  bahussuto  hoti
araddhaviriyo   hoti   pannava   hoti   imehi   kho   bhikkhave   catuhi
dhammehi   samannagato   bhikkhu   apannakapatipadam   patipanno   hoti   yoni
cassa araddha hoti asavanam khayayati.
     [72]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  apannakapatipadam
patipanno   hoti   yoni   cassa   araddha   hoti   asavanam   khayaya
@Footnote: 1 Ma. sace. Yu. ceva.
Katamehi   catuhi   nekkhammavitakkena   abyapadavitakkena  avihimsavitakkena
sammaditthiya   imehi   kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato  bhikkhu
apannakapatipadam    patipanno    hoti    yoni    cassa   araddha   hoti
asavanam khayayati.
     [73]    Catuhi    bhikkhave   dhammehi   samannagato   asappurisoti
veditabbo   katamehi   catuhi   idha   bhikkhave   asappuriso   yo   hoti
parassa   avanno   tam   aputthopi  patukaroti  ko  pana  vado  putthassa
puttho  kho  pana  panhabhinito  ahapetva  alambetva paripuram vittharena
parassa   avannam   bhasita   hoti   veditabbametam   bhikkhave   asappuriso
ayam bhavanti.
     {73.1}  Puna  caparam  bhikkhave  asappuriso  yo  hoti parassa vanno
tam  putthopi  na  patukaroti  ko  pana  vado  aputthassa  puttho  kho pana
panhabhinito    hapetva   lambetva   aparipuram   avittharena   parassa
vannam bhasita hoti veditabbametam bhikkhave asappuriso ayam bhavanti.
     {73.2}  Puna  caparam  bhikkhave  asappuriso yo hoti attano avanno
tam  putthopi  na  patukaroti  ko  pana  vado  aputthassa  puttho  kho pana
panhabhinito   hapetva   lambetva   aparipuram   avittharena   attano
avannam bhasita hoti veditabbametam bhikkhave asappuriso ayam bhavanti.
     {73.3}   Puna   caparam   bhikkhave  asappuriso  yo  hoti  attano
vanno   tam   aputthopi   patukaroti   ko  pana  vado  putthassa  puttho
kho   pana   panhabhinito   ahapetva   alambetva  paripuram  vittharena
Attano   vannam   bhasita   hoti   veditabbametam   bhikkhave   asappuriso
ayam   bhavanti   .   imehi   kho   bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato
asappurisoti 1- veditabbo.
     {73.4}   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  sappurisoti  1-
veditabbo   katamehi   catuhi  idha  bhikkhave  sappuriso  yo  hoti  parassa
avanno  tam  putthopi  na  patukaroti  ko  pana  vado  aputthassa  puttho
kho   pana   panhabhinito   hapetva   lambetva  aparipuram  avittharena
parassa    avannam   bhasita   hoti   veditabbametam   bhikkhave   sappuriso
ayam bhavanti.
     {73.5}  Puna  caparam  bhikkhave  sappuriso  yo  hoti  parassa vanno
tam   aputthopi   patukaroti  ko  pana  vado  putthassa  puttho  kho  pana
panhabhinito    ahapetva   alambetva   paripuram   vittharena   parassa
vannam bhasita hoti veditabbametam bhikkhave sappuriso ayam bhavanti.
     {73.6}  Puna  caparam  bhikkhave  sappuriso  yo hoti attano avanno
tam   aputthopi   patukaroti  ko  pana  vado  putthassa  puttho  kho  pana
panhabhinito   ahapetva   alambetva   paripuram   vittharena   attano
avannam bhasita hoti veditabbametam bhikkhave sappuriso ayam bhavanti.
     {73.7}   Puna   caparam   bhikkhave   sappuriso  yo  hoti  attano
vanno   tam   putthopi   na   patukaroti   ko   pana   vado  aputthassa
puttho     kho     pana     panhabhinito     hapetva     lambetva
aparipuram      avittharena     attano     vannam     bhasita     hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi.
Veditabbametam   bhikkhave  sappuriso  ayam  bhavanti  .  imehi  kho  bhikkhave
catuhi dhammehi samannagato sappurisoti 1- veditabbo.
     {73.8}  Seyyathapi  bhikkhave  vadhuka  yannadeva  rattim  va  divasam
va    anita   hoti   tavadevassa   tibbam   hirottappam   paccupatthitam
hoti   sassuyapi   sassurepi   samikepi   antamaso  dasakammakaraporisesu
sa   aparena   samayena  samvasamanvaya  [2]-  sassumpi  sassurampi  samikampi
evamaha  apetha  kim pana tumhe janathati evameva kho bhikkhave idhekacco
bhikkhu   yannadeva  rattim  va  divasam  va  agarasma  anagariyam  pabbajito
hoti    tavadevassa    tibbam   hirottappam   paccupatthitam   hoti   bhikkhusu
bhikkhunisu    upasakesu    upasikasu    antamaso   aramikasamanuddesesu
so   aparena   samayena   samvasamanvaya   [2]-   acariyampi  upajjhayampi
evamaha  apetha  kim  pana  tumhe  janathati  tasma  tiha  bhikkhave evam
sikkhitabbam   adhunagatavadhukasamena   3-   cetasa   viharissamati   evanhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [74]  Cattarimani  bhikkhave aggani 4- katamani cattari silaggam 5-
samadhaggam pannaggam 6- vimuttaggam imani kho bhikkhave cattari agganiti.
     [75]   Cattarimani   bhikkhave  aggani  katamani  cattari  rupaggam
vedanaggam sannaggam bhavaggam imani kho bhikkhave cattari agganiti.
     [76]  Ekam  samayam  bhagava  kusinarayam  viharati  upavattane mallanam
salavane   antare  yamakasalanam  parinibbanasamaye  .  tatra  kho  bhagava
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi. 2 Ma. Yu. vissasamanvaya.
@3 Ma. Yu. adhunagatavadhukasamena. 4-5 Yu. angani ... silangam ... anganiti.
@6 Ma. pannaggam.
Bhikkhu    amantesi   bhikkhavoti   .   bhadanteti   te   bhikkhu   bhagavato
paccassosum  .  bhagava  etadavoca  siya  kho  pana  bhikkhave ekabhikkhussapi
kankha  va  vimati  va  buddhe  va  dhamme  va  sanghe  va magge va
patipadaya   va   pucchatha   bhikkhave   ma   pacchavippatisarino   ahuvattha
sammukhibhuto    no    sattha   ahosi   nasakkhimha   bhagavantam   sammukha
patipucchitunti   evam   vutte  te  bhikkhu  tunhi  ahesum  .  dutiyampi  kho
bhagava  bhikkhu  amantesi  ...  tatiyampi  kho bhagava bhikkhu amantesi siya
kho  pana  bhikkhave  ekabhikkhussapi  kankha  va  vimati va buddhe va dhamme
va   sanghe   va   magge   va  patipadaya  va  pucchatha  bhikkhave  ma
pacchavippatisarino  ahuvattha  sammukhibhuto  no  sattha  ahosi  nasakkhimha
bhagavantam    sammukha   patipucchitunti   tatiyampi   kho   te   bhikkhu   tunhi
ahesum.
     {76.1}  Athakho  bhagava  bhikkhu  amantesi  siya  kho pana bhikkhave
satthu   garavenapi   na   puccheyyatha   sahayakopi   bhikkhave  sahayakassa
arocetuti  evam  vutte  te  bhikkhu  tunhi  ahesum  .  athakho ayasma
anando   bhagavantam   etadavoca   acchariyam  bhante  abbhutam  bhante  evam
pasanno   aham   bhante   imasmim   bhikkhusanghe   natthi  imasmim  bhikkhusanghe
ekabhikkhussapi  kankha  va  vimati  va  buddhe  va  dhamme va sanghe va
magge   va   patipadaya   vati  .  pasada  kho  tvam  ananda  vadesi
nanamevettha    ananda    tathagatassa    natthi    imasmim    bhikkhusanghe
ekabhikkhussapi  kankha  va  vimati  va  buddhe  va  dhamme va sanghe va
Magge   va   patipadaya  vati  imesam  hi  ananda  pancannam  bhikkhusatanam
yo    pacchimako    bhikkhu   so   sotapanno   avinipatadhammo   niyato
sambodhiparayanoti.
     [77]  Cattarimani  bhikkhave  acinteyyani  na  cintetabbani yani
cintento    ummadassa   vighatassa   bhagi   assa   katamani   cattari
buddhanam  bhikkhave  buddhavisayo  acinteyyo  na  cintetabbo  yam cintento
ummadassa    vighatassa   bhagi   assa   jhayissa   bhikkhave   jhanavisayo
acinteyyo   na   cintetabbo   yam   cintento   ummadassa  vighatassa
bhagi   assa   kammavipako   bhikkhave   acinteyyo  na  cintetabbo  yam
cintento   ummadassa   vighatassa   bhagi   assa   lokacinta  bhikkhave
acinteyya   na   cintetabba   yam   cintento   ummadassa  vighatassa
bhagi  assa  imani  kho  bhikkhave  cattari  acinteyyani na cintetabbani
yani cintento ummadassa vighatassa bhagi assati.
     [78]   Catasso  ima  bhikkhave  dakkhinavisuddhiyo  katama  catasso
atthi   bhikkhave   dakkhina   dayakato  visujjhati  no  patiggahakato  atthi
bhikkhave    dakkhina    patiggahakato   visujjhati   no   dayakato   atthi
bhikkhave   dakkhina   neva   dayakato  visujjhati  no  patiggahakato  atthi
bhikkhave dakkhina dayakato ceva visujjhati patiggahakato ca.
     {78.1}    Kathanca    bhikkhave    dakkhina    dayakato   visujjhati
no     patiggahakato     idha    bhikkhave    dayako    hoti    silava
kalyanadhammo          patiggahako          hoti          dussilo
Papadhammo   evam   kho   bhikkhave   dakkhina   dayakato   visujjhati  no
patiggahakato.
     {78.2}   Kathanca   bhikkhave  dakkhina  patiggahakato  visujjhati  no
dayakato  idha  bhikkhave  dayako  hoti  dussilo  papadhammo  patiggahako
hoti   silava  kalyanadhammo  evam  kho  bhikkhave  dakkhina  patiggahakato
visujjhati no dayakato.
     {78.3}   Kathanca   bhikkhave   dakkhina   neva  dayakato  visujjhati
no   patiggahakato   idha   bhikkhave  dayako  hoti  dussilo  papadhammo
patiggahakopi   hoti   dussilo  papadhammo  evam  kho  bhikkhave  dakkhina
neva   dayakato   visujjhati   no   patiggahakato   .   kathanca  bhikkhave
dakkhina   dayakato   ceva   visujjhati   patiggahakato   ca  idha  bhikkhave
dayako   hoti   silava   kalyanadhammo   patiggahakopi   hoti   silava
kalyanadhammo   evam   kho   bhikkhave  dakkhina  dayakato  ceva  visujjhati
patiggahakato ca. Ima kho bhikkhave catasso dakkhinavisuddhiyoti.
     [79]   Athakho   ayasma  sariputto  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   ayasma  sariputto  bhagavantam  etadavoca  ko  nu  kho
bhante   hetu   ko   paccayo   yena   midhekaccassa  tadisava  vanijja
payutta   chedagamini  hoti  ko  pana  bhante  hetu  ko  paccayo  yena
midhekaccassa   tadisava   vanijja  payutta  na  yathadhippaya  hoti  ko
nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekaccassa tadisava vanijja
payutta   yathadhippaya   hoti   ko   pana  bhante  hetu  ko  paccayo
Yena midhekaccassa tadisava vanijja payutta paradhippaya hotiti.
     {79.1}   Idha   sariputta   ekacco  samanam  va  brahmanam  va
upasankamitva   pavareti   vada   1-   bhante   paccayenati  so  yena
pavareti   tam  na  deti  so  ce  tato  cuto  itthattam  agacchati  so
yannadeva vanijjam payojeti sassa hoti chedagamini.
     {79.2}  Idha  pana  sariputta  ekacco  samanam  va  brahmanam va
upasankamitva   pavareti  vada  bhante  paccayenati  so  yena  pavareti
tam  na  yathadhippayam  deti  so  ce  tato  cuto  itthattam  agacchati so
yannadeva vanijjam payojeti sassa hoti na yathadhippaya.
     {79.3}   Idha   pana   sariputta  ekacco  samanam  va  brahmanam
va   upasankamitva   pavareti   vada   bhante   paccayenati  so  yena
pavareti   tam   yathadhippayam   deti   so   ce   tato  cuto  itthattam
agacchati    so    yannadeva    vanijjam    payojeti    sassa    hoti
yathadhippaya.
     {79.4}  Idha  pana  sariputta  ekacco  samanam  va  brahmanam va
upasankamitva   pavareti  vada  bhante  paccayenati  so  yena  pavareti
tam   paradhippayam   deti  so  ce  tato  cuto  itthattam  agacchati  so
yannadeva vanijjam payojeti sassa hoti paradhippaya.
     {79.5}  Ayam  kho  sariputta  hetu  ayam paccayo yena midhekaccassa
tadisava     vanijja    payutta    chedagamini    hoti    ayam    pana
sariputta    hetu    ayam    paccayo    yena   midhekaccassa   tadisava
vanijja    payutta   na   yathadhippaya   hoti   ayam   kho   sariputta
hetu      ayam      paccayo      yena     midhekaccassa     tadisava
@Footnote: 1 Ma. vadatu. ito param idisameva.
Vanijja    payutta    yathadhippaya    hoti    ayam    pana   sariputta
hetu    ayam    paccayo    yena    midhekaccassa    tadisava   vanijja
payutta paradhippaya hotiti.
     [80]  Ekam  samayam  bhagava  kosambiyam viharati ghositarame. Athakho
ayasma    anando    yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho
ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca  ko  nu  kho  bhante  hetu ko
paccayo   yena  matugamo  neva  sabhayam  nisidati  na  kammantam  payojeti
na   kammojam  gacchatiti  .  kodhano  ananda  matugamo  issuki  ananda
matugamo     macchari    ananda    matugamo    duppanno    ananda
matugamo   ayam   kho   ananda  hetu  ayam  paccayo  yena  matugamo
neva sabhayam nisidati na kammantam payojeti na kammojam gacchatiti.
                    Apannakavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
         padhanaditthisappurisavadhuka    dve ca honti aggani kusinaraya
         acintitam dakkhinaya              vanijja kammojena vaggoti.
                  -------------------
                     Macalavaggo catuttho
     [81]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam    niraye    katamehi    catuhi   panatipati   hoti   adinnadayi
Hoti    kamesu   micchacari   hoti   musavadi   hoti   imehi   kho
bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye.
Catuhi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  sagge
katamehi    catuhi    panatipata    pativirato    hoti    adinnadana
pativirato   hoti   kamesu   micchacara   pativirato   hoti  musavada
pativirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato
yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [82]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   catuhi   musavadi   hoti   pisunavaco   hoti
pharusavaco   hoti   samphappalapi   hoti   imehi   kho   bhikkhave  catuhi
dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  catuhi bhikkhave
dhammehi   samannagato   yathabhatam  nikkhitto  evam  sagge  katamehi  catuhi
musavada   pativirato  hoti  pisunaya  vacaya  pativirato  hoti  pharusaya
vacaya    pativirato   hoti   samphappalapa   pativirato   hoti   imehi
kho   bhikkhave   catuhi   dhammehi   samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam
saggeti.
     [83]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye  katamehi  catuhi  ananuvicca  apariyogahetva  avannarahassa
vannam      bhasati      ananuvicca     apariyogahetva     vannarahassa
avannam    bhasati   ananuvicca   apariyogahetva   appasadaniye   thane
Pasadam    upadamseti   ananuvicca   apariyogahetva   pasadaniye   thane
appasadam   upadamseti   imehi  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato
yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  catuhi  bhikkhave  dhammehi samannagato
yathabhatam    nikkhitto    evam    sagge    katamehi    catuhi    anuvicca
pariyogahetva      avannarahassa      avannam     bhasati     anuvicca
pariyogahetva   vannarahassa   vannam   bhasati  anuvicca  pariyogahetva
appasadaniye   thane   appasadam   upadamseti   anuvicca  pariyogahetva
pasadaniye   thane   pasadam   upadamseti   imehi   kho   bhikkhave  catuhi
dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [84]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   catuhi  kodhagaru  hoti  na  saddhammagaru  makkhagaru
hoti   na   saddhammagaru   labhagaru   hoti   na   saddhammagaru   sakkaragaru
hoti   na  saddhammagaru  imehi  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato
yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  catuhi  bhikkhave  dhammehi samannagato
yathabhatam    nikkhitto    evam    sagge    katamehi   catuhi   saddhammagaru
hoti    na    kodhagaru   saddhammagaru   hoti   na   makkhagaru   saddhammagaru
hoti   na   labhagaru   saddhammagaru   hoti   na   sakkaragaru  imehi  kho
bhikkhave catuhi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [85]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame    cattaro   tamo   tamaparayano   tamo   jotiparayano   joti
Tamaparayano joti jotiparayano.
     {85.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  tamo  hoti  tamaparayano  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   nicakule  paccajato  hoti  candalakule
va  venakule  va  nesadakule  va  rathakarakule  va  pukkusakule  va
dalidde   appannapanabhojane   kasiravuttike   yattha  kasirena  ghasacchado
labbhati   so   ca   hoti  dubbanno  duddasiko  okotimako  bahvabadho
kano  va  kuni  va  khanjo  va  pakkhahato  va nalabhi annassa panassa
vatthassa    yanassa   malagandhavilepanassa   seyyavasathapadipeyyassa   so
kayena   duccaritam  carati  vacaya  duccaritam  carati  manasa  duccaritam  carati
so   kayena   duccaritam   caritva   vacaya   duccaritam  caritva  manasa
duccaritam   caritva   kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam
nirayam upapajjati evam kho bhikkhave puggalo tamo hoti tamaparayano.
     {85.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  tamo  hoti  jotiparayano idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   nicakule  paccajato  hoti  candalakule
va  venakule  va  nesadakule  va  rathakarakule  va  pukkusakule  va
dalidde      appannapanabhojane     kasiravuttike     yattha     kasirena
ghasacchado   labbhati   so   ca  hoti  dubbanno  duddasiko  okotimako
bahvabadho   kano   va   kuni   va   khanjo   va   pakkhahato  va
nalabhi    annassa    panassa   vatthassa   yanassa   malagandhavilepanassa
seyyavasathapadipeyyassa    so    kayena    sucaritam    carati    vacaya
sucaritam   carati   manasa   sucaritam   carati   so  kayena  sucaritam  caritva
Vacaya   sucaritam   caritva   manasa   sucaritam   caritva  kayassa  bheda
parammarana   sugatim   saggam  lokam  upapajjati  evam  kho  bhikkhave  puggalo
tamo hoti jotiparayano.
     {85.3}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   joti  hoti  tamaparayano
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   ucce   kule  paccajato  hoti
khattiyamahasalakule        va        brahmanamahasalakule       va
gahapatimahasalakule      va      addhe      mahaddhane     mahabhoge
pahutajataruparajate     pahutavittupakarane     pahutadhanadhanne     so     ca
hoti    abhirupo    dassaniyo    pasadiko   paramaya   vannapokkharataya
samannagato     labhi     annassa     panassa     vatthassa    yanassa
malagandhavilepanassa      seyyavasathapadipeyyassa      so      kayena
duccaritam   carati   vacaya   duccaritam   carati  manasa  duccaritam  carati  so
kayena   duccaritam   caritva  vacaya  duccaritam  caritva  manasa  duccaritam
caritva    kayassa    bheda    parammarana   apayam   duggatim   vinipatam
nirayam upapajjati evam kho bhikkhave puggalo joti hoti tamaparayano.
     {85.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  joti  hoti  jotiparayano idha
bhikkhave  ekacco puggalo ucce kule paccajato hoti khattiyamahasalakule
va    brahmanamahasalakule    va   gahapatimahasalakule   va   addhe
mahaddhane   mahabhoge   pahutajataruparajate  pahutavittupakarane  pahutadhanadhanne
so   ca  hoti  abhirupo  dassaniyo  pasadiko  paramaya  vannapokkharataya
samannagato     labhi     annassa     panassa     vatthassa    yanassa
malagandhavilepanassa    seyyavasathapadipeyyassa    so   kayena   sucaritam
Carati   vacaya   sucaritam   carati   manasa   sucaritam   carati  so  kayena
sucaritam   caritva   vacaya   sucaritam   caritva   manasa  sucaritam  caritva
kayassa   bheda   parammarana   sugatim  saggam  lokam  upapajjati  evam  kho
bhikkhave   puggalo   joti   hoti  jotiparayano  .  ime  kho  bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [86]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame      cattaro     onatonato     onatunnato     unnatonato
unnatunnato   .   kathanca   bhikkhave   puggalo   onatonato  hoti  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   nicakule  paccajato  hoti  candalakule
va  .pe.  so  kayena  duccaritam  carati  vacaya  duccaritam  carati manasa
duccaritam  carati  so  kayena  duccaritam  caritva  vacaya  duccaritam caritva
manasa   duccaritam   caritva   kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim
vinipatam  nirayam  upapajjati  evam  kho  bhikkhave puggalo onatonato hoti.
Kathanca    bhikkhave    puggalo    onatunnato    hoti    idha   bhikkhave
ekacco  puggalo  nicakule  paccajato  hoti  candalakule  va  .pe.
So  kayena  sucaritam  carati  vacaya  sucaritam  carati  manasa  sucaritam  carati
so   kayena  sucaritam  caritva  vacaya  sucaritam  caritva  manasa  sucaritam
caritva   kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam  lokam  upapajjati
evam   kho   bhikkhave   puggalo  onatunnato  hoti  .  kathanca  bhikkhave
puggalo    unnatonato    hoti    idha   bhikkhave   ekacco   puggalo
Ucce   kule   paccajato  hoti  khattiyamahasalakule  va  .pe.  so
kayena   duccaritam   caritva  vacaya  duccaritam  caritva  manasa  duccaritam
caritva   kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim  vinipatam  nirayam
upapajjati    evam   kho   bhikkhave   puggalo   unnatonato   hoti  .
Kathanca   bhikkhave   puggalo   unnatunnato  hoti  idha  bhikkhave  ekacco
puggalo    ucce    kule    paccajato    hoti   khattiyamahasalakule
va  .pe.  so  kayena  sucaritam  caritva  vacaya sucaritam caritva manasa
sucaritam  caritva  kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam  lokam upapajjati
evam  kho  bhikkhave  puggalo  unnatunnato  hoti  .  ime  kho  bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [87]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame    cattaro    samanamacalo   samanapundariko   samanapadumo   samanesu
samanasukhumalo.
     {87.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  samanamacalo  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   sekho   hoti   patipado   1-  anuttaram  yogakkhemam  patthayamano
viharati   seyyathapi   bhikkhave   ranno   khattiyassa   muddhabhisittassa  2-
jettho  putto  abhiseko  anabhisitto  macalappatto  evameva kho bhikkhave
bhikkhu  sekho  hoti  patipado  3-  anuttaram  yogakkhemam patthayamano viharati
evam kho bhikkhave puggalo samanamacalo hoti.
     {87.2}      Kathanca     bhikkhave     puggalo     samanapundariko
hoti       idha       bhikkhave       bhikkhu      asavanam      khaya
@Footnote: 1-3 Ma. patipado. 2 Ma. muddhavasittassa.
Anasavam     cetovimuttim     pannavimuttim     dittheva    dhamme    sayam
abhinna     sacchikatva     upasampajja     viharati    no    ca    kho
attha    vimokkhe   kayena   phusitva   viharati   evam   kho   bhikkhave
puggalo samanapundariko hoti.
     {87.3}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanapadumo   hoti   idha
bhikkhave   bhikkhu   asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim
dittheva    dhamme    sayam    abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharati
attha  ca  vimokkhe  kayena  phusitva  viharati  evam  kho bhikkhave puggalo
samanapadumo hoti.
     {87.4}    Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanesu   samanasukhumalo
hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   yacitova   bahulam  civaram  paribhunjati  appam
ayacito    yacitova   bahulam   pindapatam   paribhunjati   appam   ayacito
yacitova    bahulam   senasanam   paribhunjati   appam   ayacito   yacitova
bahulam        gilanapaccayabhesajjaparikkharam        paribhunjati        appam
ayacito    yehi   kho   pana   sabrahmacarihi   saddhim   viharati   tyassa
manapeneva    bahulam    kayakammena    samudacaranti   appam   amanapena
manapeneva    bahulam    vacikammena    samudacaranti    appam   amanapena
manapeneva       bahulam      manokammena      samudacaranti      appam
amanapena     manapamyeva     [1]-     upaharam    upaharanti    appam
amanapam    yani    kho    pana    tani   vedayitani   pittasamutthanani
va    semhasamutthanani    va   vatasamutthanani   va   sannipatikani
va    utuparinamajani    va    visamapariharajani    va   opakkamikani
va   kammavipakajani   va   tanassa   2-   na   bahudeva   uppajjanti
appabadho       hoti      catunnam      jhananam      abhicetasikanam
@Footnote: 1 Ma. bahulam. 2 Ma. tani panassa.
Ditthadhammasukhaviharanam     nikamalabhi    hoti    akicchalabhi    akasiralabhi
asavanam    khaya    anasavam    cetovimuttim    pannavimuttim    dittheva
dhamme    sayam    abhinna    sacchikatva    upasampajja    viharati   evam
kho bhikkhave puggalo samanesu samanasukhumalo hoti.
     {87.5}   Yanhi  tam  bhikkhave  samma  vadamano  vadeyya  samanesu
samanasukhumaloti   mameva  tam  bhikkhave  samma  vadamano  vadeyya  samanesu
samanasukhumaloti   ahanhi   bhikkhave   yacitova   bahulam   civaram  paribhunjami
appam   ayacito  yacitova  bahulam  pindapatam  paribhunjami  appam  ayacito
yacitova   bahulam  senasanam  paribhunjami  appam  ayacito  yacitova  bahulam
gilanapaccayabhesajjaparikkharam   paribhunjami   appam   ayacito   yehi   kho
pana   bhikkhuhi   saddhim  viharami  te  me  manapeneva  bahulam  kayakammena
samudacaranti    appam    amanapena    manapeneva    bahulam   vacikammena
samudacaranti    appam    amanapena    manapeneva   bahulam   manokammena
samudacaranti   appam   amanapena   manapamyeva   upaharam  upaharanti  appam
amanapam   yani   kho   pana   tani   vedayitani   pittasamutthanani  va
semhasamutthanani     va     vatasamutthanani     va    sannipatikani
va    utuparinamajani    va    visamapariharajani    va   opakkamikani
va    kammavipakajani    va   tani   me   na   bahudeva   uppajjanti
appabadhohamasmi    catunnam    kho    panasmi   jhananam   abhicetasikanam
ditthadhammasukhaviharanam    nikamalabhi    akicchalabhi   akasiralabhi   asavanam
khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
Sacchikatva   upasampajja   viharami   yanhi  tam  bhikkhave  samma  vadamano
vadeyya    samanesu    samanasukhumaloti    mameva   tam   bhikkhave   samma
vadamano   vadeyya   samanesu   samanasukhumaloti   .  ime  kho  bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [88]  Cattarome  *- bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame    cattaro    samanamacalo   samanapundariko   samanapadumo   samanesu
samanasukhumalo.
     {88.1}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanamacalo   hoti   idha
bhikkhave    bhikkhu   tinnam   sannojananam   parikkhaya   sotapanno   hoti
avinipatadhammo   niyato   sambodhiparayano   evam  kho  bhikkhave  puggalo
samanamacalo hoti.
     {88.2}    Kathanca    bhikkhave    puggalo   samanapundariko   hoti
idha   bhikkhave   bhikkhu   tinnam   sannojananam   parikkhaya  ragadosamohanam
tanutta   sakadagami   hoti  sakideva  imam  lokam  agantva  dukkhassantam
karoti evam kho bhikkhave puggalo samanapundariko hoti.
     {88.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  samanapadumo  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   pancannam   orambhagiyanam   sannojananam   parikkhaya   opapatiko
hoti  tattha  parinibbayi  anavattidhammo  tasma  loka  evam kho bhikkhave
puggalo samanapadumo hoti.
     {88.4}    Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanesu   samanasukhumalo
hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   asavanam   khaya   anasavam  cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharati   evam   kho  bhikkhave  puggalo  samanesu  samanasukhumalo  hoti .
@Footnote:* mikar—kr khagoe cattarome peDna cattarome
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [89]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame    cattaro    samanamacalo   samanapundariko   samanapadumo   samanesu
samanasukhumalo.
     {89.1}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanamacalo   hoti   idha
bhikkhave   bhikkhu   sammaditthiko  hoti  sammasankappo  hoti  sammavaco
hoti    sammakammanto    hoti   sammaajivo   hoti   sammavayamo
hoti   sammasati  hoti  sammasamadhi  hoti  evam  kho  bhikkhave  puggalo
samanamacalo hoti.
     {89.2}      Kathanca     bhikkhave     puggalo     samanapundariko
hoti    idha    bhikkhave   bhikkhu   sammaditthiko   hoti   sammasankappo
hoti    sammavaco    hoti    sammakammanto    hoti   sammaajivo
hoti     sammavayamo     hoti    sammasati    hoti    sammasamadhi
hoti   sammanani   hoti   sammavimutti   hoti   no   ca   kho  attha
vimokkhe   kayena   phusitva  1-  viharati  evam  kho  bhikkhave  puggalo
samanapundariko hoti.
     {89.3}    Kathanca    bhikkhave    puggalo    samanapadumo    hoti
idha   bhikkhave   bhikkhu   sammaditthiko   hoti   .pe.  sammanani  hoti
sammavimutti   hoti   attha  ca  vimokkhe  kayena  phusitva  2-  viharati
evam kho bhikkhave puggalo samanapadumo hoti.
     {89.4}    Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanesu   samanasukhumalo
hoti    idha    bhikkhave    bhikkhu   yacitova   bahulam   civaram   paribhunjati
appam    ayacito    .pe.   yanhi   tam   bhikkhave   samma   vadamano
vadeyya        samanesu        samanasukhumaloti       mameva       tam
@Footnote: 1-2 Yu. phassitva.
Bhikkhave    samma   vadamano   vadeyya   samanesu   samanasukhumaloti  .
Ahanhi    bhikkhave    yacitova    bahulam    civaram    paribhunjami    appam
ayacito   .pe.   ime   kho   bhikkhave   cattaro   puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
     [90]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame      cattaro      samanamacalo     samanapundariko     samanapadumo
samanesu samanasukhumalo.
     {90.1}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanamacalo   hoti   idha
bhikkhave   bhikkhu   sekho   hoti   appattamanaso   anuttaram   yogakkhemam
patthayamano viharati evam kho bhikkhave puggalo samanamacalo hoti.
     {90.2}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   samanapundariko  hoti  idha
bhikkhave    bhikkhu   pancasu   upadanakkhandhesu   udayabbayanupassi   viharati
iti  rupam  iti  rupassa  samudayo iti rupassa atthangamo iti vedana ... Iti
sanna  ...  iti  sankhara  ...  iti  vinnanam  iti vinnanassa samudayo
iti   vinnanassa   atthangamoti   no  ca  kho  attha  vimokkhe  kayena
phusitva viharati evam kho bhikkhave puggalo samanapundariko hoti.
     {90.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  samanapadumo  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu    pancasu    upadanakkhandhesu    udayabbayanupassi    viharati   iti
rupam  iti  rupassa  samudayo  iti  rupassa  atthangamo  iti vedana ... Iti
sanna  ...  iti  sankhara  ...  iti  vinnanam  iti vinnanassa samudayo
iti   vinnanassa   atthangamoti   attha   ca  vimokkhe  kayena  phusitva
Viharati evam kho bhikkhave puggalo samanapadumo hoti.
     {90.4}   Kathanca  bhikkhave  puggalo  samanesu  samanasukhumalo  hoti
idha   bhikkhave   bhikkhu  yacitova  bahulam  civaram  paribhunjati  appam  ayacito
.pe.    yanhi   tam   bhikkhave   samma   vadamano   vadeyya   samanesu
samanasukhumaloti    mameva    tam   bhikkhave   samma   vadamano   vadeyya
samanesu    samanasukhumaloti    .    ahanhi   bhikkhave   yacitova   bahulam
civaram  paribhunjami  appam  ayacito  .pe.  ime  kho  bhikkhave  cattaro
puggala santo samvijjamana lokasminti.
                     Macalavaggo catuttho.
                         Tassuddanam
         panatipato ca musa          vannakodhatamonata
         putto sannojananceva        ditthi khandhena te dasati.
                      ------------
                     Asuravaggo pancamo
     [91]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   asuro   asuraparivaro  asuro  devaparivaro  devo
asuraparivaro devo devaparivaro.
     {91.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  asuro  hoti asuraparivaro idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   dussilo   hoti   papadhammo  parisapissa
hoti   dussila   papadhamma  evam  kho  bhikkhave  puggalo  asuro  hoti
asuraparivaro.
     {91.2}       Kathanca       bhikkhave      puggalo      asuro
Hoti     devaparivaro     idha     bhikkhave     ekacco     puggalo
dussilo    hoti    papadhammo    parisa   ca   khvassa   hoti   silavati
kalyanadhamma    evam    kho    bhikkhave    puggalo    asuro    hoti
devaparivaro.
     {91.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  devo  hoti asuraparivaro idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   silava   hoti  kalyanadhammo  parisa  ca
khvassa  hoti  dussila  papadhamma  evam  kho  bhikkhave [1]- devo hoti
asuraparivaro.
     {91.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  devo  hoti devaparivaro idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   silava   hoti  kalyanadhammo  parisapissa
hoti   silavati  kalyanadhamma  evam  kho  bhikkhave  puggalo  devo  hoti
devaparivaro  .  ime  kho  bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana
lokasminti.
     [92]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhi  hoti  ajjhattam
cetosamathassa   na   labhi   adhipannadhammavipassanaya   idha   pana  bhikkhave
ekacco   puggalo   labhi   hoti   adhipannadhammavipassanaya   na   labhi
ajjhattam  cetosamathassa  idha  pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  neva  2-
labhi   hoti   ajjhattam   cetosamathassa   na   3-  labhi  adhipannadhamma-
vipassanaya  idha  pana  bhikkhave  ekacco puggalo labhi ceva hoti ajjhattam
cetosamathassa   labhi   ca   adhipannadhammavipassanaya   ime  kho  bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. puggalo. 2-3 Po. Ma. Yu. na ceva ... na ca. ito param idisameva.
     [93]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhi  hoti  ajjhattam
cetosamathassa   na   labhi   adhipannadhammavipassanaya   idha   pana  bhikkhave
ekacco   puggalo   labhi   hoti   adhipannadhammavipassanaya   na   labhi
ajjhattam   cetosamathassa   idha   pana   bhikkhave  ekacco  puggalo  neva
labhi   hoti   ajjhattam   cetosamathassa  na  labhi  adhipannadhammavipassanaya
idha   pana   bhikkhave   ekacco   puggalo   labhi  ceva  hoti  ajjhattam
cetosamathassa labhi ca adhipannadhammavipassanaya.
     {93.1}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  labhi  hoti  ajjhattam
cetosamathassa    na    labhi    adhipannadhammavipassanaya   tena   bhikkhave
puggalena    ajjhattam    cetosamathe   patitthaya   adhipannadhammavipassanaya
yogo   karaniyo   so   aparena   samayena  labhi  ceva  hoti  ajjhattam
cetosamathassa labhi ca adhipannadhammavipassanaya.
     {93.2}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  labhi  adhipannadhamma-
vipassanaya    na    labhi    ajjhattam   cetosamathassa   tena   bhikkhave
puggalena        adhipannadhammavipassanaya       patitthaya       ajjhattam
cetosamathe   yogo  karaniyo  so  aparena  samayena  labhi  ceva  hoti
adhipannadhammavipassanaya labhi ca ajjhattam cetosamathassa.
     {93.3}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  neva  labhi  ajjhattam
cetosamathassa    na    labhi    adhipannadhammavipassanaya   tena   bhikkhave
puggalena    tesamyeva    kusalanam    dhammanam    patilabhaya    adhimatto
chando   ca   vayamo   ca  ussaho  ca  ussolhi  ca  appativani  ca
Sati   ca   sampajannanca   karaniyam  seyyathapi  bhikkhave  adittacelo  va
adittasiso  va  tassa  1-  tasseva  celassa va sisassa va nibbapanaya
adhimattam   chandanca   vayamanca   ussahanca   ussolhinca  appativaninca
satinca   sampajannanca   kareyya  evameva  kho  bhikkhave  tena  puggalena
tesamyeva  kusalanam  dhammanam  patilabhaya  adhimatto  chando  ca vayamo ca
ussaho   ca   ussolhi   ca   appativani   ca   sati  ca  sampajannanca
karaniyam  so  aparena  samayena  labhi  ceva  hoti  ajjhattam  cetosamathassa
labhi ca adhipannadhammavipassanaya.
     {93.4}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  labhi  ceva  ajjhattam
cetosamathassa    labhi    ca    adhipannadhammavipassanaya   tena   bhikkhave
puggalena   tesuyeva  kusalesu  dhammesu  patitthaya  uttarim  2-  asavanam
khayaya  yogo  karaniyo  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro puggala santo
samvijjamana lokasminti.
     [94]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhi  hoti  ajjhattam
cetosamathassa   na   labhi   adhipannadhammavipassanaya   idha   pana  bhikkhave
ekacco   puggalo   labhi   hoti   adhipannadhammavipassanaya   na   labhi
ajjhattam  cetosamathassa  idha  pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  neva labhi
hoti   ajjhattam   cetosamathassa   na   labhi  adhipannadhammavipassanaya  idha
pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhi  ceva  hoti ajjhattam cetosamathassa
labhi   adhipannadhammavipassanaya   .   tatra   bhikkhave   yvayam   puggalo
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi. 2 Po. Ma. uttari.
Labhi   ajjhattam   cetosamathassa   na  labhi  adhipannadhammavipassanaya  tena
bhikkhave    puggalena   yvayam   puggalo   labhi   adhipannadhammavipassanaya
so   upasankamitva   evamassa  vacaniyo  kathannu  kho  avuso  sankhara
datthabba   katham   sankhara   sammasitabba   katham  sankhara  vipassitabbati
tassa  so  yathadittham  yathaviditam  byakaroti 1- evam kho avuso sankhara
datthabba   evam   sankhara  sammasitabba  evam  sankhara  vipassitabbati
so   aparena  samayena  labhi  ceva  hoti  ajjhattam  cetosamathassa  labhi
ca adhipannadhammavipassanaya.
     {94.1}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  labhi  adhipannadhamma-
vipassanaya   na  labhi  ajjhattam  cetosamathassa  tena  bhikkhave  puggalena
yvayam   puggalo   labhi   ajjhattam   cetosamathassa   so   upasankamitva
evamassa   vacaniyo   kathannu   kho   avuso   cittam   santhapetabbam  katham
cittam   sanniyadetabbam   2-   katham   cittam   ekodikattabbam   katham  cittam
samadahatabbanti    tassa    so    yathadittham    yathaviditam    byakaroti
evam  kho  avuso  cittam  santhapetabbam  evam  cittam  sanniyadetabbam  3-
evam    cittam    ekodikattabbam   evam   cittam   samadahatabbanti   so
aparena   samayena   labhi   ceva   hoti   adhipannadhammavipassanaya  labhi
ca ajjhattam cetosamathassa.
     {94.2}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  neva  labhi  ajjhattam
cetosamathassa    na    labhi    adhipannadhammavipassanaya   tena   bhikkhave
puggalena    yvayam    puggalo   labhi   ceva   ajjhattam   cetosamathassa
@Footnote: 1 Po. patukaroti. 2-3 Ma. Yu. sannisadetabbam.
Labhi    ca    adhipannadhammavipassanaya    so   upasankamitva   evamassa
vacaniyo    kathannu    kho   avuso   cittam   santhapetabbam   katham   cittam
sanniyadetabbam    1-    katham    cittam    ekodikattabbam    katham   cittam
samadahatabbam  katham  2-  sankhara  datthabba  katham  sankhara  sammasitabba
katham  sankhara  vipassitabbati  tassa  so  yathadittham  yathaviditam  byakaroti
evam   kho   avuso   cittam   santhapetabbam  evam  cittam  sanniyadetabbam
evam  cittam  ekodikattabbam  evam  cittam  samadahatabbam evam 3- sankhara
datthabba   evam   sankhara  sammasitabba  evam  sankhara  vipassitabbati
so  aparena  samayena  labhi  ceva  hoti  ajjhattam  cetosamathassa labhi ca
adhipannadhammavipassanaya.
     {94.3}   Tatra   bhikkhave  yvayam  puggalo  labhi  ceva  ajjhattam
cetosamathassa    labhi    ca    adhipannadhammavipassanaya   tena   bhikkhave
puggalena   tesuyeva   kusalesu   dhammesu   patitthaya   uttarim  asavanam
khayaya  yogo  karaniyo  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro puggala santo
samvijjamana lokasminti.
     [95]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro  neva  attahitaya  patipanno  no  parahitaya  parahitaya
patipanno    no   attahitaya   attahitaya   patipanno   no   parahitaya
attahitaya ca 4- patipanno parahitaya ca.
     {95.1}    Seyyathapi    bhikkhave    chavalatam   ubhato   padittam
majjhe    guthagatam    neva    game    katthattham    pharati   na   aranne
@Footnote: 1 Ma. Yu. sannisadetabbam. 2 Ma. Yu. katham sankhara ... vipassitabbatiti ime
@patha natthi. 3 Ma. Yu. evam sankhara ... vipassitabbati ime patha natthi.
@4 Ma. ceva.
Katthattham   pharati  tathupamaham  bhikkhave  imam  puggalam  vadami  yvayam  puggalo
neva   attahitaya   patipanno   no   parahitaya   tatra  bhikkhave  yvayam
puggalo   parahitaya   patipanno   no   attahitaya   ayam  imesam  dvinnam
puggalanam   abhikkantataro   ca   panitataro   ca   tatra   bhikkhave  yvayam
puggalo   attahitaya   patipanno   no   parahitaya   ayam   imesam  tinnam
puggalanam   abhikkantataro   ca   panitataro   ca   tatra   bhikkhave  yvayam
puggalo   attahitaya   ca   patipanno  parahitaya  ca  ayam  imesam  catunnam
puggalanam aggo ca settho ca pamokkho ca uttamo ca pavaro ca.
     {95.2}   Seyyathapi  bhikkhave  gava  khiram  khiramha  dadhi  dadhimha
navanitam     navanitamha    sappi    sappimha    sappimando    sappimando
tattha   aggamakkhayati  evameva  kho  bhikkhave  yvayam  [1]-  attahitaya
ca   patipanno   parahitaya  ca  ayam  imesam  catunnam  puggalanam  aggo  ca
settho  ca  pamokkho  ca  uttamo  ca  pavaro  ca . Ime kho bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [96]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   attahitaya   patipanno   no   parahitaya   parahitaya
patipanno    no    attahitaya    neva    attahitaya   patipanno   no
parahitaya attahitaya ca patipanno parahitaya ca.
     {96.1}      Kathanca      bhikkhave      puggalo     attahitaya
patipanno    hoti    no    parahitaya    idha    bhikkhave    ekacco
@Footnote: 1 Ma. Yu. puggalo.
Puggalo    attana    ragavinayaya    patipanno    hoti    no    param
ragavinayaya      samadapeti     attana     dosavinayaya     patipanno
hoti    no    param   dosavinayaya   samadapeti   attana   mohavinayaya
patipanno    hoti   no   param   mohavinayaya   samadapeti   evam   kho
bhikkhave puggalo attahitaya patipanno hoti no parahitaya.
     {96.2}   Kathanca   bhikkhave   puggalo  parahitaya  patipanno  hoti
no  attahitaya  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  attana na ragavinayaya
patipanno   hoti  param  ragavinayaya  samadapeti  attana  na  dosavinayaya
patipanno   hoti  param  dosavinayaya  samadapeti  attana  na  mohavinayaya
patipanno  hoti  param  mohavinayaya  samadapeti  evam  kho bhikkhave puggalo
parahitaya patipanno hoti no attahitaya.
     {96.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  neva attahitaya patipanno hoti
no  parahitaya  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  attana  na ragavinayaya
patipanno   hoti   no   param   ragavinayaya   samadapeti   attana   na
dosavinayaya  patipanno  hoti  no  param  dosavinayaya  samadapeti  attana
na   mohavinayaya   patipanno   hoti   no  param  mohavinayaya  samadapeti
evam   kho   bhikkhave   puggalo  neva  attahitaya  patipanno  hoti  no
parahitaya.
     {96.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  attahitaya  ca  patipanno hoti
parahitaya  ca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  attana  ca  ragavinayaya
patipanno    hoti    paranca    ragavinayaya   samadapeti   attana   ca
dosavinayaya   patipanno   hoti  paranca  dosavinayaya  samadapeti  attana
Ca   mohavinayaya  patipanno  hoti  paranca  mohavinayaya  samadapeti  evam
kho  bhikkhave  puggalo  attahitaya  ca  patipanno  hoti  parahitaya  ca .
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [97]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame  cattaro  attahitaya  patipanno  [1]-  no  parahitaya  parahitaya
patipanno   no   attahitaya   neva   attahitaya  patipanno  [1]-  no
parahitaya attahitaya ca patipanno [1]- parahitaya ca.
     {97.1}   Kathanca   bhikkhave  puggalo  attahitaya  patipanno  hoti
no   parahitaya   idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  khippanisanti  ca  hoti
kusalesu   dhammesu   sutananca   dhammanam   dharakajatiko  hoti  dhatananca
dhammanam      atthupaparikkhi      hoti      atthamannaya     dhammamannaya
dhammanudhammapatipanno     hoti     no     ca    kalyanavaco    hoti
kalyanavakkarano     poriya     vacaya    samannagato    vissatthaya
anelagalaya   atthassa   vinnapaniya   no   2-   ca  sandassako  hoti
samadapako    samuttejako    sampahamsako    sabrahmacarinam    evam   kho
bhikkhave puggalo attahitaya patipanno hoti no parahitaya.
     {97.2}    Kathanca    bhikkhave    puggalo   parahitaya   patipanno
hoti   no  attahitaya  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  na  heva  kho
khippanisanti    hoti    kusalesu   dhammesu   no   ca   sutanam   dhammanam
dharakajatiko   hoti   no   ca   dhatanam   dhammanam   atthupaparikkhi  hoti
no      ca      atthamannaya     dhammamannaya     dhammanudhammapatipanno
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. hoti. 2 Yu. neva.
Hoti   kalyanavaco   ca   hoti   kalyanavakkarano   poriya  vacaya
samannagato     vissatthaya     anelagalaya    atthassa     vinnapaniya
sandassako     ca     hoti    samadapako    samuttejako    sampahamsako
sabrahmacarinam    evam   kho   bhikkhave   puggalo   parahitaya   patipanno
hoti no attahitaya.
     {97.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  neva attahitaya patipanno hoti
no  parahitaya  idha  bhikkhave  ekacco puggalo naheva kho khippanisanti hoti
kusalesu  dhammesu  no  ca  sutanam dhammanam dharakajatiko hoti no ca dhatanam
dhammanam    atthupaparikkhi    hoti   no   ca   atthamannaya   dhammamannaya
dhammanudhammapatipanno     hoti     no     ca    kalyanavaco    hoti
kalyanavakkarano     poriya     vacaya    samannagato    vissatthaya
anelagalaya    atthassa    vinnapaniya    no   ca   sandassako   hoti
samadapako    samuttejako    sampahamsako    sabrahmacarinam    evam   kho
bhikkhave puggalo neva attahitaya patipanno hoti no parahitaya.
     {97.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  attahitaya  ca  patipanno hoti
parahitaya  ca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo khippanisanti ca hoti kusalesu
dhammesu   sutananca   dhammanam   dharakajatiko   hoti  dhatananca  dhammanam
atthupaparikkhi    hoti    atthamannaya   dhammamannaya   dhammanudhammapatipanno
hoti   kalyanavaco   [1]-  hoti  kalyanavakkarano  poriya  vacaya
samannagato     vissatthaya     anelagalaya     atthassa    vinnapaniya
sandassako     ca     hoti    samadapako    samuttejako    sampahamsako
sabrahmacarinam   evam   kho   bhikkhave  puggalo  attahitaya  ca  patipanno
@Footnote: 1 Ma. Yu. ca.
Hoti   parahitaya  ca  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
     [98]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   attahitaya   patipanno   no   parahitaya   parahitaya
patipanno   no   attahitaya  neva  attahitaya  patipanno  no  parahitaya
attahitaya   ca   patipanno  parahitaya  ca  ime  kho  bhikkhave  cattaro
puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [99]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   attahitaya   patipanno   no   parahitaya   parahitaya
patipanno   no   attahitaya  neva  attahitaya  patipanno  no  parahitaya
attahitaya ca patipanno parahitaya ca.
     {99.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  attahitaya  patipanno hoti no
parahitaya   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   attana  panatipata
pativirato  hoti  no  param  panatipata  veramaniya  samadapeti  attana
adinnadana   pativirato   hoti   no   param   adinnadana  veramaniya
samadapeti   attana   kamesu   micchacara  pativirato  hoti  no  param
kamesu    micchacara   veramaniya   samadapeti   attana   musavada
pativirato    hoti    no    param   musavada   veramaniya   samadapeti
attana    suramerayamajjapamadatthana    pativirato    hoti   no   param
suramerayamajjapamadatthana     veramaniya    samadapeti    evam    kho
Bhikkhave puggalo attahitaya patipanno hoti no parahitaya.
     {99.2}   Kathanca   bhikkhave   puggalo  parahitaya  patipanno  hoti
no  attahitaya  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  attana  panatipata
appativirato   hoti   param   panatipata  veramaniya  samadapeti  .pe.
Attana     suramerayamajjapamadatthana     appativirato    hoti    param
suramerayamajjapamadatthana     veramaniya    samadapeti    evam    kho
bhikkhave puggalo parahitaya patipanno hoti no attahitaya.
     {99.3}   Kathanca   bhikkhave  puggalo  neva  attahitaya  patipanno
hoti   no   parahitaya   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   attana
panatipata     appativirato     hoti    no    param    panatipata
veramaniya    samadapeti   .pe.   attana   suramerayamajjapamadatthana
appativirato   hoti   no   param   suramerayamajjapamadatthana  veramaniya
samadapeti  evam  kho  bhikkhave  puggalo  neva  attahitaya patipanno hoti
no parahitaya.
     {99.4}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   attahitaya  ca  patipanno
hoti   parahitaya   ca   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  attana  ca
panatipata    pativirato    hoti   paranca   panatipata   veramaniya
samadapeti    attana    ca   adinnadana   pativirato   hoti   paranca
adinnadana   veramaniya  samadapeti  attana  ca  kamesu  micchacara
pativirato   hoti   paranca   kamesu  micchacara  veramaniya  samadapeti
attana   ca  musavada  pativirato  hoti  paranca  musavada  veramaniya
samadapeti  attana  ca  suramerayamajjapamadatthana  pativirato hoti paranca
Suramerayamajjapamadatthana   veramaniya   samadapeti  evam  kho  bhikkhave
puggalo  attahitaya  ca  patipanno  hoti  parahitaya ca. Ime kho bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [100]  Athakho  potaliyo  paribbajako  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
vitisaretva  ekamantam  nisidi  .  ekamantam nisinnam kho potaliyam paribbajakam
bhagava etadavoca
     {100.1}   cattarome   potaliya   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim    katame    cattaro    idha    potaliya   ekacco   puggalo
avannarahassa    avannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena   no
ca   kho   vannarahassa   vannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham  kalena
idha   pana   potaliya   ekacco   puggalo   vannarahassa  vannam  bhasita
hoti   bhutam  taccham  kalena  no  ca  kho  avannarahassa  avannam  bhasita
hoti   bhutam  taccham  kalena  idha  pana  potaliya  ekacco  puggalo  neva
avannarahassa   avannam   bhasita   hoti  bhutam  taccham  kalena  nopi  1-
vannarahassa   vannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena  idha  pana
potaliya   ekacco   puggalo   avannarahassa  ca  avannam  bhasita  hoti
bhutam   taccham   kalena   vannarahassa   ca   vannam   bhasita   hoti  bhutam
taccham  kalena  .  ime  kho potaliya cattaro puggala santo samvijjamana
lokasmim   imesam  kho  potaliya  catunnam  puggalanam  katamo  te   puggalo
khamati   abhikkantataro   ca  panitataro  cati  .  cattarome  bho  gotama
@Footnote: 1 Ma. no ca. ito param idisameva.
Puggala   santo   samvijjamana   lokasmim   katame   cattaro  idha  bho
gotama   ekacco   puggalo   avannarahassa  avannam  bhasita  hoti  bhutam
taccham   kalena   no   ca  kho  vannarahassa  vannam  bhasita  hoti  bhutam
taccham   kalena   idha  pana  bho  gotama  ekacco  puggalo  vannarahassa
vannam   bhasita   hoti  bhutam  taccham  kalena  no  ca  kho  avannarahassa
avannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena  idha  pana  bho  gotama
ekacco   puggalo   neva   avannarahassa   avannam  bhasita  hoti  bhutam
taccham   kalena   nopi   vannarahassa   vannam  bhasita  hoti  bhutam  taccham
kalena   idha   pana   bho  gotama  ekacco  puggalo  avannarahassa  ca
avannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena  vannarahassa  ca  vannam
bhasita hoti bhutam taccham kalena.
     {100.2}  Ime kho bho gotama cattaro puggala santo samvijjamana
lokasmim  imesam  kho  bho  gotama  catunnam  puggalanam  yvayam puggalo neva
avannarahassa   avannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena   nopi
vannarahassa   vannam   bhasita   hoti   bhutam   taccham   kalena  ayam  me
puggalo   khamati   imesam   catunnam  puggalanam  abhikkantataro  ca  panitataro
ca tam kissa hetu abhikkanta hesa bho gotama yadidam upekkhati.
     {100.3}   Cattarome   potaliya   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim  katame  cattaro  .pe.  ime  kho  potaliya  cattaro puggala
santo   samvijjamana   lokasmim   imesam  kho  potaliya  catunnam  puggalanam
yvayam      puggalo      avannarahassa     ca     avannam     bhasita
Hoti   bhutam   taccham   kalena   vannarahassa   ca   vannam  bhasita  hoti
bhutam   taccham   kalena   ayam  imesam  catunnam  puggalanam  abhikkantataro  ca
panitataro   ca   tam   kissa   hetu   abhikkanta   hesa  potaliya  yadidam
tatra 1- tatra kalannutati.
     {100.4}  Cattarome  bho  gotama  puggala  santo  samvijjamana
lokasmim   katame   cattaro   idha   bho   gotama   ekacco   puggalo
avannarahassa    avannam    bhasita    hoti    bhutam    taccham    kalena
no   ca   kho   vannarahassa  vannam  bhasita  hoti  bhutam  taccham  kalena
idha   pana   bho  gotama  ekacco  puggalo  vannarahassa  vannam  bhasita
hoti   bhutam   taccham   kalena   no   ca   kho   avannarahassa   avannam
bhasita   hoti   bhutam   taccham  kalena  idha  pana  bho  gotama  ekacco
puggalo  neva  avannarahassa  avannam  bhasita  hoti  bhutam  taccham  kalena
nopi   vannarahassa   vannam   bhasita   hoti   bhutam  taccham  kalena  idha
pana   bho  gotama  ekacco  puggalo  avannarahassa  ca  avannam  bhasita
hoti   bhutam   taccham   kalena   vannarahassa   ca   vannam  bhasita  hoti
bhutam   taccham  kalena  ime  kho  bho  gotama  cattaro  puggala  santo
samvijjamana  lokasmim  imesam  kho  bho  gotama  catunnam  puggalanam  yvayam
puggalo   avannarahassa   ca  avannam  bhasita  hoti  bhutam  taccham  kalena
vannarahassa   ca   vannam   bhasita  hoti  bhutam  taccham  kalena  ayam  me
puggalo   khamati   imesam   catunnam  puggalanam  abhikkantataro  ca  panitataro
ca   tam   kissa   hetu   abhikkanta   hesa   bho  gotama  yadidam  tatra
@Footnote: 1 Ma. Yu. tattha tattha.
Tatra   kalannuta   abhikkantam   bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama
seyyathapi   bho   gotama   nikkujjitam   va  ukkujjeyya  paticchannam  va
vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya  andhakare  va telappajjotam
dhareyya   cakkhumanto   rupani   dakkhantiti   evamevam  bhota  gotamena
anekapariyayena  dhammo  pakasito  esaham  bhavantam  gotamam  saranam gacchami
dhammanca   bhikkhusanghanca   upasakam   mam  bhavam  gotamo  dharetu  ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
                     Asuravaggo pancamo.
                        Tassuddanam
         asuro tayo samadhi               chalavatena pancamam
         raganam santi attahitaya     sikkha potaliyena cati.
                 Dutiyo pannasako nitthito.
                   ----------------
                      Tatiyapannasako
                    valahakavaggo pathamo
     [101]  Ekam  samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame  .  tatra  kho  bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te
bhikkhu   bhagavato  paccassosum  .  bhagava  etadavoca  cattarome  bhikkhave
valahaka  katame  cattaro  gajjita  no  vassita  vassita  no gajjita
neva  gajjita  no  vassita  gajjita  ca  vassita  ca  ime kho bhikkhave
cattaro  valahaka  .  evameva  kho  bhikkhave  cattarome valahakupama
puggala   santo   samvijjamana  lokasmim  katame  cattaro  gajjita  no
vassita  vassita  no  gajjita  neva  gajjita  no  vassita  gajjita ca
vassita ca.
     {101.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  gajjita  hoti  no  vassita
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  bhasita  hoti  no  katta  evam  kho
bhikkhave  puggalo  gajjita  hoti  no  vassita  seyyathapi  so  bhikkhave
valahako gajjita no vassita tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {101.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  vassita  hoti  no  gajjita
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  katta  hoti  no  bhasita  evam  kho
bhikkhave   puggalo   vassita   hoti   no   gajjita   seyyathapi   so
bhikkhave      valahako     vassita     no     gajjita     tathupamaham
Bhikkhave imam puggalam vadami.
     {101.3}   Kathanca   bhikkhave  puggalo  neva  gajjita  hoti  no
vassita   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  neva  bhasita  hoti  no
katta  evam  kho  bhikkhave  puggalo  neva  gajjita  hoti  no  vassita
seyyathapi   so   bhikkhave   valahako   neva   gajjita   no  vassita
tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {101.4}   Kathanca  bhikkhave  puggalo  gajjita  ca  hoti  vassita
ca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  bhasita  ca hoti katta ca evam kho
bhikkhave  puggalo  gajjita  ca  hoti  vassita  ca  seyyathapi so bhikkhave
valahako  gajjita  ca  [1]-  vassita  ca  tathupamaham  bhikkhave imam puggalam
vadami   .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  valahakupama  puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
     [102]  Cattarome  bhikkhave   valahaka  katame cattaro gajjita
no  vassita  vassita  no  gajjita  neva  gajjita  no vassita gajjita
ca  vassita  ca  ime  kho  bhikkhave  cattaro  valahaka. Evameva kho
bhikkhave    cattarome    valahakupama   puggala   santo   samvijjamana
lokasmim   katame   cattaro   gajjita   no   vassita   vassita   no
gajjita neva gajjita no vassita gajjita ca vassita ca.
     {102.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  gajjita hoti no vassita idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  dhammam  pariyapunati  suttam  geyyam veyyakaranam
gatham   udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  so  idam  dukkhanti
yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam  nappajanati  ayam
@Footnote: 1 Yu. hoti.
Dukkhanirodhoti   yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhanirodhagamini  patipadati
yathabhutam   nappajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  gajjita  hoti  no
vassita   seyyathapi   so   bhikkhave   valahako  gajjita  no  vassita
tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {102.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  vassita  hoti  no  gajjita
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  neva  dhammam  pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam   itivuttakam   jatakam   abbhutadhammam   vedallam
so   idam   dukkhanti   yathabhutam   pajanati   ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam
pajanati   ayam   dukkhanirodhoti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati  yathabhutam  pajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  vassita hoti
no  gajjita  seyyathapi  so  bhikkhave  valahako  vassita  no  gajjita
tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {102.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo neva gajjita hoti no vassita
idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  dhammam  na  pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  so
idam    dukkhanti   yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam
nappajanati     ayam    dukkhanirodhoti    yathabhutam    nappajanati    ayam
dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajanati  evam  kho  bhikkhave
puggalo   neva   gajjita  hoti  no  vassita  seyyathapi  so  bhikkhave
valahako   neva   gajjita   no   vassita   tathupamaham   bhikkhave   imam
puggalam vadami.
     {102.4}   Kathanca  bhikkhave  puggalo  gajjita  ca  hoti  vassita
Ca   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  dhammam  pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  so
idam   dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhagamini  patipadati
yathabhutam   pajanati   evam   kho   bhikkhave  puggalo  gajjita  ca  hoti
vassita  ca  seyyathapi  so  bhikkhave  valahako gajjita ca [1]- vassita
ca   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam  vadami  .  ime  kho  bhikkhave
cattaro valahakupama puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [103]   Cattarome   bhikkhave  kumbha  katame  cattaro  tuccho
pihito   puro  vivato  tuccho  vivato  puro  pihito  ime  kho  bhikkhave
cattaro   kumbha   .   evameva  kho  bhikkhave  cattarome  kumbhupama
puggala   santo  samvijjamana  lokasmim  katame  cattaro  tuccho  pihito
puro vivato tuccho vivato puro pihito.
     {103.1}   Kathanca   bhikkhave  puggalo  tuccho  hoti  pihito  idha
bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   pasadikam  hoti  abhikkantam   patikkantam
alokitam     vilokitam     samminjitam    pasaritam    sanghatipattacivaradharanam
so    idam    dukkhanti    yathabhutam    nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti
yathabhutam    nappajanati    ayam    dukkhanirodhoti   yathabhutam   nappajanati
ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajanati   evam   kho
bhikkhave  puggalo  tuccho  hoti  pihito  seyyathapi  so  bhikkhave  kumbho
tuccho    pihito   tathupamaham   bhikkhave   imam  puggalam  vadami  .  kathanca
@Footnote: 1 Yu. hoti.
Bhikkhave  puggalo  puro  hoti  vivato  idha  bhikkhave  ekaccassa puggalassa
na   pasadikam   hoti  abhikkantam  patikkantam  alokitam  vilokitam  samminjitam
pasaritam   sanghatipattacivaradharanam   so   idam  dukkhanti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhoti  yathabhutam
pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam  pajanati  evam
kho   bhikkhave   puggalo   puro  hoti  vivato  seyyathapi  so  bhikkhave
kumbho puro vivato tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {103.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo tuccho hoti vivato idha bhikkhave
ekaccassa  puggalassa  na  pasadikam  hoti  abhikkantam  patikkantam  alokitam
vilokitam   samminjitam   pasaritam   sanghatipattacivaradharanam  so  idam  dukkhanti
yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam  nappajanati  ayam
dukkhanirodhoti   yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhanirodhagamini  patipadati
yathabhutam  nappajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  tuccho  hoti  vivato
seyyathapi  so  bhikkhave  kumbho  tuccho  vivato  tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam vadami.
     {103.4}   Kathanca   bhikkhave   puggalo  puro  hoti  pihito  idha
bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   pasadikam   hoti  abhikkantam  patikkantam
alokitam    vilokitam   samminjitam   pasaritam   sanghatipattacivaradharanam   so
idam   dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhagamini  patipadati
yathabhutam   pajanati   evam   kho  bhikkhave  puggalo  puro  hoti  pihito
Seyyathapi   so  bhikkhave  kumbho  puro  pihito  tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam   vadami   .   ime  kho  bhikkhave  cattaro  kumbhupama  puggala
santo samvijjamana lokasminti.
     [104]   Cattarome   bhikkhave   udakarahada   katame   cattaro
uttano  gambhirobhaso  gambhiro  uttanobhaso  uttano uttanobhaso
gambhiro   gambhirobhaso   ime   kho  bhikkhave  cattaro  udakarahada .
Evameva   kho   bhikkhave   cattarome   udakarahadupama  puggala  santo
samvijjamana    lokasmim    katame   cattaro   uttano   gambhirokaso
gambhiro     uttanobhaso     uttano     uttanobhaso    gambhiro
gambhirobhaso.
     {104.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  uttano  hoti gambhirobhaso
idha    bhikkhave    ekaccassa   puggalassa   pasadikam   hoti   abhikkantam
patikkantam    alokitam    vilokitam    samminjitam   pasaritam   sanghatipatta-
civaradharanam    so    idam    dukkhanti    yathabhutam    nappajanati   ayam
dukkhasamudayoti      yathabhutam      nappajanati     ayam     dukkhanirodhoti
yathabhutam      nappajanati      ayam      dukkhanirodhagamini     patipadati
yathabhutam   nappajanati   evam   kho   bhikkhave  puggalo  uttano  hoti
gambhirobhaso    seyyathapi    so    bhikkhave    udakarahado   uttano
gambhirobhaso tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {104.2}     Kathanca    bhikkhave    puggalo    gambhiro    hoti
uttanobhaso     idha     bhikkhave     ekaccassa     puggalassa    na
pasadikam     hoti     abhikkantam    patikkantam     alokitam    vilokitam
samminjitam    pasaritam    sanghatipattacivaradharanam    so    idam    dukkhanti
Yathabhutam    pajanati    ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhanirodhoti    yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati
yathabhutam   pajanati   evam   kho   bhikkhave   puggalo   gambhiro   hoti
uttanobhaso    seyyathapi    so    bhikkhave    udakarahado   gambhiro
uttanobhaso tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {104.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  uttano hoti uttanobhaso
idha   bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   na   pasadikam  hoti  abhikkantam
patikkantam   alokitam   vilokitam  samminjitam  pasaritam  sanghatipattacivaradharanam
so   idam   dukkhanti   yathabhutam  nappajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam
nappajanati     ayam    dukkhanirodhoti    yathabhutam    nappajanati    ayam
dukkhanirodhagamini    patipadati    yathabhutam    nappajanati    evam    kho
bhikkhave   puggalo   uttano   hoti   uttanobhaso   seyyathapi  so
bhikkhave    udakarahado   uttano   uttanobhaso   tathupamaham   bhikkhave
imam puggalam vadami.
     {104.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  gambhiro  hoti  gambhirobhaso
idha    bhikkhave    ekaccassa   puggalassa   pasadikam   hoti   abhikkantam
patikkantam     alokitam    vilokitam    samminjitam    pasaritam    sanghati-
pattacivaradharanam    so    idam    dukkhanti    yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhasamudayoti    yathabhutam    pajanati    ayam    dukkhanirodhoti   yathabhutam
pajanati    ayam    dukkhanirodhagamini    patipadati    yathabhutam   pajanati
evam  kho  bhikkhave  puggalo  gambhiro  hoti  gambhirobhaso seyyathapi so
bhikkhave   udakarahado   gambhiro   gambhirobhaso   tathupamaham  bhikkhave  imam
Puggalam  vadami  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  udakarahadupama  puggala
santo samvijjamana lokasminti.
     [105]   Cattarimani   bhikkhave  ambani  katamani  cattari  amam
pakkavanni   1-   pakkam   amavanni   amam   amavanni   pakkam  pakkavanni
imani  kho  bhikkhave  cattari ambani. Evameva kho bhikkhave cattarome
ambupama  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim  katame  cattaro amo
pakkavanni pakko amavanni amo amavanni pakko pakkavanni.
     {105.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  amo  hoti  pakkavanni  idha
bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   pasadikam   hoti  abhikkantam  patikkantam
alokitam   vilokitam   samminjitam   pasaritam  sanghatipattacivaradharanam  .  so
idam    dukkhanti   yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam
nappajanati     ayam    dukkhanirodhoti    yathabhutam    nappajanati    ayam
dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajanati  evam  kho  bhikkhave
puggalo   amo   hoti   pakkavanni   seyyathapi   tam   bhikkhave   ambam
amam pakkavanni tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {105.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  pakko  hoti  amavanni  idha
bhikkhave   ekaccassa  puggalassa  na  pasadikam  hoti  abhikkantam  patikkantam
alokitam   vilokitam   samminjitam  pasaritam  sanghatipattacivaradharanam  so  idam
dukkhanti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam  pajanati  ayam
dukkhanirodhoti    yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. pakkavanni.
Yathabhutam  pajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  pakko  hoti  amavanni
seyyathapi    tam    bhikkhave    ambam    pakkam    amavanni    tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami.
     {105.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  amo  hoti  amavanni  idha
bhikkhave   ekaccassa  puggalassa  na  pasadikam  hoti  abhikkantam  patikkantam
alokitam     vilokitam     samminjitam    pasaritam    sanghatipattacivaradharanam
so    idam    dukkhanti    yathabhutam    nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti
yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam  nappajanati  ayam
dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajanati  evam  kho  bhikkhave
puggalo   amo   hoti  amavanni  seyyathapi  tam  bhikkhave  ambam  amam
amavanni tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {105.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  pakko  hoti  pakkavanni  idha
bhikkhave   ekaccassa   puggalassa   pasadikam   hoti  abhikkantam  patikkantam
alokitam   vilokitam   samminjitam  pasaritam  sanghatipattacivaradharanam  so  idam
dukkhanti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam  pajanati  ayam
dukkhanirodhoti    yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati
yathabhutam  pajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  pakko  hoti  pakkavanni
seyyathapi   tam  bhikkhave  ambam  pakkam  pakkavanni  tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam  vadami  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro ambupama puggala santo
Samvijjamana lokasminti 1-.
     [107]  *-  catasso  ima  bhikkhave  musika  katama catasso gadham
katta   no   vasita   vasita   no  gadham  katta  neva  gadham  katta
no   vasita  gadham  katta  ca  vasita  ca  ima  kho  bhikkhave  catasso
musika   .   evameva   kho   bhikkhave  cattarome  musikupama  puggala
santo   samvijjamana   lokasmim   katame   cattaro   gadham  katta  no
vasita   vasita   no   gadham   katta  neva  gadham  katta  no  vasita
gadham katta ca vasita ca.
     {107.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  gadham  katta hoti no vasita
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   dhammam   pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam   itivuttakam   jatakam   abbhutadhammam   vedallam
so    idam    dukkhanti    yathabhutam    nappajanati   ayam   dukkhasamudayoti
yathabhutam    nappajanati    ayam    dukkhanirodhoti   yathabhutam   nappajanati
ayam    dukkhanirodhagamini    patipadati    yathabhutam    nappajanati    evam
kho   bhikkhave   puggalo   gadham   katta  hoti  no  vasita  seyyathapi
@Footnote: 1 ito param chatthasuttam nattham khayati. tatha hi vuttam tabbannanayam pancame amam
@pakkavanniti amakam hutva olokentanam pakkasadisam khayati. evam sabbapadani
@datthabbani. chattham uttanameva. sattame gadham vuccati visayo yo ca gadham khanati
@na ca tattha vasati so gadham katta no vasitati vuccatiti. dissamanapotthakesu
@pana tam natthameva hoti.
@* neN+anacakalekhakhra [106] ”nachaeSeasayamarSthakhaaahay pa
Sa   bhikkhave   musika   gadham   katta  no  vasita  tathupamaham  bhikkhave
imam puggalam vadami.
     {107.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  vasita  hoti no gadham katta
idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  dhammam  na  pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  so
idam   dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhagamini  patipadati
yathabhutam  pajanati  evam  kho  bhikkhave  puggalo  vasita  hoti  no gadham
katta   seyyathapi   sa   bhikkhave   musika  vasita  no  gadham  katta
tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {107.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  neva  gadham  katta hoti no
vasita   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  dhammam  na  pariyapunati  suttam
geyyam    veyyakaranam   gatham   udanam   itivuttakam   jatakam   abbhutadhammam
vedallam   so   idam   dukkhanti  yathabhutam  nappajanati  ayam  dukkhasamudayoti
yathabhutam   nappajanati   ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam  nappajanati  ayam
dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajanati  evam  kho  bhikkhave
puggalo  neva  gadham  katta  hoti  no  vasita  seyyathapi  sa bhikkhave
musika  neva  gadham  katta  [1]-  no  vasita  tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam vadami.
     {107.4}     Kathanca     bhikkhave    puggalo    gadham    katta
ca      hoti      vasita      ca     idha     bhikkhave     ekacco
@Footnote: 1 Ma. hoti.
Puggalo     dhammam     pariyapunati     suttam     geyyam    veyyakaranam
gatham      udanam     itivuttakam     jatakam     abbhutadhammam     vedallam
so    idam    dukkhanti    yathabhutam    pajanati    ayam    dukkhasamudayoti
yathabhutam     pajanati     ayam    dukkhanirodhoti    yathabhutam    pajanati
ayam     dukkhanirodhagamini     patipadati    yathabhutam    pajanati    evam
kho    bhikkhave    puggalo    gadham   katta   ca   hoti   vasita   ca
seyyathapi    sa    bhikkhave    musika    gadham   katta   ca   [1]-
vasita    ca   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam   vadami   .   ime
kho    bhikkhave   cattaro   musikupama   puggala   santo   samvijjamana
lokasminti.
     [108]   Cattarome   bhikkhave  balivadda  2-  katame  cattaro
sagavacando     no    paragavacando    paragavacando    no    sagavacando
sagavacando  ca  paragavacando  ca  neva  sagavacando  no  paragavacando ime
kho  bhikkhave  cattaro  balivadda. Evameva 3- kho bhikkhave cattarome
balivaddupama   puggala   santo   samvijjamana  lokasmim  katame  cattaro
sagavacando     no    paragavacando    paragavacando    no    sagavacando
sagavacando   ca  paragavacando  ca  neva  sagavacando  no  paragavacando .
Kathanca    bhikkhave    puggalo    sagavacando   hoti   no   paragavacando
idha    bhikkhave    ekacco    puggalo    sakaparisam   ubbejeta   4-
hoti  no  paraparisam  evam  kho  bhikkhave  puggalo  sagavacando  hoti  no
paragavacando   seyyathapi   so   bhikkhave   balivaddo   sagavacando   no
paragavacando   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam   vadami   .   kathanca
@Footnote: 1 Ma. hoti. 2 Po. balibaddha. Ma. balibaddha. 3 Yu. evam kho.
@4 Po. ubbejita.
Bhikkhave   puggalo   paragavacando   hoti   no  sagavacando  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   paraparisam   ubbejeta   hoti  no  sakaparisam  evam
kho   bhikkhave   puggalo  paragavacando  hoti  no  sagavacando  seyyathapi
so    bhikkhave   balivaddo   paragavacando   no   sagavacando   tathupamaham
bhikkhave   imam   puggalam  vadami  .  kathanca  bhikkhave  puggalo  sagavacando
ca   hoti  paragavacando  ca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  sakaparisanca
ubbejeta    hoti    paraparisanca    evam    kho   bhikkhave   puggalo
sagavacando   ca   hoti   paragavacando   ca   seyyathapi   so   bhikkhave
balivaddo   sagavacando   ca   paragavacando   ca   tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam   vadami   .   kathanca  bhikkhave  puggalo  neva  sagavacando  hoti
no   paragavacando   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo  neva  sakaparisam
ubbejeta   hoti   no   paraparisam  evam  kho  bhikkhave  puggalo  neva
sagavacando    hoti    no    paragavacando   seyyathapi   so   bhikkhave
balivaddo   neva   sagavacando   no   paragavacando   tathupamaham   bhikkhave
imam   puggalam   vadami   .   ime  kho  bhikkhave  cattaro  balivaddupama
puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [109]   Cattarome   bhikkhave  rukkha  katame  cattaro  pheggu
phegguparivaro   pheggu   saraparivaro   saro   phegguparivaro  saro
saraparivaro   ime  kho  bhikkhave  cattaro  rukkha  .  evameva  kho
bhikkhave   cattarome   rukkhupama  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim
Katame   cattaro   pheggu  phegguparivaro  pheggu  saraparivaro  saro
phegguparivaro saro saraparivaro.
     {109.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo pheggu hoti phegguparivaro idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  dussilo  hoti  papadhammo  parisapissa [1]-
dussila  papadhamma  evam  kho bhikkhave puggalo pheggu hoti phegguparivaro
seyyathapi  so  bhikkhave  rukkho  pheggu  phegguparivaro tathupamaham bhikkhave
imam puggalam vadami.
     {109.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  pheggu hoti saraparivaro idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  dussilo hoti papadhammo parisa ca khvassa hoti
silavati  kalyanadhamma  evam  kho bhikkhave puggalo pheggu hoti saraparivaro
seyyathapi  so  bhikkhave  rukkho  pheggu  saraparivaro  tathupamaham bhikkhave
imam puggalam vadami.
     {109.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  saro  hoti  phegguparivaro
idha    bhikkhave    ekacco    puggalo   silava   hoti   kalyanadhammo
parisa   ca   khvassa   hoti   dussila   papadhamma  evam  kho  bhikkhave
puggalo   saro  hoti  phegguparivaro  seyyathapi  so  bhikkhave  rukkho
saro phegguparivaro tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {109.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  saro hoti saraparivaro idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  silava  hoti  kalyanadhammo  parisapissa hoti
silavati  kalyanadhamma  evam  kho bhikkhave puggalo saro hoti saraparivaro
seyyathapi  so  bhikkhave  rukkho  saro  saraparivaro  tathupamaham bhikkhave
imam  puggalam  vadami  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  rukkhupama puggala
@Footnote: 1 Ma. Yu. hoti.
Santo samvijjamana lokasminti.
     [110]  Cattarome  bhikkhave  asivisa  [1]-  katame  cattaro
agataviso   na   ghoraviso   ghoraviso   na   agataviso  agataviso  ca
ghoraviso   ca   neva   agataviso   na   ghoraviso  ime  kho  bhikkhave
cattaro  asivisa  .  evameva  kho  bhikkhave  cattarome asivisupama
puggala   santo   samvijjamana   lokasmim   katame  cattaro  agataviso
na   ghoraviso   ghoraviso   na   agataviso   agataviso   ca  ghoraviso
ca neva agataviso na ghoraviso.
     {110.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  agataviso  hoti na ghoraviso
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  abhinham  kujjhati  so  ca khvassa kodho na
digharattam  anuseti  evam  kho  bhikkhave puggalo agataviso hoti na ghoraviso
seyyathapi   so  bhikkhave  asiviso  agataviso  na  ghoraviso  tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami.
     {110.2}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  ghoraviso  hoti na agataviso
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo  na  heva  kho  abhinham  kujjhati  so
ca   khvassa   kodho   digharattam   anuseti   evam  kho  bhikkhave  puggalo
ghoraviso   hoti   na   agataviso   seyyathapi  so  bhikkhave  asiviso
ghoraviso na agataviso tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {110.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  agataviso  ca hoti ghoraviso
ca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  abhinham  kujjhati  so ca khvassa kodho
digharattam   anuseti   evam   kho  bhikkhave  puggalo  agataviso  ca  hoti
@Footnote: 1 Po. ghoravisa.
Ghoraviso   ca   seyyathapi   so   bhikkhave   asiviso   agataviso  ca
ghoraviso ca tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
     {110.4}   Kathanca  bhikkhave  puggalo  neva  agataviso  hoti  na
ghoraviso  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  na  heva  kho  abhinham kujjhati
so  ca  khvassa  kodho  na digharattam anuseti evam kho bhikkhave puggalo neva
agataviso   hoti   na   ghoraviso   seyyathapi  so  bhikkhave  asiviso
neva   agataviso   na   ghoraviso   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam
vadami   .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  asivisupama  puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
                    Valahakavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
         dve valahakakumbha             udakarahada dve honti
         ambani musikabalibadda    rukkhaasivisena te dasati.
                   -----------------
                     Kesivaggo dutiyo
     [111]   Athakho  kesi  assadammasarathi  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho   kesim   assadammasarathim  bhagava  etadavoca  tvanca  khvasi
kesi   sannato  1-  assadammasarathi  kathanca  pana  tvam  kesi  assadammam
vinesiti   .   aham   kho  bhante  assadammam  sanhenapi  vinemi  pharusenapi
@Footnote: 1 Ma. pannato.
Vinemi  sanhapharusenapi  vinemiti  .  sace  te  kesi  assadammo  sanhena
vinayam   na   upeti   pharusena   vinayam  na  upeti  sanhapharusena  vinayam  na
upeti   kinti   tam  karositi  .  sace  me  bhante  assadammo  sanhena
vinayam   na   upeti   pharusena   vinayam  na  upeti  sanhapharusena  vinayam  na
upeti   hanami   nam   bhante   tam  kissa  hetu  ma  me  acariyakulassa
avanno    ahositi   bhagava   pana   bhante   anuttaro   purisadammasarathi
katham pana bhante bhagava purisadammam vinetiti.
     {111.1}  Aham  kho  kesi  purisadammam  sanhenapi  vinemi  pharusenapi
vinemi   sanhapharusenapi   vinemi   tatridam  kesi  sanhasmim  iti  kayasucaritam
iti   kayasucaritassa   vipako  iti  vacisucaritam  iti  vacisucaritassa  vipako
iti  manosucaritam  iti  manosucaritassa  vipako  iti  deva iti manussa 1-
tatridam   kesi   pharusasmim  iti  kayaduccaritam  iti  kayaduccaritassa  vipako
iti   vaciduccaritam   iti   vaciduccaritassa   vipako  iti  manoduccaritam  iti
manoduccaritassa    vipako    iti    nirayo   iti   tiracchanayoni   iti
pittivisayo    tatridam    kesi    sanhapharusasmim    iti   kayasucaritam   iti
kayasucaritassa   vipako   iti  kayaduccaritam  iti  kayaduccaritassa  vipako
iti   vacisucaritam   iti   vacisucaritassa   vipako   iti   vaciduccaritam   iti
vaciduccaritassa   vipako   iti   manosucaritam   iti  manosucaritassa  vipako
iti   manoduccaritam   iti   manoduccaritassa   vipako   iti   deva  iti
manussa iti nirayo iti tiracchanayoni iti pittivisayoti.
@Footnote: 1 Ma. manussati.
     {111.2}  Sace  te  bhante  purisadammo  sanhena  vinayam na upeti
pharusena  vinayam  na  upeti  sanhapharusena  vinayam  na  upeti  kinti tam bhagava
karotiti  .  sace  me  kesi  purisadammo  sanhena vinayam na upeti pharusena
vinayam  na  upeti  sanhapharusena  vinayam  na  upeti  hanami  nam  kesiti. Na
kho   no   bhante  bhagavato  panatipato  kappati  atha  ca  pana  bhagava
evamaha  hanami  nam  kesiti  .  saccam  kesi  na tathagatassa panatipato
kappati   apica   yo   purisadammo   sanhena   vinayam  na  upeti  pharusena
vinayam   na   upeti   sanhapharusena   vinayam   na  upeti  na  tam  tathagato
vattabbam    anusasitabbam    mannati   napi   vinnu   sabrahmacari   vattabbam
anusasitabbam   mannanti   suvadhoheso  1-  kesi  ariyassa  vinaye  yam  na
tathagato    vattabbam   anusasitabbam   mannati   napi   vinnu   sabrahmacari
vattabbam anusasitabbam mannantiti.
     {111.3}  So  hi  nuna  bhante  suvadho  2-  hoti yam na tathagato
vattabbam     anusasitabbam     mannati     napi     vinnu     sabrahmacari
vattabbam     anusasitabbam     mannanti     3-     abhikkantam     bhante
abhikkantam   bhante   seyyathapi   bhante   nikkujjitam   va   ukkujjeyya
paticchannam   va   vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya  andhakare
va   telappajjotam   dhareyya   cakkhumanto  rupani  dakkhantiti  evamevam
bhagavata   anekapariyayena   dhammo   pakasito  esaham  bhante  bhagavantam
saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca   upasakam   mam   bhante  bhagava
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vadhoheso. 2 Ma. suhato. Yu. sugatahato. 3 Ma. mannantiti.
     [112]   Catuhi   bhikkhave   angehi   samannagato  ranno  bhadro
assajaniyo   rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham
gacchati  katamehi  catuhi  ajjavena  1-  javena  khantiya soraccena imehi
kho   bhikkhave  catuhi  angehi  samannagato  ranno  bhadro  assajaniyo
rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno  angantveva  sankham  gacchati .
Evameva  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo hoti
pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo  anuttaram  punnakkhettam  lokassa
katamehi   catuhi   ajjavena   javena   khantiya  soraccena  imehi  kho
bhikkhave   catuhi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo  hoti  .pe.
Anuttaram punnakkhettam lokassati.
     [113]   Cattarome   bhikkhave   bhadra   assajaniya   santo
samvijjamana   lokasmim  katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco  bhadro
assajaniyo   patodacchayam   disva   samvijati   2-   samvegam   apajjati
kinnu   3-  kho  mam  ajja  assadammasarathi  karanam  karessati  kimassaham
patikaromiti   evarupopi  bhikkhave  idhekacco  bhadro  assajaniyo  hoti
ayam bhikkhave pathamo bhadro assajaniyo santo samvijjamano lokasmim.
     {113.1}  Puna caparam bhikkhave idhekacco bhadro assajaniyo na heva
kho  patodacchayam  disva  samvijati  samvegam apajjati apica kho lomavedhaviddho
samvijati   samvegam   apajjati  kinnu  kho  mam  ajja  assadammasarathi  karanam
karessati    kimassaham   patikaromiti   evarupopi   bhikkhave   idhekacco
@Footnote: 1 Ma. Yu. ajjavena. 2 Po. Ma. Yu. samvijjati. ito param idisameva. 3 Yu. kathamnu.
Bhadro   assajaniyo  hoti  ayam  bhikkhave  dutiyo  bhadro  assajaniyo
santo samvijjamano lokasmim.
     {113.2}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  bhadro assajaniyo na
heva  kho  patodacchayam  disva  samvijati samvegam apajjati napi lomavedhaviddho
samvijati  samvegam  apajjati  apica  kho cammavedhaviddho samvijati samvegam apajjati
kinnu   kho   mam   ajja   assadammasarathi   karanam  karessati  kimassaham
patikaromiti   evarupopi  bhikkhave  idhekacco  bhadro  assajaniyo  hoti
ayam bhikkhave tatiyo bhadro assajaniyo santo samvijjamano lokasmim.
     {113.3}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  bhadro assajaniyo na
heva  kho  patodacchayam  disva  samvijati samvegam apajjati napi lomavedhaviddho
samvijati   samvegam  apajjati  napi  cammavedhaviddho  samvijati  samvegam  apajjati
apica  kho  atthivedhaviddho  samvijati  samvegam  apajjati  kinnu  kho  mam ajja
assadammasarathi   karanam   karessati   kimassaham   patikaromiti  evarupopi
bhikkhave   idhekacco  bhadro  assajaniyo  hoti  ayam  bhikkhave  catuttho
bhadro  assajaniyo  santo  samvijjamano  lokasmim  .  ime kho bhikkhave
cattaro bhadra assajaniya santo samvijjamana lokasmim.
     {113.4}  Evameva  kho  bhikkhave cattarome bhadra purisajaniya
santo   samvijjamana  lokasmim  katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco
bhadro   purisajaniyo   sunati  amukasmim  nama  game  va  nigame  va
itthi  va  puriso  va  dukkhito  va  kalakato  vati  so  tena samvijati
samvegam     apajjati     samviggo     yoniso     padahati     pahitatto
Kayena   ceva   paramasaccam   sacchikaroti   pannaya   ca  ativijjha  passati
seyyathapi   so   bhikkhave   bhadro   assajaniyo  patodacchayam  disva
samvijati   samvegam   apajjati   tathupamaham  bhikkhave  imam  bhadram  purisajaniyam
vadami   evarupopi   bhikkhave   idhekacco   bhadro  purisajaniyo  hoti
ayam bhikkhave pathamo bhadro purisajaniyo santo samvijjamano lokasmim.
     {113.5}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  bhadro purisajaniyo na
heva  kho  sunati  amukasmim  nama  game  va nigame va itthi va puriso
va  dukkhito  va  kalakato  vati  apica  kho samam passati itthim va purisam
va  dukkhitam  va  kalakatam  va  so  tena samvijati samvegam apajjati samviggo
yoniso    padahati   pahitatto   kayena   ceva   paramasaccam   sacchikaroti
pannaya    ca   ativijjha   passati   seyyathapi   so   bhikkhave   bhadro
assajaniyo    lomavedhaviddho   samvijati   samvegam   apajjati   tathupamaham
bhikkhave  imam  bhadram  purisajaniyam  vadami  evarupopi  bhikkhave  idhekacco
bhadro   purisajaniyo  hoti  ayam  bhikkhave  dutiyo  bhadro  purisajaniyo
santo samvijjamano lokasmim.
     {113.6}   Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  bhadro  purisajaniyo
na   heva   kho  sunati  amukasmim  nama  game  va  nigame  va  itthi
va   puriso   va   dukkhito   va  kalakato  vati  napi  samam  passati
itthim   va   purisam  va  dukkhitam  va  kalakatam  va  apica  khvassa  nati
va   salohito   va   dukkhito  va  hoti  kalakato  va  so  tena
samvijati    samvegam    apajjati    samviggo   yoniso   padahati   pahitatto
Kayena   ceva   paramasaccam   sacchikaroti   pannaya   ca  ativijjha  passati
seyyathapi   so   bhikkhave  bhadro  assajaniyo  cammavedhaviddho  samvijati
samvegam   apajjati   tathupamaham   bhikkhave  imam  bhadram  purisajaniyam  vadami
evarupopi  bhikkhave  idhekacco  bhadro  purisajaniyo  hoti  ayam bhikkhave
tatiyo bhadro purisajaniyo santo samvijjamano lokasmim.
     {113.7}   Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  bhadro  purisajaniyo
na  heva  kho  sunati  amukasmim  nama  game  va  nigame  va itthi va
puriso  va  dukkhito  va  kalakato  vati  napi  samam  passati  itthim va
purisam  va  dukkhitam  va  kalakatam  va  napissa  nati  va  salohito va
dukkhito  va  hoti  kalakato  va  apica  kho  samanneva  phuttho  hoti
saririkahi   vedanahi   dukkhahi   tibbahi   kharahi  katukkahi  asatahi
amanapahi   panaharahi   so   tena  samvijati  samvegam  apajjati  samviggo
yoniso    padahati   pahitatto   kayena   ceva   paramasaccam   sacchikaroti
pannaya    ca   ativijjha   passati   seyyathapi   so   bhikkhave   bhadro
assajaniyo    atthivedhaviddho   samvijati   samvegam   apajjati   tathupamaham
bhikkhave  imam  bhadram  purisajaniyam  vadami  evarupopi  bhikkhave  idhekacco
bhadro  purisajaniyo  hoti  ayam  bhikkhave  catuttho  bhadro  purisajaniyo
santo   samvijjamano  lokasmim  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  bhadra
purisajaniya santo samvijjamana lokasminti.
     [114]   Catuhi   bhikkhave   angehi   samannagato  ranno  nago
Rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno   angantveva   sankham   gacchati
katamehi  catuhi  idha  bhikkhave  ranno  nago  sota  ca  hoti  hanta ca
khanta ca ganta ca.
     {114.1}    Kathanca   bhikkhave   ranno   nago   sota   hoti
idha   bhikkhave   ranno   nago  yamenam  hatthidammasarathi  karanam  kareti
yadi   va   katapubbam   yadi   va   akatapubbam  tam  atthikatva  manasikatva
sabbam   cetaso  samannaharitva  ohitasoto  sunati  evam  kho  bhikkhave
ranno nago sota hoti.
     {114.2}   Kathanca   bhikkhave   ranno  nago  hanta  hoti  idha
bhikkhave   ranno   nago  sangamagato  hatthimpi  hanati  hattharuhampi  1-
hanati   assampi    hanati  assaruhampi  2-  hanati  rathampi  hanati  rathikampi
hanati pattikampi hanati evam kho bhikkhave ranno nago hanta hoti.
     {114.3}   Kathanca   bhikkhave   ranno  nago  khanta  hoti  idha
bhikkhave   ranno   nago   sangamagato   khamo   hoti   sattippaharanam
asippaharanam    usuppaharanam    [3]-   bheripanavasankhatinavaninnadasaddanam
evam kho bhikkhave ranno  nago khanta hoti.
     {114.4}   Kathanca   bhikkhave   ranno  nago  ganta  hoti  idha
bhikkhave   ranno   nago   yamenam   hatthidammasarathi   disam  peseti  yadi
va   gatapubbam   yadi  va  agatapubbam  tam  khippanneva  ganta  hoti  evam
kho  bhikkhave  ranno  nago  ganta  hoti  .  imehi  kho bhikkhave catuhi
angehi   samannagato   ranno   nago   rajaraho  hoti  rajabhoggo
ranno angantveva sankham gacchati.
     {114.5} Evameva kho bhikkhave catuhi dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo
@Footnote: 1-2 Po. hattharohampi assarohampi. 3 Po. Ma. Yu. pharasuppaharanam.
Hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo   anuttaram  punnakkhettam
lokassa   katamehi   catuhi  idha  bhikkhave  bhikkhu  sota  ca  hoti  hanta
ca khanta ca ganta ca.
     {114.6}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu  sota  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu     tathagatappavedite     dhammavinaye    desiyamane    atthikatva
manasikatva    sabbam    cetaso    samannaharitva    ohitasoto   dhammam
sunati evam kho bhikkhave bhikkhu sota hoti.
     {114.7}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  hanta  hoti  idha bhikkhave bhikkhu
uppannam    kamavitakkam   nadhivaseti   pajahati   vinodeti    byantikaroti
anabhavam   gameti  uppannam  byapadavitakkam  nadhivaseti  pajahati  vinodeti
byantikaroti   anabhavam  gameti  uppannam  vihimsavitakkam  nadhivaseti  pajahati
vinodeti  byantikaroti  anabhavam  gameti  uppannuppanne  papake  akusale
dhamme  nadhivaseti  pajahati  vinodeti byantikaroti anabhavam gameti evam kho
bhikkhave bhikkhu hanta hoti.
     {114.8}  Kathanca  bhikkhave bhikkhu khanta hoti idha bhikkhave bhikkhu khamo
hoti  sitassa  unhassa  jighacchaya  pipasaya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam
duruttanam   duragatanam   vacanapathanam   uppannanam   saririkanam   vedananam
dukkhanam   tibbanam   kharanam   katukanam   asatanam  amanapanam  panaharanam
adhivasakajatiko hoti evam kho bhikkhave bhikkhu khanta hoti.
     {114.9} Kathanca bhikkhave bhikkhu ganta hoti idha bhikkhave bhikkhu ya [1]-
disa   agatapubba   imina   dighena   addhuna   yadidam  sabbasankharasamatho
sabbupadhipatinissaggo  tanhakkhayo  virago  nirodho  nibbanam  tam  khippanneva
@Footnote: 1 Ma. yayam. Yu. ya sa.
Ganta  hoti  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu ganta hoti. Imehi kho bhikkhave
catuhi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti  pahuneyyo
dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram punnakkhettam lokassati.
     [115]   Cattarimani   bhikkhave  thanani  katamani  cattari  atthi
bhikkhave   thanam   amanapam   katum   tanca   kayiramanam  anatthaya  samvattati
atthi   bhikkhave  thanam  amanapam  katum  tanca  kayiramanam  atthaya  samvattati
atthi   bhikkhave  thanam  manapam  katum  tanca  kayiramanam  anatthaya  samvattati
atthi bhikkhave thanam manapam katum tanca kayiramanam atthaya samvattati.
     {115.1} Tatra bhikkhave  yadidam 1- thanam amanapam katum tanca kayiramanam
anatthaya   samvattati  idam  bhikkhave  thanam  ubhayeneva  na  kattabbam  mannati
yampidam   thanam   amanapam   katum   iminapi   [2]-  na  kattabbam  mannati
yampidam  thanam  kayiramanam  anatthaya  samvattati  iminapi  [3]-  na  kattabbam
mannati idam bhikkhave thanam ubhayeneva na kattabbam mannati.
     {115.2}  Tatra  bhikkhave  yadidam  thanam amanapam katum tanca kayiramanam
atthaya   samvattati   imasmim   bhikkhave   thane   balo  ca  pandito  ca
veditabbo   purisatthame   purisaviriye  purisaparakkame  na  bhikkhave  balo
iti   patisancikkhati   kincapi   kho  idam  thanam  amanapam  katum  athacarahidam
thanam   kayiramanam   atthaya   samvattatiti   so   tam   thanam   na   karoti
tassa   tam   thanam   akayiramanam   anatthaya   samvattati   pandito  ca  kho
bhikkhave   iti   patisancikkhati   kincapi   kho  idam  thanam  amanapam  katum
@Footnote: 1 Po. Ma. yamidam. 2-3 Ma. nam.
Athacarahidam   thanam   kayiramanam   atthaya  samvattatiti  so  tam  thanam  karoti
tassa tam thanam kayiramanam atthaya samvattati.
     {115.3}  Tatra  bhikkhave  yadidam  thanam  manapam katum tanca kayiramanam
anatthaya   samvattati   imasmimpi   bhikkhave  thane  balo  ca  pandito  ca
veditabbo  purisatthame  purisaviriye  purisaparakkame  na  bhikkhave balo iti
patisancikkhati   kincapi   kho   idam  thanam  manapam  katum  athacarahidam  thanam
kayiramanam   anatthaya   samvattatiti  so  tam  thanam  karoti  tassa  tam  thanam
kayiramanam  anatthaya  samvattati  pandito  ca  kho  bhikkhave  iti patisancikkhati
kincapi   kho   idam   thanam   manapam   katum  athacarahidam  thanam  kayiramanam
anatthaya  samvattatiti  so  tam  thanam  na  karoti  tassa  tam thanam akayiramanam
atthaya samvattati.
     {115.4}  Tatra  bhikkhave  yadidam  thanam  manapam katum tanca kayiramanam
atthaya  samvattati  idam  bhikkhave  thanam  ubhayeneva  kattabbam  mannati yampidam
thanam   manapam   katum  iminapi  kattabbam  mannati  yampidam  thanam  kayiramanam
atthaya  samvattati  iminapi  kattabbam  mannati  idam  bhikkhave thanam ubhayeneva
kattabbam mannati. Imani kho bhikkhave cattari thananiti.
     [116]   Catuhi   bhikkhave   thanehi  appamado  karaniyo  katamehi
catuhi   kayaduccaritam  bhikkhave  pajahatha  kayasucaritam  bhavetha  tattha  ca  ma
pamadattha   vaciduccaritam   bhikkhave   pajahatha   vacisucaritam  bhavetha  tattha  ca
ma   pamadattha   manoduccaritam   bhikkhave   pajahatha   manosucaritam   bhavetha
tattha   ca   ma   pamadattha   micchaditthim   bhikkhave   pajahatha  sammaditthim
Bhavetha  tattha  ca  ma  pamadattha  yato  kho bhikkhave bhikkhuno kayaduccaritam
pahinam   hoti   kayasucaritam   bhavitam   vaciduccaritam   pahinam  hoti  vacisucaritam
bhavitam   manoduccaritam  pahinam  hoti  manosucaritam  bhavitam  micchaditthi  pahina
hoti sammaditthi bhavita so na bhayati samparayikassa maranassati.
     [117]    Catusu    bhikkhave    thanesu   attarupena   appamado
saticetasoarakkho  karaniyo  katamesu  catusu  ma  me  rajaniyesu  dhammesu
cittam   rajjiti   attarupena  appamado  saticetasoarakkho  karaniyo  ma
me    dosaniyesu    dhammesu   cittam   dussiti   attarupena   appamado
saticetasoarakkho  karaniyo  ma  me  mohaniyesu  dhammesu  cittam  muyhiti
attarupena   appamado  saticetasoarakkho  karaniyo  ma  me  madaniyesu
dhammesu  cittam  majjiti  attarupena  appamado  saticetasoarakkho karaniyo
yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno  rajaniyesu dhammesu cittam na rajjati vitaragatta
dosaniyesu    dhammesu    cittam   na   dussati   vitadosatta   mohaniyesu
dhammesu    cittam    na    muyhati    vitamohatta    madaniyesu   dhammesu
cittam   na  majjati  vitamadatta  so  nacchambhati  na  kampati  na  vedhati  na
santasam apajjati na ca pana samanavacanahetupi gacchatiti.
     [118]   Cattarimani   bhikkhave   saddhassa  kulaputtassa  dassaniyani
samvejaniyani    thanani   katamani   cattari   idha   tathagato   jatoti
bhikkhave   saddhassa   kulaputtassa  dassaniyam  samvejaniyam  thanam  idha  tathagato
Anuttaram      sammasambodhim      abhisambuddhoti     bhikkhave     saddhassa
kulaputtassa    dassaniyam    samvejaniyam    thanam   idha   tathagato   anuttaram
dhammacakkam    pavattesiti    bhikkhave    saddhassa    kulaputtassa    dassaniyam
samvejaniyam    thanam    idha    tathagato   anupadisesaya   nibbanadhatuya
parinibbutoti    bhikkhave    saddhassa    kulaputtassa    dassaniyam   samvejaniyam
thanam    .    imani   kho   bhikkhave   cattari   saddhassa   kulaputtassa
dassaniyani samvejaniyani thananiti.
     [119]   Cattarimani  bhikkhave  bhayani  katamani  cattari  jatibhayam
jarabhayam byadhibhayam maranabhayam imani kho bhikkhave cattari bhayaniti.
     [120]   Cattarimani  bhikkhave  bhayani  katamani  cattari  aggibhayam
udakabhayam rajabhayam corabhayam imani kho bhikkhave cattari bhayaniti.
                     Kesivaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         kesi javo patodo ca          nagathanena pancamam
         apamado ca arakkho        vejaniyanca dve bhayati.
                      -----------
                      Bhayavaggo tatiyo
     [121]  Cattarimani  bhikkhave  bhayani katamani cattari attanuvada-
bhayam    paranuvadabhayam    dandabhayam    duggatibhayam   .   katamanca   bhikkhave
attanuvadabhayam   idha   bhikkhave   ekacco   iti  patisancikkhati  ahanceva
Kho   pana  kayena  duccaritam  careyyam  vacaya  duccaritam  careyyam  manasa
duccaritam   careyyam   kinca   1-   mam   atta  silato  na  upavadeyyati
so    attanuvadabhayassa    bhito    kayaduccaritam    pahaya   kayasucaritam
bhaveti   vaciduccaritam   pahaya   vacisucaritam   bhaveti  manoduccaritam  pahaya
manosucaritam   bhaveti   suddham   attanam   pariharati   idam  vuccati  bhikkhave
attanuvadabhayam.
     {121.1}  Katamanca  bhikkhave  paranuvadabhayam  idha  bhikkhave ekacco
iti  patisancikkhati  ahanceva  kho  pana  kayena  duccaritam  careyyam vacaya
duccaritam   careyyam  manasa  duccaritam  careyyam  kinca  mam  pare  silato  na
upavadeyyunti    so    paranuvadabhayassa    bhito   kayaduccaritam   pahaya
kayasucaritam   bhaveti  vaciduccaritam  pahaya  vacisucaritam  bhaveti  manoduccaritam
pahaya  manosucaritam  bhaveti  suddham  attanam  pariharati  idam  vuccati bhikkhave
paranuvadabhayam.
     {121.2}  Katamanca  bhikkhave  dandabhayam  idha bhikkhave ekacco passati
coram  agucarim  rajano  gahetva  vividha kammakarana karonte kasahipi
talente   vettehipi   talente  addhadandakehipi  talente  hatthampi
chindante   padampi  chindante  hatthapadampi  chindante  kannampi  chindante
nasampi   chindante   kannanasampi   chindante   bilangathalikampi  karonte
sankhamundikampi   karonte   rahumukhampi  karonte  jotimalikampi  karonte
hatthappajjotikampi   karonte   erakavattikampi   karonte   cirakavasikampi
karonte eneyyakampi karonte balisamamsikampi karonte kahapanakampi karonte
@Footnote: 1 Po. kinti mam. Ma. kinca tam yam mam. Yu. kinca tam kammam.
Kharapaticchakampi  1-  karonte  palighaparivattakampi  karonte  palalapithakampi
karonte   tattenapi   telena   osincante   sunakhehipi   khadapente
jivantampi  sule  uttasente  asinapi  sisam  chindante  tassa  evam hoti
yatharupanam  kho  papakanam  kammanam hetu coram agucarim rajano gahetva
vividha   kammakarana   karonti  kasahipi  talenti  .pe.  asinapi  sisam
chindanti   ahanceva   kho   pana   evarupam   papakammam   kareyyam   mampi
rajano   gahetva   evarupa   vividha  kammakarana  kareyyum  kasahipi
taleyyum    .pe.    asinapi    sisam   chindeyyunti   so   dandabhayassa
bhito   na   paresam  pabhatam  palumpanto  2-  carati  idam  vuccati  bhikkhave
dandabhayam.
     {121.3}  Katamanca  bhikkhave  duggatibhayam  idha  bhikkhave ekacco iti
patisancikkhati    kayaduccaritassa    kho   papako   vipako   abhisamparayam
vaciduccaritassa   papako   vipako   abhisamparayam  manoduccaritassa  papako
vipako   abhisamparayam   ahanceva   kho  pana  kayena  duccaritam  careyyam
vacaya   duccaritam  careyyam  manasa  duccaritam  careyyam  kinca  tam  yenaham
kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam upapajjeyyanti
so   duggatibhayassa   bhito   kayaduccaritam   pahaya   kayasucaritam   bhaveti
vaciduccaritam   pahaya   vacisucaritam  bhaveti  manoduccaritam  pahaya  manosucaritam
bhaveti   suddham   attanam   pariharati  idam  vuccati  bhikkhave  duggatibhayam .
Imani kho bhikkhave cattari bhayaniti.
     [122] Cattarimani bhikkhave bhayani udakorohantassa 3- patikankhitabbani
@Footnote: 1 Ma. Yu. kharapatacchikampi. 2 Po. vilumpanto. 3 udakorohantepi.
Katamani   cattari   umibhayam  kumbhilabhayam  avattabhayam  susukabhayam  imani  kho
bhikkhave    cattari    bhayani    udakorohantassa   patikankhitabbani  .
Evameva  kho  bhikkhave  cattarimani  bhayani  idhekaccassa  1- kulaputtassa
imasmim     dhammavinaye    saddha    agarasma    anagariyam    pabbajito
patikankhitabbani      katamani      cattari      umibhayam      kumbhilabhayam
avattabhayam susukabhayam.
     {122.1}  Katamanca  bhikkhave  umibhayam idha bhikkhave ekacco kulaputto
saddha   agarasma   anagariyam   pabbajito   hoti  otinnomhi  jatiya
jaramaranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi  upayasehi
dukkhotinno   dukkhapareto   appevanama  imassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
antakiriya   pannayethati   tamenam   tathapabbajitam   samanam   sabrahmacari
ovadanti   anusasanti   evante   abhikkamitabbam   evante  patikkamitabbam
evante   aloketabbam   evante  viloketabbam  evante  samminjitabbam
evante    pasaretabbam    evante    sanghatipattacivaram   dharetabbanti
tassa   evam   hoti   mayam   kho   pubbe  agariyabhuta  samana  anne
ovadamapi    anusasamapi   ime   pana   amhakam   puttamatta   manne
nattamatta   manne   ovaditabbam   anusasitabbam   mannantiti   so  kupito
anattamano   sikkham  paccakkhaya  hinayavattati  ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu
umibhayassa    bhito   sikkham   paccakkhaya   hinayavatto   umibhayanti   kho
bhikkhave kodhupayasassetam adhivacanam idam vuccati bhikkhave umibhayam.
     {122.2}   Katamanca   bhikkhave  kumbhilabhayam  idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto     saddha     agarasma     anagariyam    pabbajito    hoti
@Footnote: 1 idhekacce puggale ... pabbajitetipi.
Otinnomhi    jatiya    jaramaranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi
domanassehi    upayasehi    dukkhotinno    dukkhapareto   appevanama
imassa    kevalassa   dukkhakkhandhassa   antakiriya   pannayethati   tamenam
tathapabbajitam    samanam    sabrahmacari   ovadanti   anusasanti   idante
khaditabbam   idante   na   khaditabbam   idante   bhunjitabbam   idante  na
bhunjitabbam   idante   sayitabbam  idante  na  sayitabbam  idante  patabbam
idante   na   patabbam  kappiyante  khaditabbam  akappiyante  na  khaditabbam
kappiyante    bhunjitabbam    akappiyante    na    bhunjitabbam    kappiyante
sayitabbam   akappiyante   na  sayitabbam  kappiyante  patabbam  akappiyante
na  patabbam  kale  te  khaditabbam  vikale  te  na khaditabbam kale te
bhunjitabbam   vikale   te  na  bhunjitabbam  kale  te  sayitabbam  vikale
te na sayitabbam kale te patabbam vikale te na patabbanti
     {122.3}  tassa  evam  hoti  mayam  kho pubbe agariyabhuta samana
yam   icchama  tam  khadama  yam  na  icchama  na  tam  khadama  yam  icchama
tam   bhunjama  yam  na  icchama  na  tam  bhunjama  yam  icchama  tam  sayama
yam  na  icchama  na  tam  sayama  yam  icchama  tam pivama 1- yam na icchama
na   tam   pivama   2-   kappiyampi   khadama  akappiyampi  khadama  kappiyampi
bhunjama     akappiyampi     bhunjama     kappiyampi    sayama    akappiyampi
sayama    kappiyampi    pivama    akappiyampi   pivama   kalepi   khadama
vikalepi   khadama   kalepi   bhunjama   vikalepi   bhunjama   kalepi
@Footnote: 1-2 Yu. pipama. ito param idisameva.
Sayama   vikalepi   sayama   kalepi   pivama  vikalepi  pivama  yampi
no   saddha   gahapatika   diva   vikale  panitam  khadaniyam  va  bhojaniyam
va   denti   tatrapime  mukhavaranam  manne  karontiti  so  kupito  1-
anattamano   1-   sikkham  paccakkhaya  hinayavattati  ayam  vuccati  bhikkhave
bhikkhu     kumbhilabhayassa     bhito    sikkham    paccakkhaya    hinayavatto
kumbhilabhayanti   kho   bhikkhave   odarikattassetam   adhivacanam   idam   vuccati
bhikkhave kumbhilabhayam.
     {122.4}   Katamanca  bhikkhave  avattabhayam  idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto   saddha   agarasma   anagariyam  pabbajito  hoti  otinnomhi
jatiya  jaramaranena  sokehi  paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi
dukkhotinno   dukkhapareto   appevanama  imassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
antakiriya   pannayethati   so   evam  pabbajito  samano  pubbanhasamayam
nivasetva  pattacivaramadaya  gamam  va  nigamam  va  pindaya  pavisi 2-
arakkhiteneva  kayena  arakkhitaya  vacaya arakkhitena cittena anupatthitaya
satiya  asamvutehi  indriyehi  so  tattha  passati  gahapatim  va  gahapatiputtam
va    pancahi   kamagunehi   samappitam   samangibhutam   paricarayamanam   tassa
evam   hoti  mayam  kho  pubbe  agariyabhuta  samana  pancahi  kamagunehi
samappita   samangibhuta   paricarayimha   samvijjante  kho  pana  me  kule
bhoga   sakka   bhoge   ca   bhunjitum   punnani   ca   katum  yannunaham
sikkham   paccakkhaya   hinayavattitva   bhoge  ca  bhunjeyyam  punnani  ca
@Footnote: 1 Yu. ime patha natthi. 2 Ma. Yu. pavisati.
Kareyyanti   so   sikkham  paccakkhaya  hinayavattati  ayam  vuccati  bhikkhave
bhikkhu     avattabhayassa    bhito    sikkham    paccakkhaya    hinayavatto
avattabhayanti    kho    bhikkhave   pancannam   kamagunanam   adhivacanam   idam
vuccati bhikkhave avattabhayam.
     {122.5}   Katamanca   bhikkhave  susukabhayam  idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto   saddha   agarasma   anagariyam  pabbajito  hoti  otinnomhi
jatiya  jaramaranena  sokehi  paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi
dukkhotinno   dukkhapareto   appevanama  imassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
antakiriya   pannayethati   so   evam  pabbajito  samano  pubbanhasamayam
nivasetva    pattacivaramadaya    gamam    va   nigamam   va   pindaya
pavisi  1-  arakkhiteneva  kayena  arakkhitaya vacaya arakkhitena cittena
anupatthitaya   satiya  asamvutehi  indriyehi  so  tattha  passati  matugamam
dunnivattham   va   dupparutam  va  tassa  matugamam  disva  dunnivattham  va
dupparutam   va   rago  cittam  anuddhamseti  so  raganuddhamsena  cittena
sikkham  paccakkhaya  hinayavattati  ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu  susukabhayassa
bhito   sikkham   paccakkhaya   hinayavatto   susukabhayanti   kho   bhikkhave
matugamassetam   adhivacanam   idam   vuccati   bhikkhave  susukabhayam  .  imani
kho  bhikkhave  cattari  bhayani  idhekaccassa  kulaputtassa  imasmim dhammavinaye
saddha agarasma anagariyam pabbajito patikankhitabbaniti.
     [123]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavisati.
Katame   cattaro   idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  vivicceva  kamehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkam   savicaram  vivekajam  pitisukham  pathamam
jhanam   upasampajja   viharati   so   tadassadeti  tam  nikameti  tena  ca
vittim   apajjati   tattha   thito   tadadhimutto   tabbahulavihari   aparihino
kalam    kurumano    brahmakayikanam    devanam    sahabyatam    upapajjati
brahmakayikanam    bhikkhave    devanam    kappo    ayuppamanam    tattha
puthujjano   yavatayukam   thatva  yavatakam  tesam  devanam  ayuppamanam  tam
sabbam   khepetva   nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi  gacchati  pittivisayampi
gacchati   bhagavato  pana  savako  tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam
devanam  ayuppamanam  tam  sabbam  khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati
ayam   kho  bhikkhave  viseso  ayam  adhippayaso  idam  nanakaranam  sutavato
ariyasavakassa   assutavata   puthujjanena   yadidam   gatiya  1-  upapattiya
sati.
     {123.1}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  puggalo vitakkavicaranam
vupasama   ajjhattam   sampasadanam   cetaso  ekodibhavam  avitakkam  avicaram
samadhijam   pitisukham   dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati  so  tadassadeti  tam
nikameti  tena  ca  vittim  apajjati  tattha  thito tadadhimutto tabbahulavihari
aparihino   kalam   kurumano   abhassaranam   devanam  sahabyatam  upapajjati
abhassaranam  bhikkhave  devanam  dve  kappa  ayuppamanam  tattha puthujjano
yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam ayuppamanam tam sabbam khepetva
nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati  bhagavato
@Footnote: 1 Po. cutiya upapattiyati. ito param idisameva.
Pana   savako   tattha   yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam
ayuppamanam    tam   sabbam   khepetva   tasmimyeva   bhave   parinibbayati
ayam   kho  bhikkhave  viseso  ayam  adhippayaso  idam  nanakaranam  sutavato
ariyasavakassa assutavata puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {123.2}  Puna  caparam  bhikkhave idhekacco puggalo pitiya ca viraga
upekkhako  ca  viharati  sato  ca  sampajano  sukhanca  kayena patisamvedeti
yantam   ariya   acikkhanti   upekkhako  satima  sukhavihariti  tatiyam  jhanam
upasampajja  viharati  so  tadassadeti  tam  nikameti tena ca vittim apajjati
tattha   thito   tadadhimutto   tabbahulavihari   aparihino   kalam   kurumano
subhakinhanam   devanam   sahabyatam   upapajjati  subhakinhanam  bhikkhave  devanam
cattaro   kappa   ayuppamanam   tattha   puthujjano   yavatayukam  thatva
yavatakam  tesam  devanam  ayuppamanam  tam  sabbam  khepetva  nirayampi gacchati
tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato   pana   savako
tattha   yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam  ayuppamanam  tam
sabbam  khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam  kho bhikkhave viseso
ayam   adhippayaso   idam   nanakaranam  sutavato  ariyasavakassa  assutavata
puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {123.3}   Puna   caparam  bhikkhave  idhekacco  puggalo  sukhassa  ca
pahana    dukkhassa    ca    pahana    pubbeva    somanassadomanassanam
atthangama     adukkhamasukham     upekkhasatiparisuddhim     catuttham     jhanam
upasampajja    viharati    so   tadassadeti   tam   nikameti   tena   ca
Vittim   apajjati   tattha   thito   tadadhimutto   tabbahulavihari   aparihino
kalam   kurumano   vehapphalanam  devanam  sahabyatam  upapajjati  vehapphalanam
bhikkhave   devanam   panca   kappasatani   ayuppamanam   tattha   puthujjano
yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam  tam  sabbam
khepetva   nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi  gacchati  pittivisayampi  gacchati
bhagavato  pana  savako  tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam
ayuppamanam   tam   sabbam   khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam
kho   bhikkhave   viseso   ayam   adhippayaso   idam  nanakaranam  sutavato
ariyasavakassa   assutavata  puthujjanena  yadidam  gatiya  upapattiya  sati .
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [124]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  vivicceva  kamehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkam   savicaram  vivekajam  pitisukham  pathamam
jhanam   upasampajja   viharati  so  yadeva  tattha  hoti  rupagatam  vedanagatam
sannagatam   sankharagatam   vinnanagatam   te   dhamme   aniccato   dukkhato
rogato  gandato  sallato  aghato  abadhato  parato  palokato  sunnato
anattato   samanupassati   so   kayassa  bheda  parammarana  suddhavasanam
devanam   sahabyatam   upapajjati   ayam  kho  bhikkhave  upapatti  asadharana
puthujjanehi.
     {124.1}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  puggalo vitakkavicaranam
vupasama   .pe.   dutiyam   jhanam   .pe.   tatiyam   jhanam  .pe.  catuttham
Jhanam   upasampajja   viharati  so  yadeva  tattha  hoti  rupagatam  vedanagatam
sannagatam   sankharagatam   vinnanagatam   te   dhamme   aniccato   dukkhato
rogato  gandato  sallato  aghato  abadhato  parato  palokato  sunnato
anattato   samanupassati   so   kayassa  bheda  parammarana  suddhavasanam
devanam   sahabyatam   upapajjati   ayam  kho  bhikkhave  upapatti  asadharana
puthujjanehi  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala santo samvijjamana
lokasminti.
     [125]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  mettasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam  tatha
catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam
mettasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena  appamanena  averena
abyapajjhena   pharitva   viharati   so  tadassadeti  tam  nikameti  tena
ca   vittim   apajjati   tattha  thito  tadadhimutto  tabbahulavihari  aparihino
kalam    kurumano    brahmakayikanam    devanam    sahabyatam    upapajjati
brahmakayikanam   bhikkhave   devanam  kappo  ayuppamanam  tattha  puthujjano
yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam  tam  sabbam
khepetva   nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi  gacchati  pittivisayampi  gacchati
bhagavato  pana  savako  tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam
ayuppamanam   tam   sabbam   khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam
Kho   bhikkhave   viseso   ayam   adhippayaso   idam  nanakaranam  sutavato
ariyasavakassa assutavata puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {125.1}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  puggalo karunasahagatena
cetasa  ekam  disam  pharitva  viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham iti
uddhamadho   tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam  karunasahagatena
cetasa   vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena
pharitva  viharati  so  tadassadeti  tam  nikameti  tena  ca vittim apajjati
tattha   thito   tadadhimutto   tabbahulavihari   aparihino   kalam   kurumano
abhassaranam    devanam    sahabyatam    upapajjati   abhassaranam   bhikkhave
devanam    dve   kappa   ayuppamanam   tattha   puthujjano   yavatayukam
thatva   yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam   tam  sabbam  khepetva
nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati  bhagavato
pana   savako   tattha   yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam
ayuppamanam    tam   sabbam   khepetva   tasmimyeva   bhave   parinibbayati
ayam   kho  bhikkhave  viseso  ayam  adhippayaso  idam  nanakaranam  sutavato
ariyasavakassa assutavata puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {125.2}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  puggalo muditasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva   viharati   tatha   dutiyam   tatha   tatiyam
tatha     catuttham    iti    uddhamadho    tiriyam    sabbadhi    sabbattataya
sabbavantam    lokam    muditasahagatena    cetasa   vipulena   mahaggatena
appamanena     averena    abyapajjhena    pharitva    viharati    so
Tadassadeti   tam   nikameti   tena   ca   vittim  apajjati  tattha  thito
tadadhimutto    tabbahulavihari    aparihino   kalam   kurumano   subhakinhanam
devanam   sahabyatam   upapajjati   subhakinhanam   bhikkhave  devanam  cattaro
kappa   ayuppamanam   tattha   puthujjano   yavatayukam   thatva   yavatakam
tesam   devanam   ayuppamanam   tam   sabbam   khepetva   nirayampi  gacchati
tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato   pana   savako
tattha   yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam   devanam  ayuppamanam  tam
sabbam  khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam  kho bhikkhave viseso
ayam   adhippayaso   idam   nanakaranam  sutavato  ariyasavakassa  assutavata
puthujjanena yadidam  gatiya upapattiya sati.
     {125.3}  Puna  caparam  bhikkhave idhekacco puggalo upekkhasahagatena
cetasa  ekam  disam  pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha tatiyam tatha catuttham
iti  uddhamadho  tiriyam  sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam upekkhasahagatena
cetasa   vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena
pharitva  viharati  so  tadassadeti tam nikameti tena ca vittim apajjati tattha
thito   tadadhimutto  tabbahulavihari  aparihino  kalam  kurumano  vehapphalanam
devanam  sahabyatam  upapajjati  vehapphalanam  bhikkhave devanam panca kappasatani
ayuppamanam  tattha  puthujjano  yavatayukam  thatva  yavatakam   tesam devanam
ayuppamanam   tam   sabbam   khepetva   nirayampi   gacchati   tiracchanayonimpi
gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato   pana  savako  tattha  yavatayukam
Thatva   yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam   tam  sabbam  khepetva
tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam  kho  bhikkhave  viseso ayam adhippayaso
idam   nanakaranam   sutavato   ariyasavakassa  assutavata  puthujjanena  yadidam
gatiya  upapattiya  sati  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro puggala santo
samvijjamana lokasminti.
     [126]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  mettasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam  tatha
catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam
mettasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena  appamanena  averena
abyapajjhena  pharitva  viharati  so  yadeva  tattha  hoti rupagatam vedanagatam
sannagatam   sankharagatam   vinnanagatam   te   dhamme   aniccato   dukkhato
rogato  gandato  sallato  aghato  abadhato  parato  palokato  sunnato
anattato   samanupassati   so   kayassa  bheda  parammarana  suddhavasanam
devanam   sahabyatam   upapajjati   ayam  kho  bhikkhave  upapatti  asadharana
puthujjanehi.
     {126.1}  Puna  caparam bhikkhave idhekacco *- puggalo karunasahagatena
cetasa  ... . Muditasahagatena cetasa .... Upekkhasahagatena cetasa
ekam  disam  pharitva  viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho
tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam  upekkhasahagatena  cetasa
vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva
@Footnote:* mikar—kr khagoe dhidhekacco peDna idhekacco
Viharati    so   yadeva   tattha   hoti   rupagatam   vedanagatam   sannagatam
sankharagatam  vinnanagatam  te  dhamme  aniccato  dukkhato  rogato  gandato
sallato  aghato  abadhato  parato  palokato sunnato anattato samanupassati
so   kayassa   bheda   parammarana   suddhavasanam   devanam   sahabyatam
upapajjati   ayam   kho   bhikkhave   upapatti   asadharana  puthujjanehi .
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [127]  Tathagatassa  bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  patubhava
cattaro   acchariya   abbhutadhamma   patubhavanti  katame  cattaro  yada
bhikkhave  bodhisatto  tusita  kaya cavitva sato sampajano matu kucchim 1-
okkamati  atha  sadevake  loke  samarake  sabrahmake sassamanabrahmaniya
pajaya    sadevamanussaya    appamano   ularo   obhaso   patubhavati
atikkammeva  devanam  devanubhavam  yapi  ta  lokantarika  agha asamvuta
andhakara   andhakaratimisa   yatthapimesam   candimasuriyanam   evammahiddhikanam
evammahanubhavanam    abha   nanubhonti   tatthapi   appamano   ularo
obhaso   patubhavati   atikkammeva   devanam   devanubhavam  yepi  tattha
satta   upapanna   tepi   tenobhasena   annamannam   sanjananti   2-
annepi  kira  bho  santi  satta  idhupapannati  tathagatassa bhikkhave arahato
sammasambuddhassa    patubhava    ayam   pathamo   acchariyo   abbhutadhammo
patubhavati.
     {127.1}  Puna  caparam bhikkhave yada bodhisatto sato sampajano matu
kucchisma  nikkhamati  .pe.  tathagatassa  bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa
@Footnote: 1 Yu. kucchiyam. 2 Po. sanjanimsu.
Patubhava  ayam  dutiyo  acchariyo  abbhutadhammo  patubhavati  .  puna  caparam
bhikkhave    yada    tathagato    anuttaram    sammasambodhim   abhisambujjhati
.pe.    tathagatassa   bhikkhave   arahato   sammasambuddhassa   patubhava
ayam tatiyo acchariyo abbhutadhammo patubhavati.
     {127.2}  Puna  caparam  bhikkhave  yada  tathagato  anuttaram dhammacakkam
pavatteti  atha  sadevake  loke  samarake  sabrahmake sassamanabrahmaniya
pajaya  sadevamanussaya  appamano  ularo obhaso patubhavati atikkammeva
devanam  devanubhavam  yapi  ta  lokantarika  agha  asamvuta  andhakara
andhakaratimisa  yatthimesam  candimasuriyanam  evammahiddhikanam  evammahanubhavanam
abha   nanubhonti   tatthapi   appamano   ularo  obhaso  patubhavati
atikkammeva   devanam  devanubhavam  yepi  tattha  satta  upapanna  tepi
tenobhasena   annamannam   sanjananti   annepi  kira  bho  santi  satta
idhupapannati   tathagatassa   bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  patubhava
ayam   catuttho  acchariyo  abbhutadhammo  patubhavati  .  tathagatassa  bhikkhave
arahato  sammasambuddhassa  patubhava  ime cattaro acchariya abbhutadhamma
patubhavantiti.
     [128]  Tathagatassa  bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  patubhava
cattaro    acchariya    abbhutadhamma    patubhavanti   katame   cattaro
alayarama  bhikkhave  paja  alayarata  alayasammudita  sa  tathagatena
analaye  dhamme desiyamane sussuti 1- sotam odahati annacittam upatthapeti
@Footnote: 1 Po. Ma. sussusati. Yu. sussuyati. ito param idisameva.
Tathagatassa    bhikkhave    arahato    sammasambuddhassa   patubhava   ayam
pathamo acchariyo abbhutadhammo patubhavati.
     {128.1}  Manarama  bhikkhave  paja  manarata manasammudita sa
tathagatena  manavinaye  dhamme  desiyamane sussuti sotam odahati annacittam
upatthapeti  tathagatassa  bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  patubhava ayam
dutiyo acchariyo abbhutadhammo patubhavati.
     {128.2}     Anupasamarama    bhikkhave    paja    anupasamarata
anupasamasammudita    sa   tathagatena   opasamike   dhamme   desiyamane
sussuti   sotam   odahati   annacittam   upatthapeti   tathagatassa  bhikkhave
arahato    sammasambuddhassa    patubhava    ayam    tatiyo    acchariyo
abbhutadhammo patubhavati.
     {128.3}  Avijjagata  bhikkhave  paja  andhabhuta  pariyonaddha sa
tathagatena   avijjavinaye   dhamme   desiyamane  sussuti  sotam  odahati
annacittam   upatthapeti   tathagatassa   bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa
patubhava  ayam  catuttho  acchariyo  abbhutadhammo  patubhavati . Tathagatassa
bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  patubhava  ime  cattaro  acchariya
abbhutadhamma patubhavantiti.
     [129]   Cattarome   bhikkhave  acchariya  abbhutadhamma  anande
katame  cattaro  sace  bhikkhave  bhikkhuparisa  anandam dassanaya upasankamati
dassanenapi   sa   attamana   hoti  tattha  ce  anando  dhammam  bhasati
bhasitenapi    sa   attamana   hoti   atittava   bhikkhave   bhikkhuparisa
hoti    atha    anando    tunhi    bhavati   .    sace   bhikkhuniparisa
Anandam    dassanaya   upasankamati   dassanenapi   sa   attamana   hoti
tattha   ce   anando   dhammam  bhasati  bhasitenapi  sa  attamana  hoti
atittava bhikkhave bhikkhuniparisa hoti atha anando tunhi bhavati.
     {129.1}   Sace   bhikkhave   upasakaparisa   anandam   dassanaya
upasankamati   dassanenapi   sa   attamana   hoti   tattha  ce  anando
dhammam   bhasati   bhasitenapi   sa   attamana   hoti  atittava  bhikkhave
upasakaparisa hoti atha anando tunhi bhavati.
     {129.2}   Sace   bhikkhave   upasikaparisa   anandam  dassanaya
upasankamati   dassanenapi   sa   attamana   hoti   tattha  ce  anando
dhammam   bhasati   bhasitenapi   sa   attamana   hoti  atittava  bhikkhave
upasikaparisa   hoti   atha   anando   tunhi   bhavati   .  ime  kho
bhikkhave cattaro acchariya abbhutadhamma anandeti.
     [130]   Cattarome   bhikkhave   acchariya   abbhutadhamma  ranne
cakkavattimhi   katame   cattaro   sace   bhikkhave  khattiyaparisa  rajanam
cakkavattim   dassanaya  upasankamati  dassanenapi  sa  attamana  hoti  tattha
ce  raja  cakkavatti  bhasati  bhasitenapi  sa  attamana  hoti atittava
bhikkhave  khattiyaparisa  hoti  atha  raja  cakkavatti  tunhi  bhavati . Sace
bhikkhave    brahmanaparisa   rajanam   cakkavattim   dassanaya   upasankamati
dassanenapi   sa  attamana  hoti  tattha  ce  raja   cakkavatti  bhasati
bhasitenapi  sa  attamana  hoti  atittava  bhikkhave  brahmanaparisa hoti
atha   raja   cakkavatti   tunhi   bhavati  .  sace  bhikkhave  gahapatiparisa
rajanam      cakkavattim    dassanaya    upasankamati    dassanenapi    sa
Attamana   hoti   tattha   ce   raja   cakkavatti   bhasati  bhasitenapi
sa   attamana   hoti   atittava   bhikkhave   gahapatiparisa   hoti  atha
raja   cakkavatti   tunhi  bhavati  .  sace  bhikkhave  samanaparisa  rajanam
cakkavattim   dassanaya   upasankamati   dassanenapi   sa   attamana   hoti
tattha   ce   raja  cakkavatti  bhasati  bhasitenapi  sa  attamana  hoti
atittava   bhikkhave   samanaparisa   hoti   atha   raja  cakkavatti  tunhi
bhavati   .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  acchariya  abbhutadhamma  ranne
cakkavattimhi.
     {130.1}  Evameva  kho  bhikkhave  cattaro acchariya abbhutadhamma
anande  katame  cattaro  sace  bhikkhave  bhikkhuparisa  anandam dassanaya
upasankamati  dassanenapi  sa  attamana hoti tattha ce anando dhammam bhasati
bhasitenapi  sa  attamana  hoti  atittava  bhikkhave  bhikkhuparisa hoti atha
anando  tunhi  bhavati  .  sace bhikkhave bhikkhuniparisa .... Sace bhikkhave
upasakaparisa  ...  .  sace  bhikkhave  upasikaparisa  anandam dassanaya
upasankamati   dassanenapi   sa   attamana   hoti   tattha  ce  anando
dhammam   bhasati   bhasitenapi   sa   attamana   hoti  atittava  bhikkhave
upasikaparisa  hoti  atha  anando  tunhi  bhavati  .  ime  kho bhikkhave
cattaro acchariya abbhutadhamma anandeti.
                      Bhayavaggo tatiyo
                         [1]-
@Footnote:                  (1) Po. tassuddanam
@        attanuvadaumi ca,           dve ca nana dve ca honti
@        metata dve ca acchariya     abbhuta apara duveti 2-.
@2 Yu. abbhutadhamma para dveti.
                    Puggalavaggo catuttho
     [131]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave  ekaccassa  puggalassa  orambhagiyani
sannojanani   appahinani   honti   uppattipatilabhikani  1-  sannojanani
appahinani honti bhavapatilabhikani sannojanani appahinani honti.
     {131.1}  Idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa orambhagiyani
sannojanani     pahinani    honti    uppattipatilabhikani    sannojanani
appahinani honti bhavapatilabhikani sannojanani appahinani honti.
     {131.2}  Idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa orambhagiyani
sannojanani     pahinani    honti    uppattipatilabhikani    sannojanani
pahinani honti bhavapatilabhikani sannojanani appahinani honti.
     {131.3}  Idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa orambhagiyani
sannojanani     pahinani    honti    uppattipatilabhikani    sannojanani
pahinani honti bhavapatilabhikani sannojanani pahinani honti.
     {131.4}  Katamassa  bhikkhave  puggalassa  orambhagiyani sannojanani
appahinani       uppattipatilabhikani       sannojanani      appahinani
bhavapatilabhikani  sannojanani  appahinani  sakadagamissa  imassa kho bhikkhave
puggalassa   orambhagiyani   sannojanani   appahinani  uppattipatilabhikani
sannojanani appahinani bhavapatilabhikani sannojanani appahinani.
     {131.5}  Katamassa  bhikkhave  puggalassa  orambhagiyani sannojanani
pahinani   uppattipatilabhikani   sannojanani   appahinani   bhavapatilabhikani
@Footnote: 1 Po. Ma. upapattipatilabhiyani. ito param idisameva.
Sannojanani    appahinani   uddhamsotassa   akanitthagamino   imassa   kho
bhikkhave      puggalassa     orambhagiyani     sannojanani     pahinani
uppattipatilabhikani      sannojanani      appahinani     bhavapatilabhikani
sannojanani appahinani.
     {131.6}  Katamassa  bhikkhave  puggalassa  orambhagiyani sannojanani
pahinani    uppattipatilabhikani    sannojanani   pahinani   bhavapatilabhikani
sannojanani   appahinani   antaraparinibbayissa   imassa   kho   bhikkhave
puggalassa    orambhagiyani   sannojanani   pahinani   uppattipatilabhikani
sannojanani pahinani bhavapatilabhikani sannojanani appahinani.
     {131.7}  Katamassa  bhikkhave  puggalassa  orambhagiyani sannojanani
pahinani    uppattipatilabhikani    sannojanani   pahinani   bhavapatilabhikani
sannojanani   pahinani   arahato   khinasavassa  1-  imassa  kho  bhikkhave
puggalassa    orambhagiyani   sannojanani   pahinani   uppattipatilabhikani
sannojanani    pahinani    bhavapatilabhikani    sannojanani   pahinani  .
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [132] Cattarome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim katame
cattaro  yuttapatibhano  na  muttapatibhano  muttapatibhano  na yuttapatibhano
yuttapatibhano  ca  muttapatibhano  ca  neva  yuttapatibhano  na muttapatibhano
ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi.
     [133]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame     cattaro    ugghatitannu    vipacitannu    neyyo    padaparamo
ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [134]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame    cattaro    utthanaphalupajivi    na   kammaphalupajivi   kammaphalupajivi
na    utthanaphalupajivi   utthanaphalupajivi   ceva   kammaphalupajivi   ca   neva
utthanaphalupajivi   na  kammaphalupajivi  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala
santo samvijjamana lokasminti.
     [135]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   savajjo   vajjabahulo   appavajjo   anavajjo  .
Kathanca   bhikkhave   puggalo   savajjo   hoti   idha  bhikkhave  ekacco
puggalo    savajjena    kayakammena   samannagato   hoti   savajjena
vacikammena   samannagato   hoti   savajjena   manokammena  samannagato
hoti evam kho bhikkhave puggalo savajjo hoti.
     {135.1}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  vajjabahulo  hoti idha bhikkhave
ekacco   puggalo   savajjena   bahulam  kayakammena  samannagato  hoti
appam  anavajjena  savajjena  bahulam  vacikammena  samannagato  hoti  appam
anavajjena   savajjena   bahulam   manokammena   samannagato  hoti  appam
anavajjena evam kho bhikkhave puggalo vajjabahulo hoti.
     {135.2}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   appavajjo   hoti  idha
bhikkhave     ekacco    puggalo    anavajjena    bahulam    kayakammena
Samannagato   hoti   appam   savajjena   anavajjena   bahulam  vacikammena
samannagato   hoti   appam   savajjena   anavajjena  bahulam  manokammena
samannagato   hoti   appam   savajjena   evam   kho  bhikkhave  puggalo
appavajjo hoti.
     {135.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  anavajjo  hoti  idha bhikkhave
ekacco    puggalo    anavajjena    kayakammena   samannagato   hoti
anavajjena   vacikammena   samannagato   hoti   anavajjena   manokammena
samannagato   hoti   evam   kho  bhikkhave  puggalo  anavajjo  hoti .
Ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [136]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame  cattaro  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  silesu  na paripurakari
hoti    samadhismim    na   paripurakari   pannaya   na   paripurakari   idha
pana   bhikkhave   ekacco   puggalo  silesu  paripurakari  hoti  samadhismim
na   paripurakari   pannaya   na  paripurakari  idha  pana  bhikkhave  ekacco
puggalo   silesu   paripurakari   hoti   samadhismim   paripurakari   pannaya
na  paripurakari  idha  pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  silesu  paripurakari
hoti   samadhismim   paripurakari   pannaya   paripurakari   .   ime   kho
bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [137]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   pana   bhikkhave  ekacco  puggalo  na  silagaru
hoti   na   siladhipateyyo   na   samadhigaru  hoti  na  samadhadhipateyyo
Na   pannagaru   hoti  na  pannadhipateyyo  idha  pana  bhikkhave  ekacco
puggalo    silagaru   hoti   siladhipateyyo   na   samadhigaru   hoti   na
samadhadhipateyyo   na   pannagaru   hoti  na  pannadhipateyyo  idha  pana
bhikkhave   ekacco   puggalo   silagaru   hoti  siladhipateyyo  samadhigaru
hoti   samadhadhipateyyo   na   pannagaru   hoti   na   pannadhipateyyo
idha   pana   bhikkhave   ekacco   puggalo  silagaru  hoti  siladhipateyyo
samadhigaru   hoti   samadhadhipateyyo   pannagaru   hoti  pannadhipateyyo
ime kho bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [138]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame    cattaro    nikkatthakayo    anikkatthacitto    anikkatthakayo
nikkatthacitto   anikkatthakayo   ca   anikkatthacitto   ca   nikkatthakayo
ca nikkatthacitto ca.
     {138.1}    Kathanca    bhikkhave   puggalo   nikkatthakayo   hoti
anikkatthacitto    idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   arannavanapatthani
pantani   senasanani   patisevati   so   tattha   kamavitakkampi  vitakketi
byapadavitakkampi   vitakketi  vihimsavitakkampi  vitakketi  evam  kho  bhikkhave
puggalo nikkatthakayo hoti anikkatthacitto.
     {138.2}    Kathanca   bhikkhave   puggalo   anikkatthakayo   hoti
nikkatthacitto    idha    bhikkhave    ekacco    puggalo   naheva   kho
arannavanapatthani    pantani    senasanani    patisevati    so    tattha
nekkhammavitakkampi       vitakketi       abyapadavitakkampi      vitakketi
avihimsavitakkampi   vitakketi   evam  kho  bhikkhave  puggalo  anikkatthakayo
Hoti nikkatthacitto.
     {138.3}    Kathanca    bhikkhave    puggalo   anikkatthakayo   ca
hoti   anikkatthacitto   ca   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  naheva
kho   arannavanapatthani   pantani   senasanani   patisevati   so   tattha
kamavitakkampi    vitakketi    byapadavitakkampi    vitakketi   vihimsavitakkampi
vitakketi   evam   kho   bhikkhave   puggalo   anikkatthakayo   ca  hoti
anikkatthacitto ca.
     {138.4}   Kathanca   bhikkhave   puggalo   nikkatthakayo  ca  hoti
nikkatthacitto   ca   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  arannavanapatthani
pantani   senasanani   patisevati  so  tattha  nekkhammavitakkampi  vitakketi
abyapadavitakkampi    vitakketi   avihimsavitakkampi   vitakketi   evam   kho
bhikkhave  puggalo  nikkatthakayo  ca  hoti  nikkatthacitto  ca . Ime kho
bhikkhave cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [139]   Cattarome  bhikkhave  dhammakathika  katame  cattaro  idha
bhikkhave  ekacco  dhammakathiko  appanca  bhasati  asahitanca  parisa  ca 1-
na    kusala    hoti   sahitasahitassa   evarupo   bhikkhave   dhammakathiko
evarupaya parisaya dhammakathikotveva sankham gacchati.
     {139.1}  Idha  pana  bhikkhave  ekacco  dhammakathiko appanca bhasati
sahitanca   parisa   ca   kusala   hoti  sahitasahitassa  evarupo  bhikkhave
dhammakathiko evarupaya parisaya dhammakathikotveva sankham gacchati.
     {139.2}  Idha  pana  bhikkhave  ekacco  dhammakathiko  bahunca bhasati
asahitanca  parisa  ca  na  kusala  hoti  sahitasahitassa  evarupo  bhikkhave
dhammakathiko evarupaya parisaya dhammakathikotveva sankham gacchati.
     {139.3}     Idha    pana    bhikkhave    ekacco    dhammakathiko
@Footnote: 1 Ma. cassa. ito param idisameva.
Bahunca   bhasati   sahitanca   parisa   ca   kusala   hoti   sahitasahitassa
evarupo   bhikkhave   dhammakathiko   evarupaya   parisaya  dhammakathikotveva
sankham gacchati. Ime kho bhikkhave cattaro dhammakathikati.
     [140]   Cattarome   bhikkhave   vadi   katame  cattaro  atthi
bhikkhave   vadi   atthato   pariyadanam   gacchati   no  byanjanato  atthi
bhikkhave   vadi   byanjanato   pariyadanam   gacchati   no  atthato  atthi
bhikkhave   vadi   atthato   ca  byanjanato  ca  pariyadanam  gacchati  atthi
bhikkhave   vadi   neva   atthato   no   byanjanato  pariyadanam  gacchati
ime   kho   bhikkhave  cattaro  vadi  atthanametam  bhikkhave  anavakaso
yam  catuhi  patisambhidahi  samannagato  bhikkhu  atthato  va  1-  byanjanato
va 2- pariyadanam gaccheyyati.
                    Puggalavaggo catuttho.
                         [3]-
                      ----------
                    Abhavaggo pancamo
     [141]    Catasso   ima   bhikkhave   abha   katama   catasso
candabha   suriyabha   aggabha  pannabha  ima  kho  bhikkhave  catasso
abha    etadaggam    bhikkhave    imasam    catassannam   abhanam   yadidam
pannabhati.
     [142]    Catasso    ima   bhikkhave   pabha   katama   catasso
@Footnote: 1-2 Po. Yu. ca.
@3 Ma.    samyojanam patibhano           ugghatitannu utthanam
@        savajjo dve ca silani        nikkatthadhammavadi cati.
Candappabha   suriyappabha   aggippabha   pannappabha   ima  kho  bhikkhave
catasso   pabha   etadaggam   bhikkhave   imasam   catassannam  pabhanam  yadidam
pannappabhati.
     [143]    Cattarome   bhikkhave   aloka   katame   cattaro
candaloko   suriyaloko  aggaloko  pannaloko  ime  kho  bhikkhave
cattaro   aloka   etadaggam   bhikkhave   imesam   catunnam  alokanam
yadidam pannalokoti.
     [144]  Cattarome  bhikkhave obhasa katame cattaro candobhaso
suriyobhaso     aggobhaso    pannobhaso    ime    kho    bhikkhave
cattaro   obhasa   etadaggam   bhikkhave   imesam   catunnam  obhasanam
yadidam pannobhasoti.
     [145]    Cattarome   bhikkhave   pajjota   katame   cattaro
candappajjoto     suriyappajjoto     aggippajjoto    pannappajjoto
ime   kho   bhikkhave   cattaro   pajjota  etadaggam  bhikkhave  imesam
catunnam pajjotanam yadidam pannappajjototi.
     [146]   Cattarome  bhikkhave  kala  katame  cattaro  kalena
dhammassavanam  kalena  dhammasakaccha  kalena  samatho  1- kalena vipassana
ime kho bhikkhave cattaro kalati.
     [147]   Cattarome  bhikkhave  kala  sammabhaviyamana  samma-
anuparivattiyamana  anupubbena  asavanam  khayam  papenti  katame cattaro
kalena   dhammassavanam   kalena   dhammasakaccha  kalena  samatho  kalena
@Footnote: 1 Ma. kalena sammasana. ito param idisameva.
Vipassana   ime   kho   bhikkhave   cattaro   kala  sammabhaviyamana
sammaanuparivattiyamana   anupubbena  asavanam  khayam  papenti  seyyathapi
bhikkhave  uparipabbate  thullaphusitake  deve  vassante [1]- udakam yathaninnam
pavattamanam    pabbatakandarapadarasakha    paripureti    pabbatakandarapadarasakha
paripura  kusobbhe  paripurenti  kusobbha  paripura  mahasobbhe paripurenti
mahasobbha    paripura    kunnadiyo    paripurenti   kunnadiyo   paripura
mahanadiyo  paripurenti  mahanadiyo  paripura  samuddasagaram  2-  paripurenti
evameva   kho   bhikkhave   ime   cattaro   kala  sammabhaviyamana
sammaanuparivattiyamana anupubbena asavanam khayam papentiti.
     [148]   Cattarimani   bhikkhave   vaciduccaritani  katamani  cattari
musavado   pisuna   vaca   pharusa  vaca  samphappalapo  imani  kho
bhikkhave cattari vaciduccaritaniti.
     [149]   Cattarimani   bhikkhave   vacisucaritani   katamani  cattari
saccavaca   apisunavaca   sanhavaca   mantabhasa   3-   imani  kho
bhikkhave cattari vacisucaritaniti.
     [150]  Cattarome  bhikkhave  sara  katame  cattaro  silasaro
samadhisaro pannasaro vimuttisaro ime kho bhikkhave cattaro sarati.
                   Abhavaggo pancamo.
                 Tatiyo pannasako nitthito.
                         [4]-
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tam. 2 Ma. samuddam. 3 ma mantabhasa. 4 Ma. Yu.
@                      tassuddanam
@      abha pabha ca aloka       obhasa ceva pajjota
@      dve kala carita dve ca     honti sarena te dasati.
                      Catutthapannasako
                     indriyavaggo pathamo
     [151]   Cattarimani   bhikkhave   indriyani   katamani   cattari
saddhindriyam  viriyindriyam  samadhindriyam pannindriyam 1- imani kho bhikkhave
cattari indriyaniti.
     [152]  Cattarimani  bhikkhave  balani  katamani  cattari  saddhabalam
viriyabalam   samadhibalam   pannabalam   2-   imani   kho   bhikkhave  cattari
balaniti.
     [153]  Cattarimani  bhikkhave  balani  katamani  cattari  pannabalam
viriyabalam   anavajjabalam   sangahakabalam   3-  imani  kho  bhikkhave  cattari
balaniti.
     [154]   Cattarimani   bhikkhave  balani  katamani  cattari  satibalam
samadhibalam   anavajjabalam   sangahakabalam   imani   kho   bhikkhave   cattari
balaniti.
     [155]  Cattarimani  bhikkhave  balani katamani cattari patisankhanabalam
bhavanabalam   anavajjabalam   sangahakabalam   imani   kho   bhikkhave  cattari
balaniti.
     [156]   Cattarimani   bhikkhave   kappassa  asankheyyani  katamani
cattari  yada  bhikkhave  kappo  samvatto  4-  titthati  5-  tam  na  sukaram
@Footnote: 1 Ma. Yu. satindriyam. 2 Ma. Yu. satibalam. 3 Ma. sangahabalam. Yu. sangahabalam.
@Yu. samvattati. 5 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Sankhatum   ettakani   vassaniti   va   ettakani   vassasataniti   va
ettakani  vassasahassaniti  va  ettakani  vassasatasahassaniti  va  yada
bhikkhave  kappo  samvattatthayi  1-  titthati  tam  na sukaram sankhatum ettakani
vassaniti   va  ettakani  vassasataniti  va  ettakani  vassasahassaniti
va  ettakani  vassasatasahassaniti  va  yada  bhikkhave kappo vivatto 2-
titthati   tam   na   sukaram  sankhatum  ettakani  vassaniti  va  ettakani
vassasataniti    va    ettakani    vassasahassaniti    va   ettakani
vassasatasahassaniti   va  yada  bhikkhave  kappo  vivattatthayi  3-  titthati
tam  na  sukaram  sankhatum  ettakani  vassaniti  va  ettakani vassasataniti
va   ettakani   vassasahassaniti   va   ettakani   vassasatasahassaniti
va imani kho bhikkhave cattari kappassa asankheyyaniti.
     [157]  Dveme  bhikkhave  roga  katame  dve  kayiko ca rogo
cetasiko  ca  rogo  dissanti  bhikkhave  satta  kayikena  rogena ekampi
vassam   arogam  4-  patijanamana  dvepi  vassani  arogam  patijanamana
tinipi    vassani   arogam   patijanamana   cattaripi   vassani   arogam
patijanamana   pancapi   vassani   arogam   patijanamana  dasapi  vassani
arogam   patijanamana   visampi   vassani   arogam   patijanamana   timsampi
vassani  arogam  patijanamana  cattalisampi  vassani  arogam  patijanamana
pannasampi   vassani   arogam   patijanamana  vassasatampi  bhiyyopi   arogam
@Footnote: 1 Ma. Yu. samvatto. 2 Ma. Yu. vivattati. 3 Ma. Yu. vivatto. 4 Ma. Yu.
@ arogyam. ito param idisameva.
Patijanamana  .  te  bhikkhave  satta dullabha 1- lokasmim ye cetasikena
rogena muhuttampi arogam patijananti annatra khinasavehi.
     {157.1}   Cattarome   bhikkhave   pabbajitassa   roga   katame
cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu   mahiccho  hoti  vighatava  asantuttho
itaritaracivarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena
so   mahiccho   samano   vighatava   asantuttho   itaritaracivarapindapata-
senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena     papikam     iccham     panidahati
anavannapatilabhaya    2-    labhasakkarasilokapatilabhaya    so   utthahati
ghatati      vayamati     anavannapatilabhaya     labhasakkarasilokapatilabhaya
so  sankhaya  kulani  upasankamati  sankhaya  nisidati  sankhaya  dhammam  bhasati
sankhaya   uccarapassavam   sandhareti   ime   kho   bhikkhave  cattaro
pabbajitassa roga.
     {157.2}  Tasmatiha  bhikkhave  evam  sikkhitabbam na mahiccha bhavissama
vighatacitta   3-   asantuttha   itaritaracivarapindapatasenasanagilanapaccaya-
bhesajjaparikkharena   na   papikam   iccham  panidahissama  anavannapatilabhaya
labhasakkarasilokapatilabhaya    na    utthahissama    na   ghatayissama   na
vayamissama        anavannapatilabhaya        labhasakkarasilokapatilabhaya
khama   bhavissama  sitassa  unhassa  jighacchaya  pipasaya  damsamakasavatatapa-
sirimsapasamphassanam    duruttanam    duragatanam    vacanapathanam    uppannanam
saririkanam   vedananam   dukkhanam   tibbanam   kharanam   katukanam  asatanam
amanapanam   panaharanam   adhivasakajatika   bhavissamati   evam  hi  vo
@Footnote: 1 Po. Ma. sdullabha. 2 Po. anavajjannapatilabhaya. ito param idisameva.
@3 Ma. Yu. vighatavanto.
Bhikkhave sikkhitabbanti.
     [158]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu amantesi avuso
bhikkhavoti   .   avusoti   kho   te   bhikkhu   ayasmato  sariputtassa
paccassosum  .  ayasma  sariputto  etadavoca  yo  hi  koci  avuso
bhikkhu  va  bhikkhuni  va  cattaro  dhamme  attani  samanupassati  nitthamettha
gantabbam   parihayami   kusalehi   dhammehi   parihanametam   vuttam  bhagavata
katame    cattaro   ragavepullatam   1-   dosavepullatam   mohavepullatam
gambhiresu   kho   panassa   thanathanesu   pannacakkhum   nakkamati  yo  hi
koci   avuso  bhikkhu  va  bhikkhuni  va  ime  cattaro  dhamme  attani
samanupassati    nitthamettha    gantabbam    parihayami    kusalehi   dhammehi
parihanametam   vuttam  bhagavata  yo  hi  koci  avuso  bhikkhu  va  bhikkhuni
va   cattaro   dhamme   attani   samanupassati   nitthamettha  gantabbam  na
parihayami   kusalehi   dhammehi   aparihanametam   vuttam   bhagavata  katame
cattaro   ragatanuttam   dosatanuttam   mohatanuttam   gambhiresu  kho  panassa
thanathanesu   pannacakkhum   kamati   yo   hi  koci  avuso  bhikkhu  va
bhikkhuni   va   ime   cattaro   dhamme  attani  samanupassati  nitthamettha
gantabbam    na    parihayami   kusalehi   dhammehi   aparihanametam   vuttam
bhagavatati.
     [159]   Ekam   samayam   ayasma   anando   kosambiyam  viharati
@Footnote: 1 Ma. ragavepullattam ... mohavepullattam.
Ghositarame   .   athakho  annatara  bhikkhuni  annataram  purisam  amantesi
ehi    tvam   ambho   purisa   yena   ayyo   anando   tenupasankama
upasankamitva   mama   vacanena  ayyassa  anandassa  pade  sirasa  vanda
itthannama  bhante  bhikkhuni  abadhikini  dukkhita  balhagilana  sa  1-
ayyassa  2-  anandassa  pade  sirasa  vandatiti  evanca  vadehi  sadhu
kira   bhante   ayyo  anando  yena  bhikkhunupassayo  yena  sa  bhikkhuni
tenupasankamatu  anukampam  upadayati  .  evam  ayyeti  kho  so  puriso
tassa   bhikkhuniya   patissunitva   yenayasma   anando   tenupasankami
upasankamitva    ayasmantam   anandam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinno   kho   so  puriso  ayasmantam  anandam  etadavoca
itthannama   bhante   bhikkhuni   abadhikini   dukkhita  balhagilana  sa
ayyassa  anandassa  pade  sirasa  vandati evanca vadeti sadhu kira bhante
ayyo  3-  anando  yena  bhikkhunupassayo  yena sa bhikkhuni tenupasankamatu
anukampam upadayati. Adhivasesi kho ayasma anando tunhibhavena.
     {159.1}  Athakho  ayasma  anando pubbanhasamayam 4- nivasetva
pattacivaramadaya   yena   bhikkhunupassayo   tenupasankami   .  addasa  kho
sa   bhikkhuni   ayasmantam   anandam   duratova  agacchantam  disva  sasisam
parupitva   mancake  nipajji  .  athakho  ayasma  anando  yena  sa
bhikkhuni    tenupasankami   upasankamitva   pannatte   asane   nisidi  .
@Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi .  2 Ma. ayasmato. ito param idisameva.
@3 Po. Ma. ayasma .   4 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Nisajja   kho  ayasma  anando  tam  bhikkhunim  etadavoca  aharasambhuto
ayam  bhagini  kayo  aharam  nissaya  aharo  pahatabbo  tanhasambhuto
ayam   bhagini   kayo   tanham   nissaya   tanha  pahatabba  manasambhuto
ayam   bhagini   kayo   manam   nissaya  mano  pahatabbo  methunasambhuto
ayam   bhagini   kayo  methuno  pahatabbo  1-  methuno  2-  setughato
vutto bhagavata.
     {159.2}   Aharasambhuto   ayam  bhagini  kayo  aharam  nissaya
aharo   pahatabboti   iti  kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam
idha   bhagini   bhikkhu   patisankha   yoniso   aharam   ahareti   neva
davaya   na   madaya   na   mandanaya   na   vibhusanaya  yavadeva  imassa
kayassa    thitiya   yapanaya   vihimsuparatiya   brahmacariyanuggahaya   iti
purananca  vedanam  patihankhami  navanca  vedanam  na  uppadessami  yatra
ca  me  bhavissati  anavajjata  ca  phasuviharo  cati  so aparena samayena
aharam   nissaya   aharam   pajahati  aharasambhuto  ayam  bhagini  kayo
aharam   nissaya   aharo   pahatabboti   iti  yantam  vuttam  idametam
paticca vuttam.
     {159.3}   Tanhasambhuto   ayam   bhagini   kayo   tanham  nissaya
tanha    pahatabbati    iti   kho   panetam   vuttam   kincetam   paticca
vuttam   idha   bhagini   bhikkhu   sunati   itthannamo  kira  bhikkhu  asavanam
khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva   upasampajja  viharatiti  tassa  evam  hoti  kadassu  3-  nama
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi. 2 Ma. methune ca. Yu. methuno ca.
@3 Ma. Yu. kudassu nama.
Ahampi  asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva dhamme
sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharissamiti  so  aparena  samayena
tanham   nissaya   tanham   pajahati  tanhasambhuto  ayam  bhagini  kayo  tanham
nissaya tanha pahatabbati iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
     {159.4}  Manasambhuto  ayam  bhagini  kayo  manam  nissaya  mano
pahatabboti   iti  kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam  idha  bhagini
bhikkhu   sunati   itthannamo   kira   bhikkhu   asavanam   khaya   anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja   viharatiti   tassa   evam   hoti   so   hi  nama  ayasma
asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim  dittheva  dhamme
sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharissati   kimangam   panahanti
so   aparena   samayena  manam  nissaya  manam  pajahati  manasambhuto  ayam
bhagini   kayo   manam   nissaya   mano  pahatabboti  iti  yantam  vuttam
idametam paticca vuttam.
     {159.5}   Methunasambhuto  ayam  bhagini  kayo  methuno  pahatabbo
methuno   setughato  vutto  bhagavatati  .  athakho  sa  bhikkhuni  mancaka
vutthahitva    ekamsam    uttarasangam   karitva   ayasmato   anandassa
padesu   sirasa   nipatitva   ayasmantam   anandam  etadavoca  accayo
mam   bhante  accagama  yathabalam  yathamulham  yathaakusalam  yaham  evamakasim
tassa   me   bhante   ayyo  anando  accayam  accayato  patigganhatu
Ayatim  samvarayati  .  taggha  tam  1-  bhagini  accayo  accagama yathabalam
yathamulham   yathaakusalam   ya  tvam  evamakasi  yato  ca  kho  tvam  bhagini
accayam   accayato  disva  yathadhammam  patikarosi  tante  mayam  patigganhama
vuddhihesa   bhagini   ariyassa  vinaye  ya  2-  accayam  accayato  disva
yathadhammam patikaroti ayatim samvaram apajjatiti.
     [160]  Sugato  va  bhikkhave  loke  titthamano  sugatavinayo  va
tadassa    bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya
sukhaya  devamanussanam  katamo  ca  bhikkhave  sugato  idha  bhikkhave tathagato
loke   uppajjati   araham   sammasambuddho   vijjacaranasampanno   sugato
lokavidu   anuttaro  purisadammasarathi  sattha  devamanussanam  buddho  bhagava
ayam bhikkhave sugato.
     {160.1} Katamo ca bhikkhave sugatavinayo so dhammam deseti adikalyanam
majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam   kevalaparipunnam
parisuddham   brahmacariyam  pakaseti  ayam  bhikkhave  sugatavinayo  .  evam  3-
sugato   va   bhikkhave   loke   titthamano   sugatavinayo   va  tadassa
bahujanahitaya     bahujanasukhaya     lokanukampaya     atthaya     hitaya
sukhaya devamanussanam 4-.
     Cattarome  bhikkhave  dhamma  saddhammassa  sammosaya  antaradhanaya
samvattanti   katame   cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu  duggahitam  suttantam
pariyapunanti    dunnikkhittehi    padabyanjanehi    dunnikkhittassa   bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. tvam. 2 Po. Ma. Yu. yo. 3 Yu. evamsaddo natthi. 4 Po. Ma.
@ devamanussananti.
Padabyanjanassa   atthopi   dunnayo   hoti   ayam  bhikkhave  pathamo  dhammo
saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {160.2}  Puna  caparam  bhikkhave bhikkhu dubbaca honti dovacassakaranehi
dhammehi    samannagata   akkhama   appadakkhinaggahino   anusasanim   ayam
bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {160.3}  Puna  caparam  bhikkhave  ye te bhikkhu bahussuta agatagama
dhammadhara  vinayadhara  matikadhara  te  na  sakkaccam  suttantam param vacenti
tesam  accayena  chinnamulako  suttanto  hoti  appatissarano  ayam  bhikkhave
tatiyo dhammo saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {160.4}   Puna  caparam  bhikkhave  thera  bhikkhu  bahullika  honti
sathalika   okkamane   pubbangama   paviveke   nikkhittadhura   na  viriyam
arabhanti    appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya    tesam   pacchima   janata   ditthanugatim   apajjati   sapi
hoti  bahullika  sathalika  okkamane  pubbangama  paviveke nikkhittadhura
na  viriyam  arabhati  appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya asacchikatassa
sacchikiriyaya   ayam   bhikkhave   catuttho   dhammo   saddhammassa  sammosaya
antaradhanaya  samvattati  .  ime  kho  bhikkhave cattaro dhamma saddhammassa
sammosaya antaradhanaya samvattanti 1-.
     {160.5}   Cattarome   bhikkhave   dhamma   saddhammassa   thitiya
asammosaya    anantaradhanaya    samvattanti    katame    cattaro   idha
bhikkhave     bhikkhu    suggahitam    suttantam    pariyapunanti    sunikkhittehi
padabyanjanehi     sunikkhittassa     bhikkhave     padabyanjanassa    atthopi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. samvattantiti.
Sunayo  hoti  ayam  bhikkhave  pathamo  dhammo  saddhammassa thitiya asammosaya
anantaradhanaya samvattati.
     {160.6}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu suvaca honti sovacassakaranehi
dhammehi   samannagata   khama   padakkhinaggahino  anusasanim  ayam  bhikkhave
dutiyo dhammo saddhammassa thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {160.7}  Puna  caparam  bhikkhave  ye te bhikkhu bahussuta agatagama
dhammadhara   vinayadhara  matikadhara  te  sakkaccam  suttantam  param  vacenti
tesam   accayena   acchinnamulako   suttanto   hoti   sappatissarano  ayam
bhikkhave   tatiyo   dhammo   saddhammassathitiya  asammosaya  anantaradhanaya
samvattati.
     {160.8}  Puna  caparam  bhikkhave  thera bhikkhu na bahullika honti na
sathalika    okkamane    nikkhittadhura    paviveke   pubbangama   viriyam
arabhanti    appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya   tesam   pacchima  janata  ditthanugatim  apajjati  sapi  hoti
na  bahullika  na  sathalika  okkamane  nikkhittadhura paviveke pubbangama
viriyam   arabhati   appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya  asacchikatassa
sacchikiriyaya    ayam    bhikkhave   catuttho   dhammo   saddhammassa   thitiya
asammosaya   anantaradhanaya  samvattati  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro
dhamma saddhammassa thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattantiti.
                    Indriyavaggo pathamo
                         [1]-
                     ------------
@Footnote: 1 Ma.   indriyani saddha panna     satisankhanapancamam
@       kappo rogo parihani              bhikkhuni sugatena cati.
                    Patipadavaggo dutiyo
     [161]   Catasso   ima   bhikkhave   patipada   katama   catasso
dukkha   patipada   dandhabhinna   dukkha   patipada   khippabhinna   sukha
patipada    dandhabhinna    sukha    patipada   khippabhinna   ima   kho
bhikkhave catasso patipadati.
     [162]  Catasso  ima  bhikkhave  patipada  katama  catasso  dukkha
patipada   dandhabhinna   dukkha   patipada   khippabhinna   sukha  patipada
dandhabhinna sukha patipada khippabhinna.
     {162.1}  Katama  ca  bhikkhave  dukkha  patipada  dandhabhinna  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo  pakatiyapi  tibbaragajatiko  hoti  abhikkhanam
ragajam   dukkham   domanassam  patisamvedeti  pakatiyapi  tibbadosajatiko  hoti
abhikkhanam  dosajam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  pakatiyapi  tibbamohajatiko
hoti    abhikkhanam    mohajam   dukkham   domanassam   patisamvedeti   tassimani
pancindriyani  muduni  patubhavanti  saddhindriyam  viriyindriyam  satindriyam
samadhindriyam   pannindriyam   so   imesam   pancannam   indriyanam  mudutta
dandham   anantariyam  1-  papunati  asavanam  khayaya  ayam  vuccati  bhikkhave
dukkha patipada dandhabhinna.
     {162.2}  Katama  ca  bhikkhave  dukkha  patipada  khippabhinna  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo  pakatiyapi  tibbaragajatiko  hoti  abhikkhanam
ragajam   dukkham   domanassam  patisamvedeti  pakatiyapi  tibbadosajatiko  hoti
abhikkhanam  dosajam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  pakatiyapi  tibbamohajatiko
@Footnote: 1 Ma. Yu. anantariyam. ito param idisameva.
Hoti    abhikkhanam    mohajam   dukkham   domanassam   patisamvedeti   tassimani
pancindriyani     adhimattani    patubhavanti    saddhindriyam    viriyindriyam
satindriyam   samadhindriyam   pannindriyam  so  imesam  pancannam  indriyanam
adhimattatta    khippam    anantariyam   papunati   asavanam   khayaya   ayam
vuccati bhikkhave dukkha patipada khippabhinna.
     {162.3}   Katama  ca  bhikkhave  sukha  patipada  dandhabhinna  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   pakatiyapi  na  tibbaragajatiko  hoti  na
abhikkhanam  ragajam  dukkham  domanassam  patisamvedeti pakatiyapi na tibbadosajatiko
hoti   na   abhikkhanam  dosajam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  pakatiyapi  na
tibbamohajatiko  hoti  na  abhikkhanam  mohajam  dukkham  domanassam  patisamvedeti
tassimani   pancindriyani   muduni  patubhavanti  saddhindriyam  viriyindriyam
satindriyam   samadhindriyam   pannindriyam  so  imesam  pancannam  indriyanam
mudutta   dandham   anantariyam   papunati   asavanam   khayaya  ayam  vuccati
bhikkhave sukha patipada dandhabhinna.
     {162.4}   Katama  ca  bhikkhave  sukha  patipada  khippabhinna  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   pakatiyapi  na  tibbaragajatiko  hoti  na
abhikkhanam    ragajam    dukkham    domanassam    patisamvedeti   pakatiyapi   na
tibbadosajatiko    hoti    na    abhikkhanam    dosajam   dukkham   domanassam
patisamvedeti    pakatiyapi    na   tibbamohajatiko   hoti   na   abhikkhanam
mohajam    dukkham    domanassam    patisamvedeti    tassimani   pancindriyani
adhimattani  patubhavanti  saddhindriyam  viriyindriyam satindriyam samadhindriyam
Pannindriyam    so   imesam   pancannam   indriyanam   adhimattatta   khippam
anantariyam   papunati   asavanam   khayaya   ayam   vuccati  bhikkhave  sukha
patipada khippabhinna. Ima kho bhikkhave catasso patipadati.
     [163]   Catasso   ima   bhikkhave   patipada   katama   catasso
dukkha   patipada   dandhabhinna   dukkha   patipada   khippabhinna   sukha
patipada dandhabhinna sukha patipada khippabhinna.
     {163.1}  Katama  ca  bhikkhave  dukkha  patipada  dandhabhinna  idha
bhikkhave   bhikkhu   asubhanupassi   kaye   viharati   ahare  patikkulasanni
sabbaloke   anabhiratasanni   1-  sabbasankharesu  aniccanupassi  maranasanna
kho   panassa   ajjhattam  supatthita  hoti  so  imani  panca  sekkhabalani
upanissaya   viharati   saddhabalam   hiribalam  ottappabalam  viriyabalam  pannabalam
tassimani   pancindriyani   muduni  patubhavanti  saddhindriyam  viriyindriyam
satindriyam   samadhindriyam   pannindriyam  so  imesam  pancannam  indriyanam
mudutta  dandham  anantariyam  papunati  asavanam  khayaya  ayam vuccati bhikkhave
dukkha patipada dandhabhinna.
     {163.2}  Katama  ca  bhikkhave  dukkha  patipada  khippabhinna  idha
bhikkhave  bhikkhu  asubhanupassi  kaye viharati ahare patikkulasanni sabbaloke
anabhiratasanni   sabbasankharesu   aniccanupassi   maranasanna   kho   panassa
ajjhattam   supatthita   hoti   so  imani  panca  sekkhabalani  upanissaya
viharati   saddhabalam   hiribalam   ottappabalam   viriyabalam  pannabalam  tassimani
pancindriyani     adhimattani    patubhavanti    saddhindriyam    viriyindriyam
@Footnote: 1 Ma. anabhiratisanni.
Satindriyam   samadhindriyam   pannindriyam  so  imesam  pancannam  indriyanam
adhimattatta   khippam   anantariyam  papunati  asavanam  khayaya  ayam  vuccati
bhikkhave dukkha patipada khippabhinna.
     {163.3}   Katama  ca  bhikkhave  sukha  patipada  dandhabhinna  idha
bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram
vivekajam  pitisukham  pathamam  jhanam  upasampajja  viharati  vitakkavicaranam  vupasama
ajjhattam   sampasadanam   cetaso   ekodibhavam  avitakkam  avicaram  samadhijam
pitisukham  dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati  pitiya  ca  viraga upekkhako ca
viharati  sato  ca  sampajano  sukhanca  kayena  patisamvedeti  yantam  ariya
acikkhanti  upekkhako  satima  sukhavihariti  tatiyam  jhanam  upasampajja viharati
sukhassa   ca  pahana  dukkhassa  ca  pahana  pubbeva  somanassadomanassanam
atthangama   adukkhamasukham   upekkhasatiparisuddhim   catuttham  jhanam  upasampajja
viharati   so   imani   panca  sekkhabalani  upanissaya  viharati  saddhabalam
hiribalam    ottappabalam    viriyabalam   pannabalam   tassimani   pancindriyani
muduni   patubhavanti   saddhindriyam  viriyindriyam  satindriyam  samadhindriyam
pannindriyam   so   imesam  pancannam  indriyanam  mudutta  dandham  anantariyam
papunati   asavanam   khayaya   ayam   vuccati   bhikkhave   sukha  patipada
dandhabhinna.
     {163.4}   Katama  ca  bhikkhave  sukha  patipada  khippabhinna  idha
bhikkhave   bhikkhu   vivicceva   kamehi   .pe.   pathamam  jhanam  upasampajja
viharati    vitakkavicaranam   vupasama   .pe.   dutiyam   jhanam   upasampajja
Viharati   pitiya   ca   viraga   .pe.  tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati
sukhassa   ca   pahana   dukkhassa   ca   pahana   .pe.   catuttham  jhanam
upasampajja    viharati    so   imani   panca   sekkhabalani   upanissaya
viharati     saddhabalam     hiribalam    ottappabalam    viriyabalam    pannabalam
tassimani     pancindriyani     adhimattani     patubhavanti    saddhindriyam
viriyindriyam  satindriyam  samadhindriyam  pannindriyam  so  imesam  pancannam
indriyanam   adhimattatta   khippam   anantariyam  papunati  asavanam  khayaya
ayam  vuccati  bhikkhave  sukha  patipada  khippabhinna  .  ima  kho bhikkhave
catasso patipadati.
     [164]   Catasso   ima   bhikkhave   patipada   katama   catasso
akkhama   patipada   khama   patipada   dama  patipada  sama  patipada .
Katama   ca  bhikkhave  akkhama  patipada  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo
akkosantam    paccakkosati    rosantam    patirosati   bhandantam   patibhandati
ayam vuccati bhikkhave akkhama patipada.
     {164.1}  Katama  ca  bhikkhave  khama patipada idha bhikkhave ekacco
puggalo   akkosantam   na   paccakkosati  rosantam  na  patirosati  bhandantam
na patibhandati ayam vuccati bhikkhave khama patipada.
     {164.2}  Katama  ca  bhikkhave  dama  patipada  idha bhikkhave  bhikkhu
cakkhuna    rupam    disva   na   nimittaggahi   hoti   nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka       akusala       dhamma       anvassaveyyum       tassa
Samvaraya     patipajjati     rakkhati    cakkhundriyam    cakkhundriye    samvaram
apajjati   sotena  saddam  sutva  ...  ghanena  gandham  ghayitva  ...
Jivhaya  rasam  sayitva  ...  kayena  photthabbam  phusitva  ...  manasa
dhammam     vinnaya     na     nimittaggahi    hoti    nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam     manindriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati   manindriyam   manindriye   samvaram   apajjati  ayam  vuccati  bhikkhave
dama patipada.
     {164.3}  Katama  ca  bhikkhave  sama  patipada  idha  bhikkhave bhikkhu
uppannam   kamavitakkam  nadhivaseti  pajahati  vinodeti  sameti  byantikaroti
anabhavam  gameti  uppannam  byapadavitakkam  ...  uppannam vihimsavitakkam ...
Uppannuppanne   papake  akusale  dhamme  nadhivaseti  pajahati  vinodeti
sameti  byantikaroti  anabhavam  gameti  ayam  vuccati bhikkhave sama patipada.
Ima kho bhikkhave catasso patipadati.
     [165]   Catasso   ima   bhikkhave   patipada   katama   catasso
akkhama patipada khama patipada dama patipada sama patipada.
     {165.1}  Katama  ca bhikkhave akkhama patipada idha bhikkhave ekacco
puggalo  akkhamo  hoti sitassa unhassa jighacchaya pipasaya damsamakasavatatapa-
sirimsapasamphassanam    duruttanam    duragatanam    vacanapathanam    uppannanam
saririkanam  vedananam  dukkhanam  tibbanam kharanam katukanam asatanam amanapanam
panaharanam   anadhivasakajatiko   hoti   ayam   vuccati   bhikkhave  akkhama
Patipada.
     {165.2}  Katama  ca  bhikkhave  khama patipada idha bhikkhave ekacco
puggalo   khamo  hoti  sitassa  unhassa  jighacchaya  pipasaya  damsamakasava-
tatapasirimsapasamphassanam   duruttanam   duragatanam   vacanapathanam   uppannanam
saririkanam   vedananam   dukkhanam   tibbanam   kharanam   katukanam  asatanam
amanapanam   panaharanam   adhivasakajatiko   hoti   ayam  vuccati  bhikkhave
khama patipada.
     {165.3}  Katama  ca  bhikkhave  dama  patipada  idha  bhikkhave bhikkhu
cakkhuna    rupam    disva   na   nimittaggahi   hoti   nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati    cakkhundriyam   cakkhundriye   samvaram   apajjati   sotena   saddam
sutva ... Ghanena gandham ghayitva ... Jivhaya rasam sayitva ... Kayena
photthabbam   phusitva  ...  manasa  dhammam  vinnaya  na  nimittaggahi  hoti
nanubyanjanaggahi     yatvadhikaranamenam    manindriyam    asamvutam    viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   manindriyam   manindriye   samvaram   apajjati
ayam vuccati bhikkhave dama patipada.
     {165.4}  Katama  ca  bhikkhave  sama  patipada  idha  bhikkhave bhikkhu
uppannam     kamavitakkam    nadhivaseti    pajahati    vinodeti    sameti
byantikaroti    anabhavam    gameti    uppannam    byapadavitakkam    ...
Uppannam    vihimsavitakkam    uppannuppanne    papake   akusale   dhamme
nadhivaseti   pajahati   vinodeti   sameti   byantikaroti  anabhavam  gameti
Ayam   vuccati   bhikkhave  sama  patipada  .  ima  kho  bhikkhave  catasso
patipadati.
     [166]   Catasso  ima  bhikkhave  patipada  katama  tasso  dukkha
patipada     dandhabhinna     dukkha    patipada    khippabhinna    sukha
patipada   dandhabhinna   sukha   patipada  khippabhinna  .  tatra  bhikkhave
yayam   patipada   dukkha  dandhabhinna  ayam  bhikkhave  patipada  ubhayeneva
hina    akkhayati    yampayam    patipada    dukkha   iminapayam   hina
akkhayati    yampayam   patipada   dandha   iminapayam   hina   akkhayati
ayam   bhikkhave   patipada  ubhayeneva  hina  akkhayati  .  tatra  bhikkhave
yayam   patipada   dukkha   khippabhinna  ayam  bhikkhave  patipada  dukkhatta
hina   akkhayati   .  tatra  bhikkhave  yayam  patipada  sukha  dandhabhinna
ayam  bhikkhave  patipada  dandhatta  hina  akkhayati  .  tatra bhikkhave yayam
patipada    sukha    khippabhinna   ayam   bhikkhave   patipada   ubhayeneva
panita    akkhayati    yampayam    patipada   sukha   iminapayam   panita
akkhayati   yampayam   patipada   khippa   iminapayam   panita   akkhayati
ayam  bhikkhave  patipada  ubhayeneva  panita  akkhayati . Ima kho bhikkhave
catasso patipadati.
     [167]  Athakho  ayasma  sariputto yenayasma mahamoggallano
tenupasankami    upasankamitva    ayasmata    mahamoggallanena   saddhim
sammodi    sammodaniyam    katham    saraniyam    vitisaretva    ekamantam
Nisidi    ekamantam   nisinno   kho   ayasma   sariputto   ayasmantam
mahamoggallanam    etadavoca   catasso   ima   avuso   moggallana
patipada    katama    catasso   dukkha   patipada   dandhabhinna   dukkha
patipada   khippabhinna   sukha   patipada   dandhabhinna   sukha   patipada
khippabhinna   ima   kho   avuso   catasso  patipada  imasam  avuso
catassannam   patipadanam   katamam  te  patipadam  agamma  anupadaya  asavehi
cittam   vimuttanti  .  catasso  ima  avuso  sariputta  patipada  katama
catasso     dukkha     patipada     dandhabhinna     dukkha    patipada
khippabhinna     sukha     patipada     dandhabhinna    sukha    patipada
khippabhinna   ima   kho   avuso   catasso  patipada  imasam  avuso
catassannam   patipadanam   yayam   patipada   dukkha   khippabhinna  imam  me
patipadam agamma anupadaya asavehi cittam vimuttanti.
     [168]    Athakho    ayasma    mahamoggallano   yenayasma
sariputto    tenupasankami   upasankamitva  ayasmata  sariputtena  saddhim
sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi
ekamantam    nisinno    kho   ayasma   mahamoggallano   ayasmantam
sariputtam  etadavoca  catasso  ima  avuso  sariputta  patipada  katama
catasso   dukkha   patipada   dandhabhinna   dukkha  patipada  khippabhinna
sukha     patipada     dandhabhinna     sukha    patipada    khippabhinna
ima   kho   avuso   catasso   patipada   imasam   avuso  catassannam
Patipadanam   katamam   te   patipadam   agamma   anupadaya  asavehi  cittam
vimuttanti   .   catasso   ima   avuso  moggallana  patipada  katama
catasso   dukkha   patipada   dandhabhinna   dukkha  patipada  khippabhinna
sukha     patipada     dandhabhinna     sukha    patipada    khippabhinna
ima   kho   avuso   catasso   patipada   imasam   avuso  catassannam
patipadanam    yayam   patipada   sukha   khippabhinna   imam   me   patipadam
agamma anupadaya asavehi cittam vimuttanti.
     [169]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  dittheva  dhamme
sasankharaparinibbayi    hoti   idha   pana   bhikkhave   ekacco   puggalo
kayassa   bheda  sasankharaparinibbayi  hoti  idha  pana  bhikkhave  ekacco
puggalo   dittheva   dhamme  asankharaparinibbayi  hoti  idha  pana  bhikkhave
ekacco puggalo kayassa bheda asankharaparinibbayi hoti.
     {169.1}  Kathanca bhikkhave puggalo dittheva dhamme sasankharaparinibbayi
hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  asubhanupassi kaye viharati ahare patikkulasanni
sabbaloke    anabhiratasanni    sabbasankharesu   aniccanupassi   maranasanna
kho   panassa   ajjhattam  supatthita  hoti  so  imani  panca  sekkhabalani
upanissaya     viharati    saddhabalam    hiribalam    ottappabalam    viriyabalam
Pannabalam     tassimani     pancindriyani     adhimattani     patubhavanti
saddhindriyam   viriyindriyam   satindriyam   samadhindriyam  pannindriyam  so
imesam     pancannam     indriyanam    adhimattatta    dittheva    dhamme
sasankharaparinibbayi    hoti   evam   kho   bhikkhave   puggalo   dittheva
dhamme sasankharaparinibbayi hoti.
     {169.2}  Kathanca bhikkhave puggalo kayassa bheda sasankharaparinibbayi
hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  asubhanupassi kaye viharati ahare patikkulasanni
sabbaloke    anabhiratasanni    sabbasankharesu   aniccanupassi   maranasanna
kho   panassa   ajjhattam  supatthita  hoti  so  imani  panca  sekkhabalani
upanissaya   viharati   saddhabalam   hiribalam  ottappabalam  viriyabalam  pannabalam
tassimani   pancindriyani   muduni  patubhavanti  saddhindriyam  viriyindriyam
satindriyam   samadhindriyam   pannindriyam  so  imesam  pancannam  indriyanam
mudutta   kayassa  bheda  sasankharaparinibbayi  hoti  evam  kho  bhikkhave
puggalo kayassa bheda sasankharaparinibbayi hoti.
     {169.3}  Kathanca bhikkhave puggalo dittheva dhamme asankharaparinibbayi
hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja
viharati   vitakkavicaranam  vupasama  .pe.  dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati
pitiya   ca  viraga  .pe.  tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati  sukhassa  ca
pahana   dukkhassa  ca  pahana  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja  viharati
so   imani   panca   sekkhabalani  upanissaya  viharati  saddhabalam  hiribalam
Ottappabalam      viriyabalam     pannabalam     tassimani     pancindriyani
adhimattani      patubhavanti     saddhindriyam     viriyindriyam     satindriyam
samadhindriyam     pannindriyam     so    imesam    pancannam    indriyanam
adhimattatta   dittheva   dhamme   asankharaparinibbayi   hoti   evam  kho
bhikkhave puggalo dittheva dhamme asankharaparinibbayi hoti.
     {169.4}  Kathanca bhikkhave puggalo kayassa bheda asankharaparinibbayi
hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja
viharati   vitakkavicaranam  vupasama  .pe.  dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati
pitiya   ca  viraga  .pe.  tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati  sukhassa  ca
pahana   dukkhassa  ca  pahana  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja  viharati
so   imani   panca   sekkhabalani  upanissaya  viharati  saddhabalam  hiribalam
ottappabalam    viriyabalam    pannabalam    tassimani   pancindriyani   muduni
patubhavanti     saddhindriyam     viriyindriyam    satindriyam    samadhindriyam
pannindriyam    so    imesam   pancannam   indriyanam   mudutta   kayassa
bheda    asankharaparinibbayi    hoti   evam   kho   bhikkhave   puggalo
kayassa   bheda   asankharaparinibbayi   hoti   .   ime  kho  bhikkhave
cattaro puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [170]   Ekam   samayam   ayasma   anando   kosambiyam  viharati
ghositarame  .  tatra  kho  ayasma  anando bhikkhu amantesi avuso
bhikkhavoti  .  avusoti  kho  te bhikkhu ayasmato anandassa paccassosum.
Ayasma   anando   etadavoca   yo   hi  koci  avuso  bhikkhu  va
bhikkhuni   va   mama   santike   arahattappattim  byakaroti  sabbaso  catuhi
maggehi   etesam   va   annatarena   katamehi   catuhi  idhavuso  bhikkhu
samathapubbangamam    vipassanam    bhaveti    tassa    samathapubbangamam   vipassanam
bhavayato  maggo  sanjayati  so  tam  maggam  asevati  bhaveti bahulikaroti
tassa    tam   maggam   asevato   bhavayato   bahulikaroto   sannojanani
pahiyanti anusaya byantihonti.
     {170.1}   Puna   caparam   avuso  bhikkhu  vipassanapubbangamam  samatham
bhaveti   tassa   vipassanapubbangamam   samatham   bhavayato  maggo  sanjayati
so  tam  maggam  asevati  bhaveti  bahulikaroti  tassa  tam  maggam asevato
bhavayato bahulikaroto sannojanani pahiyanti anusaya byantihonti.
     {170.2}  Puna  caparam  avuso  bhikkhu  samathavipassanam yuganaddham bhaveti
tassa   samathavipassanam   yuganaddham   bhavayato   maggo   sanjayati   so  tam
maggam  asevati  bhaveti  bahulikaroti  tassa  tam  maggam asevato bhavayato
bahulikaroto sannojanani pahiyanti anusaya byantihonti.
     {170.3}  Puna  caparam  avuso  bhikkhuno  dhammuddhaccaviggahitam  manasam
hoti   so   avuso   samayo   yantam   cittam   ajjhattamyeva   santitthati
sannisidati   ekodi   hoti   samadhiyati   tassa   maggo   sanjayati  so
tam   maggam   asevati   bhaveti  bahulikaroti  tassa  tam  maggam  asevato
bhavayato   bahulikaroto   sannojanani  pahiyanti  anusaya  byantihonti .
Yo  hi  koci  avuso  bhikkhu  va  bhikkhuni  va mama santike arahattappattim
Byakaroti sabbaso imehi catuhi maggehi etesam va annatarenati.
                    Patipadavaggo dutiyo.
                         [1]-
                      -----------
                   Sancetaniyavaggo tatiyo
     [171]   Kaye  va  bhikkhave  sati  kayasancetanahetu  uppajjati
ajjhattam    sukhadukkham   vacaya   va   bhikkhave   sati   vacisancetanahetu
uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham  mane  va  bhikkhave  sati  manosancetanahetu
uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   avijjapaccaya   va   samam   va   tam
bhikkhave   kayasankharam   abhisankharoti  yampaccayassa  tam  uppajjati  ajjhattam
sukhadukkham  pare  vassa  tam  bhikkhave  kayasankharam abhisankharonti yampaccayassa
tam  uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham  sampajano  va  tam  bhikkhave kayasankharam
abhisankharoti     yampaccayassa     tam    uppajjati    ajjhattam    sukhadukkham
asampajano   va   tam   bhikkhave  kayasankharam  abhisankharoti  yampaccayassa
tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   samam  va  tam  bhikkhave  vacisankharam
abhisankharoti    yampaccayassa   tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   pare
vassa  tam  bhikkhave  vacisankharam  abhisankharonti  yampaccayassa  tam  uppajjati
ajjhattam   sukhadukkham  sampajano  va  tam  bhikkhave  vacisankharam  abhisankharoti
yampaccayassa   tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   asampajano  va  tam
@Footnote: 1 Ma.                    tassuddanam
@        sankhittam vittarasubham            dve khama ubhayena ca
@        moggallano sariputto     sasankharam yuganaddhena cati.
Bhikkhave   vacisankharam   abhisankharoti   yampaccayassa  tam  uppajjati  ajjhattam
sukhadukkham   samam  va  tam  bhikkhave  manosankharam  abhisankharoti  yampaccayassa
tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   pare  vassa  bhikkhave  manosankharam
abhisankharonti   yampaccayassa   tam  uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham  sampajano
va   tam   bhikkhave  manosankharam  abhisankharoti  yampaccayassa  tam  uppajjati
ajjhattam  sukhadukkham  asampajano  va  tam  bhikkhave  manosankharam abhisankharoti
yampaccayassa    tam    uppajjati    ajjhattam   sukhadukkham   imesu   bhikkhave
dhammesu avijja anupatita.
     {171.1}  Avijjayatveva  asesaviraganirodha  so  kayo na hoti
yampaccayassa   tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham  sa  vaca  na  hoti
yampaccayassa   tam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   so  mano  na  hoti
yampaccayassa   tam  uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham  khettantam  na  hoti  ...
Vatthuntam  na  hoti  ...  ayatanantam  na  hoti  ...  adhikaranantam na hoti
yampaccayassa tam uppajjati ajjhattam sukhadukkhanti.
     {171.2}  Cattarome  bhikkhave  attabhavapatilabha katame cattaro
atthi     bhikkhave     attabhavapatilabho     yasmim     attabhavapatilabhe
attasancetana  kamati  no  parasancetana  atthi  bhikkhave attabhavapatilabho
yasmim    attabhavapatilabhe   parasancetana   kamati   no   attasancetana
atthi  bhikkhave  attabhavapatilabho  yasmim  attabhavapatilabhe  attasancetana
ca   kamati   parasancetana   ca   atthi  bhikkhave  attabhavapatilabho  yasmim
attabhavapatilabhe    neva   attasancetana   kamati   no   parasancetana
ime  kho  bhikkhave  cattaro  attabhavapatilabhati. Evam vutte ayasma
Sariputto    bhagavantam   etadavoca   imassa   khvaham   bhante   bhagavata
sankhittena   bhasitassa  evam  vittharena  attham  ajanami  tatra  bhante
yvayam    attabhavapatilabho    yasmim   attabhavapatilabhe   attasancetana
kamati   no   parasancetana   attasancetanahetu   tesam  sattanam  tamha
kaya   cuti   hoti   tatra   bhante   yvayam   attabhavapatilabho  yasmim
attabhavapatilabhe     parasancetana     kamati     no    attasancetana
parasancetanahetu  tesam  sattanam  tamha  kaya  cuti  hoti  tatra bhante
yvayam    attabhavapatilabho    yasmim   attabhavapatilabhe   attasancetana
ca   kamati   parasancetana   ca   attasancetanacaparasancetanacahetu  tesam
sattanam  tamha  kaya  cuti  hoti  tatra  bhante yvayam attabhavapatilabho
yasmim   attabhavapatilabhe  neva  attasancetana  kamati  no  parasancetana
katame    tena    deva   datthabbati   .   nevasannanasannayatanupaga
sariputta deva tena datthabbati.
     {171.3} Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacce satta
tamha  kaya  cuta  agamino  honti  agantaro  itthattam  ko  pana
bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce  satta  tamha kaya cuta
anagamino  honti  anagantaro  itthattanti . Idha sariputta ekaccassa
puggalassa    orambhagiyani    sannojanani    appahinani   honti   so
dittheva    dhamme    nevasannanasannayatanam   upasampajja   viharati   so
tadassadeti   tam   nikameti   tena   ca   vittim  apajjati  tattha  thito
Tadadhimutto    tabbahulavihari   aparihino   kalam   kurumano   nevasanna-
nasannayatanupaganam   devanam   sahabyatam   upapajjati   so   tato  cuto
agami   hoti   aganta   itthattam   idha   pana  sariputta  ekaccassa
puggalassa   orambhagiyani   sannojanani   pahinani  honti  so  dittheva
dhamme      nevasannanasannayatanam      upasampajja     viharati     so
tadassadeti   tam   nikameti   tena   ca   vittim  apajjati  tattha  thito
tadadhimutto    tabbahulavihari   aparihino   kalam   kurumano   nevasanna-
nasannayatanupaganam   devanam   sahabyatam   upapajjati   so   tato  cuto
anagami  hoti  anaganta  itthattam  ayam  kho sariputta hetu ayam paccayo
yena  midhekacce  satta  tamha kaya cuta agamino honti agantaro
itthattam  ayam  pana  sariputta  hetu  ayam  paccayo  yena midhekacce satta
tamha kaya cuta anagamino honti anagantaro itthattanti.
     [172]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu amantesi avuso
bhikkhavoti   .   avusoti   kho   te   bhikkhu   ayasmato  sariputtassa
paccassosum   .   ayasma   sariputto  etadavoca  addhamasupasampannena
me   avuso   atthapatisambhida   sacchikata   odhiso   byanjanaso  tamaham
anekapariyayena  acikkhami  desemi  (1)-  pannapemi patthapemi vivarami
vibhajami   uttanikaromi   yassa   kho   panassa   kankha  va  vimati  va
@Footnote: 1 Yu. pakasemi.
So    mam   panhena   aham   veyyakaranena   sammukhibhuto   no   sattha
yo    no    dhammanam   sukusalo   addhamasupasampannena   me   avuso
dhammapatisambhida   sacchikata   odhiso   byanjanaso  tamaham  anekapariyayena
acikkhami   desemi   (1)-   pannapemi   patthapemi  vivarami  vibhajami
uttanikaromi   yassa   kho   panassa   kankha   va  vimati  va  so  mam
panhena   aham   veyyakaranena   sammukhibhuto   no   sattha   yo   no
dhammanam   sukusalo   addhamasupasampannena   me  avuso  niruttipatisambhida
sacchikata    odhiso   byanjanaso   tamaham   anekapariyayena   acikkhami
desemi   (1)-   pannapemi  patthapemi  vivarami  vibhajami  uttanikaromi
yassa   kho   panassa   kankha   va   vimati  va  so  mam  panhena  aham
veyyakaranena   sammukhibhuto   no   sattha   yo  no  dhammanam  sukusalo
addhamasupasampannena    me    avuso    patibhanapatisambhida   sacchikata
odhiso   byanjanaso  tamaham  anekapariyayena  acikkhami  desemi  (1)-
pannapemi   patthapemi   vivarami   vibhajami   uttanikaromi   yassa   kho
panassa   kankha   va  vimati  va  so  mam  panhena  aham  veyyakaranena
sammukhibhuto no sattha yo no dhammanam sukusaloti.
     [173]   Athakho  ayasma  mahakotthito  yenayasma  sariputto
tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   sariputtena   saddhim   sammodi
sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  ekamantam
@Footnote: 1 Ma. Yu. pakasemi.
Nisinno   kho  ayasma  mahakotthito  ayasmantam  sariputtam  etadavoca
channam   avuso   phassayatananam   asesaviraganirodha  atthannam  kinciti .
Ma  hevam  avuso  .  channam  avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha
natthannam  kinciti  .  ma  hevam  avuso  .  channam  avuso phassayatananam
asesaviraganirodha  atthi  ca  natthi  cannam  kinciti . Ma hevam avuso.
Channam    avuso    phassayatananam    asesaviraganirodha   nevatthi   no
natthannam 1- kinciti. Ma hevam avuso.
     {173.1}  Channam  avuso  phassayatananam asesaviraganirodha atthannam
kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam  avusoti  vadesi  channam avuso
phassayatananam   asesaviraganirodha  natthannam  kinciti  iti  puttho  samano
ma  hevam  avusoti  vadesi channam avuso phassayatananam asesaviraganirodha
atthi  ca  natthi  cannam  kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam avusoti
vadesi   channam   avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha  nevatthi  no
natthannam   kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam  avusoti  vadesi .
Yathakatham panavuso imassa bhasitassa attho datthabboti.
     {173.2}  Channam  avuso  phassayatananam asesaviraganirodha atthannam
kinciti   iti  vadam  apapancam  2-  papanceti  channam  avuso  phassayatananam
asesaviraganirodha   natthannam   kinciti  iti  vadam  apapancam  3-  papanceti
channam   avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha  atthi  ca  natthi  cannam
kinciti   iti   vadam   apapancam   papanceti   channam  avuso  phassayatananam
@Footnote: 1 Yu. atthannam. 2-3 Ma. Yu. appapancam. ito param idisameva.
Asesaviraganirodha   nevatthi   no   natthannam  kinciti  iti  vadam  apapancam
papanceti    yavata    avuso   channam   phassayatananam   gati   tavata
papancassa   gati   yavata   papancassa  gati  tavata  channam  phassayatananam
gati   channam   avuso   phassayatananam   asesaviraganirodha  papancanirodho
papancavupasamoti.
     [174]   Athakho   ayasma  anando  yenayasma  mahakotthito
tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   mahakotthitena  saddhim  sammodi
sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  ekamantam
nisinno   kho   ayasma  anando  ayasmantam  mahakotthitam  etadavoca
channam   avuso   phassayatananam   asesaviraganirodha  atthannam  kinciti .
Ma  hevam  avuso  .  channam  avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha
natthannam  kinciti  .  ma  hevam  avuso  .  channam  avuso phassayatananam
asesaviraganirodha  atthi  ca  natthi  cannam  kinciti . Ma hevam avuso.
Channam    avuso    phassayatananam    asesaviraganirodha   nevatthi   no
natthannam kinciti. Ma hevam avuso.
     {174.1}  Channam  avuso  phassayatananam asesaviraganirodha atthannam
kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam  avusoti  vadesi  channam avuso
phassayatananam   asesaviraganirodha  natthannam  kinciti  iti  puttho  samano
ma  hevam  avusoti  vadesi channam avuso phassayatananam asesaviraganirodha
atthi  ca  natthi  cannam  kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam avusoti
Vadesi   channam   avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha  nevatthi  no
natthannam   kinciti  iti  puttho  samano  ma  hevam  avusoti  vadesi .
Yathakatham panavuso imassa bhasitassa attho datthabboti.
     {174.2}  Channam  avuso  phassayatananam asesaviraganirodha atthannam
kinciti   iti   vadam   apapancam   papanceti   channam  avuso  phassayatananam
asesaviraganirodha   natthannam   kinciti   iti   vadam   apapancam   papanceti
channam   avuso  phassayatananam  asesaviraganirodha  atthi  ca  natthi  cannam
kinciti   iti   vadam   apapancam   papanceti   channam  avuso  phassayatananam
asesaviraganirodha   nevatthi   no   natthannam  kinciti  iti  vadam  apapancam
papanceti    yavata    avuso   channam   phassayatananam   gati   tavata
papancassa   gati   yavata   papancassa  gati  tavata  channam  phassayatananam
gati   channam   avuso   phassayatananam   asesaviraganirodha  papancanirodho
papancavupasamoti.
     [175]   Athakho   ayasma   upavano   yenayasma  sariputto
tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   sariputtena   saddhim   sammodi
sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  ekamantam
nisinno  kho  ayasma  upavano  ayasmantam  sariputtam  etadavoca kinnu
kho  avuso  (1)-  vijjayantakaro  hotiti  .  no  hidam  avuso. Kim
panavuso  (2)-  caranenantakaro  hotiti  .  no  hidam  avuso . Kinnu
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. sariputta.
Kho  avuso  (1)-  vijjacaranenantakaro  hotiti  .  no hidam avuso.
Kim  panavuso  (1)-  annatra  vijjacaranenantakaro  hotiti  .  no  hidam
avuso  .  kinnu  kho  avuso  (1)-  vijjayantakaro hotiti iti puttho
samano  no  hidam  avusoti  vadesi  kim  panavuso  (1)- caranenantakaro
hotiti   iti   puttho   samano  no  hidam  avusoti  vadesi  kinnu  kho
avuso   (1)-  vijjacaranenantakaro  hotiti  iti  puttho  samano  no
hidam  avusoti  vadesi  kim  panavuso  (1)-  annatra vijjacaranenantakaro
hotiti   iti   puttho  samano  no  hidam  avusoti  vadesi  .  yathakatham
panavuso antakaro hotiti.
     {175.1}  Vijjaya  ce avuso antakaro abhavissa saupadanova 2-
samano   antakaro   abhavissa  caranena  ce  avuso  antakaro  abhavissa
saupadanova   samano   antakaro  abhavissa  vijjacaranena  ce  avuso
antakaro   abhavissa   saupadanova  samano  antakaro  abhavissa  annatra
vijjacaranena  ce  avuso  antakaro  abhavissa puthujjano antakaro abhavissa
puthujjano  hi  avuso  annatra  vijjacaranena  caranavipanno  kho  avuso
yathabhutam  na  janati  na  passati  caranasampanno  yathabhutam  janati  passati
yathabhutam janam passam antakaro hotiti.
     [176]  Saddho  bhikkhave bhikkhu evam samma ayacamano ayaceyya
tadiso      homi      yadisa     sariputtamoggallanati     esa
@Footnote: 1 Ma. Yu. sariputta. 2 Yu. savupadano.
Bhikkhave   tula   etam  pamanam  mama  savakanam  bhikkhunam  yadidam  sariputta-
moggallana  1-  .  saddha  bhikkhave  bhikkhuni evam samma ayacamana
ayaceyya   tadisa   homi   yadisa  khema  ca  bhikkhuni  uppalavanna
cati   esa   bhikkhave   tula   etam  pamanam  mama  savikanam  bhikkhuninam
yadidam  khema  ca  bhikkhuni  uppalavanna  ca  2-. Saddho bhikkhave upasako
evam   samma   ayacamano   ayaceyya   tadiso   homi   yadiso
citto  ca  gahapati  hatthako  ca  alavakoti  esa  bhikkhave  tula  etam
pamanam   mama   savakanam   upasakanam  yadidam  citto  ca  gahapati  hatthako
ca  alavako  3-  .  saddha  bhikkhave upasika evam samma ayacamana
ayaceyya    tadisa    homi   yadisa   khujjuttara   ca   upasika
velukantakiya  ca  nandamatati  esa  bhikkhave  tula  etam  pamanam  mama
savikanam   upasikanam   yadidam   khujjuttara   ca  upasika  velukantakiya
ca nandamatati.
     [177]   Athakho   ayasma   rahulo  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho   ayasmantam   rahulam   bhagava  etadavoca  ya  ca  rahula
ajjhattika  pathavidhatu  ya  ca  bahira  pathavidhatu  pathavidhatudevesa  4-
tam   netam   mama   nesohamasmi   na  meso  attati  evametam  yathabhutam
sammappannaya      datthabbam     evametam     yathabhutam     sammappannaya
disva  pathavidhatuya  nibbindati  pathavidhatuya  cittam  virajeti  .  ya  ca
@Footnote: 1 Yu. sariputtamoggallanati. 2 Yu. ... cati. 3 Ma. Yu. alavakoti.
@4 Ma. Yu. pathavidhaturevesa.
Rahula  ajjhattika  apodhatu  ya  ca  bahira  apodhatu  apodhatu-
devesa  1-  tam  netam  mama  nesohamasmi  na  meso attati evametam
yathabhutam    sammappannaya   datthabbam   evametam   yathabhutam   sammappannaya
disva apodhatuya nibbindati apodhatuya cittam virajeti.
     {177.1}  Ya  ca  rahula  ajjhattika  tejodhatu  ya ca bahira
tejodhatu  tejodhatudevesa  tam  netam mama nesohamasmi na meso attati
evametam    yathabhutam    sammappannaya    datthabbam    evametam   yathabhutam
sammappannaya     disva     tejodhatuya    nibbindati    tejodhatuya
cittam  virajeti  .  ya  ca  rahula  ajjhattika vayodhatu ya ca bahira
vayodhatu  vayodhatudevesa  tam  netam mama nesohamasmi na meso attati
evametam    yathabhutam    sammappannaya    datthabbam    evametam   yathabhutam
sammappannaya   disva   vayodhatuya   nibbindati   vayodhatuya   cittam
virajeti  .  yato  kho  rahula  bhikkhu  imasu  catusu  dhatusu  nevattanam
nattaniyam  samanupassati  ayam  vuccati  rahula  bhikkhu  acchejji  tanham vivattayi
sannojanam sammamanabhisamaya antamakasi dukkhassati.
     [178]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu   annataram  santam  cetovimuttim
upasampajja   viharati   so  sakkayanirodham  manasikaroti  tassa  sakkayanirodham
manasikaroto   sakkayanirodhe   cittam   na   pakkhandati   na   pasidati   na
santitthati   na   adhimuccati   tassa  kho  etam  2-  bhikkhave  bhikkhuno  na
@Footnote: 1 Ma. Yu. apodhaturevesa. ito param idisameva. 2 Ma. evam. ito param
@idisameva.
Sakkayanirodho  patikankho  seyyathapi bhikkhave puriso lapagatena 1- hatthena
sakham   ganheyya   tassa  so  hattho  sajjeyyapi  ganheyyapi  bajjheyyapi
evameva   kho   bhikkhave  bhikkhu  annataram  santam  cetovimuttim  upasampajja
viharati   so  sakkayanirodham  manasikaroti  tassa  sakkayanirodham  manasikaroto
sakkayanirodhe  cittam  na  pakkhandati  na  pasidati  na  santitthati  nadhimuccati
tassa kho etam bhikkhave bhikkhuno na sakkayanirodho patikankho.
     {178.1}   Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  annataram  santam  cetovimuttim
upasampajja   viharati   so  sakkayanirodham  manasikaroti  tassa  sakkayanirodham
manasikaroto    sakkayanirodhe    cittam    pakkhandati   pasidati   santitthati
adhimuccati  tassa  kho  etam  bhikkhave  bhikkhuno  sakkayanirodho  patikankho
seyyathapi   bhikkhave   puriso   suddhena  hatthena  sakham  ganheyya  tassa
so  hattho  neva  sajjeyya  na  ganheyya  na  bajjheyya  evameva  kho
bhikkhave   bhikkhu   annataram   santam   cetovimuttim  upasampajja  viharati  so
sakkayanirodham     manasikaroti     tassa     sakkayanirodham    manasikaroto
sakkayanirodhe   cittam   pakkhandati   pasidati   santitthati   adhimuccati  tassa
kho etam bhikkhave bhikkhuno sakkayanirodho patikankho.
     {178.2}   Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  annataram  santam  cetovimuttim
upasampajja     viharati     so    avijjappabhedam    manasikaroti    tassa
avijjappabhedam    manasikaroto   avijjappabhede   cittam   na   pakkhandati
na   pasidati   na   santitthati   nadhimuccati   tassa   kho   etam  bhikkhave
bhikkhuno    na    avijjappabhedo    patikankho    seyyathapi   bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. lepagatena. Yu. lasagatena.
Jambali   anekavassaganika   tassa   puriso   yani   ceva   ayamukhani
tani   pidaheyya   yani   ca   apayamukhani  tani  vivareyya  devo  ca
na  samma  dharam  anuppaveccheyya  evam  hi  tassa  bhikkhave  jambaliya
na   alippabhedo   patikankho   evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  annataram
santam   cetovimuttim   upasampajja  viharati  so  avijjappabhedam  manasikaroti
tassa    avijjappabhedam    manasikaroto    avijjappabhede    cittam   na
pakkhandati   na   pasidati   na   santitthati   nadhimuccati   tassa  kho  etam
bhikkhave bhikkhuno na avijjappabhedo patikankho.
     {178.3}   Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  annataram  santam  cetovimuttim
upasampajja  viharati  so  avijjappabhedam  manasikaroti  tassa  avijjappabhedam
manasikaroto    avijjappabhede    cittam   pakkhandati   pasidati   santitthati
adhimuccati  tassa  kho  etam  bhikkhave  bhikkhuno  avijjappabhedo patikankho
seyyathapi  bhikkhave  jambali  anekavassaganika  tassa  puriso  yani ceva
ayamukhani  tani  vivareyya  yani  ca  apayamukhani  tani pidaheyya devo
ca  samma  dharam  anuppaveccheyya  evam  hi  tassa  bhikkhave  jambaliya
alippabhedo   patikankho  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  annataram  santam
cetovimuttim   upasampajja   viharati  so  avijjappabhedam  manasikaroti  tassa
avijjappabhedam   manasikaroto   avijjappabhede   cittam  pakkhandati  pasidati
santitthati  adhimuccati  tassa  kho  etam  bhikkhave  bhikkhuno  avijjappabhedo
Patikankho  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala santo samvijjamana
lokasminti.
     [179]   Athakho   ayasma   anando   yenayasma  sariputto
tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   sariputtena   saddhim   sammodi
sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  ekamantam
nisinno  kho  ayasma  anando  ayasmantam  sariputtam  etadavoca  ko
nu  kho  avuso  sariputta  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce satta
dittheva dhamme na parinibbayantiti.
     {179.1}  Idhavuso  ananda  satta  ima  hanabhagiya  sannati
yathabhutam   nappajananti   ima  thitibhagiya  sannati  yathabhutam  nappajananti
ima  visesabhagiya  sannati  yathabhutam  nappajananti  ima  nibbedhabhagiya
sannati  yathabhutam  nappajananti  ayam  kho avuso ananda hetu ayam paccayo
yena midhekacce satta dittheva dhamme na parinibbayantiti.
     {179.2}  Ko panavuso sariputta hetu ko paccayo yena midhekacce
satta  dittheva  dhamme  parinibbayantiti  .  idhavuso ananda satta ima
hanabhagiya   sannati   yathabhutam   pajananti   ima  thitibhagiya  sannati
yathabhutam   pajananti   ima   visesabhagiya   sannati  yathabhutam  pajananti
ima   nibbedhabhagiya   sannati   yathabhutam  pajananti  ayam  kho  avuso
ananda   hetu  ayam  paccayo  yena  midhekacce  satta  dittheva  dhamme
parinibbayantiti.
     [180]  Ekam  samayam  bhagava  bhoganagare  viharati  anandacetiye.
Tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu
bhagavato   paccassosum   .   bhagava  etadavoca  .  cattarome  bhikkhave
mahapadese  desessami  tam  sunatha  sadhukam  manasikarotha  bhasissamiti .
Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum. Bhagava etadavoca
     {180.1}  katame  ca  bhikkhave  cattaro  mahapadesa idha bhikkhave
bhikkhu  evam  vadeyya  sammukha  metam avuso bhagavato sutam sammukha patiggahitam
ayam  dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti  tassa bhikkhave bhikkhuno bhasitam
neva    abhinanditabbam   nappatikkositabbam   anabhinanditva   appatikkositva
tani    padabyanjanani   sadhukam   uggahetva   sutte   otaretabbani
vinaye    sandassetabbani    tani    ce    sutte    otariyamanani
vinaye   sandassiyamanani   na   ceva   sutte   otaranti   na   vinaye
sandissanti   nitthamettha   gantabbam  addha  idam  na  ceva  tassa  bhagavato
vacanam    arahato   sammasambuddhassa   imassa   ca   bhikkhuno   duggahitanti
iti hidam bhikkhave chaddeyyatha
     {180.2}  idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  sammukha metam
avuso  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam  ayam  dhammo  ayam  vinayo  idam
satthusasananti   tassa   bhikkhave   bhikkhuno   bhasitam   neva   abhinanditabbam
nappatikkositabbam       anabhinanditva       appatikkositva       tani
padabyanjanani     sadhukam     uggahetva     sutte    otaretabbani
vinaye    sandassetabbani    tani    ce    sutte    otariyamanani
Vinaye   sandassiyamanani  sutte  ceva  otaranti  vinaye  ca  sandissanti
nitthamettha   gantabbam   addha   idam   tassa   bhagavato   vacanam   arahato
sammasambuddhassa    imassa    ca   bhikkhuno   suggahitanti   idam   bhikkhave
pathamam mahapadesam dhareyyatha.
     {180.3}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim nama
avase  sangho  viharati  sathero  sapamokkho  tassa me sanghassa sammukha
sutam   sammukha   patiggahitam   ayam  dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti
tassa   bhikkhave   bhikkhuno   bhasitam   neva  abhinanditabbam  nappatikkositabbam
anabhinanditva     appatikkositva     tani     padabyanjanani    sadhukam
uggahetva     sutte    otaretabbani    vinaye    sandassetabbani
tani   ce   sutte  otariyamanani  vinaye  sandassiyamanani  na  ceva
sutte   otaranti   na   vinaye  sandissanti  nitthamettha  gantabbam  addha
idam   na   ceva   tassa  bhagavato  vacanam  arahato  sammasambuddhassa  tassa
ca   sanghassa   duggahitanti   iti   hidam   bhikkhave  chaddeyyatha  idha  pana
bhikkhave   bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim  nama  avase  sangho  viharati
sathero   sapamokkho   tassa   me   sanghassa   sammukha   sutam  sammukha
patiggahitam   ayam   dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti  tassa  bhikkhave
bhikkhuno   bhasitam   neva   abhinanditabbam   nappatikkositabbam   anabhinanditva
appatikkositva     tani     padabyanjanani     sadhukam     uggahetva
sutte   otaretabbani   vinaye   sandassetabbani   tani  ce  sutte
otariyamanani  vinaye  sandassiyamanani  sutte  ceva  otaranti  vinaye
Ca   sandissanti   nitthamettha   gantabbam   addha   idam   tassa   bhagavato
vacanam    arahato    sammasambuddhassa    tassa   ca   samghassa   suggahitanti
idam bhikkhave dutiyam mahapadesam dhareyyatha.
     {180.4}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim nama
avase   sambahula   thera   bhikkhu   viharanti   bahussuta  agatagama
dhammadhara  vinayadhara  matikadhara  tesam  me  theranam sammukha sutam sammukha
patiggahitam   ayam   dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti  tassa  bhikkhave
bhikkhuno   bhasitam   neva   abhinanditabbam   nappatikkositabbam   anabhinanditva
appatikkositva    tani   padabyanjanani   sadhukam   uggahetva   sutte
otaretabbani  vinaye  sandassetabbani  tani ce sutte otariyamanani
vinaye  sandassiyamanani  na  ceva  sutte  otaranti  na vinaye sandissanti
nitthamettha  gantabbam  addha  idam  na  ceva  tassa  bhagavato  vacanam arahato
sammasambuddhassa   tesanca   theranam   duggahitanti   iti   hidam   bhikkhave
chaddeyyatha
     {180.5}  idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim nama
avase   sambahula   thera   bhikkhu   viharanti   bahussuta  agatagama
dhammadhara  vinayadhara  matikadhara  tesam  me  theranam sammukha sutam sammukha
patiggahitam   ayam   dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti  tassa  bhikkhave
bhikkhuno   bhasitam   neva   abhinanditabbam   nappatikkositabbam   anabhinanditva
appatikkositva    tani   padabyanjanani   sadhukam   uggahetva   sutte
otaretabbani  vinaye  sandassetabbani  tani ce sutte otariyamanani
Vinaye   sandassiyamanani  sutte  ceva  otaranti  vinaye  ca  sandissanti
nitthamettha   gantabbam   addha   idam   tassa   bhagavato   vacanam   arahato
sammasambuddhassa   tesanca   theranam   suggahitanti   idam   bhikkhave  tatiyam
mahapadesam dhareyyatha.
     {180.6}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim nama
avase  eko  thero  bhikkhu  viharati  bahussuto  agatagamo  dhammadharo
vinayadharo   matikadharo   tassa   me   therassa   sammukha  sutam  sammukha
patiggahitam   ayam   dhammo  ayam  vinayo  idam  satthusasananti  tassa  bhikkhave
bhikkhuno   bhasitam   neva   abhinanditabbam   nappatikkositabbam   anabhinanditva
appatikkositva     tani     padabyanjanani     sadhukam     uggahetva
sutte   otaretabbani   vinaye   sandassetabbani   tani  ce  sutte
otariyamanani  vinaye  sandassiyamanani  na  ceva  sutte  otaranti  na
vinaye    sandissanti   nitthamettha   gantabbam   addha   idam   na   ceva
tassa   bhagavato   vacanam   arahato   sammasambuddhassa   tassa  ca  therassa
duggahitanti iti hidam bhikkhave chaddeyyatha
     {180.7}  idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evam  vadeyya  amukasmim nama
avase  eko  thero  bhikkhu  viharati  bahussuto  agatagamo  dhammadharo
vinayadharo   matikadharo   tassa   me   therassa  sammukha   sutam  sammukha
patiggahitam    ayam   dhammo   ayam   vinayo   idam   satthusasananti    tassa
bhikkhave    bhikkhuno    bhasitam    neva    abhinanditabbam   nappatikkositabbam
anabhinanditva     appatikkositva     tani     padabyanjanani    sadhukam
uggahetva  sutte  otaretabbani  vinaye  sandassetabbani  tani  ce
sutte  otariyamanani  vinaye  sandassiyamanani  sutte  ceva  otaranti
Vinaye    ca   sandissanti   nitthamettha   gantabbam   addha   idam   tassa
bhagavato    vacanam    arahato    sammasambuddhassa    tassa   ca   therassa
suggahitanti   idam   bhikkhave   catuttham   mahapadesam  dhareyyatha  .  ime
kho bhikkhave cattaro mahapadesati.
                  Sancetaniyavaggo tatiyo.
                         [1]-
                   Yodhajivavaggo catuttho
     [181]  Catuhi  bhikkhave  angehi  samannagato yodhajivo rajaraho
hoti   rajabhoggo   ranno   angantveva  sankham  gacchati  katamehi  catuhi
idha  bhikkhave  yodhajivo  thanakusalo  ca  hoti  durepati  ca  akkhanavedhi
ca  mahato  ca  kayassa  padaleta  imehi  kho  bhikkhave  catuhi  angehi
samannagato  yodhajivo  rajaraho  hoti  rajabhoggo ranno angantveva
sankham   gacchati   .  evameva  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato
bhikkhu  ahuneyyo  hoti  pahuneyyo  dakkhineyyo  anjalikaraniyo anuttaram
punnakkhettam   lokassa   katamehi   catuhi  idha  bhikkhave  bhikkhu  thanakusalo
ca hoti durepati ca akkhanavedhi ca mahato ca kayassa padaleta.
     {181.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu thanakusalo hoti idha bhikkhave bhikkhu
silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati sikkhapadesu evam kho bhikkhave bhikkhu
thanakusalo   hoti   .   kathanca   bhikkhave   bhikkhu  durepati  hoti  idha
@Footnote: 1 Ma.                    tassuddanam
@       cetana vibhatti kotthiko         anando upavanapancamam
@       ayacanarahulajambali          nibbanam mahapadesenati.
Bhikkhave   bhikkhu   yankinci   rupam   atitanagatapaccuppannam   ajjhattam   va
bahiddha  va  olarikam  va  sukhumam  va  hinam  va  panitam  va  yam  dure
santike   va   sabbam  rupam  netam  mama  nesohamasmi  na  meso  attati
evametam     yathabhutam    sammappannaya    passati    yakaci    vedana
...  yakaci  sanna  ...  yekeci  sankhara  ...  yankinci  vinnanam
atitanagatapaccuppannam   ajjhattam   va   bahiddha   va   olarikam   va
sukhumam  va  hinam  va  panitam  va  yam  dure santike va sabbam vinnanam netam
mama   nesohamasmi  na  meso  attati  evametam  yathabhutam  sammappannaya
passati evam kho bhikkhave bhikkhu durepati hoti.
     {181.2}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  akkhanavedhi  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   idam   dukkhanti   yathabhutam  pajanati  .pe.  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati evam kho bhikkhave bhikkhu akkhanavedhi hoti.
     {181.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  mahato  kayassa padaleta hoti
idha  bhikkhave  bhikkhu  mahantam  avijjakkhandham padaleti evam kho bhikkhave bhakkhu
mahato  kayassa  padaleta  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave catuhi dhammehi
samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti   .pe.  anuttaram  punnakkhettam
lokassati.
     [182]  Catunnam  bhikkhave  dhammanam  natthi  koci  patibhogo  samano
va  brahmano  va  devo  va maro va brahma va koci va lokasmim
katamesam  catunnam  jaradhammam  ma  jiriti  1-  natthi  koci patibhogo samano
@Footnote: 1 Ma. Yu. jiriti.
Va  brahmano  va  devo  va  maro  va  brahma  va  koci  va
lokasmim   .   byadhidhammam   ma   byadhiyiti   natthi   koci   patibhogo
samano  va  brahmano  va  devo  va  maro  va  brahma va koci
va   lokasmim   .   maranadhammam   ma   miyyiti   natthi  koci  patibhogo
samano  va  brahmano  va  devo  va  maro  va  brahma va koci
va  lokasmim  .  yani  kho pana tani [1]- papakani kammani samkilesikani
ponobbhavikani   sadarani   dukkhavipakani   ayatimjatijaramaranikani   tesam
vipako  ma  nibbattiti  natthi  koci  patibhogo  samano  va  brahmano
va  devo  va  maro  va  brahma  va  koci  va lokasmim. Imesam
kho   bhikkhave   catunnam   dhammanam   natthi  koci  patibhogo  samano  va
brahmano va devo va maro va brahma va koci va lokasminti.
     [183] Ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape.
Athakho    vassakaro    brahmano    magadhamahamatto    yena    bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho
vassakaro  brahmano  magadhamahamatto  bhagavantam  etadavoca  mayam  2-  hi
bho   gotama   evamvadi   evamditthi   yokoci  dittham  bhasati  evam  me
ditthanti   natthi   tato  doso  yokoci  sutam  bhasati  evam  me  sutanti
natthi   tato   doso   yokoci   mutam  bhasati  evam  me  mutanti  natthi
@Footnote: 1 Ma. pubbe attana katani. 2 Ma. Yu. aham.
Tato    doso   yokoci   vinnatam   bhasati   evam   me   vinnatanti
natthi tato dosoti.
     {183.1}   Naham   brahmana   sabbam   dittham  bhasitabbanti  vadami
na   panaham   brahmana   sabbam   dittham   na   bhasitabbanti  vadami  naham
brahmana   sabbam   sutam   bhasitabbanti   vadami   na   panaham   brahmana
sabbam   sutam   na   bhasitabbanti   vadami   naham   brahmana   sabbam  mutam
bhasitabbanti    vadami    na    panaham    brahmana    sabbam   mutam   na
bhasitabbanti   vadami   naham   brahmana   sabbam   vinnatam   bhasitabbanti
vadami    na    panaham   brahmana   sabbam   vinnatam   na   bhasitabbanti
vadami   yam   hi   brahmana   dittham   bhasato   1-   akusala   dhamma
abhivaddhanti    kusala    dhamma    parihayanti    evarupam    dittham    na
bhasitabbanti    vadami    yanca    khvassa    brahmana   dittham   bhasato
akusala    dhamma   parihayanti   kusala   dhamma   abhivaddhanti   evarupam
dittham   bhasitabbanti   vadami   yam   hi  brahmana  sutam  bhasato  akusala
dhamma   abhivaddhanti   kusala   dhamma   parihayanti   evarupam   sutam   na
bhasitabbanti vadami
     {183.2}   yanca   khvassa   brahmana   sutam   bhasato   akusala
dhamma    parihayanti    kusala    dhamma    abhivaddhanti   evarupam   sutam
bhasitabbanti   vadami   yam   hi  brahmana  mutam  bhasato  akusala  dhamma
abhivaddhanti   kusala   dhamma   parihayanti  evarupam  mutam  na  bhasitabbanti
vadami    yanca   khvassa   brahmana   mutam   bhasato   akusala   dhamma
parihayanti   kusala   dhamma   abhivaddhanti   evarupam   mutam   bhasitabbanti
@Footnote: 1 Ma. abhasato. ito param idisameva.
Vadami    yam    hi    brahmana   vinnatam   bhasato   akusala   dhamma
abhivaddhanti    kusala    dhamma    parihayanti    evarupam   vinnatam   na
bhasitabbanti    vadami    yanca   khvassa   brahmana   vinnatam   bhasato
akusala    dhamma   parihayanti   kusala   dhamma   abhivaddhanti   evarupam
vinnatam   bhasitabbanti   vadamiti   .   athakho   vassakaro   brahmano
magadhamahamatto   bhagavato  bhasitam  abhinanditva  anumoditva  utthayasana
pakkamiti.
     [184]  Athakho  janussoni  brahmano  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva     bhagavata     saddhim     sammodi     sammodaniyam    katham
saraniyam   vitisaretva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho
khanussoni   brahmano   bhagavantam  etadavoca  mayam  1-  hi  bho  gotama
evamvadi   evamditthi   natthi   yo  so  maranadhammo  samano  na  bhayati
na santasam apajjati maranassati.
     {184.1}   Atthi  brahmana  maranadhammo  samano  bhayati  santasam
apajjati    maranassa    atthi    pana   brahmana   maranadhammo   samano
na   bhayati   na   santasam   apajjati   maranassa   katamo  ca  brahmana
maranadhammo   samano  bhayati  santasam  apajjati  maranassa  idha  brahmana
ekacco    kamesu    avitarago   hoti   avigatacchando   avigatapemo
avigatapipaso     avigataparilaho     avigatatanho    tamenam    annataro
galho   rogatanko   phusati  tassa  annatarena  galhena  rogatankena
@Footnote: 1 Ma. Yu. aham.
Phutthassa   evam   hoti   piya   vata  mam  kama  jahissanti  piye  caham
kame  jahissamiti  so  socati  kilamati  paridevati  urattali  kandati  1-
sammoham   apajjati   ayam   kho   brahmana  maranadhammo  samano  bhayati
santasam apajjati maranassa.
     {184.2}  Puna  caparam  brahmana  idhekacco kaye avitarago hoti
avigatacchando       avigatapemo      avigatapipaso      avigataparilaho
avigatatanho   tamenam   annataro   galho   rogatanko   phusati   tassa
annatarena  galhena  rogatankena  phutthassa  evam  hoti  piyo  vata  mam
kayo   jahissati   piyancaham   kayam   jahissamiti   so   socati  kilamati
paridevati   urattali   kandati   sammoham  apajjati  ayampi  kho  brahmana
maranadhammo samano bhayati santasam apajjati maranassa.
     {184.3}   Puna  caparam  brahmana  idhekacco  akatakalyano  hoti
akatakusalo   akatabhiruttano   katapapo   kataluddo   katakibbiso   tamenam
annataro   galho   rogatanko   phusati   tassa   annatarena  galhena
rogatankena  phutthassa  evam  hoti  akatam  vata  me  kalyanam  akatam kusalam
akatam   bhiruttanam   katam   papam   katam   luddam  katam  kibbisam  yavata  bho
akatakalyananam       akatakusalanam      akatabhiruttananam      katapapanam
kataluddanam   katakibbisanam   gati   tam  gatim  pecca  gacchamiti  so  socati
kilamati   paridevati   urattali   kandati   sammoham   apajjati  ayampi  kho
brahmana maranadhammo samano bhayati santasam apajjati maranassa.
     {184.4}    Puna   caparam   brahmana   idhekacco   kankhi   hoti
vicikicchi    anittham    gato    saddhamme    tamenam   annataro   galho
@Footnote: 1 uttalim kandatitipi.
Rogatanko   phusati   tassa  annatarena  galhena  rogatankena  phutthassa
evam   hoti   kankhi   vatamhi   vicikicchi   anittham  gato  saddhammeti  so
socati   kilamati   paridevati   urattali  kandati  sammoham  apajjati  ayampi
kho  brahmana  maranadhammo  samano  bhayati  santasam  apajjati maranassa.
Ime   kho   brahmana  cattaro  maranadhamma  samana  bhayanti  santasam
apajjanti maranassa.
     {184.5}  Katamo  ca  brahmana  maranadhammo  samano  na bhayati na
santasam  apajjati  maranassa  idha  brahmana  ekacco  kamesu  vitarago
hoti   vigatacchando   vigatapemo   vigatapipaso  vigataparilaho  vigatatanho
tamenam  annataro  galho  rogatanko  phusati  tassa  annatarena galhena
rogatankena  phutthassa  na  evam  hoti  piya vata mam kama khahissanti piye
caham  kame  jahissamiti  so  na socati na kilamati na paridevati na urattali
kandati   na  sammoham  apajjati  ayam  kho  brahmana  maranadhammo  samano
na bhayati na santasam apajjati maranassa.
     {184.6}  Puna  caparam  brahmana  idhekacco  kaye vitarago hoti
vigatacchando   vigatapemo   vigatapipaso  vigataparilaho  vigatatanho  tamenam
annataro   galho   rogatanko   phusati   tassa   annatarena  galhena
rogatankena   phutthassa  na  evam  hoti  piyo  vata  mam  kayo  jahissati
piyancaham  kayam  jahissamiti  so  na  socati  na  kilamati  na  paridevati na
urattali    kandati   na   sammoham   apajjati   ayampi   kho   brahmana
maranadhammo samano na bhayati na santasam apajjati maranassa.
     {184.7}   Puna   caparam   brahmana  idhekacco  akatapapo  hoti
akataluddo     akatakibbiso    katakalyano    katakusalo    katabhiruttano
tamenam    annataro   galho   rogatanko   phusati   tassa   annatarena
galhena  rogatankena  phutthassa  evam  hoti  akatam  vata  me papam akatam
luddam  akatam  kibbisam  katam  kalyanam  katam  kusalam  katam  bhiruttanam yavata bho
akatapapanam    akataluddanam    akatakibbisanam   katakalyananam   katakusalanam
katabhiruttananam  gati  tam  gatim  pecca  gacchamiti  so na socati na kilamati na
paridevati  na  urattali  kandati  na  sammoham  apajjati ayampi kho brahmana
maranadhammo samano na bhayati na santasam apajjati maranassa.
     {184.8}  Puna  caparam  brahmana  idhekacco  akankhi hoti avicikicchi
nittham   gato   saddhamme   tamenam  annataro  galho  rogatanko  phusati
tassa   annatarena  galhena  rogatankena  phutthassa  evam  hoti  akankhi
vatamhi  avicikicchi  nittham  gato  saddhammeti  so  na  socati  na  kilamati na
paridevati  na  urattali  kandati  na  sammoham  apajjati ayampi kho brahmana
maranadhammo   samano   na   bhayati   na  santasam  apajjati  maranassa .
Ime   kho   brahmana   cattaro  maranadhamma  samana  na  bhayanti  na
santasam   apajjanti   maranassati   .   abhikkantam   bho  gotama  .pe.
Upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [185]  Ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati gijjhakute pabbate.
Tena   kho  pana  samayena  sambahula  abhinnata  abhinnata  paribbajaka
Sappiniya   tire  paribbajakarame  pativasanti  seyyathidam  annabharo  1-
vadharo  2-  sakuludayi  ca  paribbajako  anne  ca  abhinnata abhinnata
paribbajaka   .   athakho   bhagava   sayanhasamayam   patisallana  vutthito
yena sappiniya tiram paribbajakaramo tenupasankami.
     {185.1}  Tena  kho  pana samayena tesam annatitthiyanam paribbajakanam
sannisinnanam      sannipatitanam     ayamantarakatha     udapadi     itipi
brahmanasaccani   itipi  brahmanasaccaniti  .  athakho  bhagava  yena  te
paribbajaka    tenupasankami   upasankamitva   pannatte   asane   nisidi
nisajja  kho  bhagava  te  paribbajake  etadavoca  kayanuttha  paribbajaka
etarahi  kathaya  sannisinna  ka  ca  pana  vo  antarakatha vippakatati.
Idha   bho   gotama   amhakam   sannisinnanam  sannipatitanam  ayamantarakatha
udapadi itipi brahmanasaccani itipi brahmanasaccaniti.
     {185.2}    Cattarimani   paribbajaka   brahmanasaccani   maya
sayam  abhinna  sacchikatva  paveditani  katamani  cattari  idha  paribbajaka
brahmano   evamaha   sabbe   pana  avajjhati  iti  vadam  brahmano
saccam  aha  no  musa  so  tena  na  samanoti  mannati  na  brahmanoti
mannati   na   seyyohamasmiti   mannati   na   sadisohamasmiti   mannati   na
hinohamasmiti    mannati    apica    yadeva    tattha    saccam   tadabhinnaya
pananamyeva anudayaya 3- anukampaya patipanno hoti.
     {185.3}    Puna    caparam   paribbajaka   brahmano   evamaha
@Footnote: 1 Yu. antabharo. 2 Ma. Yu. varadharo. 3 Ma. Yu. anuddayaya.
Sabbe   kama   anicca  dukkha  viparinamadhammati  idam  vadam  brahmano
saccam  aha  no  musa  so  tena  na  samanoti  mannati  na  brahmanoti
mannati   na   seyyohamasmiti   mannati   na   sadisohamasmiti   mannati   na
hinohamasmiti   mannati  apica  yadeva  tattha  saccam  tadabhinnaya  kamanamyeva
nibbidaya viragaya nirodhaya patipanno hoti.
     {185.4}   Puna  caparam  paribbajaka  brahmano  evamaha  sabbe
bhava   anicca   dukkha   viparinamadhammati   iti  vadam  brahmano  saccam
aha   no   musa   so   tena   na  samanoti  mannati  na  brahmanoti
mannati   na   seyyohamasmiti   mannati   na   sadisohamasmiti   mannati   na
hinohamasmiti    mannati    apica    yadeva    tattha    saccam   tadabhinnaya
bhavanam yeva nibbidaya viragaya nirodhaya patipanno hoti.
     {185.5}   Puna   caparam  paribbajaka  brahmano  evamaha  naham
kvacini  1-  kassaci  kincanatasmim  na ca mama kvacini 1- katthaci kincinatthiti 2-
iti  vadam  brahmano  saccam  aha  no  musa  so tena na samanoti mannati
na   brahmanoti   mannati   na  seyyohamasmiti  mannati  na  sadisohamasmiti
mannati   na   hinohamasmiti  mannati  apica  yadeva  tattha  saccam  tadabhinnaya
akincannamyeva   patipadam   patipanno   hoti  .  imani  kho  paribbajaka
cattari brahmanasaccani maya sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kvacani. 2 Ma. kincanatatthiti. Yu. kincanam natthiti.
     [186]   Athakho   annataro   bhikkhu   yena   bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   so   bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  kena  nu  kho  bhante
loko   niyati   kena   loko   parikassati   kassa   ca  uppannassa  vasam
gacchatiti.
     {186.1}  Sadhu  sadhu  bhikkhu  bhaddako  kho te bhikkhu ummango 1-
bhaddakam   patibhanam   kalyani   paripuccha   evam   hi   tvam  bhikkhu  pucchasi
kena   nu   kho   bhante   loko  niyati  kena  loko  parikassati  kassa
ca   uppannassa   vasam   gacchatiti   .   evam   bhante  .  cittena  kho
bhikkhu   loko   niyati   cittena   parikassati   cittassa   uppannassa  vasam
gacchatiti  .  sadhu  bhanteti  kho  so  bhikkhu  bhagavato  bhasitam abhinanditva
anumoditva    bhagavantam   uttarim   panham   apucchi   bahussuto   dhammadharo
bahussuto   dhammadharoti   bhante   vuccati   kittavata   nu   kho  bhante
bahussuto dhammadharo hotiti.
     {186.2}  Sadhu  sadhu  bhikkhu bhaddako kho te bhikkhu ummango bhaddakam
patibhanam   kalyani   paripuccha   evam   hi  tvam  bhikkhu  pucchasi  bahussuto
dhammadharo  bahussuto  dhammadharoti  bhante  vuccati  kittavata  nu kho bhante
bahussuto  dhammadharo  hotiti  .  evam  bhante. Bahu kho bhikkhu maya dhamma
desita   suttam   geyyam   veyyakaranam  gatha  udanam  itivuttakam  jatakam
abbhutadhammam   vedallam   catuppadaya   cepi   bhikkhu   gathaya  atthamannaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. ummaggo. ito param idisameva.
Dhammamannaya     dhammanudhammapatipanno    hoti    bahussuto    dhammadharoti
alam   vacanayati   .   sadhu  bhanteti  kho  so  bhikkhu  bhagavato  bhasitam
abhinanditva    anumoditva   bhagavantam   uttarim   panham   apucchi   sutava
nibbedhikapanno   sutava   nibbedhikapannoti   bhante   vuccati   kittavata
nu kho bhante sutava nibbedhikapanno hotiti.
     {186.3}  Sadhu  sadhu  bhikkhu bhaddako kho te bhikkhu ummango bhaddakam
patibhanam   kalyani   paripuccha   evam   hi   tvam   bhikkhu  pucchasi  sutava
nibbedhikapanno   sutava   nibbedhikapannoti   bhante   vuccati   kittavata
nu  kho  bhante  sutava  nibbedhikapanno  hotiti  .  evam  bhante . Idha
bhikkhu   bhikkhuno  idam  dukkhanti  sutam  hoti  pannaya  cassa  attham  ativijjha
passati   ayam   dukkhasamudayoti   sutam  hoti  pannaya  cassa  attham  ativijjha
passati   ayam   dukkhanirodhoti   sutam  hoti  pannaya  cassa  attham  ativijjha
passati    ayam    dukkhanirodhagamini    patipadati    sutam   hoti   pannaya
cassa   attham   ativijjha  passati  evam  kho  bhikkhu  sutava  nibbedhikapanno
hotiti  .  sadhu  bhanteti  kho  so  bhikkhu  bhagavato  bhasitam  abhinanditva
anumoditva    bhagavantam   uttarim   panham   apucchi   pandito   mahapanno
pandito   mahapannoti   bhante   vuccati   kittavata   nu   kho  bhante
pandito mahapanno hotiti.
     {186.4}  Sadhu  sadhu  bhikkhu  bhaddako  kho  te  bhikkhu  ummango
bhaddakam     patibhanam     kalyani     paripuccha     evam     hi    tvam
bhikkhu        pucchasi        pandito        mahapanno       pandito
Mahapannoti   bhante   vuccati   kittavata   nu   kho   bhante  pandito
mahapanno    hotiti   .   evam   bhante   .   idha   bhikkhu   pandito
mahapanno     nevattabyabadhaya     ceteti     na    parabyabadhaya
ceteti    na   ubhayabyabadhaya   ceteti   attahitam   parahitam   ubhayahitam
sabbalokahitameva   cintayamano   cinteti   evam   kho   bhikkhu   pandito
mahapanno hotiti.
     [187] Ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape.
Athakho    vassakaro    brahmano    magadhamahamatto    yena    bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho
vassakaro   brahmano   magadhamahamatto   bhagavantam  etadavoca  janeyya
nu   kho  bho  gotama  asappuriso  asappurisam  asappuriso  ayam  bhavanti .
Atthanam   kho   etam   brahmana   anavakaso  yam  asappuriso  asappurisam
janeyya   asappuriso   ayam   bhavanti   .   janeyya  pana  bho  gotama
asappuriso   sappurisam  sappuriso  ayam  bhavanti  .  etampi  kho  brahmana
atthanam   anavakaso   yam   asappuriso   sappurisam   janeyya   sappuriso
ayam   bhavanti   .   janeyya   nu  kho  bho  gotama  sappuriso  sappurisam
sappuriso   ayam   bhavanti   .   thanam   kho  etam  brahmana  vijjati  yam
sappuriso   sappurisam   janeyya   sappuriso   ayam   bhavanti  .  janeyya
pana   bho   gotama   sappuriso   asappurisam   asappuriso  ayam  bhavanti .
Etampi    kho   brahmana   thanam   vijjati   yam   sappuriso   asappurisam
janeyya asappuriso ayam bhavanti.
     {187.1}  Acchariyam  bho  gotama abbhutam bho gotama yava subhasitancidam
bhota  gotamena  atthanam  kho  etam  brahmana  anavakaso yam asappuriso
asappurisam  janeyya  asappuriso  ayam  bhavanti  .  etampi  kho  brahmana
atthanam   anavakaso   yam  asappuriso  sappurisam  janeyya  sappuriso  ayam
bhavanti  thanam  kho  etam  brahmana  vijjati  yam sappuriso sappurisam janeyya
sappuriso  ayam  bhavanti  etampi  kho  brahmana  thanam  vijjati yam sappuriso
asappurisam janeyya asappuriso ayam bhavanti.
     {187.2}   Ekamidam  bho  gotama  samayam  todeyyassa  brahmanassa
parisati  paruparambham  vattenti  balo  ayam  raja  eleyyo  yo samane
ramaputte  abhippasanno  samane  ca  pana ramaputte evarupam paramanipaccakaram
karoti    yadidam   abhivadanam   paccutthanam   anjalikammam   samicikammam   1-
imepi   ranno   eleyyassa   pariharaka   bala   yamako  moggamllo
uggo   navinaki   2-  gandhabbo  aggivesso  ye  samane  ramaputte
abhippasanna   samane   ca   pana   ramaputte   evarupam   paramanipaccakaram
karonti    yadidam    abhivadanam    paccutthanam   anjalikammam   samicikammanti
tyassudam   todeyyo   brahmano  imina  nayena  neti  tam  kim  mannanti
bhonto  pandito  raja  eleyyo  karaniyadhikaraniyesu  vacaniyadhivacaniyesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. samicikammanti. 2 Ma. Yu. navindaki.
Vacaniyesu    alamatthadasatarehi    alamatthadasataroti   evam   bho   pandito
raja   eleyyo  karaniyadhikaraniyesu  vacaniyadhivacaniyesu  alamatthadasatarehi
alamatthadasataroti   yasma   [1]-   kho  bho  samano  ramaputto  ranna
eleyyena   panditena   panditataro  karaniyadhikaraniyesu  vacaniyadhivacaniyesu
alamatthadasatarena alamatthadasataro
     {187.3}  tasma  raja  eleyyo samane ramaputte abhippasanno
samane  ca  pana  ramaputte  evarupam  paramanipaccakaram karoti yadidam abhivadanam
paccutthanam   anjalikammam   samicikammam   tam  kim  mannanti  bhonto  pandita
ranno   eleyyassa   pariharaka   yamako  moggallo  uggo  navinaki
gandhabbo      aggivesso      karaniyadhikaraniyesu     vacaniyadhivacaniyesu
alamatthadasatarehi    alamatthadasataroti    evam    bho    pandita   ranno
eleyyassa    pariharaka    yamako    moggallo    uggo   navinaki
gandhabbo      aggivesso      karaniyadhikaraniyesu     vacaniyadhivacaniyesu
alamatthadasataroti    yasma    kho    bho   samano   ramaputto   ranno
eleyyassa    pariharakehi    panditehi   panditataro   karaniyadhikaraniyesu
vacaniyadhivacaniyesu      alamatthadasatarehi      alamatthadasataro      tasma
ranno    eleyyassa    pariharaka   samane   ramaputte   abhippasanna
samane   ca   pana   ramaputte   evarupam  paramanipaccakaram  karonti  yadidam
abhivadanam      paccutthanam     anjalikammam     samicikammanti     acchariyam
bho    gotama    abbhutam    bho   gotama   yava   subhasitancidam   bhota
@Footnote: 1 Ma. ca.
Gotamena   atthanam   kho   etam   brahmana  anavakaso  yam  asappuriso
asappurisam janeyya asappuriso ayam bhavanti.
     {187.4}   Etampi   kho   brahmana   atthanam   anavakaso  yam
sappuriso   sappurisam   janeyya  sappuriso  ayam  bhavanti  thanam  kho  etam
brahmana   vijjati   yam   sappuriso   sappurisam   janeyya  sappuriso  ayam
bhavanti   etam   kho   brahmana   thanam  vijjati  yam  sappuriso  asappurisam
janeyya   asappuriso   ayam   bhavanti   .  handacadani  mayam  bho  gotama
gacchama   bahukicca   mayam   bahukaraniyati   .   yassadani  tvam  brahmana
kalam   mannasiti   .   athakho   vassakaro   brahmano   magadhamahamatto
bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana pakkamiti.
     [188]  Ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati gijjhakute pabbate.
Athakho   upako   mandikaputto  yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam     abhivadetva    ekamantam    nisidi    ekamantam    nisinno
kho   upako   mandikaputto   bhagavantam   etadavoca   aham   hi   bhante
evamvadi    evamditthi    yokoci    paruparambham    vatteti   paruparambham
vattento   sabbo   1-  so  na  uppadeti  anuppadento  garayho
hoti upavajjoti.
     {188.1}  Paruparambham  ce  upaka  vatteti  paruparambham  vattento
na     uppadeti     anuppadento    garayho    hoti    upavajjo
tvam   kho   upaka   paruparambham   vattesi   paruparambham   vattento   na
uppadesi    anuppadento   garayhosi   upavajjoti   .   seyyathapi
@Footnote: 1 Yu. sabbaso.
Bhante   ummujjamanakamyeva   mahata   pasena   bandheyya  evameva  kho
aham bhante ummujjamanakoyeva bhagavata mahata vadapasena baddhoti.
     {188.2}  Idam  akusalanti  kho  upaka maya pannattam tattha aparimana
pada    aparimana    byanjana   aparimana   tathagatassa   dhammadesana
itipidam   akusalanti   1-  tam  kho  panidam  akusalam  pahatabbanti  kho  upaka
maya    pannattam    tattha    aparimana   pada   aparimana   byanjana
aparimana    tathagatassa    dhammadesana   itipidam   akusalam   pahatabbanti
idam   kusalanti   kho   upaka   maya   pannattam   tattha  aparimana  pada
aparimana     byanjana     aparimana     tathagatassa     dhammadesana
itipidam   kusalanti   2-   tam  kho  panidam  kusalam  bhavetabbanti  kho  upaka
maya    pannattam    tattha    aparimana   pada   aparimana   byanjana
aparimana tathagatassa dhammadesana itipidam kusalam bhavetabbanti.
     {188.3}    Athakho    upako   mandikaputto   bhagavato   bhasitam
abhinanditva    anumoditva    utthayasana    bhagavantam    abhivadetva
padakkhinam   katva   yena   raja   magadho   ajatasattu   vedehiputto
tenupasankami    upasankamitva    yavatako    ahosi    bhagavata    saddhim
kathasallapo     tam     sabbam     ranno    magadhassa    ajatasattussa
vedehiputtassa  arocesi  .  evam  vutte  raja  magadho  ajatasattu
vedehiputto    kupito    anattamano   upakam   mandikaputtam   etadavoca
yavadhamsivatayam       lonakarakadarako      yavamukharo      yavapagabbho
@Footnote: 1-2 Yu. itisaddo natthi.
Yatra   hi  nama  tam  bhagavantam  arahantam  sammasambuddham  apasadetabbam  1-
mannissati apehi tvam upaka vinassa ma tam 2- addasanti.
     [189]  Cattarome  bhikkhave  sacchikaraniya  dhamma katame cattaro
atthi   bhikkhave   dhamma   kayena   sacchikaraniya  atthi  bhikkhave  dhamma
satiya   sacchikaraniya   atthi   bhikkhave   dhamma   cakkhuna   sacchikaraniya
atthi   bhikkhave   dhamma   pannaya   sacchikaraniya   katame   ca  bhikkhave
dhamma   kayena   sacchikaraniya   attha   mokkha  3-  bhikkhave  kayena
sacchikaraniya    katame    ca    bhikkhave   dhamma   satiya   sacchikaraniya
pubbenivaso    bhikkhave   satiya   sacchikaraniyo   katame   ca   bhikkhave
dhamma   cakkhuna   sacchikaraniya   sattanam   cutupapato  bhikkhave  cakkhuna
sacchikaraniyo    katame    ca   bhikkhave   dhamma   pannaya   sacchikaraniya
asavanam   khayo   bhikkhave   pannaya   sacchikaraniyo  ime  kho  bhikkhave
cattaro sacchikaraniya dhammati.
     [190]   Ekam   samayam   bhagava   savatthiyam   viharati  pubbarame
migaramatupasade  .  tena kho pana samayena bhagava tadahuposathe bhikkhusangha-
parivuto  nisinno  hoti  .  athakho  bhagava  tunhibhutam  tunhibhutam  bhikkhusangham
anuviloketva    bhikkhu    amantesi    appalapayam   bhikkhave   parisa
nippalapayam   bhikkhave   parisa   suddha   sare   patitthita   tatharupo
@Footnote: 1 Ma. Yu. asadetabbam. 2 Yu. tvam. 3 Ma. Yu. vimokkha.
Ayam    bhikkhave   bhikkhusangho   tatharupayam   bhikkhave   parisa   yatharupa
parisa  dullabha  dassanayapi  lokasmim  tatharupo  ayam  bhikkhave  bhikkhusangho
tatharupayam   bhikkhave  parisa  yatharupa  parisa  ahuneyya  pahuneyya
dakkhineyya   anjalikaraniya   anuttaram   punnakkhettam   lokassa  tatharupo
ayam   bhikkhave   bhikkhusangho   tatharupayam   bhikkhave   parisa   yatharupaya
parisaya   appampi   dinnam   bahum   hoti   bahum   dinnam  bahutaram  tatharupo
ayam   bhikkhave   bhikkhusangho   tatharupayam  bhikkhave  parisa  yatharupam  parisam
alam   yojanaganananipi   dassanaya   gantum  api  putamsenapi  1-  tatharupo
ayam   bhikkhave   bhikkhusangho   santi   bhikkhave   bhikkhu  imasmim  bhikkhusanghe
devappatta    viharanti    santi   bhikkhave   bhikkhu   imasmim   bhikkhusanghe
brahmappatta    viharanti   santi   bhikkhave   bhikkhu   imasmim   bhikkhusanghe
anenjappatta   viharanti   santi   bhikkhave   bhikkhu   imasmim  bhikkhusanghe
ariyappatta viharanti.
     {190.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  devappatto  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   vivicceva   kamehi   .pe.   pathamam   jhanam   upasampajja  viharati
vitakkavicaranam    vupasama    .pe.   dutiyam   jhanam   upasampajja   viharati
pitiya   ca   viraga   .pe.   tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati  sukhassa
ca   pahana   dukkhassa   ca   pahana  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja
viharati evam kho bhikkhave bhikkhu devappatto hoti.
     {190.2}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   brahmappatto   hoti  idha
bhikkhave   bhikkhu   mettasahagatena   cetasa  ekam  disam  pharitva  viharati
@Footnote: 1 Ma. patosenapi.
Tatha   dutiyam   tatha   tatiyam  tatha  catuttham  iti  uddhamadho  tiriyam  sabbadhi
sabbattataya    sabbavantam   lokam   mettasahagatena   cetasa   vipulena
mahaggatena    appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva   viharati
karunasahagatena  cetasa ... Muditasahagatena cetasa ... Upekkhasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam  tatha
catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam
upekkhasahagatena   cetasa   vipulena  mahaggatena  appamanena  averena
abyapajjhena   pharitva  viharati  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  brahmappatto
hoti.
     {190.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu anenjappatto hoti idha bhikkhave
bhikkhu    sabbaso    rupasannanam    samatikkama   patighasannanam   atthangama
nanattasannanam   amanasikara   ananto   akasoti   akasanancayatanam
upasampajja   viharati   sabbaso   akasanancayatanam   samatikkamma   anantam
vinnananti      vinnanancayatanam     upasampajja     viharati     sabbaso
vinnanancayatanam     samatikkamma     natthi     kinciti    akincannayatanam
upasampajja      viharati     sabbaso     akincannayatanam     samatikkamma
nevasannanasannayatanam   upasampajja   viharati   evam  kho  bhikkhave  bhikkhu
anenjappatto hoti.
     {190.4}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  ariyappatto  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   idam   dukkhanti   yathabhutam  pajanati  .pe.  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati evam kho bhikkhave bhikkhu ariyappatto hotiti.
                  Yodhajivavaggo catuttho.
                         [1]-
                   ----------------
                     Mahavaggo pancamo
     [191]    Sotanugatanam   bhikkhave   dhammanam   vacasa   paricitanam
manasanupekkhitanam  ditthiya  suppatividdhanam  cattaro  anisamsa  patikankha
katame   cattaro  idha  bhikkhave  bhikkhu  dhammam  pariyapunati  suttam  geyyam
veyyakaranam   gatham   udanam   itivuttakam   jatakam   abbhutadhammam   vedallam
tassa  te  dhamma  sotanugata  honti  vacasa  paricita  manasanupekkhita
ditthiya    suppatividdha    so   mutthassati   kalam   kurumano   annataram
devanikayam     upapajjati    tassa    tattha    sukhino    dhammapadapilapanti
dandho   bhikkhave   satuppado   atha   so   sato  khippamyeva  visesagami
hoti  sotanugatanam  bhikkhave  dhammanam  vacasa  paricitanam manasanupekkhitanam
ditthiya suppatividdhanam ayam pathamo anisamso patikankho.
     {191.1}   Puna   caparam  bhikkhave  bhikkhu  dhammam  pariyapunati  suttam
geyyam  veyyakaranam  gatham  udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam
tassa  te  dhamma  sotanugata  honti  vacasa  paricita  manasanupekkhita
ditthiya    suppatividdha    so   mutthassati   kalam   kurumano   annataram
devanikayam   upapajjati  tassa  tattha  naheva  kho  sukhino  dhammapadapilapanti
@Footnote: 1 Ma.                 tassuddanam
@        yodha patibhogasutam         abhayam samansaccena pancamam
@        ummaggavassakaro         upako sacchikiriya ca uposathoti.
Apica   kho  iddhima  cetovasippatto  devaparisaya  dhammam  deseti  tassa
evam   hoti   ayam   va   so  dhammavinayo  yatthaham  pubbe  brahmacariyam
acarinti   dandho   bhikkhave   satuppado   atha   so   sato   khippamyeva
visesagami   hoti   seyyathapi   bhikkhave   puriso   kusalo  bherisaddassa
so    addhanamaggapatipanno   bherisaddam   suneyya   tassa   naheva   kho
assa  kankha  va  vimati  va  bherisaddo  nu  kho  na nu kho bherisaddoti
athakho   bherisaddotveva  nittham  gaccheyya  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu
dhammam   pariyapunati   .pe.   khippamyeva  visesagami  hoti  sotanugatanam
bhikkhave    dhammanam    vacasa    paricitanam   manasanupekkhitanam   ditthiya
suppatividdhanam ayam dutiyo anisamso patikankho.
     {191.2}   Puna   caparam  bhikkhave  bhikkhu  dhammam  pariyapunati  suttam
geyyam    veyyakaranam   gatham   udanam   itivuttakam   jatakam   abbhutadhammam
vedallam   tassa   te   dhamma   sotanugata   honti   vacasa  paricita
manasanupekkhita    ditthiya    suppatividdha    so    mutthassati    kalam
kurumano   annataram   devanikayam   upapajjati   tassa   tattha  naheva  kho
sukhino    dhammapadapilapanti    napi    bhikkhu    iddhima   cetovasippatto
devaparisaya  dhammam  deseti  apica kho devaputto devaparisaya dhammam deseti
tassa  evam  hoti  ayam  va  so  dhammavinayo  yatthaham  pubbe brahmacariyam
acarinti  dandho  bhikkhave  satuppado  atha  so  sato khippamyeva visesagami
hoti  seyyathapi  bhikkhave  puriso  kusalo  sankhasaddassa  so addhanamagga-
patipanno   sankhasaddam   suneyya   tassa  naheva  kho  assa  kankha  va
Vimati   va   sankhasaddo   nu   kho   na   nu  kho  sankhasaddoti  athakho
sankhasaddotveva   nittham   gaccheyya  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  dhammam
pariyapunati    .pe.    khippamyeva    visesagami   hoti   sotanugatanam
bhikkhave    dhammanam    vacasa    paricitanam   manasanupekkhitanam   ditthiya
suppatividdhanam ayam tatiyo anisamso patikankho.
     {191.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu dhammam pariyapunati suttam geyyam
veyyakaranam   gatham  udanam  itivuttakam  jatakam  abbhutadhammam  vedallam  tassa
te  dhamma  sotanugata  honti  vacasa  paricita manasanupekkhita ditthiya
suppatividdha  so  mutthassati  kalam  kurumano  annataram devanikayam upapajjati
tassa   tattha   naheva  kho  sukhino  dhammapadapilapanti  napi  bhikkhu  iddhima
cetovasippatto  devaparisaya  dhammam  deseti  napi  devaputto devaparisaya
dhammam   deseti  apica  kho  opapatiko  opapatikam  sareti  sarasi  tvam
marisa  yattha  mayam  pubbe  brahmacariyam  acarimhati  so  evamaha  sarami
marisa  sarami  marisati  dandho bhikkhave satuppado atha so sato khippamyeva
visesagami  hoti  seyyathapi  bhikkhave  dve sahayaka sahapamsukilaka 1- te
kadaci  karahaci  katthaci  2-  annamannam  samagaccheyyum  tamenam 3- sahayako
sahayakam  evam  vadeyya  idampi  samma sarasiti so evam vadeyya sarami samma
sarami  sammati  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  dhammam  pariyapunati .pe.
@Footnote: 1 Ma. sahampasukilika. yu ... kilita. 2 Ma. Yu. ayam patho natthi. 3 Ma. anno pana.
Khippamyeva   visesagami   hoti   sotanugatanam   bhikkhave  dhammanam  vacasa
paricitanam    manasanupekkhitanam   ditthiya   suppatividdhanam   ayam   catuttho
anisamso  patikankho  .  sotanugatanam  bhikkhave  dhammanam vacasa paricitanam
manasanupekkhitanam   ditthiya   suppatividdhanam   ime   cattaro  anisamsa
patikankhati.
     [192]  Cattarimani  bhikkhave  thanani  catuhi  thanehi veditabbani
katamani   cattari   samvasena   bhikkhave   silam   veditabbam   tanca   kho
dighena   addhuna   na   ittaram  manasikarota  no  amanasikara  pannavata
no   duppannena   samvoharena   bhikkhave   soceyyam   veditabbam   tanca
kho   dighena   addhuna   na   ittaram   manasikarota   no   amanasikara
pannavata   no   duppannena   apadasu   bhikkhave   thamo   veditabbo
so  ca  kho  dighena  addhuna  na  ittaram  manasikarota  no  amanasikara
pannavata   no   duppannena   sakacchaya   bhikkhave   panna  veditabba
sa  ca  kho  dighena  addhuna  na  ittaram  manasikarota  no  amanasikara
pannavata no duppannena.
     {192.1}   Samvasena  bhikkhave  silam  veditabbam  tanca  kho  dighena
addhuna   na   ittaram   manasikarota   no   amanasikara  pannavata  no
duppannenati   iti   kho   panetam   vuttam   kincetam  paticca  vuttam  idha
bhikkhave   puggalo   puggalena  saddhim  samvasamano  evam  janati  digharattam
kho   ayamayasma   khandakari   chiddakari   sabalakari   kammasakari   na
satatakari    1-    na    satatavutti    silesu    dussilo   ayamayasma
@Footnote: 1 Ma. Yu. na santatakari na santatavutti. ito param idisameva.
Nayamayasma   silavati   idha   pana   bhikkhave  puggalo  puggalena  saddhim
samvasamano   evam   janati   digharattam   kho   ayamayasma   akhandakari
acchiddakari  asabalakari  akammasakari  satatakari  satatavutti  silesu silava
ayamayasma   nayamayasma  dussiloti  samvasena  bhikkhave  silam  veditabbam
tanca   kho   dighena  addhuna  na  ittaram  manasikarota  no  amanasikara
pannavata   no   duppannenati   iti   yantam   vuttam   idametam   paticca
vuttam.
     {192.2}   Samvoharena  bhikkhave  soceyyam  veditabbam  tanca  kho
dighena   addhuna   na   ittaram  manasikarota  no  amanasikara  pannavata
no   duppannenati   iti   kho   panetam   vuttam  kincetam  paticca  vuttam
idha   bhikkhave   puggalo   puggalena  saddhim  samvoharamano  evam  janati
annatha   kho   ayamayasma   ekena   eko  voharati  annatha  dvihi
annatha     tihi     annatha    sambahulehi    vokkamati    ayamayasma
purimavohara      pacchimavoharam      aparisuddhavoharo     ayamayasma
nayamayasma parisuddhavoharoti
     {192.3}  idha  pana  bhikkhave  puggalo puggalena saddhim samvoharamano
evam  janati  yatha  1-  kho  ayamayasma  ekena eko voharati tatha
dvihi    tatha    tihi    tatha    sambahulehi   nayamayasma   vokkamati
purimavohara      pacchimavoharam      parisuddhavoharo      ayamayasma
nayamayasma    aparisuddhavoharoti    samvoharena   bhikkhave   soceyyam
veditabbam    tanca   kho   dighena   addhuna   na   ittaram   manasikarota
no    amanasikara    pannavata    no    duppannenati    iti   yantam
@Footnote: 1 Ma. Yu. yatheva.
Vuttam idametam paticca vuttam.
     {192.4}  Apadasu  bhikkhave  thamo  veditabbo so ca kho dighena
addhuna   na   ittaram   manasikarota   no   amanasikara  pannavata  no
duppannenati  iti  kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam idha bhikkhave
ekacco  natibyasanena  va  phuttho  samano  bhogabyasanena  va  phuttho
samano  rogabyasanena  va  phuttho  samano  na iti patisancikkhati tathabhuto
kho    ayam    lokasannivaso   tathabhuto   attabhavapatilabho   yathabhute
lokasannivase   yathabhute   attabhavapatilabhe   attha   lokadhamma  lokam
anuparivattanti   loko   ca   attha   lokadhamme  anuparivattati  labho  ca
alabho  ca  yaso  ca  ayaso  ca  ninda  ca  pasamsa ca sukhanca dukkhancati
so   natibyasanena   va   phuttho   samano  bhogabyasanena  va  phuttho
samano   rogabyasanena   va  phuttho  samano  socati  kilamati  paridevati
urattali kandati sammoham apajjati
     {192.5}  idha  pana  bhikkhave  ekacco  natibyasanena  va phuttho
samano   bhogabyasanena  va  phuttho  samano  rogabyasanena  va  phuttho
samano  iti  patisancikkhati  tathabhuto  kho  ayam  lokasannivaso  tathabhuto
attabhavapatilabho   yathabhute  lokasannivase  yathabhute  attabhavapatilabhe
attha   lokadhamma   lokam   anuparivattanti   loko  ca  attha  lokadhamme
anuparivattati  labho  ca  alabho  ca  yaso ca ayaso ca ninda ca pasamsa ca
sukhanca  dukkhancati  so  natibyasanena  va  phuttho  samano bhogabyasanena
Va  phuttho  samano  rogabyasanena  va  phuttho  samano  na  socati  na
kilamati   na   paridevati   na   urattali   kandati  na  sammoham  apajjati
apadasu   bhikkhave   thamo   veditabbo  so  ca  kho  dighena  addhuna
na   ittaram  manasikarota  no  amanasikara  pannavata  no  duppannenati
iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
     {192.6}   Sakacchaya  bhikkhave  panna  veditabba  sa  ca  kho
dighena   addhuna   na   ittaram  manasikarota  no  amanasikara  pannavata
no   duppannenati  iti  kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam  idha
bhikkhave  puggalo  puggalena  saddhim  sakacchayamano  evam  janati  yatha
kho   imassa   ayasmato   ummango   yatha   ca  abhiniharo  yatha  ca
panhasamudacaro    duppanno    ayamayasma    nayamayasma    pannava
tam  kissa  hetu  tatha  hi  ayamayasma  na  ceva gambhiram atthapadam udaharati
santam   panitam   atakkavacaram   nipunam   panditavedaniyam   yanca   ayamayasma
dhammam  bhasati  tassa  ca  na  patibalo  sankhittena  va vittharena va attham
acikkhitum   desetum   pannapetum   patthapetum  vivaritum  vibhajitum  uttanikatum
duppanno ayamayasma nayamayasma pannavati
     {192.7}  seyyathapi  bhikkhave  cakkhuma  puriso  udakarahadassa tire
thito   passeyya  parittam  maccham  ummujjamanam  tassa  evamassa  yatha  kho
imassa  macchassa  ummango  yatha  ca umighato yatha ca vegayitattam paritto
Ayam   maccho   nayam  maccho  mahantoti  evameva  kho  bhikkhave  puggalo
puggalena   saddhim   sakacchayamano   evam   janati  yatha  kho  imassa
ayasmato   ummango   .pe.   duppanno   ayamayasma   nayamayasma
pannavati
     {192.8}  idha  pana bhikkhave puggalo puggalena saddhim sakacchayamano
evam  janati  yatha  kho  imassa  ayasmato ummango yatha ca abhiniharo
yatha    ca    panhasamudacaro    pannava   ayamayasma   nayamayasma
duppanno   tam  kissa  hetu  tatha  hi  ayamayasma  gambhiranceva  atthapadam
udaharati    santam    panitam   atakkavacaram   nipunam   panditavedaniyam   yanca
ayamayasma  dhammam  bhasati  tassa  ca patibalo sankhittena va vittharena va
attham  acikkhitum  desetum  pannapetum  patthapetum  vivaritum vibhajitum uttanikatum
pannava ayamayasma nayamayasma duppannoti
     {192.9}  seyyathapi  bhikkhave  cakkhuma  puriso  udakarahadassa tire
thito   passeyya  mahantam  maccham  ummujjamanam  tassa  evamassa  yatha  kho
imassa   macchassa   ummango  yatha  ca  umighato  yatha  ca  vegayitattam
mahanto  ayam  maccho  naya  maccho parittoti evameva kho bhikkhave puggalo
puggalena  saddhim  sakacchayamano  evam janati yatha kho imassa ayasmato
ummango    .pe.   pannava   ayamayasma   nayamayasma   duppannoti
sakacchaya  bhikkhave  panna  veditabba  sa  ca  kho  dighena  addhuna na
ittaram   manasikarota   no   amanasikara   pannavata  no  duppannenati
Iti  yantam  vuttam  idametam  paticca  vuttam  .  imani  kho bhikkhave cattari
thanani imehi catuhi thanehi veditabbaniti.
     [193]    Ekam   samayam   bhagava   vesaliyam   viharati   mahavane
kutagarasalayam   .  athakho  bhaddiyo  licchavi  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   bhaddiyo  licchavi  bhagavantam  etadavoca  sutam  metam  bhante
mayavi   samano   gotamo   avattanimayam  janati  yaya  annatitthiyanam
savake   avattetiti   ye   te   bhante  evamahamsu  mayavi  samano
gotamo    avattanimayam    janati    yaya    annatitthiyanam   savake
avattetiti   kacci   te  bhante  bhagavato  vuttavadino  na  ca  bhagavantam
abhutena   abbhacikkhanti   dhammassa   canudhammam  byakaronti  na  ca  koci
sahadhammiko   vadanupato   garayham   thanam  agacchati  anabbhakkhatukama
hi mayam bhante bhagavantanti.
     {193.1}  Etha  tumhe  bhaddiya  ma anussavena ma paramparaya ma
itikiraya   ma   pitakasampadanena   ma   takkahetu   ma  nayahetu  ma
akaraparivitakkena    ma    ditthinijjhanakkhantiya    ma    bhabbarupataya
ma   samano   no   garuti  yada  tumhe  bhaddiya  attanava  janeyyatha
ime  dhamma  akusala  ime  dhamma  savajja  ime  dhamma vinnugarahita
ime    dhamma   samatta   samadinna   ahitaya   dukkhaya   samvattantiti
atha    tumhe    bhaddiya    pajaheyyatha    tam    kim    mannatha   bhaddiya
lobho       purisassa       ajjhattam      uppajjamano      uppajjati
Hitaya  va  ahitaya  vati  .  ahitaya  bhante  .  luddho panayam bhaddiya
purisapuggalo      lobhena      abhibhuto     pariyadinnacitto     panampi
hanati    adinnampi   adiyati   paradarampi   gacchati   musapi   bhanati   parampi
tathattaya   samadapeti   yamsa   hoti   digharattam   ahitaya  dukkhayati .
Evam bhante.
     {193.2}  Tam  kim  mannatha  bhaddiya doso ... Moho ... Sarambho
purisassa  ajjhattam  uppajjamano  uppajjati  hitaya  va  ahitaya  vati.
Ahitaya   bhante   .  sarambho  panayam  bhaddiya  purisapuggalo  sarambhena
abhibhuto     pariyadinnacitto     panampi    hanati    adinnampi    adiyati
paradarampi   gacchati   musapi   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti  yamsa
hoti  digharattam  ahitaya  dukkhayati  .  evam  bhante  .  tam  kim  mannatha
bhaddiya  ime  dhamma  kusala  va  akusala  vati  .  akusala  bhante.
Savajja   va   anavajja  vati  .  savajja  bhante  .  vinnugarahita
va  vinnupasattha  vati  .  vinnugarahita  bhante  .  samatta  samadinna
ahitaya dukkhaya samvattanti no va katham va ettha hotiti.
     {193.3}  Samatta  bhante  samadinna  ahitaya  dukkhaya samvattanti
evam  no  ettha  hotiti  .  iti  kho bhaddiya yam tam avocumha etha tumhe
bhaddiya    ma    anussavena   ma   paramparaya   ma   itikiraya   ma
pitakasampadanena   ma   takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena
ma   ditthinijjhanakkhantiya   ma   bhabbarupataya   ma  samano  no  garuti
yada  tumhe  bhaddiya  attanava  janeyyatha  ime  dhamma  akusala ime
Dhamma   savajja   ime   dhamma   vinnugarahita  ime  dhamma  samatta
samadinna    ahitaya    dukkhaya    samvattantiti   atha   tumhe   bhaddiya
pajaheyyathati   iti   yantam  vuttam  idametam  paticca  vuttam  etha  tumhe
bhaddiya    ma    anussavena   ma   paramparaya   ma   itikiraya   ma
pitakasampadanena   ma   takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena
ma   ditthinijjhanakkhantiya   ma   bhabbarupataya   ma  samano  no  garuti
yada   tumhe   bhaddiya   attanava   janeyyatha   ime  dhamma  kusala
ime   dhamma   anavajja   ime   dhamma   vinnupasattha   ime  dhamma
samatta   samadinna   hitaya   sukhaya   samvattantiti  atha  tumhe  bhaddiya
upasampajja   vihareyyatha   tam   kim   mannatha   bhaddiya   alobho  purisassa
ajjhattam   uppajjamano   uppajjati   hitaya   va   ahitaya   vati .
Hitaya bhante.
     {193.4}  Aluddho  panayam  bhaddiya  purisapuggalo  lobhena anabhibhuto
apariyadinnacitto   neva   panam  hanati  na  adinnam  adiyati  na  paradaram
gacchati   na  musa  bhanati  parampi  tathattaya  [1]-  samadapeti  yamsa  hoti
digharattam   hitaya  sukhayati  .  evam  bhante  .  tam  kim  mannatha  bhaddiya
adoso  ...  amoho  ...  asarambho  purisassa  ajjhattam uppajjamano
uppajjati hitaya va ahitaya vati. Hitaya bhante.
     {193.5}     Asarambho     panayam     bhaddiya     purisapuggalo
sarambhena      anabhibhuto      apariyadinnacitto      neva      panam
hanati    na    adinnam    adiyati    na   paradaram   gacchati   na   musa
@Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo atthi.
Bhanati    parampi   tathattaya   [1]-   samadapeti   yamsa   hoti   digharattam
hitaya   sukhaya   samvattatiti  .  evam  bhante  .  tam  kim  mannatha  bhaddiya
ime  dhamma  kusala  va  akusala  vati  .  kusala bhante .  savajja
va   anavajja   va   .   anavajja   bhante   .   vinnugarahita  va
vinnupasattha   vati   .   vinnupasattha   bhante  .  samatta  samadinna
hitaya  sukhaya  samvattanti  no  va  katham  va  ettha  hotiti . Samatta
bhante samadinna hitaya sukhaya samvattanti evam no  ettha hotiti.
     {193.6}  Iti  kho  bhaddiya  yam tam avocumha etha tumhe bhaddiya ma
anussavena   ma   paramparaya  ma  itikiraya  ma  pitakasampadanena  ma
takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena  ma ditthinijjhanakkhantiya
ma   bhabbarupataya   ma   samano   no   garuti   yada   tumhe  bhaddiya
attanava   janeyyatha   ime   dhamma  kusala  ime  dhamma  anavajja
ime    dhamma    vinnupasattha    ime   dhamma   samatta   samadinna
hitaya    sukhaya    samvattantiti    atha    tumhe    bhaddiya   upasampajja
vihareyyathati   iti  yantam  vuttam  idametam  paticca  vuttam  ye  kho  te
bhaddiya   loke  santo  sappurisa  te  savakam  evam  samadapenti  ehi
tvam  ambho  purisa  lobham  vineyya  vineyya  2-  viharahi  lobham  vineyya
vineyya  3-  viharanto  na  lobhajam  kammam  karissasi kayena vacaya manasa
dosam  vineyya  vineyya  viharahi  dosam vineyya vineyya viharanto na dosajam
@Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo atthi. 2-3 Ma. Yu. ayam patho natthi. ito param idisameva.
Kammam   karissasi   kayena   vacaya   manasa   moham   vineyya  vineyya
viharahi   moham   vineyya  vineyya  viharanto  na  mohajam  kammam  karissasi
kayena   vacaya   manasa  sarambham  vineyya  vineyya  viharahi  sarambham
vineyya  vineyya  viharanto  na  sarambhajam  kammam  karissasi kayena vacaya
manasati.
     {193.7}   Evam   vutte   bhaddiyo  licchavi  bhagavantam  etadavoca
abhikkantam  bhante  .pe.  upasakam  mam  bhante  bhagava  dharetu ajjatagge
panupetam  saranam  gatanti  .  apinu  taham  bhaddiya  evam  avacam  ehi  me
tvam  bhaddiya  savako  hohi  aham  te  sattha  bhavissamiti  .  no  hetam
bhante  .  evamvadim  kho  mam  bhaddiya  evamakkhayim  eke samanabrahmana
asata   tuccha   musa  abhutena  abbhacikkhanti  mayavi  samano  gotamo
avattanimayam   janati   yaya   annatitthiyanam  savake  avattetiti .
Bhaddika    bhante    avattanimaya   kalyani   bhante   avattanimaya
piya   me   bhante   natisalohita   imaya  avattaniya  avatteyyum
piyanam   me   assa   natisalohitanam   digharattam  hitaya  sukhaya  sabbe
cepi   bhante   khattiya  imaya  avattaniya  avatteyyum  sabbesampissa
khattiyanam   digharattam   hitaya   sukhaya   sabbe  cepi  bhante  brahmana
...  vessa  ...  sudda  imaya avattaniya avatteyyum sabbesampissa
suddanam digharattam hitaya sukhayati.
     {193.8}  Evametam  bhaddiya  evametam  bhaddiya  sabbe cepi bhaddiya
khattiya     avatteyyum     akusaladhammappahanaya     kusaladhammupasampadaya
sabbesampissa       khattiyanam       digharattam       hitaya      sukhaya
Sabbe  cepi  bhaddiya  brahmana  ...  vessa  ... Sudda avatteyyum
akusaladhammappahanaya     kusaladhammupasampadaya     sabbesampissa    suddanam
digharattam   hitaya   sukhaya   sadevako   cepi   bhaddiya  loko  samarako
sabrahmako     sassamanabrahmani    paja    sadevamanussa    avatteyyum
akusaladhammappahanaya   kusaladhammupasampadaya  sadevakassa  lokassa  samarakassa
sabrahmakassa    sassamanabrahmaniya    pajaya    sadevamanussaya   digharattam
hitaya   sukhaya   ime   cepi   bhaddiya  mahasala  imaya  avattaniya
avatteyyum    akusaladhammappahanaya    kusaladhammupasampadaya    imesampissa
mahasalanam   digharattam  hitaya  sukhaya  sace  ceteyyum  ko  pana  vado
manussabhutassati
     [194]  Ekam  samayam  ayasma anando koliyesu viharati sapugam 1-
nama   koliyanam   nigamo   .  athakho  sambahula  sapugiya  koliyaputta
yenayasma    anando    tenupasankamimsu    upasankamitva    ayasmantam
anandam  abhivadetva  ekamantam  nisidimsu  .  ekamantam nisinne kho [2]-
sapugiye koliyaputte ayasma anando etadavoca
     {194.1}    cattarimani    byagghapajja    parisuddhipadhaniyangani
tena     bhagavata    janata    passata    arahata    sammasambuddhena
sammadakkhatani    sattanam    visuddhiya    sokaparidevanam    samatikkamaya
dukkhadomanassanam     atthangamaya     nayassa    adhigamaya    nibbanassa
sacchikiriyaya        katamani       cattari       silaparisuddhipadhaniyangam
@Footnote: 1 Ma. samagam. 2 Ma. Yu. te.
Cittaparisuddhipadhaniyangam ditthiparisuddhipadhaniyangam
vimuttiparisuddhipadhaniyangam.
     {194.2}    Katamanca   byagghapajja   silaparisuddhipadhaniyangam   idha
byagghapajja   bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
ayam  vuccati  byagghapajja  silaparisuddhi  iti  evarupam  silaparisuddhim aparipuram
va  paripuressami  paripuram  va  tattha  tattha  pannaya anuggahessamiti yo
tattha  chando  ca  vayamo  ca  ussaho ca ussolhi ca appativani ca sati
ca sampajannanca idam vuccati byagghapajja silaparisuddhipadhaniyangam.
     {194.3}   Katamanca   byagghapajja   cittaparisuddhipadhaniyangam   idha
byagghapajja   bhikkhu  vivicceva  kamehi  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja
viharati  ayam  vuccati  byagghapajja  cittaparisuddhi iti evarupam cittaparisuddhim
aparipuram  va  paripuressami  paripuram va tattha tattha pannaya anuggahessamiti
yo  tattha  chando  ca  vayamo  ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca
sati ca sampajannanca idam vuccati byagghapajja cittaparisuddhipadhaniyangam.
     {194.4}     Katamanca     byagghapajja    ditthiparisuddhipadhaniyangam
idha   byagghapajja   bhikkhu   idam   dukkhanti   yathabhutam   pajanati  .pe.
Ayam    dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   pajanati   ayam   vuccati
byagghapajja    ditthiparisuddhi    iti   evarupam   ditthiparisuddhim   aparipuram
va   paripuressami   paripuram  va  tattha  tattha  pannaya  anuggahessamiti
yo  tattha  chando  ca  vayamo  ca  ussaho  ca ussolhi ca appativani
ca sati ca sampajannanca idam vuccati byagghapajja ditthiparisuddhipadhaniyangam.
     {194.5}     Katamanca    byagghapajja    vimuttiparisuddhipadhaniyangam
sa  kho  so  byagghapajja  ariyasavako  imina ca silaparisuddhipadhaniyangena
samannagato   imina   ca  cittaparisuddhipadhaniyangena  samannagato  imina
ca   ditthiparisuddhipadhaniyangena   samannagato   rajaniyesu   dhammesu  cittam
virajeti  vimocaniyesu  dhammesu  cittam  vimoceti  so  rajaniyesu  dhammesu
cittam  virajetva  vimocaniyesu  dhammesu  cittam  vimocetva  sammavimuttim
phusati    ayam    vuccati    byagghapajja   vimuttiparisuddhi   iti   evarupam
vimuttiparisuddhim   aparipuram   va   paripuressami  paripuram  va  tattha  tattha
pannaya  anuggahessamiti  yo  tattha  chando  ca  vayamo  ca  ussaho
ca   ussolhi   ca   appativani   ca  sati  ca  sampajannanca  idam  vuccati
byagghapajja   vimuttiparisuddhipadhaniyangam   .   imani   kho   byagghapajja
cattari  parisuddhipadhaniyangani  tena  bhagavata  janata  passata  arahata
sammasambuddhena    sammadakkhatani   sattanam   visuddhiya   sokaparidevanam
samatikkamaya     dukkhadomanassanam    atthangamaya    nayassa    adhigamaya
nibbanassa sacchikiriyayati.
     [195]   Ekam   samayam   bhagava   sakkesu   viharati   kapilavatthusmim
nigrodharame   .   athakho   vappo  sakko  niganthasavako  yenayasma
mahamoggallano       tenupasankami      upasankamitva      ayasmantam
mahamoggallanam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam  nisinnam
kho   vappam   sakkam  niganthasavakam  ayasma  mahamoggallano  etadavoca
Idhassa  vappa  kayena  samvuto  vacaya samvuto manasa samvuto avijjaviraga
vijjuppada   passasi   no   tvam   vappa   tanthanam   yatonidanam   purisam
dukkhavedaniya   asava  assaveyyum  abhisamparayanti  .  passamaham  bhante
tanthanam    idhassa    bhante    pubbe   papakammam   katam   avipakkavipakam
tatonidanam   purisam  dukkhavedaniya  asava  assaveyyum  abhisamparayanti .
Ayameva    kho    panayasmato   mahamoggallanassa   vappena   sakkena
niganthasavakena saddhim katha vippakata hoti.
     {195.1}   Athakho   bhagava   sayanhasamayam   patisallana  vutthito
yenupatthanasala    tenupasankami    upasankamitva    pannatte   asane
nisidi   nisajja   kho   bhagava   ayasmantam   mahamoggallanam  etadavoca
kayanuttha   moggallana   etarahi  kathaya  sannisinna  ka  ca  pana  vo
antara   katha  vippakatati  .  idhaham  bhante  vappam  sakkam  niganthasavakam
etadavocam  idhassa  vappa  kayena  samvuto  vacaya  samvuto  manasa samvuto
avijjaviraga  vijjuppada  passasi  no  tvam  vappa  tanthanam  yatonidanam
purisam   dukkhavedaniya   asava  assaveyyum  abhisamparayanti  evam  vutte
bhante   vappo   sakko  niganthasavako  mam  etadavoca  passamaham  bhante
tanthanam  idhassa  bhante  pubbe  papakammam  katam  avipakkavipakam  tatonidanam
purisam   dukkhavedaniya  asava  assaveyyum  abhisamparayanti  ayam  kho  no
bhante   vappena   sakkena   niganthasavakena  saddhim  katha  vippakata  atha
bhagava anuppattoti.
     {195.2}     Athakho    bhagava    vappam    sakkam    niganthasavakam
Etadavoca  sace  kho  me  tvam  vappa  anunneyyam  ceva  anujaneyyasi
patikkositabbanca   patikkoseyyasi   yassa   ca   me   bhasitassa   attham
na   janeyyasi   mameva   tatthuttarim   patipuccheyyasi  idam  bhante  katham
imassa  ko  atthoti  siya no ettha kathasallapoti. Anunneyyancevaham
bhante    bhagavato    anujanissami    patikkositabbanca    patikkosissami
yassa  caham  bhagavato  bhasitassa  attham  na  janissami bhagavantamyevetthuttarim
patipucchissami  idam  bhante  katham  imassa  ko  atthoti  hotu  no  ettha
kathasallapoti.
     {195.3}  Tam  kim  mannasi  vappa ye kayasamarambhapaccaya uppajjanti
asava  vighataparilaha  kayasamarambha  pativiratassa  evamsa  te  asava
vighataparilaha  na  honti  so  navanca  kammam  na  karoti  purananca kammam
phussa   phussa   byantikaroti   sanditthika  nijjara  akalika  ehipassika
opanayika  paccattam  veditabba  vinnuhi  passasi  no  tvam  vappa  tanthanam
yatonidanam   purisam  dukkhavedaniya  asava  assaveyyum  abhisamparayanti .
No hetam bhante.
     {195.4}  Tam  kim  mannasi  vappa  ye vacisamarambhapaccaya uppajjanti
asava   vighataparilaha  vacisamarambha  pativiratassa  evamsa  te  asava
vighataparilaha   na   honti   so   navanca  kammam  na  karoti  purananca
kammam    phussa    phussa   byantikaroti   sanditthika   nijjara   akalika
ehipassika    opanayika    paccattam    veditabba    vinnuhi    passasi
no   tvam   vappa   tanthanam   yatonidanam   purisam  dukkhavedaniya  asava
Assaveyyum abhisamparayanti. No hetam bhante.
     {195.5}  Tam  kim  mannasi  vappa ye manosamarambhapaccaya uppajjanti
asava  vighataparilaha  manosamarambha  pativiratassa  evamsa  te  asava
vighataparilaha  na  honti  so  navanca  kammam  na  karoti  purananca kammam
phussa   phussa   byantikaroti   sanditthika  nijjara  akalika  ehipassika
opanayika  paccattam  veditabba  vinnuhi  passasi  no  tvam  vappa  tanthanam
yatonidanam   purisam  dukkhavedaniya  asava  assaveyyum  abhisamparayanti .
No hetam bhante.
     {195.6}   Tam  kim  mannasi  vappa  ye  avijjapaccaya  uppajjanti
asava    vighataparilaha   avijjaviraga   vijjuppada   evamsa   te
asava   vighataparilaha   na   honti   so   navanca  kammam  na  karoti
purananca    kammam    phussa   phussa   byantikaroti   sanditthika   nijjara
akalika   ehipassika   opanayika  paccattam  veditabba  vinnuhi  passasi
no   tvam   vappa   tanthanam   yatonidanam   purisam  dukkhavedaniya  asava
assaveyyum abhisamparayanti. No hetam bhante.
     {195.7}   Evam   sammavimuttacittassa   kho   vappa  bhikkhuno  cha
satatavihara   adhigata   honti  so  cakkhuna  rupam  disva  neva  sumano
hoti   na   dummano   upekkhako   viharati   sato   sampajano  sotena
saddam   sutva   ...   ghanena   gandham   ghayitva  ...  jivhaya  rasam
sayitva   ...   kayena   photthabbam   phusitva   ...   manasa  dhammam
vinnaya    neva    sumano   hoti   na   dummano   upekkhako   viharati
suto     sampajano     so    kayapariyantikam    vedanam    vediyamano
Kayapariyantikam    vedanam   vediyamiti   pajanati   jivitapariyantikam   vedanam
vediyamano    jivitapariyantikam   vedanam   vediyamiti   pajanati   kayassa
bheda   uddham   jivitapariyadana   idheva   sabbavedayitani  anabhinanditani
siti   bhavissantiti   pajanati   seyyathapi   vappa   thunam   paticca  chaya
pannayati    atha    puriso   agaccheyya   kuddalapitakam   adaya   so
tam   thunam   mule   chindeyya   mule   chetva   palikhaneyya   palikhanitva
mulani    uddhareyya    antamaso    usiranalimattanipi   so   tam   thunam
khandakhandikam   chindeyya   khandakhandikam   chetva   phaleyya   phaletva
sakalikam   kareyya   sakalikam   karitva   vatatape  visoseyya  vatatape
visosetva   aggina   daheyya   aggina   dahitva  masim  kareyya  masim
karitva mahavate va ophuneyya nadiya va sighasotaya pavaheyya
     {195.8}  evam  hissa  vappa ya thunam paticca chaya sa ucchinnamula
talavatthukata   anabhavamkata   ayatimanuppadadhamma  evameva  kho  vappa
evamsammavimuttacittassa   bhikkhuno   cha  satatavihara  adhigata  honti  so
cakkhuna  rupam  disva  neva  sumano  hoti  na  dummano  upekkhako viharati
sato  sampajano  sotena  saddam  sutva ... Ghanena gandham ghayitva ...
Jivhaya  rasam  sayitva  ...  kayena photthabbam phusitva ... Manasa dhammam
vinnaya  neva  sumano  hoti  na dummano upekkhako viharati sato sampajano
so  kayapariyantikam  vedanam  vediyamano  kayapariyantikam  vedanam  vediyamiti
pajanati   jivitapariyantikam   vedanam   vediyamano   jivitapariyantikam   vedanam
Vediyamiti   pajanati   kayassa   bheda  uddham  jivitapariyadana  idheva
sabbavedayitani anabhinanditani siti bhavissantiti pajanatiti.
     {195.9}   Evam   vutte  vappo  sakko  niganthasavako  bhagavantam
etadavoca   seyyathapi   bhante  puriso  udayatthiko  assapaniyam  poseyya
so   udayanceva   nadhigaccheyya   uttarinca   kilamathassa  vighatassa  bhagi
assa  evameva  kho  aham  bhante udayatthiko bale niganthe payirupasim soham
udayanceva   nadhigacchim   uttarinca   kilamathassa   vighatassa   bhagi  ahosim
esaham   bhante   ajjatagge  yo  me  balesu  niganthesu  pasado  tam
mahavate   va  ophunami  nadiya  va  sighasotaya  pavahemi  abhikkantam
bhante  abhikkantam  bhante  seyyathapi  bhante  nikkujjitam  va  ukkujjeyya
paticchannam   va   vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya  andhakare
va   telappajjotam   dhareyya   cakkhumanto  rupani  dakkhantiti  evamevam
bhagavata    anekapariyayena    dhammo    pakasito    esaham   bhagavantam
saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusamghanca   upasakam   mam   bhante   bhagava
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [196]  Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho  salho  ca  licchavi  abhayo  ca  licchavi  yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva    bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam
nisinno kho salho licchavi bhagavantam etadavoca
     {196.1} santi bhante eke samanabrahmana dvayena oghassa nittharanam
Pannapenti   silavisuddhihetu  ca  tapojigucchahetu  ca  idha  bhante  bhagava
kimahati.
     {196.2}   Silavisuddhim   kho   aham  salha  annataram  samannanganti
vadami  ye  te  salha  samanabrahmana  tapojigucchavada tapojigucchasara
tapojigucchaallina    viharanti    abhabba    te    oghassa   nittharanaya
yepi     te     salha     samanabrahmana     aparisuddhakayasamacara
aparisuddhavacisamacara       aparisuddhamanosamacara       aparisuddhajiva
abhabba    te    nanadassanaya    anuttaraya   sambodhaya   seyyathapi
salha  puriso  nadim  taritukamo  tinham  kutharim  adaya  vanam paviseyya so
tattha  passeyya  mahatim  salalatthim  ujum  navam  akukkuccakajatam  tamenam  mule
chindeyya  mule  chetva  agge  chindeyya  agge  chetva  sakhapalasam
suvisodhitam   visodheyya   sakhapalasam   suvisodhitam   visodhetva   kutharihi
taccheyya   kutharihi   tacchetva   vasihi   taccheyya  vasihi  tacchetva
lekhaniya   likheyya   lekhaniya   likhitva   pasanagulena  dhopeyya  1-
pasanagulena   dhopetva   2-  nadim  patareyya  tam  kim  mannasi  salha
bhabbo  nu  kho  so  puriso  nadim  taritunti . No hetam bhante. Tam kissa
hetu   .   amu   hi   bhante  salalatthi  bahiddha  suparikammakata  anto
avisuddha     tassetam     patikankham    salalatthi    samsidissati    puriso
anayabyasanam apajjissatiti.
     {196.3}   Evameva   kho   salha   ye   te  samanabrahmana
tapojigucchavada           tapojigucchasara          tapojigucchaallina
viharanti    abhabba   te   oghassa   nittharanaya   yepi   te   salha
samanabrahmana       aparisuddhakayasamacara       aparisuddhavacisamacara
@Footnote: 1 Ma. dhoveyya. 2 Ma. dhovetva.
Aparisuddhamanosamacara    aparisuddhajiva   abhabba   te   nanadassanaya
anuttaraya   sambodhaya   ye   ca  kho  te  salha  samanabrahmana  na
tapojigucchavada   na   tapojigucchasara   na   tapojigucchaallina  viharanti
bhabba   te   oghassa   nittharanaya   yepi  te  salha  samanabrahmana
parisuddhakayasamacara      parisuddhavacisamacara     parisuddhamanosamacara
parisuddhajiva    bhabba    te   nanadassanaya   anuttaraya   sambodhaya
seyyathapi   salha   puriso   nadim   taritukamo   tinham  kutharim  adaya
vanam   paviseyya   so   tattha   passeyya   mahatim   salalatthim   ujum  navam
akukkuccakajatam  tamenam  mule  chindeyya  mule  chetva  agge  chindeyya
agge  chetva  sakhapalasam  suvisodhitam  visodheyya  sakhapalasam suvisodhitam
visodhetva   kutharihi   taccheyya  kutharihi  tacchetva  vasihi  taccheyya
vasihi   tacchetva   nikhadanam   adaya   anto   suvisodhitam  visodheyya
anto   suvisodhitam   visodhetva   lekhaniya  likheyya  lekhaniya  likhitva
pasanagulena   dhopeyya  pasanagulena  dhopetva  navam  kareyya  navam
katva  jiyarittam  1-  bandheyya  jiyarittam  2-  bandhitva nadim patareyya
tam kim mannasi salha bhabbo nu kho so puriso nadim taritunti. Evam bhante.
     {196.4} Tam kissa hetu. Amu hi bhante salalatthi bahiddha suparikammakata
anto  suvisuddha  nava  kata  jiyarittam  3-  baddha  tassetam patikankham
nava   na   samsidissati  puriso  sotthina  param  gamissatiti  .  evameva
@Footnote:1-2-3 Ma. Yu. phiyarittam.
Kho  salha  ye  te samanabrahmana na tapojigucchavada na tapojigucchasara
na  tapojigucchaallina  viharanti  bhabba  te  oghassa  nittharanaya yepi te
salha    samanabrahmana    parisuddhakayasamacara    parisuddhavacisamacara
parisuddhamanosamacara    parisuddhajiva    bhabba    te    nanadassanaya
anuttaraya sambodhaya.
     {196.5}  Seyyathapi  salha  yodhajivo  bahuni cepi kandacittakani
janati  athakho  so  tihi  thanehi  rajaraho  hoti  rajabhoggo ranno
angantveva  sankham  gacchati  katamehi  tihi  durepati  1-  ca akkhanavedhi ca
mahato  ca  kayassa  padaleta  seyyathapi salha yodhajivo durepati 1-
evameva   kho   salha   ariyasavako   sammasamadhi  hoti  sammasamadhi
salha    ariyasavako   yankinci   rupam   atitanagatapaccuppannam   ajjhattam
va  bahiddha  va  olarikam  va  sukhumam  va  hinam  va panitam va yam dure
santike   va   sabbam  rupam  netam  mama  nesohamasmi  na  meso  attati
evametam   yathabhutam   sammappannaya   passati   yakaci   vedana   ...
Yakaci   sanna   ...   yekeci   sankhara   ...  yankinci  vinnanam
atitanagatapaccuppannam    ajjhattam    va    bahiddha    va    olarikam
va   sukhumam   va   hinam  va  panitam  va  yam  dure  santike  va  sabbam
vinnanam   netam   mama   nesohamasmi   na   meso   attati   evametam
yathabhutam    sammappannaya    passati    seyyathapi    salha   yodhajivo
akkhanavedhi   evameva   kho   salha   ariyasavako   sammaditthi   hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. durepati.
Sammaditthi   salha   ariyasavako   idam   dukkhanti   yathabhutam   pajanati
.pe.   ayam   dukkhanirodhagamini  patipadati  yathabhutam  pajanati  seyyathapi
salha   yodhajivo   mahato  kayassa  padaleta  evameva  kho  salha
ariyasavako    sammavimutti   hoti   sammavimutti   salha   ariyasavako
mahantam avijjakkhandham padaletiti.
     [197]    Ekam   samayam   bhagava   savatthiyam   viharati   jetavane
anathapindikassa   arame   .   athakho   mallika   devi  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam  nisinna  kho  mallika  devi  bhagavantam  etadavoca  ko  nu kho
bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco  matugamo dubbanno ca 1-
hoti   durupo   supapiko   dassanaya   daliddo   ca   hoti  appassako
appabhogo   appesakkho   ca   ko   pana   bhante  hetu  ko  paccayo
yena   midhekacco   matugamo   dubbanno   ca  hoti  durupo  supapiko
dassanaya   addho   ca   hoti   mahaddhano   mahabhogo   mahesakkho  ca
ko   nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco  matugamo
abhirupo   ca   hoti   dassaniyo   pasadiko   paramaya  vannapokkharataya
samannagato   daliddo   ca   hoti   appassako  appabhogo  appesakkho
ca   ko  pana  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco  matugamo
abhirupo   ca   hoti   dassaniyo   pasadiko   paramaya  vannapokkharataya
samannagato addho ca hoti mahaddhano mahabhogo mahesakkho cati.
@Footnote: 1 Ma. dubbanna ca hoti durupa supapika .... itoparam idisam itthilingam hoti.
     {197.1}   Idha   mallike   ekacco  matugamo  kodhano  hoti
upayasabahulo   appampi   vutto  samano  abhisajjati  kuppati  byapajjati
patitthiyati   kopanca   dosanca   appaccayanca  patukaroti  so  na  data
hoti   samanassa   va   brahmanassa   va   annam   panam   vattham  yanam
malagandhavilepanam   seyyavasathapadipeyyam   issamanako   kho   pana  hoti
paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu     issati     upadussati    issam
bandhati  so  ce  tato  cuto itthattam agacchati so yattha yattha paccajayati
dubbanno   ca   hoti   durupo   supapiko  dassanaya  daliddo  ca  hoti
appassako appabhogo appesakkho ca.
     {197.2}  Idha  pana  mallike  ekacco  matugamo  kodhano hoti
upayasabahulo   appampi   vutto  samano  abhisajjati  kuppati  byapajjati
patitthiyati   kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti   so   data
hoti   samanassa   va   brahmanassa   va   annam   panam   vattham  yanam
malagandhavilepanam   seyyavasathapadipeyyam   anissamanako   kho  pana  hoti
paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu   na   issati   na   upadussati  na
issam   bandhati   so   ce   tato  cuto  itthattam  agacchati  so  yattha
yattha   paccajayati   dubbanno   ca   hoti  durupo  supapiko  dassanaya
addho ca hoti mahaddhano mahabhogo mahesakkho ca.
     {197.3}   Idha   pana  mallike  ekacco  matugamo  akkodhano
hoti     anupayasabahulo    bahumpi    vutto    samano    nabhisajjati
na     kuppati    na    byapajjati    na    patitthiyati    na    kopanca
dosanca     appaccayanca    patukaroti    so    na    data    hoti
Samanassa   va   brahmanassa  va  annam  panam  vattham  yanam  malagandha-
vilepanam    seyyavasathapadipeyyam    issamanako    kho    pana    hoti
paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu         issati        upadussati
issam  bandhati  so  ce  tato  cuto  itthattam  agacchati  so  yattha yattha
paccajayati    abhirupo    ca   hoti   dassaniyo   pasadiko   paramaya
vannapokkharataya    samannagato    daliddo    ca    hoti    appassako
appabhogo appesakkho ca.
     {197.4}  Idha  pana  mallike  ekacco matugamo akkodhano hoti
anupayasabahulo   bahumpi   vutto   samano   nabhisajjati  na  kuppati  na
byapajjati   na  patitthiyati  na  kopanca  dosanca  appaccayanca  patukaroti
so  data  hoti  samanassa  va  brahmanassa  va  annam panam vattham yanam
malagandhavilepanam   seyyavasathapadipeyyam   anissamanako   kho  pana  hoti
paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu   na   issati   na   upadussati  na
issam   bandhati   so   ce   tato  cuto  itthattam  agacchati  so  yattha
yattha   paccajayati   abhirupo   ca  hoti  dassaniyo  pasadiko  paramaya
vannapokkharataya   samannagato   addho   ca  hoti  mahaddhano  mahabhogo
mahesakkho ca.
     {197.5}  Ayam  kho  mallike  hetu  ayam  paccayo yena midhekacco
matugamo    dubbanno    ca    hoti    durupo   supapiko   dassanaya
daliddo   ca   hoti   appassako  appabhogo  appesakkho  ca  ayam  pana
mallike  hetu  ayam  paccayo  yena  midhekacco  matugamo  dubbanno  ca
hoti    durupo   supapiko   dassanaya   addho   ca   hoti   mahaddhano
Mahabhogo   mahesakkho   ca   ayam   kho   mallike  hetu  ayam  paccayo
yena   midhekacco   matugamo  abhirupo  ca  hoti  dassaniyo  pasadiko
paramaya   vannapokkharataya   samannagato   daliddo  ca  hoti  appassako
appabhogo   appesakkho   ca   ayam   pana  mallike  hetu  ayam  paccayo
yena   midhekacco   matugamo  abhirupo  ca  hoti  dassaniyo  pasadiko
paramaya   vannapokkharataya   samannagato   addho   ca   hoti  mahaddhano
mahabhogo mahesakkho cati.
     {197.6}  Evam  vutte  mallika  devi bhagavantam etadavoca sa 1-
nunaham   bhante   annaya  2-  jatiya  kodhana  ahosim  upayasabahula
appampi   vutta   samana   abhisajjim  kuppim  byapajjim  patitthiyim  kopanca
dosanca   appaccayanca   patvakasim   saham   bhante  etarahi  dubbanna
durupa  supapika  dassanaya  sa  3-  nunaham  bhante annaya 4- jatiya
adasim   samanassa   va   brahmanassa   va   annam   panam  vattham  yanam
malagandhavilepanam   seyyavasathapadipeyyam   saham   bhante  etarahi  addha
mahaddhana   mahabhoga   sa  5-  nunaham  bhante  annaya  6-  jatiya
anissamanaka    7-    ahosim    paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu
na  issim  na  upadussim  na  issam bandhim saham bhante etarahi mahesakkha santi
kho   pana   bhante   imasmim   rajakule   khattiyakannapi  brahmanakannapi
gahapatikannapi    tasaham    issaradhipaccam    karemi   esaham   bhante
ajjatagge     akkodhana     bhavissami     anupayasabahula     bahumpi
@Footnote:1-3-5 Ma. Yu. yannunaham. 2-4-6 Ma. Yu. annam jatim. 7 Ma. Yu. anissamanika.
Vutta   samana   nabhisajjissami  na  kuppissami  na  byapajjissami  na
patitthiyissami    na    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukarissami
dassami  samanassa  brahmanassa  annam  panam  vattham  yanam malagandhavilepanam
seyyavasathapadipeyyam     anissamanaka     bhavissami     paralabhasakkara-
garukaramananavandanapujanasu     na     ississami    na    upadussissami
na    issam    bandhissami    abhikkantam   bhante   .pe.   upasikam   mam
bhante bhagava dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [198]  Cattarome  bhikkhave  puggala  santo samvijjamana lokasmim
katame   cattaro   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  attantapo  hoti
attaparitapananuyogamanuyutto   idha   pana   bhikkhave   ekacco   puggalo
parantapo  hoti  paraparitapananuyogamanuyutto  idha  pana  bhikkhave  ekacco
puggalo   attantapo   ca   hoti  attaparitapananuyogamanuyutto  parantapo
ca   paraparitapananuyogamanuyutto   idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo
neva   attantapo   hoti  na  attaparitapananuyogamanuyutto  na  parantapo
na   paraparitapananuyogamanuyutto   so   ca  1-  anattantapo  aparantapo
dittheva   dhamme   nicchato  nibbuto  sitibhuto  sukhapatisamvedi  brahmabhutena
attana viharati.
     {198.1}  Kathanca bhikkhave puggalo attantapo hoti attaparitapananu-
yogamanuyutto   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   acelako   hoti
muttacaro    hatthavalekhano    2-    naehibhadantiko   natitthabhadantiko
@Footnote: 1 Ma. neva attantapo. 2 Ma. Yu. hatthapalekhano.
Nabhihatam   na   uddissakatam   na   nimantanam   sadiyati   so  na  kumbhimukha
patigganhati     na     kalopimukha    patigganhati    na    elakamantaram
na    dandamantaram    na    musalamantaram    na   dvinnam   bhunjamananam   na
gabbhiniya   na   payamanaya  na  purisantaragataya  na  sankittisu  na  yattha
sa   upatthito   hoti   na   yattha   makkhika  sandasandacarini  na  maccham
na  mamsam  na  suram  na  merayam  na  thusodakam  pivati  so  ekagariko  va
hoti   ekalopiko  dvagariko  va  hoti  dvalopiko  sattagariko
va   hoti   sattalopiko  ekissapi  dattiya  yapeti  dvihipi  dattihi
yapeti   sattahipi   dattihi   yapeti   ekahikampi  aharam  ahareti
dvihikampi   aharam   ahareti   sattahikampi  aharam  ahareti  iti
evarupam addhamasikampi pariyayabhattabhojananuyogamanuyutto viharati
     {198.2}  so  sakabhakkhopi hoti samakabhakkhopi hoti nivarabhakkhopi
hoti    daddulabhakkhopi    hoti   hatabhakkhopi   hoti   kanabhakkhopi   hoti
acamabhakkhopi    hoti    pinnakabhakkhopi    hoti    tinabhakkhopi   hoti
gomayabhakkhopi     hoti     vanamulaphalaharo    yapeti    pavattaphalabhoji
so   sananipi   dhareti   masananipi   dhareti   chavadussanipi  dhareti
pamsukulanipi   dhareti   tiritakanipi   dhareti  ajinampi  dhareti  ajinakkhipampi
dhareti  kusacirampi  dhareti  vakacirampi dhareti phalakacirampi dhareti kesakambalampi
dhareti  valakambalampi  dhareti  ulukapakkhampi  dhareti kesamassulocakopi hoti
kesamassulocananuyogamanuyutto    ubbhatthakopi    hoti    asanapatikkhitto
Ukkutikopi      hoti      ukkutikappadhanamanuyutto     kantakapassayikopi
hoti   kantakapassaye   seyyam   kappeti  sayatatiyakampi  udakorohananu-
yogamanuyutto   viharati   iti   evarupam  anekavihitam  kayassa  atapana-
paritapananuyogamanuyutto   viharati  evam  kho  bhikkhave puggalo attantapo
hoti attaparitapananuyogamanuyutto.
     {198.3}  Kathanca  bhikkhave  puggalo parantapo hoti paraparitapananu-
yogamanuyutto   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   orabbhiko  hoti
sukariko    sakuniko    1-   magaviko   luddo   macchaghatako   coro
coraghatako    [2]-    bandhanagariko   ye   va   panannepi   keci
kururakammanta    evam    kho    bhikkhave    puggalo   parantapo   hoti
paraparitapananuyogamanuyutto.
     {198.4}  Kathanca  bhikkhave  puggalo  attantapo  ca  hoti  atta-
paritapananuyogamanuyutto    parantapo    ca   paraparitapananuyogamanuyutto
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  raja  va  hoti khattiyo muddhabhisitto
brahmano  va  [3]-  mahasalo  so puratthimena nagarassa navam santhagaram
karapetva  kesamassum  oharetva  kharajinam  nivasetva  sappitelena
kayam   abbhanjitva   migavisanena  pitthim  kanduvamano  [4]-  santhagaram
pavisati   saddhim   mahesiya   brahmanena   ca   purohitena   so   tattha
anantarahitaya    bhumiya    haritupalittaya    seyyam   kappeti   ekissa
gaviya  sarupavacchaya  yam  ekasmim  thane  khiram  hoti  tena raja yapeti
yam   dutiyasmim   thane   khiram   hoti   tena  mahesi  yapeti  yam  tatiyasmim
thane   khiram   hoti   tena  brahmano  purohito  yapeti  yam  catutthasmim
@Footnote: 1 Yu. sakunatiko. 2 Ma. goghatako. 3 Ma. hoti. 4 Ma. navam.
Thane   khiram   hoti   tena   aggim   juhati  avaseseva  vacchako  yapeti
so    evamaha   ettaka   usabha   hannantu   yannatthaya   ettaka
vacchatara    hannantu    yannatthaya    ettaka    vacchatariyo   hannantu
yannatthaya     ettaka    aja    hannantu    yannatthaya    ettaka
urabbha   hannantu   yannatthaya   ettaka   rukkha   chijjantu  yupatthaya
ettaka   dabba   luyantu   barihisatthayati   ye   pissa   te  honti
dasati   va   pessati   va   kammakarati   va   tepi  dandatajjita
bhayatajjita  assumukha  rudamana  parikammani  karonti  evam  kho  bhikkhave
puggalo   attantapo   ca   hoti  attaparitapananuyogamanuyutto  parantapo
ca paraparitapananuyogamanuyutto.
     {198.5}   Kathanca  bhikkhave  puggalo  neva  attantapo  hoti  na
attaparitapananuyogamanuyutto    na    parantapo    na    paraparitapananu-
yogamanuyutto   so   ca   anattantapo   aparantapo   dittheva   dhamme
nicchato    nibbuto    sitibhuto    sukhapatisamvedi   brahmabhutena   attana
viharati   idha  bhikkhave  tathagato  loke  uppajjati  araham  sammasambuddho
vijjacaranasampanno     sugato    lokavidu    anuttaro    purisadammasarathi
sattha  devamanussanam   buddho  bhagava  so  imam  lokam  sadevakam  samarakam
sabrahmakam     sassamanabrahmanim    pajam    sadevamanussam    sayam    abhinna
sacchikatva     pavedeti     so     dhammam     deseti    adikalyanam
majjhekalyanam        pariyosanakalyanam        sattham        sabyanjanam
kevalaparipunnam     parisuddham     brahmacariyam     pakaseti     tam    dhammam
sunati      gahapati      va      gahapatiputto     va     annatarasmim
Va  kule  paccajato  so  tam  dhammam  sutva  tathagate  saddham  patilabhati
so    tena    saddhapatilabhena    samannagato    iti     patisancikkhati
sambadho    gharavaso    rajapatho    abbhokaso    pabbajja   nayidam
sukaram     agaram     ajjhavasata     ekantaparipunnam     ekantaparisuddham
sankhalikhitam    brahmacariyam    caritum   yannunaham   kesamassum    oharetva
kasayani   vatthani   acchadetva  agarasma  anagariyam  pabbajeyyanti
so  aparena  samayena  appam  va  bhogakkhandham pahaya mahantam va bhogakkhandham
pahaya   appam   va   natiparivattam   pahaya   mahantam   va  natiparivattam
pahaya   kesamassum   oharetva   kasayani   vatthani   acchadetva
agarasma anagariyam pabbajati
     {198.6}  so  evam pabbajito samano bhikkhunam sikkhasajivasamapanno
panatipatam    pahaya    panatipata    pativirato   hoti   nihitadando
nihitasattho     lajji     dayapanno     sabbapanabhutahitanukampi    viharati
adinnadanam    pahaya    adinnadana    pativirato   hoti   dinnadayi
dinnapatikankhi    athenena    sucibhutena   attana   viharati   abrahmacariyam
pahaya   brahmacari   hoti   aracari   virato   methuna   gamadhamma
musavadam   pahaya   musavada   pativirato   hoti  saccavadi  saccasandho
theto    paccayiko   avisamvadako  lokassa  pisunam  vacam  pahaya  pisunaya
vacaya   pativirato  hoti  ito  sutva na amutra akkhata imesam bhedaya
amutra  va  sutva  na  imesam  akkhata  amusam   bhedaya  iti  bhinnanam
va   sandhata   sahitanam   va   anuppadata  samaggaramo  samaggarato
Samagganandi   samaggakaranim   vacam   bhasita   hoti   pharusam   vacam  pahaya
pharusaya   vacaya   pativirato  hoti  ya  sa  vaca  nela  kannasukha
pemaniya    hadayangama    pori   bahujanakanta   bahujanamanapa   tatharupim
vacam   bhasita   hoti   samphappalapam   pahaya   samphappalapa  pativirato
hoti   kalavadi   bhutavadi   atthavadi   dhammavadi   vinayavadi  nidhanavatim
vacam bhasita kalena sapadesam pariyantavatim atthasanhitam
     {198.7}  so  bijagamabhutagamasamarambha pativirato hoti ekabhattiko
hoti  rattuparato  virato  vikalabhojana  naccagitavaditavisukadassana pativirato
hoti     malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana     pativirato    hoti
uccasayanamahasayana   pativirato   hoti   jataruparajatapatiggahana  pativirato
hoti    amakadhannapatiggahana    pativirato    hoti    amakamamsapatiggahana
pativirato   hoti   itthikumarikapatiggahana   pativirato   hoti  dasidasa-
patiggahana    pativirato    hoti   ajelakapatiggahana   pativirato   hoti
kukkutasukarapatiggahana     pativirato     hoti    hatthigavassavalavapatiggahana
pativirato   hoti   khettavatthupatiggahana   pativirato   hoti  duteyyapahina-
gamananuyoga   pativirato   hoti  kayavikkaya  pativirato  hoti  tulakuta-
kamsakutamanakuta     pativirato     hoti     ukkotanavancananikatisaviyoga
pativirato hoti chedanavadhabandhaparamosaalopasahasakara pativirato hoti
     {198.8}   so   santuttho  hoti  kayapariharakena  1-  civarena
kucchipariharakena       2-       pindapatena      yena      yeneva
@Footnote: 1 Ma. Yu. kayapariharikena. 2 Ma. Yu. kucchipariharikena.
Pakkamati    samadayeva    pakkamati   seyyathapi   nama   pakkhi   sakuno
yena   yeneva   deti   sapattabharova  deti  evameva  bhikkhu  santuttho
hoti     kayapariharakena    civarena    kucchipariharakena    pindapatena
yena   yeneva   pakkamati   samadayeva   pakkamati  so  imina  ariyena
silakkhandhena samannagato ajjhattam anavajjasukham patisamvedeti
     {198.9}   so   cakkhuna   rupam   disva  na  nimittaggahi  hoti
nanubyanjanaggahi    yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   cakkhundriyam   cakkhundriye  samvaram  apajjati
sotena  saddam  sutva  ...  ghanena  gandham  ghayitva  ... Jivhaya rasam
sayitva  ...  kayena  photthabbam  phusitva  ...  manasa  dhammam vinnaya
na     nimittaggahi     hoti     nanubyanjanaggahi     yatvadhikaranamenam
manindriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa   papaka   akusala
dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya   patipajjati   rakkhati  manindriyam
manindriye samvaram apajjati
     {198.10}   so   imina   ariyena  indriyasamvarena  samannagato
ajjhattam    abyasekasukham    patisamvedeti   so   abhikkante   patikkante
sampajanakari    hoti    alokite    vilokite   sampajanakari   hoti
samminjite    pasarite    sampajanakari   hoti   sanghatipattacivaradharane
sampajanakari  hoti  asite  pite  khayite  sayite  sampajanakari  hoti
uccarapassavakamme    sampajanakari    hoti    gate   thite   nisinne
sutte      jagarite      bhasite      tunhibhave      sampajanakari
Hoti   so   imina   ca  ariyena  silakkhandhena  samannagato  imina  ca
ariyena  indriyasamvarena  samannagato  imina  ca  ariyena  satisampajannena
samannagato   vivittam   senasanam   bhajati  arannam  rukkhamulam  pabbatam  kandaram
giriguham    susanam   vanapattham   abbhokasam   palalapunjam   so   pacchabhattam
pindapatapatikkanto   nisidati   pallankam   abhujitva   ujum  kayam  panidhaya
parimukham   satim   upatthapetva   so  abhijjham  loke  pahaya  vigatabhijjhena
cetasa   viharati   abhijjhaya   cittam   parisodheti  byapadapadosam  pahaya
abyapannacitto     viharati     sabbapanabhutahitanukampi    byapadapadosa
cittam   parisodheti   thinamiddham   pahaya  vigatathinamiddho  viharati  alokasanni
sato   sampajano   thinamiddha   cittam  parisodheti  uddhaccakukkuccam  pahaya
anuddhato    viharati    ajjhattam   vupasantacitto   uddhaccakukkucca   cittam
parisodheti   vicikiccham   pahaya   tinnavicikiccho   viharati  akathamkathi  kusalesu
dhammesu  vicikicchaya  cittam  parisodheti  so  ime  panca  nivarane  pahaya
cetaso   upakkilese   pannaya  dubbalikarane  vivicceva  kamehi  .pe.
Catuttham jhanam upasampajja viharati
     {198.11} so evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane
vigatupakkilese     mudubhute     kammaniye     thite     anenjappatte
pubbenivasanussatinanaya cittam abhininnameti
so     anekavihitam     pubbenivasam    anussarati    seyyathidam    ekampi
jatim   dvepi   jatiyo   tissopi   jatiyo  catassopi  jatiyo  pancapi
jatiyo   dasapi   jatiyo   visampi   jatiyo   timsampi  jatiyo  cattalisampi
Jatiyo   pannasampi   jatiyo   jatisatampi   jatisahassampi   jatisatasahassampi
anekepi  samvattakappe  anekepi  vivattakappe  anekepi samvattavivattakappe
amutrasim     evamnamo     evamgotto    evamvanno    evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapadim   tatrapasim   evamnamo  evamgotto  evamvanno  evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi   evamayupariyanto   so   tato  cuto  idhupapannoti
iti sakaram sauddesam  anekavihitam pubbenivasam anussarati
     {198.12}   so  evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
sattanam   cutupapatananaya   cittam   abhininnameti  so  dibbena  cakkhuna
visuddhena   atikkantamanusakena   satte   passati  cavamane  upapajjamane
hine   panite  suvanne  dubbanne  sugate  duggate  yathakammupage  satte
pajanati   ime   vata   bhonto   satta   kayaduccaritena  samannagata
vaciduccaritena   samanna   gata   manoduccaritena   samannagata   ariyanam
upavadaka    micchaditthika    micchaditthikammasamadana    te   kayassa
bheda   parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna  ime  va
pana    bhonto    satta    kayasucaritena    samannagata   vacisucaritena
samannagata     manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka
sammaditthika     sammaditthikammasamadana     te    kayassa    bheda
parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapannati   iti   dibbena  cakkhuna
visuddhena      atikkantamanusakena      satte     passati     cavamane
Upapajjamane    hine   panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate
yathakammupage satte pajanati
     {198.13}   so  evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
asavanam   khayananaya   cittam  abhininnameti  so  idam  dukkhanti  yathabhutam
pajanati   ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati  ayam  dukkhanirodhoti
yathabhutam   pajanati   ayam  dukkhanirodhagamini  patipadati  yathabhutam  pajanati
ime   asavati   yathabhutam   pajanati   ayam   asavasamudayoti   yathabhutam
pajanati  ayam  asavanirodhoti  yathabhutam  pajanati  ayam  asavanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati
     {198.14}  tassa  evam  janato  evam  passato kamasavapi cittam
vimuccati   bhavasavapi   cittam   vimuccati   avijjasavapi   cittam   vimuccati
vimuttasmim   vimuttamiti   nanam   hoti  khina  jati  vusitam  brahmacariyam  katam
karaniyam  naparam  itthattayati  pajanati  evam  kho  bhikkhave puggalo neva
attantapo   hoti   na   attaparitapananuyogamanuyutto   na  parantapo  na
paraparitapananuyogamanuyutto   so   ca   anattantapo  aparantapo  dittheva
dhamme   nicchato   nibbuto  sitibhuto  sukhapatisamvedi  brahmabhutena  attana
viharati   .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  puggala  santo  samvijjamana
lokasminti.
     [199]  [1]- Tanham vo bhikkhave desessami jalinim samsaritam 2- visatam
visattikam   yaya   ayam   loko   uddhasto  pariyonaddho  tantakulakajato
@Footnote: 1 Ma. bhagava etadavoca. 2 Ma. Yu. saritam.
Gulagunthikajato    munjapabbajabhuto    apayam   duggatim   vinipatam   samsaram
nativattati   tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti   .  evam
bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {199.1}  Bhagava  etadavoca  katama  ca sa bhikkhave tanha jalini
samsarita   visata   visattika   yaya  ayam  loko  uddhasto  pariyonaddho
tantakulakajato    gulagunthikajato    munjapabbajabhuto    apayam   duggatim
vinipatam   samsaram   nativattati   .   attharasa   kho   panimani  bhikkhave
tanhavicaritani      ajjhattikassupadaya     attharasa     tanhavicaritani
bahirassupadaya     katamani     tani     attharasa     tanhavicaritani
ajjhattikassupadaya   asmiti   bhikkhave   sati   itthasmiti  hoti  evasmiti
hoti   annathasmiti   hoti   asasmiti  hoti  satasmiti  hoti  santi  hoti
ittham  santi  hoti  evam  santi  hoti  annatha  santi  hoti api 1- santi
hoti  api  ittham  santi  hoti  api  evam  santi  hoti  api annatha santi
hoti   bhavissanti   hoti   ittham  bhavissanti  hoti  evam  bhavissanti  hoti
annatha     bhavissanti    hoti    imani    attharasa    tanhavicaritani
ajjhattikassupadaya.
     {199.2}   Katamani   attharasa   tanhavicaritani  bahirassupadaya
imina    asmiti    bhikkhave   sati   imina   itthasmiti   hoti   imina
evasmiti       hoti     imina     annathasmiti     hoti     imina
asasmiti    hoti    imina    satasmiti    hoti   imina   santi   hoti
@Footnote: 1 Ma. apiham. Yu. apiha. ito param idisameva.
Imina    ittham   santi   hoti   imina   evam   santi   hoti   imina
annatha   santi   hoti   imina   api   santi  hoti  imina  api  ittham
santi   hoti   imina   api   evam   santi  hoti  imina  api  annatha
santi    hoti    imina   bhavissanti   hoti   imina   ittham   bhavissanti
hoti   imina   evam   bhavissanti   hoti   imina   annatha   bhavissanti
hoti imina attharasa tanhavicaritani bahirassupadaya.
     {199.3}   Iti   attharasa   tanhavicaritani   ajjhattikassupadaya
attharasa   tanhavicaritani   bahirassupadaya   imina   vuccanti  bhikkhave
chattimsa   tanhavicaritani  iti  evarupani  atitani  chattimsa  tanhavicaritani
anagatani   chattimsa  tanhavicaritani  paccuppannani  chattimsa  tanhavicaritani
[1]-  Atthatanhavicaritasatam  2-  hoti. Ayam kho sa bhikkhave tanha jalini
samsarita  3-  visata  visattika  yaya  ayam  loko  uddhasto pariyonaddho
tantakulakajato    gulagunthikajato    munjapabbajabhuto    apayam   duggatim
vinipatam samsaram nativattatiti.
     [200]   Cattarimani  bhikkhave  jayanti  katamani  cattari  pema
pemam jayati pema doso jayati dosa pemam jayati dosa doso jayati.
     {200.1}   Kathanca   bhikkhave  pema  pemam  jayati  idha  bhikkhave
puggalo   puggalassa   ittho   hoti  kanto  manapo  tam  pare  itthena
kantena   manapena   samudacaranti   tassa  evam  hoti  yo  kho  myayam
puggalo   ittho  kanto  manapo  tam  pare  itthena  kantena  manapena
@Footnote: 1 Ma. Yu. evam. 2 Ma. atthasatam tanhavicaritam hoti. Yu. attharasatanhavicaritani
@satam. 3 Ma. Yu. sarita.
Samudacarantiti so tesu pemam janeti evam kho bhikkhave pema pemam jayati.
     {200.2}   Kathanca  bhikkhave  pema  doso  jayati  idha  bhikkhave
puggalo   puggalassa   ittho  hoti  kanto  manapo  tam  pare  anitthena
akantena   amanapena  samudacaranti  tassa  evam  hoti  yo  kho  myayam
puggalo   ittho   kanto   manapo   tam   pare   anitthena   akantena
amanapena   samudacarantiti  so  tesu  dosam  janeti  evam  kho  bhikkhave
pema doso jayati.
     {200.3}  Kathanca  bhikkhave  dosa pemam jayati idha bhikkhave puggalo
puggalassa   anittho   hoti   akanto   amanapo   tam   pare  anitthena
akantena   amanapena  samudacaranti  tassa  evam  hoti  yo  kho  myayam
puggalo   anittho   akanto   amanapo   tam  pare  anitthena  akantena
amanapena   samudacarantiti  so  tesu  pemam  janeti  evam  kho  bhikkhave
dosa pemam jayati.
     {200.4}   Kathanca  bhikkhave  dosa  doso  jayati  idha  bhikkhave
puggalo  puggalassa  anittho  hoti  akanto  amanapo  tam  pare  itthena
kantena   manapena   samudacaranti   tassa  evam  hoti  yo  kho  myayam
puggalo  anittho  akanto  amanapo  tam  pare  itthena kantena manapena
samudacarantiti  so  tesu  dosam  janeti  evam  kho  bhikkhave dosa doso
jayati. Imani kho bhikkhave cattari [1]- jayanti.
     Yasmim   bhikkhave   samaye   bhikkhu  vivicceva  kamehi  .pe.  pathamam
jhanam   upasampajja   viharati   yam   pissa  pema  pemam  jayati  tam  pissa
@Footnote: 1 Ma. Yu. pemani.
Tasmim  samaye  na  hoti  yo  pissa  pema  doso  jayati so pissa tasmim
samaye  na  hoti  yam  pissa  dosa  pemam  jayati  tam pissa tasmim samaye na
hoti yo pissa dosa doso jayati so pissa tasmim samaye na hoti.
     {200.5}  Yasmim  bhikkhave samaye bhikkhu vitakkavicaranam vupasama .pe.
Dutiyam   jhanam   .pe.   tatiyam   jhanam   .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja
viharati  yam  pissa  pema  pemam  jayati  tam  pissa  tasmim  samaye  na hoti
yo  pissa  pema  doso  jayati  so  pissa  tasmim  samaye  na  hoti yam
pissa  dosa  pemam  jayati  tam  pissa  tasmim  samaye  na  hoti  yo pissa
dosa doso jayati so pissa tasmim samaye na hoti.
     {200.6}  Yasmim  bhikkhave  samaye  bhikkhu  asavanam  khaya  anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja  viharati  yam  pissa  pema  pemam  jayati  tam  pissa  pahinam hoti
ucchinnamulam    talavatthukatam    anabhavam   katam   ayatimanuppadadhammam   yo
pissa   pema   doso   jayati   so  pissa  pahino  hoti  ucchinnamulo
talavatthukato    anabhavam    kato    ayatimanuppadadhammo    yam   pissa
dosa    pemam  jayati  tam  pissa  pahinam  hoti  ucchinnamulam  talavatthukatam
anabhavam     katam    ayatimanuppadadhammam    yo   pissa   dosa   doso
jayati    so    pissa    pahino   hoti   ucchinnamulo   talavatthukato
anabhavam    kato   ayatimanuppadadhammo   ayam   vuccati   bhikkhave   bhikkhu
na    usseneti    na    patisseneti    na    dhupayati   na   pajjalati
Na pajjhayati.
     {200.7}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  usseneti  idha  bhikkhave  bhikkhu
rupam   attato   samanupassati   rupavantam   va   attanam  attani  va  rupam
rupasmim    va    attanam   vedanam   attato   samanupassati   vedanavantam
va   attanam   attani   va   vedanam   vedanaya   va  attanam  sannam
attato     samanupassati     sannavantam     va     attanam     attani
va   sannam   sannaya   va   attanam   sankhare   attato  samanupassati
sankharavantam  va  attanam  attani  va  sankhare  sankharesu va attanam
vinnanam    attato   samanupassati   vinnanavantam   va   attanam   attani
va   vinnanam   vinnanasmim   va   attanam   evam  kho  bhikkhave  bhikkhu
usseneti.
     {200.8}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  na  usseneti  idha  bhikkhave
bhikkhu   na   rupam   attato   samanupassati   na  rupavantam  va  attanam  na
attani   va   rupam   na   rupasmim   va   attanam   na  vedanam  attato
samanupassati   na   vedanavantam  va  attanam  na  attani  va  vedanam  na
vedanaya    va    attanam    na    sannam   attato   samanupassati   na
sannavantam   va   attanam   na   attani   va  sannam  na  sannaya  va
attanam   na   sankhare   attato   samanupassati   na   sankharavantam  va
attanam   na   attani   va  sankhare  na  sankharesu  va  attanam  na
vinnanam    attato    samanupassati    na    vinnanavantam   va   attanam
na    attani   va   vinnanam   na   vinnanasmim   va   attanam   evam
kho bhikkhave bhikkhu na usseneti.
     {200.9}      Kathanca      bhikkhave      bhikkhu     patisseneti
Idha    bhikkhave   bhikkhu   akkosantam   paccakkosati   rosantam   patirosati
bhandantam    patibhandati   evam   kho   bhikkhave   bhikkhu   patisseneti  .
Kathanca    bhikkhave    bhikkhu    na   patisseneti   idha   bhikkhave   bhikkhu
akkosantam    na    paccakkosati    rosantam    na   patirosati   bhandantam
na patibhandati evam kho bhikkhave bhikkhu na patisseneti.
     {200.10}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   dhupayati  asmiti  bhikkhave
sati   itthasmiti   hoti   evasmiti   hoti   annathasmiti  hoti  asasmiti
hoti  satasmiti  hoti  santi  hoti  ittham  santi  hoti  evam  santi  hoti
annatha   santi   hoti   api  santi  hoti  api  ittham  santi  hoti  api
evam   santi   hoti   api  annatha  santi  hoti  bhavissanti  hoti  ittham
bhavissanti   hoti   evam   bhavissanti   hoti   annatha   bhavissanti  hoti
evam kho bhikkhave bhikkhu dhupayati.
     {200.11}   Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  na  dhupayati  asmiti  bhikkhave
asati   itthasmiti   na  hoti  evasmiti  na  hoti  annathasmiti  na  hoti
asasmiti  na  hoti  satasmiti  na  hoti  santi  na  hoti ittham santi na hoti
evam  santi  na  hoti  annatha  santi  na  hoti  api  santi  na hoti api
ittham  santi  na  hoti  api  evam  santi  na  hoti  api  annatha santi na
hoti   bhavissanti   na  hoti  ittham  bhavissanti  na  hoti  evam  bhavissanti
na hoti annatha bhavissanti na hoti evam kho bhikkhave bhikkhu na dhupayati.
     {200.12} Kathanca bhikkhave bhikkhu pajjalati imina asmiti bhikkhave sati imina
Itthasmiti   hoti   imina   evasmiti   hoti  imina  annathasmiti  hoti
imina   asasmiti   hoti   imina   satasmiti   hoti  imina  santi  hoti
imina   ittham   santi  hoti  imina  evam  santi  hoti  imina  annatha
santi   hoti   imina  api  santi  hoti  imina  api  ittham  santi  hoti
imina   api   evam   santi   hoti   imina  api  annatha  santi  hoti
imina    bhavissanti   hoti   imina   ittham   bhavissanti   hoti   imina
evam    bhavissanti   hoti   imina   annatha   bhavissanti   hoti   evam
kho bhikkhave bhikkhu pajjalati.
     {200.13}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  na  pajjalati  imina  asmiti
bhikkhave   asati  imina  itthasmiti  na  hoti  imina  evasmiti  na  hoti
imina   annathasmiti   na   hoti   imina   asasmiti   na  hoti  imina
satasmiti  na  hoti  imina  santi  na  hoti  imina  ittham  santi  na hoti
imina   evam  santi  na  hoti  imina  annatha  santi  na  hoti  imina
api  santi  na  hoti  imina  api  ittham  santi  na  hoti imina api evam
santi   na   hoti   imina   api   annatha   santi   na   hoti  imina
bhavissanti   na   hoti   imina  ittham  bhavissanti  na  hoti  imina  evam
bhavissanti   na   hoti   imina  annatha  bhavissanti  na  hoti  evam  kho
bhikkhave bhikkhu na pajjalati.
     {200.14}   Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  pajjhayati  1-  idha  bhikkhave
bhikkhuno   asmimano   pahino   na   hoti   ucchinnamulo  talavatthukato
anabhavam     kato     ayatimanuppadadhammo     evam    kho    bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. sampajjhayati. ito param idisameva.
Bhikkhu pajjhayati.
     {200.15}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  na  pajjhayati  idha  bhikkhave
bhikkhuno   asmimano  pahino  hoti  ucchinnamulo  talavatthukato  anabhavam
kato ayatimanuppadadhammo evam kho bhikkhave bhikkhu na pajjhayatiti.
                    Mahavaggo pancamo.
                  Catuttho pannasako samatto
                         [1]-
                     ------------
@Footnote: 1 Ma.                  tassuddanam
@          sotanugatam thanam           bhaddiya samugiyavappasattha ca
@          mallika attantapo      tanhapemena ca dasa teti.
                  Pannasakasangahita vagga
                    sappurisavaggo pathamo
     [201]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca    sappurisanca    sappurisena   sappurisataranca   tam   sunatha
sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti   .   evam  bhanteti  kho  te  bhikkhu
bhagavato  paccassosum  .  bhagava  etadavoca  katamo  ca bhikkhave asappuriso
idha   bhikkhave  ekacco  panatipati  hoti  adinnadayi  hoti  kamesu
micchacari   hoti   musavadi   hoti   suramerayamajjapamadatthayi   hoti
ayam vuccati bhikkhave asappuriso.
     {201.1}  Katamo  ca bhikkhave asappurisena asappurisataro idha bhikkhave
ekacco  attana  ca  panatipati  hoti  paranca panatipate samadapeti
attana  ca  adinnadayi  hoti  paranca  adinnadane  samadapeti attana
ca   kamesu  micchacari  hoti  paranca  kamesu  micchacare  samadapeti
attana  ca  musavadi  hoti  paranca  musavade  samadapeti  attana  ca
suramerayamajjapamadatthayi    hoti    paranca   suramerayamajjapamadatthane
samadapeti ayam vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro.
     {201.2} Katamo ca bhikkhave sappuriso idha bhikkhave ekacco panatipata
pativirato   hoti   adinnadana  pativirato  hoti  kamesu   micchacara
pativirato   hoti  musavada  pativirato  hoti  suramerayamajjapamadatthana
Pativirato  hoti  ayam  vuccati  bhikkhave  sappuriso  .  katamo  ca  bhikkhave
sappurisena  sappurisataro  idha  bhikkhave  ekacco  attana ca panatipata
pativirato    hoti    paranca    panatipata    veramaniya   samadapeti
attana   ca   adinnadana   pativirato   hoti   paranca   adinnadana
veramaniya   samadapeti   attana   ca   kamesu  micchacara  pativirato
hoti   paranca   kamesu   micchacara   veramaniya  samadapeti  attana
ca  musavada  pativirato  hoti  paranca  musavada  veramaniya samadapeti
attana    ca    suramerayamajjapamadatthana   pativirato   hoti   paranca
suramerayamajjapamadatthana    veramaniya    samadapeti    ayam    vuccati
bhikkhave sappurisena sappurisataroti.
     [202]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca    sappurisanca    sappurisena   sappurisataranca   tam   sunatha
sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti   .   evam  bhanteti  kho  te  bhikkhu
bhagavato   paccassosum   .   bhagava   etadavoca   katamo   ca   bhikkhave
asappuriso   idha   bhikkhave   ekacco   assaddho  hoti  ahiriko  hoti
anottappi    hoti    appassuto    hoti    kusito   hoti   mutthassati
hoti duppanno hoti ayam vuccati bhikkhave asappuriso.
     {202.1} Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro idha bhikkhave ekacco
attana  ca  assaddho  hoti  paranca  assaddhiye 1- samadapeti attana ca
@Footnote: 1 Yu. asaddhaya.
Ahiriko   hoti   paranca  ahirikataya  samadapeti  attana  ca  anottappi
hoti    paranca    anottappe   samadapeti   attana   ca   appassuto
hoti   paranca   appassute   samadapeti   attana   ca   kusito   hoti
paranca   kosajje   samadapeti   attana   ca   mutthassati  hoti  paranca
mutthasacce    samadapeti    attana    ca    duppanno   hoti   paranca
duppannataya     samadapeti    ayam    vuccati    bhikkhave    asappurisena
asappurisataro.
     {202.2}  Katamo  ca bhikkhave sappuriso idha bhikkhave ekacco saddho
hoti   hirima   hoti   ottappi   hoti  bahussuto  hoti  araddhaviriyo
hoti satima hoti pannava hoti ayam vuccati bhikkhave sappuriso.
     {202.3}   Katamo   ca   bhikkhave   sappurisena  sappurisataro  idha
bhikkhave    ekacco    attana    ca   saddhasampanno   hoti   paranca
saddhasampadaya   samadapeti  attana  ca  hirima  hoti  paranca  hirimataya
samadapeti   attana  ca  ottappi  hoti  paranca  ottappe  samadapeti
attana   ca   bahussuto   hoti  paranca  bahusacce  samadapeti  attana
ca   araddhaviriyo   hoti   paranca  viriyarambhe  samadapeti  attana  ca
upatthitassati    hoti   paranca   satipatthane   samadapeti   attana   ca
pannasampanno    hoti    paranca    pannasampadaya    samadapeti   ayam
vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataroti.
     [203]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca    sappurisanca    sappurisena   sappurisataranca   tam   sunatha
.pe.   Katamo   ca   bhikkhave   asappuriso   idha   bhikkhave   ekacco
panatipati   hoti   adinnadayi   hoti   kamesu   micchacari   hoti
musavadi   hoti   pisunavaco   hoti   pharusavaco   hoti   samphappalapi
hoti ayam vuccati bhikkhave asappuriso.
     {203.1}  Katamo  ca bhikkhave asappurisena asappurisataro idha bhikkhave
ekacco  attana  ca  panatipati  hoti  paranca panatipate samadapeti
attana  ca  adinnadayi  hoti  paranca  adinnadane  samadapeti attana
ca   kamesu  micchacari  hoti  paranca  kamesu  micchacare  samadapeti
attana  ca  musavadi  hoti  paranca  musavade  samadapeti  attana  ca
pisunavaco   hoti   paranca   pisunaya   vacaya  samadapeti  attana  ca
pharusavaco   hoti   paranca   pharusaya   vacaya  samadapeti  attana  ca
samphappalapi   hoti   paranca   samphappalape   samadapeti   ayam   vuccati
bhikkhave asappurisena asappurisataro.
     {203.2}  Katamo  ca  bhikkhave  sappuriso  idha  bhikkhave  ekacco
panatipata    pativirato    hoti    adinnadana    pativirato   hoti
kamesu   micchacara   pativirato   hoti   musavada   pativirato  hoti
pisunaya   vacaya   pativirato   hoti  pharusaya  vacaya  pativirato  hoti
samphappalapa pativirato hoti ayam vuccati bhikkhave sappuriso.
     {203.3}   Katamo   ca   bhikkhave   sappurisena  sappurisataro  idha
bhikkhave   ekacco   attana  ca  panatipata  pativirato  hoti  paranca
panatipata    veramaniya    samadapeti   attana   ca   adinnadana
Pativirato    hoti    paranca    adinnadana    veramaniya   samadapeti
attana   ca   kamesu   micchacara   pativirato  hoti  paranca  kamesu
micchacara   veramaniya   samadapeti  attana  ca  musavada  pativirato
hoti    paranca    musavada    veramaniya   samadapeti   attana   ca
pisunaya    vacaya    pativirato    hoti    paranca   pisunaya   vacaya
veramaniya    samadapeti   attana   ca   pharusaya   vacaya   pativirato
hoti   paranca   pharusaya   vacaya   veramaniya  samadapeti  attana  ca
samphappalapa    pativirato    hoti   paranca   samphappalapa   veramaniya
samadapeti ayam vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataroti.
     [204]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca      sappurisanca     sappurisena     sappurisataranca     tam
sunatha   .pe.  katamo  ca  bhikkhave  asappuriso  idha  bhikkhave  ekacco
panatipati     hoti    .pe.    abhijjhalu    hoti    byapannacitto
hoti micchaditthiko hoti ayam vuccati bhikkhave asappuriso.
     {204.1}  Katamo  ca bhikkhave asappurisena asappurisataro idha bhikkhave
ekacco  attana  ca  panatipati  hoti  paranca panatipate samadapeti
.pe.   attana   ca   abhijjhalu   hoti   paranca  abhijjhaya  samadapeti
attana   ca   byapannacitto   hoti   paranca   byapade   samadapeti
attana   ca   micchaditthiko   hoti   paranca   micchaditthiya  samadapeti
ayam  vuccati  bhikkhave  asappurisena  asappurisataro  .  katamo  ca  bhikkhave
Sappuriso   idha   bhikkhave   ekacco   panatipata   pativirato   hoti
.pe.    anabhijjhalu    hoti    abyapannacitto   hoti   sammaditthiko
hoti  ayam  vuccati  bhikkhave  sappuriso  .  katamo  ca  bhikkhave sappurisena
sappurisataro    idha   bhikkhave   ekacco   attana   ca   panatipata
pativirato   hoti   paranca   panatipata  veramaniya  samadapeti  .pe.
Attana   ca   anabhijjhalu  hoti  paranca  anabhijjhaya  samadapeti  attana
ca   abyapannacitto  hoti  paranca  abyapade  samadapeti  attana  ca
sammaditthiko   hoti   paranca   sammaditthiya   samadapeti   ayam  vuccati
bhikkhave sappurisena sappurisataroti.
     [205]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca    sappurisanca    sappurisena   sappurisataranca   tam   sunatha
.pe.  katamo  ca  bhikkhave  asappuriso idha bhikkhave ekacco micchaditthiko
hoti   micchasankappo   hoti   micchavaco  hoti  micchakammanto  hoti
micchaajivo   hoti  micchavayamo  hoti  micchasati  hoti  micchasamadhi
hoti ayam vuccati bhikkhave asappuriso.
     {205.1}  Katamo  ca bhikkhave asappurisena asappurisataro idha bhikkhave
ekacco  attana  ca  micchaditthiko  hoti paranca micchaditthiya samadapeti
attana   ca   micchasankappo   hoti  paranca  micchasankappe  samadapeti
attana  ca  micchavaco  hoti  paranca  micchavacaya  samadapeti attana
ca   micchakammanto   hoti   paranca  micchakammante  samadapeti  attana
Ca   micchaajivo   hoti  paranca  micchaajive  samadapeti  attana  ca
micchavayamo   hoti   paranca   micchavayame  samadapeti  attana  ca
micchasati  hoti  paranca  micchasatiya  samadapeti  attana  ca micchasamadhi
hoti    paranca    micchasamadhimhi   samadapeti   ayam   vuccati   bhikkhave
asappurisena asappurisataro.
     {205.2}  Katamo  ca  bhikkhave  sappuriso  idha  bhikkhave  ekacco
sammaditthiko    hoti    sammasankappo    hoti    sammavaco   hoti
sammakammanto    hoti    sammaajivo   hoti   sammavayamo   hoti
sammasati hoti sammasamadhi hoti ayam vuccati bhikkhave sappuriso.
     {205.3}  Katamo  ca  bhikkhave  sappurisena sappurisataro idha bhikkhave
ekacco   attana   ca   sammaditthiko   hoti   paranca   sammaditthiya
samadapeti   attana   ca   sammasankappo  hoti  paranca  sammasankappe
samadapeti   attana   ca   sammavaco   hoti   paranca   sammavacaya
samadapeti   attana   ca   sammakammanto  hoti  paranca  sammakammante
samadapeti   attana   ca   sammaajivo   hoti   paranca  sammaajive
samadapeti   attana   ca   sammavayamo  hoti  paranca  sammavayame
samadapeti    attana    ca    sammasati   hoti   paranca   sammasatiya
samadapeti   attana   ca   sammasamadhi   hoti   paranca  sammasamadhimhi
samadapeti ayam vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataroti.
     [206]   Asappurisanca   vo   bhikkhave   desessami  asappurisena
asappurisataranca    sappurisanca    sappurisena   sappurisataranca   tam   sunatha
.pe.  Katamo  ca  bhikkhave  asappuriso idha bhikkhave ekacco micchaditthiko
hoti   .pe.   micchanani   hoti   micchavimutti   hoti   ayam   vuccati
bhikkhave asappuriso.
     {206.1}   Katamo   ca  bhikkhave  asappurisena  asappurisataro  idha
bhikkhave  ekacco  attana  ca  micchaditthiko  hoti  paranca micchaditthiya
samadapeti   .pe.   attana  ca  micchanani  hoti  paranca  micchanane
samadapeti   attana   ca   micchavimutti   hoti   paranca  micchavimuttiya
samadapeti ayam vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro.
     {206.2}  Katamo  ca  bhikkhave  sappuriso  idha  bhikkhave  ekacco
sammaditthiko   hoti   .pe.   sammanani   hoti   sammavimutti   hoti
ayam   vuccati   bhikkhave   sappuriso   .  katamo  ca  bhikkhave  sappurisena
sappurisataro   idha   bhikkhave  ekacco  attana  ca  sammaditthiko  hoti
paranca   sammaditthiya   samadapeti   .pe.   attana   ca   sammanani
hoti    paranca   sammanane   samadapeti   attana   ca   sammavimutti
hoti    paranca    sammavimuttiya   samadapeti   ayam   vuccati   bhikkhave
sappurisena sappurisataroti.
     [207]   Papanca  vo  bhikkhave  desessami  papena  papataranca
kalyananca     kalyanena     kalyanataranca     tam    sunatha    .pe.
Katamo   ca  bhikkhave  papo  idha  bhikkhave  ekacco  panatipati  hoti
.pe.   micchaditthiko   hoti   ayam  vuccati  bhikkhave  papo  .  katamo
ca   bhikkhave   papena   papataro  idha  bhikkhave  ekacco  attana  ca
Panatipati    hoti    paranca    panatipate    samadapeti    .pe.
Attana   ca   micchaditthiko   hoti   paranca   micchaditthiya  samadapeti
ayam vuccati bhikkhave papena papataro.
     {207.1}  Katamo  ca  bhikkhave  kalyano  idha  bhikkhave  ekacco
panatipata   pativirato  hoti  .pe.  sammaditthiko  hoti  ayam  vuccati
bhikkhave  kalyano  .  katamo  ca  bhikkhave  kalyanena  kalyanataro  idha
bhikkhave   ekacco   attana  ca  panatipata  pativirato  hoti  paranca
panatipata   veramaniya  samadapeti  .pe.  attana  ca  sammaditthiko
hoti  paranca  sammaditthiya  samadapeti  ayam  vuccati  bhikkhave  kalyanena
kalyanataroti.
     [208]   Papanca  vo  bhikkhave  desessami  papena  papataranca
kalyananca   kalyanena   kalyanataranca   tam   sunatha  .pe.  katamo  ca
bhikkhave   papo   idha   bhikkhave  ekacco  micchaditthiko  hoti  .pe.
Micchanani hoti micchavimutti hoti ayam vuccati bhikkhave papo.
     {208.1}   Katamo  ca  bhikkhave  papena  papataro  idha  bhikkhave
ekacco   attana   ca   micchaditthiko   hoti   paranca   micchaditthiya
samadapeti   .pe.   attana  ca  micchanani  hoti  paranca  micchanane
samadapeti   attana   ca   micchavimutti   hoti   paranca  micchavimuttiya
samadapeti   ayam   vuccati   bhikkhave   papena  papataro  .  katamo  ca
bhikkhave     kalyano     idha    bhikkhave    ekacco    sammaditthiko
Hoti   .pe.   sammanani   hoti   sammavimutti   hoti   ayam   vuccati
bhikkhave kalyano.
     {208.2}  Katamo  ca  bhikkhave  kalyanena kalyanataro idha bhikkhave
ekacco   attana   ca   sammaditthiko   hoti   paranca   sammaditthiya
samadapeti   .pe.   attana  ca  sammanani  hoti  paranca  sammanane
samadapeti   attana   ca   sammavimutti   hoti   paranca  sammavimuttiya
samadapeti ayam vuccati bhikkhave kalyanena kalyanataroti.
     [209]   Papadhammanca   vo   bhikkhave   desessami  papadhammena
papadhammataranca     kalyanadhammanca    kalyanadhammena    kalyanadhammataranca
tam  sunatha  .pe.  katamo  ca  bhikkhave  papadhammo  idha bhikkhave ekacco
panatipati   hoti   .pe.   micchaditthiko  hoti  ayam  vuccati  bhikkhave
papadhammo.
     {209.1}   Katamo   ca  bhikkhave  papadhammena  papadhammataro  idha
bhikkhave  ekacco  attana  ca  panatipati  hoti  paranca  panatipate
samadapeti    .pe.    attana    ca    micchaditthiko   hoti   paranca
micchaditthiya    samadapeti    ayam    vuccati    bhikkhave    papadhammena
papadhammataro.
     {209.2}  Katamo  ca  bhikkhave  kalyanadhammo idha bhikkhave ekacco
panatipata   pativirato  hoti  .pe.  sammaditthiko  hoti  ayam  vuccati
bhikkhave kalyanadhammo.
     {209.3}  Katamo  ca  bhikkhave  kalyanadhammena kalyanadhammataro idha
bhikkhave ekacco attana ca panatipata pativirato hoti paranca panatipata
Veramaniya   samadapeti  .pe.  attana  ca  sammaditthiko  hoti  paranca
sammaditthiya    samadapeti    ayam    vuccati   bhikkhave   kalyanadhammena
kalyanadhammataroti.
     [210]   Papadhammanca   vo   bhikkhave   desessami  papadhammena
papadhammataranca     kalyanadhammanca    kalyanadhammena    kalyanadhammataranca
tam  sunatha  .pe.  katamo  ca  bhikkhave  papadhammo  idha bhikkhave ekacco
micchaditthiko   hoti   .pe.   micchanani   hoti   micchavimutti   hoti
ayam vuccati bhikkhave papadhammo.
     {210.1}   Katamo   ca  bhikkhave  papadhammena  papadhammataro  idha
bhikkhave  ekacco  attana  ca  micchaditthiko  hoti  paranca micchaditthiya
samadapeti   .pe.   attana  ca  micchanani  hoti  paranca  micchanane
samadapeti   attana   ca   micchavimutti   hoti   paranca  micchavimuttiya
samadapeti ayam vuccati bhikkhave papadhammena papadhammataro.
     {210.2}  Katamo  ca  bhikkhave  kalyanadhammo idha bhikkhave ekacco
sammaditthiko   hoti   .pe.  sammanani  hoti  sammavimutti  hoti  ayam
vuccati bhikkhave kalyanadhammo.
     {210.3}   Katamo   ca  bhikkhave  kalyanadhammena  kalyanadhammataro
idha   bhikkhave   ekacco   attana   ca   sammaditthiko   hoti  paranca
sammaditthiya     samadapeti     .pe.    attana    ca    sammanani
hoti    paranca   sammanane   samadapeti   attana   ca   sammavimutti
hoti    paranca    sammavimuttiya   samadapeti   ayam   vuccati   bhikkhave
Kalyanadhammena kalyanadhammataroti.
                   Sappurisavaggo pathamo.
                         [1]-
                    --------------
                     Sobhanavaggo dutiyo
     [211]   Cattarome   bhikkhave   parisadusana   katame   cattaro
bhikkhu    bhikkhave   dussilo   papadhammo   parisadusano   bhikkhuni   bhikkhave
dussila    papadhamma    parisadusana    upasako    bhikkhave    dussilo
papadhammo    parisadusano    upasika    bhikkhave   dussila   papadhamma
parisadusana ime kho bhikkhave cattaro parisadusana.
     {211.1}   Cattarome   bhikkhave  parisasobhana  katame  cattaro
bhikkhu   bhikkhave   silava   kalyanadhammo   parisasobhano   bhikkhuni  bhikkhave
silavati    kalyanadhamma    parisasobhana    upasako    bhikkhave   silava
kalyanadhammo   parisasobhano   upasika   bhikkhave   silavati  kalyanadhamma
parisasobhana ime kho bhikkhave cattaro parisasobhanati.
     [212]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam     niraye    katamehi    catuhi    kayaduccaritena    vaciduccaritena
manoduccaritena   micchaditthiya   imehi   kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi
samannagato   yathabhatam   nikkhitto   evam   niraye   .   catuhi  bhikkhave
dhammehi    samannagato   yathabhatam   nikkhitto   evam   sagge   katamehi
@Footnote: 1 Ma.                   tassuddanam
@        sikkhapadanca assaddham        sattakammam athoca dasakammam
@        atthangikanca dasamaggam        dve papadhamma apare dveti.
Catuhi   kayasucaritena   vacisucaritena   manosucaritena  sammaditthiya  imehi
kho   bhikkhave   catuhi   dhammehi   samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam
saggeti.
     [213]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam  niraye  katamehi  catuhi  kayaduccaritena  vaciduccaritena manoduccaritena
akatannuta    akatavedita    imehi    kho   bhikkhave   catuhi   dhammehi
samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  catuhi  bhikkhave dhammehi
samannagato    yathabhatam    nikkhitto    evam   sagge   katamehi   catuhi
kayasucaritena    vacisucaritena    manosucaritena    katannuta    katavedita
imehi   kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam saggeti.
     [214]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   catuhi   panatipati  hoti  adinnadayi  hoti
kamesu   micchacari   hoti   musavadi   hoti   .pe.   panatipata
pativirato   hoti   adinnadana   pativirato  hoti  kamesu  micchacara
pativirato hoti musavada pativirato hoti .pe.
     [215]   Micchaditthiko   hoti  micchasankappo  hoti  micchavaco
hoti   micchakammanto  hoti  .pe.  sammaditthiko  hoti  sammasankappo
hoti sammavaco hoti sammakammanto hoti .pe.
     [216]   Micchaajivo   hoti   micchavayamo   hoti  micchasati
hoti     micchasamadhi     hoti     .pe.     sammaajivo     hoti
sammavayamo hoti sammasati hoti sammasamadhi hoti .pe.
     [217]   Aditthe   ditthavadi   hoti   assute   sutavadi   hoti
amute    mutavadi    hoti    avinnate   vinnatavadi   hoti   .pe.
Aditthe    aditthavadi    hoti    assute   assutavadi   hoti   amute
amutavadi hoti avinnate avinnatavadi hoti .pe.
     [218]   Ditthe   aditthavadi   hoti   sute   assutavadi   hoti
mute    amutavadi    hoti    vinnate   avinnatavadi   hoti   .pe.
Ditthe   ditthavadi   hoti   sute   sutavadi  hoti  mute  mutavadi  hoti
vinnate vinnatavadi hoti .pe.
     [219]    Assaddho    hoti   dussilo   hoti   ahiriko   hoti
anottappi    hoti    .pe.   saddho   hoti   silava   hoti   hirima
hoti ottappi hoti .pe.
     [220]    Assaddho    hoti    dussilo   hoti   kusito   hoti
duppanno     hoti     .pe.     saddho     hoti    silava    hoti
araddhaviriyo   hoti   pannava   hoti   imehi   kho   bhikkhave   catuhi
dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
                    Sobhanavaggo dutiyo.
                         [1]-
                     -------------
@Footnote: 1 Ma.                   tassuddanam
@       parisa ditthi akatannuta    panatipatapi dve magga
@       dve voharapatha vutta       ahirikam duppannena cati.
                    Duccaritavaggo tatiyo
     [221]   Cattarimani   bhikkhave   vaciduccaritani  katamani  cattari
musavado   pisuna   vaca   pharusa  vaca  samphappalapo  imani  kho
bhikkhave   cattari   vaciduccaritani  .  cattarimani  bhikkhave  vacisucaritani
katamani    cattari    saccavaca    apisuna   vaca   sanha   vaca
mantabhasa 1- imani kho bhikkhave cattari vacisucaritaniti.
     [222]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo  abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo    vinnunam    bahunca    apunnam    pasavati    katamehi    catuhi
kayaduccaritena    vaciduccaritena   manoduccaritena   micchaditthiya   imehi
kho   bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato  balo  abyatto  asappuriso
khatam    upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo
vinnunam bahunca apunnam pasavati.
     {222.1}  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito  byatto
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo     vinnunam    bahunca    punnam    pasavati    katamehi    catuhi
kayasucaritena   vacisucaritena   manosucaritena   sammaditthiya   imehi  kho
bhikkhave   catuhi   dhammehi   samannagato   pandito   byatto   sappuriso
akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti  ananuvajjo
vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. mantavaca.
     [223]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo  abyatto
asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti sanuvajjo
vinnunam    bahunca    apunnam    pasavati   katamehi   catuhi   kayaduccaritena
vaciduccaritena     manoduccaritena    akatannuta    akatavedita    .pe.
Kayasucaritena vacisucaritena manosucaritena katannuta katavedita .pe.
     [224]    Panatipati    hoti    adinnadayi   hoti   kamesu
micchacari   hoti   musavadi   hoti   .pe.   panatipata  pativirato
hoti   adinnadana   pativirato   hoti  kamesu  micchacara  pativirato
hoti musavada pativirato hoti .pe.
     [225]   Micchaditthiko   hoti  micchasankappo  hoti  micchavaco
hoti   micchakammanto  hoti  .pe.  sammaditthiko  hoti  sammasankappo
hoti sammavaco hoti sammakammanto hoti  .pe.
     [226]   Micchaajivo   hoti   micchavayamo   hoti  micchasati
hoti   micchasamadhi   hoti   .pe.  sammaajivo  hoti  sammavayamo
hoti sammasati hoti sammasamadhi hoti .pe.
     [227]   Aditthe   ditthavadi   hoti   assute   sutavadi   hoti
amute    mutavadi    hoti    avinnate   vinnatavadi   hoti   .pe.
Aditthe    aditthavadi    hoti    assute   assutavadi   hoti   amute
amutavadi hoti avinnate avinnatavadi hoti .pe.
     [228]   Ditthe   aditthavadi   hoti   sute   assutavadi   hoti
mute    amutavadi    hoti    vinnate   avinnatavadi   hoti   .pe.
Ditthe   ditthavadi   hoti   sute   sutavada  hoti  mute  mutavadi  hoti
vinnate vinnatavadi hoti .pe.
     [229]    Assaddho    hoti   dussilo   hoti   ahiriko   hoti
anottappi    hoti    .pe.   saddho   hoti   silava   hoti   hirima
hoti ottappi hoti .pe.
     [230]    Assaddho    hoti    dussilo   hoti   kusito   hoti
duppanno     hoti     .pe.     saddho     hoti    silava    hoti
araddhaviriyo   hoti   pannava   hoti   imehi   kho   bhikkhave   catuhi
dhammehi   samannagato   pandito   byatto   sappuriso   akkhatam  anupahatam
attanam    pariharati    anavajjo    ca    hoti    ananuvajjo    vinnunam
bahunca punnam pasavatiti.
     [231]   Cattarome   bhikkhave  kavi  katame  cattaro  cintakavi
sutakavi atthakavi patibhanakavi ime kho bhikkhave cattaro kaviti.
                   Duccaritavaggo tatiyo.
                         [1]-
                    --------------
                     Kammavaggo catuttho
     [232]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma.                  tassuddanam
@      duccaritam ditthi akatannu ca   panatipatapi dve magga
@      dve voharapatha vutta        ahirikam dupannakavina cati.
Kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
asukkam   akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya   samvattati  imani  kho  bhikkhave
cattari kammani maya sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
     [233]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
asukkam akanhaasukkavipakam kammakkhayaya samvattati.
     {233.1}  Katamanca  bhikkhave  kammam  kanham  kanhavipakam  idha bhikkhave
ekacco   sabyapajjham   kayasankharam  abhisankharoti  sabyapajjham  vacisankharam
abhisankharoti   sabyapajjham   manosankharam   abhisankharoti   so   sabyapajjham
kayasankharam    abhisankharitva    sabyapajjham    vacisankharam   abhisankharitva
sabyapajjham   manosankharam   abhisankharitva   sabyapajjham   lokam   upapajjati
tamenam    sabyapajjham    lokam   upapannam   samanam   sabyapajjha   phassa
phusanti    so   sabyapajjhehi   phassehi   phuttho   samano   sabyapajjham
vedanam   vediyati   1-   ekantadukkham  seyyathapi  satta  nerayika  idam
vuccati bhikkhave kammam kanham kanhavipakam.
     {233.2}   Katamanca   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam   idha
bhikkhave   ekacco   abyapajjham   kayasankharam   abhisankharoti  abyapajjham
vacisankharam     abhisankharoti    abyapajjham    manosankharam    abhisankharoti
so      abyapajjham      kayasankharam     abhisankharitva     abyapajjham
vacisankharam    abhisankharitva    abyapajjham    manosankharam   abhisankharitva
@Footnote: 1 Ma. vedayati. ito param idisameva.
Abyapajjham    lokam    upapajjati   tamenam   abyapajjham   lokam   upapannam
samanam    abyapajjha   phassa   phusanti   so   abyapajjhehi   phassehi
phuttho   samano   abyapajjham   vedanam   vediyati  ekantasukham  seyyathapi
deva subhakinha idam vuccati bhikkhave kammam sukkam sukkavipakam.
     {233.3}   Katamanca   bhikkhave  kammam  kanham  sukkam  kanhasukkavipakam
idha    bhikkhave    ekacco    sabyapajjhampi   abyapajjhampi   kayasankharam
abhisankharoti    sabyapajjhampi    abyapajjhampi    vacisankharam    abhisankharoti
sabyapajjhampi      abyapajjhampi     manosankharam     abhisankharoti     so
sabyapajjhampi        abyapajjhampi       kayasankharam       abhisankharitva
sabyapajjhampi        abyapajjhampi        vacisankharam       abhisankharitva
sabyapajjhampi        abyapajjhampi       manosankharam       abhisankharitva
sabyapajjhampi    abyapajjhampi    lokam    upapajjati   tamenam   sabyapajjhampi
abyapajjhampi    lokam    upapannam   samanam   sabyapajjhapi   abyapajjhapi
phassa    phusanti    so    sabyapajjhehipi    abyapajjhehipi    phassehi
phuttho     samano    sabyapajjhampi    abyapajjhampi    vedanam    vediyati
vokinnasukhadukkham     seyyathapi     manussa    ekacce    ca    deva
ekacce   ca   vinipatika   idam   vuccati   bhikkhave  kammam  kanham  sukkam
kanhasukkavipakam.
     {233.4}     Katamanca     bhikkhave    kammam    akanham    asukkam
akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya   samvattati   tatra   bhikkhave  yampidam  1-
kammam   kanham   kanhavipakam   tassa  pahanaya  ya  cetana  yampidam  kammam
sukkam   sukkavipakam   tassa   pahanaya  ya  cetana  yampidam  kammam  kanham
sukkam   kanhasukkavipakam   tassa   pahanaya   ya   cetana   idam  vuccati
@Footnote: 1 Ma. yamidam. ito param idisameva.
Bhikkhave    kammam    akanham    asukkam    akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya
samvattati  .  imani  kho  bhikkhave  cattari  kammani  maya  sayam  abhinna
sacchikatva paveditaniti.
     [234]   Athakho   sikhamoggallano   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho
sikhamoggallano   brahmano  bhagavantam  etadavoca  purimani  bho  gotama
divasani    purimatarani    sonakayano   manavo   yenaham   tenupasankami
upasankamitva   mam   etadavoca   samano   gotamo   sabbakammanam  akiriyam
pannapeti   sabbakammanam   kho   pana   akiriyam   pannapento   ucchedam
aha lokassa kammasaccayam bho loko kammasamarambhatthayiti.
     {234.1}   Dassanampi  kho  aham  brahmana  sonakayanassa  manavassa
nabhijanami   kuto   panevarupo   kathasallapo   cattarimani  brahmana
kammani   maya   sayam  abhinna  sacchikatva  paveditani  katamani  cattari
atthi   brahmana   kammam  kanham  kanhavipakam  atthi  brahmana  kammam  sukkam
sukkavipakam    atthi    brahmana   kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam
atthi   brahmana   kammam   akanham  asukkam  akanhaasukkavipakam  kammakkhayaya
samvattati.
     {234.2}   Katamanca   brahmana   kammam   kanham   kanhavipakam  idha
brahmana   ekacco   sabyapajjham   kayasankharam  abhisankharoti  sabyapajjham
vacisankharam   abhisankharoti   sabyapajjham   manosankharam   abhisankharoti   so
Sabyapajjham     kayasankharam    abhisankharitva    sabyapajjham    vacisankharam
abhisankharitva   sabyapajjham   manosankharam  abhisankharitva  sabyapajjham  lokam
upapajjati   tamenam   sabyapajjham   lokam   upapannam   samanam   sabyapajjha
phassa   phusanti  so  sabyapajjhehi  phassehi  phuttho  samano  sabyapajjham
vedanam   vediyati  ekantadukkham  seyyathapi  satta  nerayika  idam  vuccati
brahmana kammam kanham kanhavipakam.
     {234.3}   Katamanca   brahmana   kammam   sukkam   sukkavipakam  idha
brahmana   ekacco   abyapajjham   kayasankharam  abhisankharoti  abyapajjham
vacisankharam   abhisankharoti   abyapajjham   manosankharam   abhisankharoti   so
abyapajjham     kayasankharam    abhisankharitva    abyapajjham    vacisankharam
abhisankharitva   abyapajjham   manosankharam  abhisankharitva  abyapajjham  lokam
upapajjati   tamenam   abyapajjham   lokam   upapannam   samanam   abyapajjha
phassa   phusanti  so  abyapajjhehi  phassehi  phuttho  samano  abyapajjham
vedanam   vediyati   ekantasukham  seyyathapi  deva  subhakinha  idam  vuccati
brahmana kammam sukkam sukkavipakam.
     {234.4}   Katamanca  brahmana  kammam  kanham  sukkam  kanhasukkavipakam
idha    brahmana    ekacco   sabyapajjhampi   abyapajjhampi   kayasankharam
abhisankharoti    sabyapajjhampi    abyapajjhampi    vacisankharam    abhisankharoti
sabyapajjhampi      abyapajjhampi     manosankharam     abhisankharoti     so
sabyapajjhampi    abyapajjhampi    kayasankharam   abhisankharitva   sabyapajjhampi
abyapajjhampi    vacisankharam    abhisankharitva    sabyapajjhampi   abyapajjhampi
manosankharam        abhisankharitva       sabyapajjhampi       abyapajjhampi
Lokam   upapajjati   tamenam   sabyapajjhampi   abyapajjhampi   lokam   upapannam
samanam     sabyapajjhapi     abyapajjhapi     phassa    phusanti    so
sabyapajjhehipi      abyapajjhehipi     phassehi     phuttho     samano
sabyapajjhampi     abyapajjhampi     vedanam     vediyati     vokinnasukhadukkham
seyyathapi   manussaekacce   ca   deva  ekacce  ca  vinipatika  idam
vuccati brahmana kammam kanham sukkam kanhasukkavipakam.
     {234.5}     Katamanca    brahmana    kammam    akanham    asukkam
akanhaasukkavipakam      kammakkhayaya     samvattati     tatra     brahmana
yampidam    kammam   kanham   kanhavipakam   tassa   pahanaya   ya   cetana
yampidam    kammam   sukkam   sukkavipakam   tassa   pahanaya   ya   cetana
yampidam   kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   tassa   pahanaya   ya
cetana   idam  vuccati  brahmana  kammam  akanham  asukkam  akanhaasukkavipakam
kammakkhayaya   samvattati   .   imani   kho   brahmana  cattari  kammani
maya sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
     [235]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
asukkam   akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya   samvattati  .  katamanca  bhikkhave
kammam   kanham   kanhavipakam   idha   bhikkhave  ekacco  panatipati  hoti
adinnadayi    hoti    kamesu   micchacari   hoti   musavadi   hoti
Suramerayamajjapamadatthayi   hoti   idam   vuccati   bhikkhave   kammam  kanham
kanhavipakam   .  katamanca  bhikkhave  kammam  sukkam  sukkavipakam  idha  bhikkhave
ekacco   panatipata  pativirato  hoti  adinnadana  pativirato  hoti
kamesu   micchacara   pativirato   hoti   musavada   pativirato  hoti
suramerayamajjapamadatthana   pativirato  hoti  idam  vuccati  bhikkhave  kammam
sukkam    sukkavipakam    .    katamanca    bhikkhave   kammam   kanham   sukkam
kanhasukkavipakam    idha   bhikkhave   ekacco   sabyapajjhampi   abyapajjhampi
kayasankharam   abhisankharoti   .pe.   idam   vuccati  bhikkhave  kammam  kanham
sukkam   kanhasukkavipakam   .   katamanca   bhikkhave   kammam   akanham  asukkam
akanhaasukkavipakam    kammakkhayaya    samvattati    tatra   bhikkhave   yampidam
kammam   kanham   kanhavipakam   .pe.   idam  vuccati  bhikkhave  kammam  akanham
asukkam  akanhaasukkavipakam  kammakkhayaya  samvattati  .  imani  kho  bhikkhave
cattari kammani maya sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
     [236]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
asukkam    akanhaasukkavipakam    kammakkhayaya    samvattati    .    katamanca
bhikkhave   kammam   kanham   kanhavipakam   idha   bhikkhave  ekaccena  mata
jivita   voropita  hoti  pita  jivita  voropito  hoti  araham  jivita
Voropito   hoti  tathagatassa  dutthena  cittena  lohitam  uppaditam  hoti
sangho   bhinno  hoti  idam  vuccati  bhikkhave  kammam  kanham  kanhavipakam .
Katamanca   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam   idha  bhikkhave  ekacco
panatipata   pativirato   hoti  adinnadana  pativirato  hoti  kamesu
micchacara   pativirato   hoti   musavada   pativirato   hoti  pisunaya
vacaya  pativirato  hoti  pharusaya  vacaya  pativirato  hoti samphappalapa
pativirato     hoti     anabhijjhalu    hoti    abyapannacitto    hoti
sammaditthiko  1-  hoti  idam  vuccati  bhikkhave  kammam  sukkam sukkavipakam.
Katamanca   bhikkhave   kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam  idha  bhikkhave
ekacco   sabyapajjhampi   abyapajjhampi   kayasankharam  abhisankharoti  .pe.
Idam   vuccati   bhikkhave   kammam  kanham  sukkam  kanhasukkavipakam  .  katamanca
bhikkhave    kammam    akanham    asukkam    akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya
samvattati   tatra   bhikkhave   yampidam  kammam  kanham  kanhavipakam  .pe.  idam
vuccati   bhikkhave   kammam   akanham  asukkam  akanhaasukkavipakam  kammakkhayaya
samvattati  .  imani  kho  bhikkhave  cattari  kammani  maya  sayam  abhinna
sacchikatva paveditaniti.
     [237]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
@Footnote: 1 Ma. sammaditthi.
Asukkam    akanhaasukkavipakam    kammakkhayaya    samvattati    .    katamanca
bhikkhave   kammam   kanham   kanhavipakam  idha  bhikkhave  ekacco  sabyapajjham
kayasankharam   abhisankharoti   .pe.   idam   vuccati  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   .  katamanca  bhikkhave  kammam  sukkam  sukkavipakam  idha  bhikkhave
ekacco   abyapajjham   kayasankharam   abhisankharoti   .pe.  idam  vuccati
bhikkhave  kammam  sukkam  sukkavipakam  .  katamanca  bhikkhave  kammam  kanham sukkam
kanhasukkavipakam    idha   bhikkhave   ekacco   sabyapajjhampi   abyapajjhampi
kayasankharam  abhisankharoti  .pe.  idam  vuccati  bhikkhave  kammam  kanham sukkam
kanhasukkavipakam    .    katamanca    bhikkhave    kammam    akanham   asukkam
akanhaasukkavipakam     kammakkhayaya     samvattati     sammaditthi    .pe.
Sammasamadhi   idam   vuccati   bhikkhave   kammam   akanham   asukkam  akanha-
asukkavipakam   kammakkhayaya   samvattati  .  imani  kho  bhikkhave  cattari
kammani maya sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
     [238]   Cattarimani   bhikkhave   kammani   maya   sayam  abhinna
sacchikatva   paveditani   katamani   cattari  atthi  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   sukkam   sukkavipakam  atthi  bhikkhave
kammam   kanham   sukkam   kanhasukkavipakam   atthi   bhikkhave   kammam   akanham
asukkam   akanhaasukkavipakam   kammakkhayaya   samvattati  .  katamanca  bhikkhave
kammam    kanham    kanhavipakam    idha    bhikkhave   ekacco   sabyapajjham
Kayasankharam   abhisankharoti   .pe.   idam   vuccati  bhikkhave  kammam  kanham
kanhavipakam   .  katamanca  bhikkhave  kammam  sukkam  sukkavipakam  idha  bhikkhave
ekacco   abyapajjham   kayasankharam   abhisankharoti   .pe.  idam  vuccati
bhikkhave  kammam  sukkam  sukkavipakam  .  katamanca  bhikkhave  kammam  kanham sukkam
kanhasukkavipakam    idha   bhikkhave   ekacco   sabyapajjhampi   abyapajjhampi
kayasankharam   abhisankharoti   .pe.   idam   vuccati  bhikkhave  kammam  kanham
sukkam   kanhasukkavipakam   .   katamanca   bhikkhave   kammam   akanham  asukkam
akanhaasukkavipakam       kammakkhayaya      samvattati      satisambojjhango
dhammavicayasambojjhango         viriyasambojjhango        pitisambojjhango
passaddhisambojjhango       samadhisambojjhango      upekkhasambojjhango
idam    vuccati    bhikkhave    kammam   akanham   asukkam   akanhaasukkavipakam
kammakkhayaya   samvattati  .  imani  kho  bhikkhave  cattari  kammani  maya
sayam abhinna sacchikatva paveditaniti.
     [239]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   catuhi   savajjena   kayakammena   savajjena
vacikammena   savajjena   manokammena   savajjaya  ditthiya  imehi  kho
bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye.
Catuhi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  sagge
katamehi    catuhi    anavajjena    kayakammena   anavajjena   vacikammena
anavajjena   manokammena   anavajjaya   ditthiya   imehi   kho  bhikkhave
catuhi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [240]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi  catuhi  sabyapajjhena  kayakammena  sabyapajjhena
vacikammena     sabyapajjhena    manokammena    sabyapajjhaya    ditthiya
imehi   kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam  niraye  .  catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam nikkhitto
evam   sagge   katamehi  catuhi  abyapajjhena  kayakammena  abyapajjhena
vacikammena     abyapajjhena    manokammena    abyapajjhaya    ditthiya
imehi   kho   bhikkhave   catuhi  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam saggeti.
     [241]  Idheva  bhikkhave  [1]-  samano  idha  dutiyo  samano  idha
tatiyo   samano   idha   catuttho   samano   sunna  parappavada  samanehi
annehi   2-  evametam  bhikkhave  samma  sihanadam  nadatha  .  katamo  ca
bhikkhave   [3]-   samano   idha   bhikkhave   bhikkhu   tinnam   sannojananam
parikkhaya   sotapanno   hoti   avinipatadhammo  niyato  sambodhiparayano
ayam  bhikkhave  [4]-  samano  .  katamo  ca  bhikkhave  dutiyo  samano idha
bhikkhave    bhikkhu    tinnam    sannojananam    parikkhaya   ragadosamohanam
tanutta   sakadagami   hoti  sakideva  imam  lokam  agantva  dukkhassantam
karoti  ayam  bhikkhave  dutiyo  samano  .  katamo  ca bhikkhave tatiyo samano
idha   bhikkhave   bhikkhu   pancannam   orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya
opapatiko   hoti   tattha   parinibbayi   anavattidhammo  tasma  loka
ayam   bhikkhave   tatiyo  samano  .  katamo  ca  bhikkhave  catuttho  samano
@Footnote:1-3-4 Ma. pathamo. 2 Ma. annehiti. Yu. anneti.
Idha   bhikkhave  bhikkhu  asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim
dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja  viharati  ayam
bhikkhave  catuttho  samano  .  idheva  bhikkhave  samano  idha  dutiyo samano
idha   tatiyo  samano  idha  catuttho  samano  sunna  parappavada  samanehi
annehi evametam bhikkhave samma sihanadam nadathati.
     [242]  Sappurisam  bhikkhave  nissaya  cattaro  anisamsa patikankha
katame   cattaro   ariyena   silena  vaddhati  ariyena  samadhina  vaddhati
ariyaya    pannaya    vaddhati    ariyaya   vimuttiya   vaddhati   sappurisam
bhikkhave nissaya ime cattaro anisamsa patikankhati.
                    Kammavaggo catuttho.
                         [1]-
                     -------------
                   Apattibhayavaggo pancamo
     [243]   Ekam  samayam  bhagava  kosambiyam  viharati  ghositarame .
Athakho   ayasma   anando   yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam    abhivadetva    ekamantam    nisidi   .   ekamantam   nisinnam
kho   ayasmantam   anandam   bhagava   etadavoca   apinu   tam   ananda
adhikaranam    vupasantanti   .   kuto   tam   bhante   adhikaranam   vupasamissati
@Footnote: 1 Ma.                  tassudadanam
@ sankhittavittharasonakayanasikkhapadam   ariyamaggo bojjhangam
@ savajjanceva abyapajjham                   samano ca sapapurisanisamsoti.
Ayasmato  bhante  anuruddhassa  vahiyo  nama saddhivihariko 1- kevalakappam
sanghabhedaya   thito   tatthayasma   anuruddho  na  ekavacikampi  bhanitabbam
mannatiti    .    kada   panananda   anuruddho   sanghamajjhe   adhikaranesu
voyunjati   nanu   ananda   yanikanici   adhikaranani  uppajjanti  sabbani
tani   tumhe   ceva   vupasametha  sariputtamoggallana  ca  cattarome
ananda atthavase sampassamano papabhikkhu sanghabhedena nandati
     {243.1}   katame  cattaro  idhananda  papabhikkhu  dussilo  hoti
papadhammo    asuci    sankassarasamacaro   paticchannakammanto   assamano
samanapatinno    abrahmacari    brahmacaripatinno    antoputi   avassuto
kasambujato tassa evam hoti sace kho mam bhikkhu janissanti dussilo papadhammo
asuci    sankassarasamacaro   paticchannakammanto   assamano   samanapatinno
abrahmacari    brahmacaripatinno    antoputi   avassuto   kasambujatoti
samagga   mam   santa   nasessanti   vagga  pana  mam  na  nasessantiti
idam   ananda   pathamam   atthavasam   sampassamano   papabhikkhu  sanghabhedena
nandati.
     {243.2}   Puna   caparam   ananda  papabhikkhu  micchaditthiko  hoti
antaggahikaya   ditthiya  samannagato  tassa  evam  hoti  sace  kho  mam
bhikkhu      janissanti     micchaditthiko     antaggahikaya     ditthiya
samannagatoti   samagga   mam   santa   nasessanti  vagga  pana  mam  na
nasessantiti   idam   ananda   dutiyam   atthavasam  sampassamano  papabhikkhu
sanghabhedena nandati.
     {243.3}   Puna   caparam   ananda  papabhikkhu  micchaajivo  hoti
@Footnote: 1 Yu. saddhivihari.
Micchaajivena  jivitam  1-  kappeti  tassa  evam  hoti  sace kho mam bhikkhu
janissanti   micchaajivo   micchaajivena   jivitam   kappetiti   samagga
mam  santa  nasessanti  vagga  pana  mam  na  nasessantiti  idam  ananda
tatiyam atthavasam sampassamano papabhikkhu sanghabhedena nandati.
     {243.4}  Puna caparam ananda papabhikkhu labhakamo hoti sakkarakamo
anavannattikamo   tassa   evam   hoti  sace  kho  mam  bhikkhu  janissanti
labhakamo    sakkarakamo    anavannattikamoti   samagga   mam   [2]-
na  sakkarissanti  na  garukarissanti  na  manessanti  na  pujessanti  vagga
pana   mam   sakkarissanti   garukarissanti   manessanti   pujessantiti   idam
ananda  catuttham  atthavasam  sampassamano  papabhikkhu  sanghabhedena  nandati.
Ime   kho   ananda   cattaro   atthavase   sampassamano   papabhikkhu
sanghabhedena nandatiti.
     [244]   Cattarimani   bhikkhave   apattibhayani  katamani  cattari
seyyathapi  bhikkhave  coram  agucarim  gahetva  ranno  dasseyyum ayante
deva  coro  agucari  imassa  devo  dandam  panetuti tamenam raja evam
vadeyya  gacchatha  bho  imam  purisam  dalhaya  rajjuya pacchabaham galhabandhanam
bandhitva    khuramundam    karitva   kharassarena   panavena   rathiya   rathiyam
singhatakena   singhatakam   parinetva   dakkhinena  dvarena  nikkhametva
dakkhinato   nagarassa   sisam   chindathati   tamenam   ranno  purisa  dalhaya
@Footnote: 1 Ma. jivikam. 2 Ma. Yu. santa.
Rajjuya    pacchabaham    galhabandhanam    bandhitva    khuramundam   karitva
kharassarena   panavena   rathiya   rathiyam  singhatakena  singhatakam  parinetva
dakkhinena   dvarena   nikkhametva   dakkhinato  nagarassa  sisam  chindeyyum
tatrannatarassa   thalatthassa   purisassa   evamassa   papakam   vata  bho  ayam
puriso  kammam  akasi  garayham  sisacchejjam  yatra  hi  nama  ranno purisa
dalhaya    rajjuya    pacchabaham    galhabandhanam    bandhitva   khuramundam
karitva   kharassarena   panavena   rathiya   rathiyam   singhatakena  singhatakam
parinetva    dakkhinena   dvarena   nikkhametva   dakkhinato   nagarassa
sisam  chindissanti  so  vatassayam  1-  evarupam  papakammam  na  kareyya 2-
sisacchejjanti  evameva  kho  bhikkhave  yassakassaci  bhikkhussa  va bhikkhuniya
va   evam   tibba  bhayasanna  paccupatthita  hoti  parajikesu  dhammesu
tassetam   patikankham   anapanno   va  parajikam  dhammam  na  apajjissati
apanno va parajikam dhammam yathadhammam patikarissati.
     {244.1}  Seyyathapi  bhikkhave  puriso  kalakam  3-  vattham paridhaya
kese  pakiritva  musalam  khandhe  aropetva  mahajanakayam  upasankamitva
evam   vadeyya   aham  bhante  papakammam  akasim  garayham  mosallam  yena
me    ayasmanto    attamana   honti   tam   karomiti   tatrannatarassa
thalatthassa   purisassa   evamassa   papakam   vata   bho  ayam  puriso  kammam
akasi  garayham  mosallam  yatra  hi  nama  kalakam  vattham  paridhaya  kese
pakiritva   musalam  khandhe  aropetva  mahajanakayam  upasankamitva  evam
vakkhati   aham   bhante   papakammam   akasim  garayham  mosallam  yena  me
@Footnote: 1 Ma. Yu. vatassaham. 2 Ma. Yu. kareyyam. ito param idisameva. 3 Ma. kalavattham.
Ayasmanto   attamana   honti   tam   karomiti  so  vatassayam  evarupam
papakammam   na   kareyya   garayham   mosallanti  evameva  kho  bhikkhave
yassakassaci   bhikkhussa   va   bhikkhuniya   va   evam   tibba  bhayasanna
paccupatthita    hoti    sanghadisesesu    dhammesu   tassetam   patikankham
anapanno   va   sanghadisesam   dhammam   na  apajjissati  apanno  va
sanghadisesam dhammam yathadhammam patikarissati.
     {244.2}   Seyyathapi   bhikkhave   puriso  kalakam  vattham  paridhaya
kese   pakiritva   assaputam   1-   khandhe   aropetva  mahajanakayam
upasankamitva   evam   vadeyya   aham  bhante  papakammam  akasim  garayham
assaputam   yena   me   ayasmanto   attamana   honti   tam   karomiti
tatrannatarassa   thalatthassa   purisassa   evamassa   papakam   vata  bho  ayam
puriso   kammam   akasi  garayham  assaputam  yatra  hi  nama  kalakam  vattham
paridhaya   kese   pakiritva  assaputam  khandhe  aropetva  mahajanakayam
upasankamitva   evam   vakkhati   aham   bhante  papakammam  akasim  garayham
assaputam   yena   me   ayasmanto   attamana   honti   tam   karomiti
so   vatassayam   evarupam   papakammam  na  kareyya  assaputanti  evameva
kho   bhikkhave   yassakassaci   bhikkhussa  va  bhikkhuniya  va  evam  tibba
bhayasanna    paccupatthita    hoti    pacittiyesu    dhammesu    tassetam
patikankham   anapanno   va  pacittiyam  dhammam  na  apajjissati  apanno
va   pacittiyam   dhammam   yathadhammam   patikarissati  .  seyyathapi  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. bhasmaputam. ito param idisameva.
Puriso  kalakam  vattham  paridhaya  kese  pakiritva mahajanakayam upasankamitva
evam   vadeyya   aham  bhante  papakammam  akasim  garayham  upavajjam  yena
me    ayasmanto    attamana   honti   tam   karomiti   tatrannatarassa
thalatthassa   purisassa   evamassa   papakam   vata   bho  ayam  puriso  kammam
akasi   garayham   upavajjam   yatra   hi   nama   kalakam  vattham  paridhaya
kese   pakiritva  mahajanakayam  upasankamitva  evam  vakkhati  aham  bhante
papakammam   akasim   garayham  upavajjam  yena  me  ayasmanto  attamana
honti   tam   karomiti   so   vatassayam  evarupam  papakammam  na  kareyya
garayham   upavajjanti   evameva  kho  bhikkhave  yassakassaci  bhikkhussa  va
bhikkhuniya  va  evam  tibba  bhayasanna  paccupatthita  hoti patidesaniyesu
dhammesu   tassetam   patikankham   anapanno  va  patidesaniyam  1-  dhammam
na   apajjissati   apanno   va   patidesaniyam   2-  dhammam  yathadhammam
patikarissati. Imani kho bhikkhave cattari apattibhayaniti.
     [245]   Sikkhanisamsamidam   bhikkhave   brahmacariyam   vussati  pannuttaram
vimuttisaram   satadhipateyyam   .   kathanca  bhikkhave  sikkhanisamsam  hoti  idha
bhikkhave   maya  savakanam  abhisamacarika  sikkha  pannatta  appasannanam
pasadaya  pasannanam  bhiyyobhavaya  yatha  yatha  bhikkhave  maya  savakanam
abhisamacarika   sikkha   pannatta   appasannanam   pasadaya   pasannanam
bhiyyobhavaya   tatha   tatha   so   tassa   sikkhaya  akhandakari  hoti
@Footnote: 1-2 Yu. patidesaniyakam.
Acchiddakari   asabalakari   akammasakari   samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
puna  caparam  bhikkhave  maya  savakanam  adibrahmacariyaka  sikkha  pannatta
sabbaso   sammadukkhakkhayaya   yatha   yatha   bhikkhave   maya   savakanam
adibrahmacariyaka   sikkha   pannatta   sabbaso  sammadukkhakkhayaya  tatha
tatha   so   tassa  sikkhaya  akhandakari  hoti  acchiddakari  asabalakari
akammasakari   samadaya   sikkhati   sikkhapadesu   evam   kho   bhikkhave
sikkhanisamsam hoti.
     {245.1}   Kathanca  bhikkhave  pannuttaram  hoti  idha  bhikkhave  maya
savakanam   dhamma   desita   sabbaso   sammadukkhakkhayaya   yatha  yatha
bhikkhave   maya   savakanam   dhamma  desita  sabbaso  sammadukkhakkhayaya
tatha  tatha  1-  sabbe  te  dhamma  pannaya  samavekkhita  honti evam
kho bhikkhave pannuttaram hoti.
     {245.2}  Kathanca  bhikkhave  vimuttisaram  hoti  idha  bhikkhave  maya
savakanam   dhamma   desita   sabbaso   sammadukkhakkhayaya   yatha  yatha
bhikkhave   maya   savakanam   dhamma  desita  sabbaso  sammadukkhakkhayaya
tatha   tatha   2-  sabbe  te  dhamma  vimuttiya  phusita  honti  evam
kho bhikkhave vimuttisaram hoti.
     {245.3}  Kathanca  bhikkhave  satadhipateyyam  hoti  iti  aparipuram va
abhisamacarikam   sikkham   paripuressami   paripuram   va  abhisamacarikam  sikkham
tattha   tattha   pannaya   anuggahessamiti   ajjhattamyeva   sati  supatthita
hoti   iti   aparipuram  va  adibrahmacariyakam  sikkham  paripuressami  paripuram
va   adibrahmacariyakam   sikkham   tattha   tattha   pannaya  anuggahessamiti
ajjhattamyeva      sati     supatthita     hoti     iti     asamavekkhitam
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. tatha tathassa te. sabbeti patho natthi.
Va   dhammam  tattha  tattha  pannaya  samavekkhissami  samavekkhitam  va  dhammam
tattha   tattha   pannaya   anuggahessamiti   ajjhattamyeva   sati  supatthita
hoti   iti   aphusitam   va  dhammam  vimuttiya  phusissami  phusitam  va  dhammam
tattha   tattha   pannaya   anuggahessamiti   ajjhattamyeva   sati  supatthita
hoti  evam  kho  bhikkhave  satadhipateyyam  hoti  .  sikkhanisamsamidam bhikkhave
brahmacariyam    vussati    pannuttaram    vimuttisaram   satadhipateyyanti   iti
yantam vuttam idametam paticca vuttanti.
     [246]   Catasso   ima   bhikkhave   seyya   katama   catasso
petaseyya   kamabhogiseyya  sihaseyya  tathagataseyya  .  katama  ca
bhikkhave   petaseyya   yebhuyyena   bhikkhave   peta  uttana  senti
ayam  vuccati  bhikkhave  petaseyya  .  katama  ca bhikkhave kamabhogiseyya
yebhuyyena   bhikkhave   kamabhogi   vamena  passena  senti  ayam  vuccati
bhikkhave kamabhogiseyya.
     {246.1}  Katama  ca  bhikkhave  sihaseyya  siho bhikkhave migaraja
dakkhinena    passena    seyyam   kappeti   padena   padam   accadhaya
antarasatthimhi    1-    nanguttham    anupakkhipitva    so    patibujjhitva
purimam   kayam  abbhunnametva  pacchimam  kayam  anuviloketi  sace  bhikkhave
siho   migaraja   kinci   passati   kayassa   vikkhittam   va  visatam  va
tena   bhikkhave   siho  migaraja  anattamano  hoti  sace  pana  bhikkhave
siho   migaraja   na   kinci  passati  kayassa  vikkhittam  va  visatam  va
@Footnote: 1 Yu. antarasatthinam.
Tena   bhikkhave   siho  migaraja  attamano  hoti  ayam  vuccati  bhikkhave
sihaseyya   .  katama  ca  bhikkhave  tathagataseyya  idha  bhikkhave  bhikkhu
vivicce   kamehi   .pe.   catuttham   jhanam   upasampajja   viharati   ayam
vuccati bhikkhave tathagataseyya. Ima kho bhikkhave catasso seyyati.
     [247]  Cattarome  bhikkhave  thuparaha  katame cattaro tathagato
araham      sammasambuddho     thuparaho     paccekabuddho     thuparaho
tathagatasavako   thuparaho   raja   cakkavatti   thuparaho   ime   kho
bhikkhave cattaro thuparahati.
     [248]   Cattarome   bhikkhave   dhamma  pannavuddhiya  samvattanti
katame    cattaro    sappurisasamsevo   saddhammassavanam   yonisomanasikaro
dhammanudhammapatipatti   ime  kho  bhikkhave  cattaro  dhamma  pannavuddhiya
samvattantiti.
     [249]   Cattarome   bhikkhave   dhamma   manussabhutassa  bahukara
honti  katame  cattaro  sappurisasamsevo  saddhammassavanam  yonisomanasikaro
dhammanudhammapatipatti   ime   kho  bhikkhave  cattaro  dhamma  manussabhutassa
bahukara hontiti.
     [250]   Cattarome   bhikkhave  anariyavohara  katame  cattaro
aditthe    ditthavadita    assute    sutavadita    amute   mutavadita
avinnate     vinnatavadita     ime    kho    bhikkhave    cattaro
anariyavoharati.
     [251]   Cattarome   bhikkhave   ariyavohara  katame  cattaro
aditthe   aditthavadita   assute   assutavadita   amute   amutavadita
avinnate     avinnatavadita    ime    kho    bhikkhave    cattaro
ariyavoharati.
     [252]   Cattarome   bhikkhave  anariyavohara  katame  cattaro
ditthe    aditthavadita    sute    assutavadita    mute   amutavadita
vinnate     avinnatavadita     ime    kho    bhikkhave    cattaro
anariyavoharati.
     [253]   Cattarome   bhikkhave   ariyavohara  katame  cattaro
ditthe   ditthavadita   sute   sutavadita   mute   mutavadita  vinnate
vinnatavadita ime kho bhikkhave cattaro ariyavoharati.
                  Apattibhayavaggo pancamo.
                         [1]-
                     -------------
                    Abhinnavaggo chattho
     [254]   Cattarome   bhikkhave   dhamma  katame  cattaro  atthi
bhikkhave    dhamma    abhinna    parinneyya   atthi   bhikkhave   dhamma
abhinna   pahatabba   atthi   bhikkhave   dhamma   abhinna   bhavetabba
atthi   bhikkhave   dhamma  abhinna  sacchikatabba  .  katame  ca  bhikkhave
dhamma    abhinna    parinneyya   pancupadanakkhandha   ime   vuccanti
@Footnote: 1 Ma.                  tassuddanam
@        bhedaapattisikkha ca           seyya thuparahena ca
@        pannavuddhi bahukara      vohara caturo thitati.
Bhikkhave   dhamma   abhinna  parinneyya  .  katame  ca  bhikkhave  dhamma
abhinna   pahatabba  avijja  ca  bhavatanha  ca  ime  vuccanti  bhikkhave
dhamma   abhinna   pahatabba   .  katame  ca  bhikkhave  dhamma  abhinna
bhavetabba   samatho   ca  vipassana  ca  ime  vuccanti  bhikkhave  dhamma
abhinna    bhavetabba   .   katame   ca   bhikkhave   dhamma   abhinna
sacchikatabba   vijja   ca   vimutti  ca  ime  vuccanti  bhikkhave  dhamma
abhinna sacchikatabba. Ime kho bhikkhave cattaro dhammati.
     [255]  Catasso  ima  bhikkhave  anariyapariyesana  katama  catasso
idha   bhikkhave   ekacco   attana   jaradhammo  samano  jaradhammamyeva
pariyesati   attana   byadhidhammo   samano   byadhidhammamyeva   pariyesati
attana    maranadhammo    samano    maranadhammamyeva   pariyesati   attana
sankilesikadhammo  samano  sankilesikadhammamyeva  pariyesati  ima kho bhikkhave
catasso   anariyapariyesana   .   catasso  ima  bhikkhave  ariyapariyesana
katama   catasso   idha  bhikkhave  ekacco  attana  jaradhammo  samano
jaradhamme  adinavam  viditva  ajaram  anuttaram  yogakkhemam nibbanam pariyesati
attana   byadhidhammo   samano  byadhidhamme  adinavam  viditva  abyadhim
anuttaram   yogakkhemam   nibbanam   pariyesati  attana  maranadhammo  samano
maranadhamme   adinavam   viditva   amatam   anuttaram   yogakkhemam   nibbanam
pariyesati   attana   sankilesikadhammo  samano  sankilesikadhamme  adinavam
viditva  asankilittham  anuttaram  yogakkhemam  nibbanam  pariyesati . Ima kho
Bhikkhave catasso ariyapariyesanati.
     [256]   Cattarimani   bhikkhave   sangahavatthuni   katamani  cattari
danam  peyyavajjam  atthacariya  samanattata  imani  kho  bhikkhave  cattari
sangahavatthuniti.
     [257]   Athakho   ayasma   malunkyaputto   1-  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinno   kho  ayasma  malunkyaputto  bhagavantam  etadavoca
sadhu   me   bhante   bhagava  sankhittena  dhammam  desetu  yamaham  bhagavato
dhammam    sutva    eko   vupakattho   appamatto   atapi   pahitatto
vihareyyanti   .   etthadani  malunkyaputta  kim  dahare  [2]-  vakkhama
yatra   hi   nama  tvam  jinno  vuddho  mahallako  tathagatassa  sankhittena
ovadam  yacasiti  .  desetu  me  bhante bhagava sankhittena dhammam desetu
sugato   sankhittena   dhammam   appevanamaham   bhagavato   bhasitassa  attham
janeyyam 3- appevanamaham bhagavato bhasitassa dayado assanti.
     {257.1}  Cattarome  malunkyaputta  tanhuppada  yattha  bhikkhuno
tanha   uppajjamana   uppajjati   katame   cattaro   civarahetu   va
malunkyaputta   bhikkhuno   tanha   uppajjamana  uppajjati  pindapatahetu
va  malunkyaputta  bhikkhuno  tanha  uppajjamana  uppajjati senasanahetu
va  malunkyaputta  bhikkhuno  tanha  uppajjamana uppajjati itibhavabhavahetu
va    malunkyaputta    bhikkhuno    tanha    uppajjamana    uppajjati
@Footnote: 1 Ma. Yu. malukyaputto. ito param idisameva. 2 Ma. Yu. bhikkhu.
@3 Ma. Yu. ajaneyyam.
Ime    kho   malunkyaputta   cattaro   tanhuppada   yattha   bhikkhuno
tanha   uppajjamana   uppajjati   yato   kho   malunkyaputta  bhikkhuno
tanha    pahina    hoti    ucchinnamula   talavatthukata   anabhavamkata
ayatimanuppadadhamma   ayam   vuccati   malunkyaputta  bhikkhu  acchejji  1-
tanham      vivattayi     sannojanam     sammamanabhisamaya     antamakasi
dukkhassati.
     {257.2}   Athakho   ayasma   malunkyaputto   bhagavata  imina
ovadena   ovadito   utthayasana   bhagavantam   abhivadetva  padakkhinam
katva   pakkami  .  athakho  ayasma  malunkyaputto  eko  vupakattho
appamatto    atapi    pahitatto   viharanto   nacirasseva   yassatthaya
kulaputta    sammadeva    agarasma    anagariyam   pabbajanti   tadanuttaram
brahmacariyapariyosanam    dittheva    dhamme    sayam   abhinna   sacchikatva
upasampajja   vihasi   khina  jati  vusitam  brahmacariyam  katam  karaniyam  naparam
itthattayati   abbhannasi   annataro   ca   panayasma   malunkyaputto
arahatam ahositi.
     [258]   Yanikanici   bhikkhave   kulani  bhogesu  mahattam  pattani
na   ciratthitikani   bhavanti   sabbani  tani  catuhi  thanehi  etesam  va
annatarena    katamehi    catuhi    nattham    na    gavesanti   jinnam   na
patisankharonti   aparimitapanabhojana   [2]-   honti   dussilam  itthim  va
purisam   va   adhipacce   thapenti  yanikanici  bhikkhave  kulani  bhogesu
mahattam   pattani   na  ciratthitikani  bhavanti  sabbani  tani  imehi  catuhi
@Footnote: 1 Ma. Yu. acchecchi. 2 Yu. ca.
Thanehi etesam va annatarena.
     {258.1}   Yanikanici  bhikkhave  kulani  bhogesu  mahattam  pattani
ciratthitikani   bhavanti   sabbani   tani   catuhi   thanehi   etesam  va
annatarena    katamehi   catuhi   nattham   gavesanti   jinnam   patisankharonti
parimitapanabhojana  [1]-  honti  silavantam  itthim  va purisam va adhipacce
thapenti    yanikanici    bhikkhave   kulani   bhogesu   mahattam   pattani
ciratthitikani   bhavanti   sabbani   tani   imehi  catuhi  thanehi  etesam
va annatarenati.
     [259] Catuhi bhikkhave angehi samannagato ranno bhadro assajaniyo
rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham  gacchati katamehi
catuhi    idha   bhikkhave   ranno   bhadro   assajaniyo   vannasampanno
ca   hoti   balasampanno  ca  javasampanno  ca  arohaparinahasampanno  ca
imehi  kho  bhikkhave  catuhi angehi samannagato ranno bhadro assajaniyo
rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham gacchati.
     {259.1}  Evameva  kho  bhikkhave  catuhi dhammehi samannagato bhikkhu
ahuneyyo   hoti   .pe.   anuttaram   punnakkhettam   lokassa  katamehi
catuhi   idha   bhikkhave   bhikkhu   vannasampanno  ca  hoti  balasampanno  ca
javasampanno   ca   arohaparinahasampanno  ca  .  kathanca  bhikkhave  bhikkhu
vannasampanno  hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya
@Footnote: 1 Yu. ca.
Sikkhati sikkhapadesu evam kho bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti.
     {259.2}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam   pahanaya  kusalanam
dhammanam     upasampadaya     thamava     dalhaparakkamo    anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti.
     {259.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   idam   dukkhanti   yathabhutam  pajanati  .pe.  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati evam kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti.
     {259.4}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  arohaparinahasampanno hoti idha
bhikkhave  bhikkhu labhi hoti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam
evam  kho  bhikkhave bhikkhu arohaparinahasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave
catuhi   dhammehi   samannagato  bhikkhu  ahuneyyo  hoti  .pe.  anuttaram
punnakkhettam lokassati.
     [260]   Catuhi   bhikkhave   angehi   samannagato  ranno  bhadro
assajaniyo   rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham
gacchati   katamehi   catuhi   idha   bhikkhave   ranno  bhadro  assajaniyo
vannasampanno    ca    hoti    balasampanno    ca    javasampanno    ca
arohaparinahasampanno  ca  imehi  kho  bhikkhave catuhi angehi samannagato
ranno   bhadro   assajaniyo   rajaraho   hoti  rajabhoggo  ranno
angantveva   sankham   gacchati  .  evameva  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi
Samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti   .pe.  anuttaram  punnakkhettam
lokassa    katamehi    catuhi    idha    bhikkhave    bhikkhu   vannasampanno
ca hoti balasampanno ca javasampanno ca arohaparinahasampanno ca.
     {260.1}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   vannasampanno   hoti  idha
bhikkhave   bhikkhu   silava   hoti   .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
evam kho bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti.
     {260.2}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam   pahanaya  kusalanam
dhammanam   upasampadaya   thamava   dalhaparakkamo   anikkhittadhuro  kusalesu
dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti.
     {260.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim  dittheva
dhamme  sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharati  evam  kho  bhikkhave
bhikkhu javasampanno hoti.
     {260.4}    Kathanca    bhikkhave    bhikkhu   arohaparinahasampanno
hoti    idha    bhikkhave   bhikkhu   labhi   hoti   civarapindapatasenasana-
gilanapaccayabhesajjaparikkharanam     evam     kho     bhikkhave     bhikkhu
arohaparinahasampanno    hoti    .    imehi   kho   bhikkhave   catuhi
dhammehi    samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti   .pe.   anuttaram
punnakkhettam lokassati.
     [261]   Cattarimani  bhikkhave  balani  katamani  cattari  viriyabalam
satibalam    samadhibalam    pannabalam    imani    kho    bhikkhave   cattari
Balaniti.
     [262]  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  nalam aranna-
vanapatthani    pantani    senasanani    patisevitum    katamehi    catuhi
kamavitakkena    byapadavitakkena    vihimsavitakkena    duppanno   hoti
jalo  elamugo  imehi  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi  samannagato  bhikkhu
nalam  arannavanapatthani  pantani  senasanani  patisevitum  .  catuhi bhikkhave
dhammehi   samannagato  bhikkhu  alam  arannavanapatthani  pantani  senasanani
patisevitum    katamehi    catuhi    nekkhammavitakkena    abyapadavitakkena
avihimsavitakkena    pannava   hoti   ajalo   anelamugo   imehi   kho
bhikkhave   catuhi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   alam   arannavanapatthani
pantani senasanani patisevitunti.
     [263]   Catuhi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo  abyatto
asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti sanuvajjo
vinnunam   bahunca   apunnam  pasavati  katamehi  catuhi  savajjena  kayakammena
savajjena   vacikammena   savajjena   manokammena   savajjaya  ditthiya
imehi   kho   bhikkhave   catuhi   dhammehi  samannagato  balo  abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavati.
     {263.1}  Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito  byatto
sappuriso  akkhatam  anupahatam  attanam  pariharati  anavajjo ca hoti ananuvajjo
vinnunam   bahunca   punnam   pasavati  katamehi  catuhi  anavajjena  kayakammena
Anavajjena   vacikammena   anavajjena   manokammena   anavajjaya  ditthiya
imehi   kho   bhikkhave   catuhi   dhammehi  samannagato  pandito  byatto
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
                   Abhinnavaggo chattho.
                         [1]-
                    --------------
                    Kammapathavaggo sattamo
     [264]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   catuhi  attana  ca  panatipati  hoti  paranca
panatipate    samadapeti    panatipate    ca    samanunno    hoti
panatipatassa   ca   vannam  bhasati  imehi  kho  bhikkhave  catuhi  dhammehi
samannagato  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  catuhi  bhikkhave dhammehi
samannagato   yathabhatam   nikkhitto  evam  sagge  katamehi  catuhi  attana
ca   panatipata   pativirato   hoti   paranca  panatipata  veramaniya
samadapeti     panatipata     veramaniya    ca    samanunno    hoti
panatipata   veramaniya   ca   vannam   bhasati   imehi   kho  bhikkhave
catuhi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [265]   Catuhi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
@Footnote: 1 Ma.                  tassuddanam.
@        abhinna pariyesana         sangaham malukyaputto
@        kulam dve ca ajaniya       balam arannakammunati.
Evam   niraye   katamehi   catuhi  attana  ca  adinnadayi  hoti  paranca
adinnadane    samadapeti    adinnadane    ca    samanunno    hoti
adinnadanassa   ca   vannam  bhasati  .  imehi  kho  .pe.  attana  ca
adinnadana    pativirato    hoti   paranca   adinnadana   veramaniya
samadapeti     adinnadana     veramaniya    ca    samanunno    hoti
adinnadana veramaniya ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [266]   Attana  ca  kamesu  micchacari  hoti  paranca  kamesu
micchacare   samadapeti   kamesu   micchacare   ca   samanunno  hoti
kamesu   micchacarassa   ca   vannam   bhasati   .   imehi  kho  .pe.
Attana   ca   kamesu   micchacara   pativirato  hoti  paranca  kamesu
micchacara   veramaniya   samadapeti   kamesu  micchacara  veramaniya
ca   samanunno   hoti   kamesu   micchacara   veramaniya   ca   vannam
bhasati. Imehi kho .pe.
     [267]    Attana   ca   musavadi   hoti   paranca   musavade
samadapeti   musavade   ca   samanunno   hoti   musavadassa  ca  vannam
bhasati  .  imehi  kho  .pe. Attana ca musavada pativirato hoti paranca
musavada   veramaniya  samadapeti  musavada  veramaniya  ca  samanunno
hoti musavada veramaniya ca vannam bhasati .  imehi kho .pe.
     [268]    Attana    ca   pisunavaco   hoti   paranca   pisunaya
vacaya   samadapeti   pisunaya   vacaya   ca  samanunno  hoti  pisunaya
vacaya  ca  vannam  bhasati  .  imehi  kho  .pe.  attana  ca  pisunaya
vacaya    pativirato    hoti   paranca   pisunaya   vacaya   veramaniya
samadapeti    pisunaya    vacaya    veramaniya   ca   samanunno   hoti
pisunaya vacaya veramaniya ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [269]   Attana  ca  pharusavaco  hoti  paranca  pharusaya  vacaya
samadapeti    pharusaya    vacaya    veramaniya   ca   samanunno   hoti
pharusaya  vacaya  ca  vannam  bhasati  .  imehi  kho  .pe.  attana  ca
pharusaya   vacaya  pativirato  hoti  paranca  pharusaya  vacaya  veramaniya
samadapeti   pharusaya   vacaya  veramaniya  ca  samanunno  hoti  pharusaya
vacaya veramaniya ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [270]   Attana   ca   samphappalapi  hoti  paranca  samphappalape
samadapeti    samphappalape    ca    samanunno    hoti   samphappalapassa
ca   vannam   bhasati   .  imehi  kho  .pe.  attana  ca  samphappalapa
pativirato    hoti    paranca    samphappalapa    veramaniya   samadapeti
samphappalapa    veramaniya    ca    samanunno    hoti    samphappalapa
veramaniya ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [271]    Attana    ca   abhijjhalu   hoti   paranca   abhijjhaya
samadapeti    abhijjhaya   ca   samanunno   hoti   abhijjhaya   ca   vannam
bhasati   .   imehi  kho  .pe.  attana  ca  anabhijjhalu  hoti  paranca
anabhijjhaya     samadapeti     anabhijjhaya     ca     samanunno    hoti
anabhijjhaya ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [272]   Attana   ca   byapannacitto  hoti  paranca  byapade
samadapeti   byapade   ca   samanunno   hoti   byapadassa  ca  vannam
bhasati   .   imehi   kho   .pe.  attana  ca  abyapannacitto  hoti
paranca   abyapade   samadapeti   abyapade   ca   samanunno   hoti
abyapadassa ca vannam bhasati. Imehi kho .pe.
     [273]   Attana   ca  micchaditthiko  hoti  paranca  micchaditthiya
samadapeti    micchaditthiya    ca    samanunno    hoti    micchaditthiya
ca  vannam  bhasati  .  imehi  kho  .pe.  attana  ca sammaditthiko hoti
paranca    sammaditthiya    samadapeti    sammaditthiya   ca    samanunno
hoti   sammaditthiya  ca  vannam  bhasati  .  imehi  kho   bhikkhave  catuhi
dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam  saggeti.
                   Kammapathavaggo sattamo.
                 Pannasakasangahita suttanta
     [274]  Ragassa  bhikkhave  abhinnaya  cattaro  dhamma bhavetabba
katame   cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu   kaye  kayanupassi  viharati
atapi   sampajano  satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam  vedanasu
...   cittesu  ...  dhammesu  dhammanupassi  viharati  atapi  sampajano
satima   vineyya   loke   abhijjhadomanassam  ragassa  bhikkhave  abhinnaya
ime cattaro dhamma bhavetabbati.
     {274.1}  Ragassa  bhikkhave  abhinnaya cattaro dhamma bhavetabba
katame   cattaro  idha  bhikkhave  bhikkhu  anuppannanam  papakanam  akusalanam
dhammanam   anuppadaya   chandam   janeti   vayamati   viriyam  arabhati  cittam
pagganhati    padahati    uppannanam    papakanam    akusalanam    dhammanam
pahanaya   ...   anuppannanam   kusalanam   dhammanam   uppadaya   ...
Uppannanam    kusalanam    dhammanam   thitiya   asammosaya   bhiyyobhavaya
vepullaya   bhavanaya  paripuriya  chandam  janeti  vayamati  viriyam  arabhati
cittam   pagganhati   padahati  ragassa  bhikkhave  abhinnaya  ime  cattaro
dhamma bhavetabbati
     {274.2}  ragassa  bhikkhave  abhinnaya cattaro dhamma bhavetabba
katame   cattaro   idha  bhikkhave  bhikkhu  chandasamadhipadhanasankharasamannagatam
iddhipadam  bhaveti  viriyasamadhi- ... Cittasamadhi-  ... Vimamsasamadhipadhana-
sankharasamannagatam  iddhipadam  bhaveti  ragassa  bhikkhave  abhinnaya  ime
cattaro dhamma bhavetabbati.
     {274.3}    Ragassa   bhikkhave   parinnaya   .pe.   parikkhayaya
pahanaya   khayaya   vayaya   viragaya  nirodhaya  cagaya  patinissaggaya
ime cattaro dhamma bhavetabba.
     {274.4}  Dosassa  mohassa  kodhassa  upanahassa makkhassa palasassa
issaya   macchariyassa  mayaya  satheyyassa  thambhassa  sarambhassa  manassa
atimanassa   madassa  pamadassa  abhinnaya  parinnaya  parikkhayaya  pahanaya
khayaya  vayaya  viragaya  nirodhaya  cagaya  patinissaggaya ime cattaro
dhamma bhavetabbati.
                   Catukkanipato nitthito.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 21 page 1-346. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=21&item=1&items=274&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=21&item=1&items=274&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=21&item=1&items=274&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=21&item=1&items=274&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=6449              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=6449              Contents of The Tipitaka Volume 21 http://84000.org/tipitaka/read/?index_21

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :