ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 16 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 8 : Sutta. Saṃ. Ni.
                  Suttantapitake samyuttanikayassa
                      dutiyo  bhago
                        ------
                       nidanavaggo
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                       Abhisamayasamyuttam
                        -------
                     buddhavaggo pathamo
     [1]   Evamme   sutam   ekam   samayam   bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane   anathapindikassa   arame   .   tatra   kho   bhagava  bhikkhu
amantesi   bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum .
Bhagava    etadavoca   paticcasamuppadam   vo   bhikkhave   desissami   tam
sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho  te
bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [2]   Bhagava   etadavoca   katamo  ca  bhikkhave  paticcasamuppado
avijjapaccaya     bhikkhave     sankhara     sankharapaccaya    vinnanam
vinnanapaccaya    namarupam   namarupapaccaya   salayatanam   salayatanapaccaya
phasso      phassapaccaya      vedana      vedanapaccaya      tanha
tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo    bhavapaccaya
Jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti   .   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti .
Ayam vuccati bhikkhave paticcasamuppado.
     [3]    Avijjaya    tveva   asesaviraganirodha   sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho     vinnananirodha     namarupanirodho
namarupanirodha      salayatananirodho     salayatananirodha    phassanirodho
phassanirodha   vedananirodho  vedananirodha  tanhanirodho  tanhanirodha
upadananirodho   upadananirodha   bhavanirodho   bhavanirodha  jatinirodho
jatinirodha   jaramaranam   sokaparidevadukkhadomanassupayasa   nirujjhanti .
Evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho   hotiti  .  idamavoca
bhagava    attamana    te   bhikkhu   bhagavato   bhasitam   abhinandunti  .
Pathamam.
     [4]  Savatthiyam  viharati  ...  paticcasamupadam vo bhikkhave desissami
vibhajissami   tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti   .  evam
bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [5]   Bhagava   etadavoca   katamo  ca  bhikkhave  paticcasamuppado
avijjapaccaya     bhikkhave     sankhara     sankharapaccaya    vinnanam
vinnanapaccaya    namarupam   namarupapaccaya   salayatanam   salayatanapaccaya
phasso      phassapaccaya      vedana      vedanapaccaya      tanha
tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo    bhavapaccaya
Jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [6]   Katamanca  bhikkhave  jaramaranam  .  ya  tesam  tesam  sattanam
tamhi   tamhi   sattanikaye  jara  jiranata  khandiccam  paliccam  valittacata
ayuno   samhani   indriyanam  paripako  ayam  vuccati  jara  .  katamanca
bhikkhave  maranam  1-  ya  2- tesam tesam sattanam tamha tamha sattanikaya
cuti  cavanata  bhedo  antaradhanam  maccu  maranam  kalakiriya  khandhanam bhedo
kalevarassa  nikkhepo  jivitindriyassa  upacchedo  3-  idam  vuccati maranam.
Iti ayanca jara idam ca maranam idam vuccati bhikkhave jaramaranam.
     [7]  Katama  ca  bhikkhave  jati  .  ya  tesam tesam sattanam tamhi
tamhi   sattanikaye   jati   sanjati   okkanti   nibbatti   abhinibbatti
khandhanam patubhavo ayatananam patilabho ayam vuccati bhikkhave jati.
     [8]   Katamo   ca   bhikkhave   bhavo  .  tayome  bhikkhave  bhava
kamabhavo rupabhavo arupabhavo ayam vuccati bhikkhave bhavo.
     [9]    Katamanca    bhikkhave    upadanam   cattarimani   bhikkhave
upadanani       kamupadanam       ditthupadanam      silabbattupadanam
attavadupadanam idam vuccati bhikkhave upadanam.
     [10]  Katama  ca  bhikkhave  tanha  .  chayime bhikkhave tanhakaya
rupatanha     saddatanha     gandhatanha     rasatanha    photthabbatanha
dhammatanha ayam vuccati bhikkhave tanha.
@Footnote: 1 Ma. Yu. idam pathatyam natthi .    2 Yu. yam .   3 Ma. Yu. idam pathadvayam natthi.
@4 Ma. Yu. ayam patho natthi.
     [11]  Katama  ca  bhikkhave  vedana. Chayime bhikkhave vedanakaya
cakkhusamphassaja    vedana    sotasamphassaja    vedana   ghanasamphassaja
vedana  jivhasamphassaja  vedana  kayasamphassaja  vedana manosamphassaja
vedana ayam vuccati bhikkhave vedana.
     [12]  Katamo  ca  bhikkhave  phasso  .  chayime  bhikkhave phassakaya
cakkhusamphasso      sotasamphasso      ghanasamphasso      jivhasamphasso
kayasamphasso manosamphasso ayam vuccati bhikkhave phasso.
     [13]   Katamanca   bhikkhave  salayatanam  .  cakkhvayatanam  sotayatanam
ghanayatanam   jivhayatanam   kayayatanam   manayatanam   idam   vuccati  bhikkhave
salayatanam.
     [14]   Katamanca   bhikkhave  namarupam  .  vedana  sanna  cetana
phasso    manasikaro   idam   vuccati   namam   .   cattaro   mahabhuta
catunnanca    mahabhutanam    upadayarupam   idam   vuccati   rupam   .   iti
idanca namam idanca rupam idam vuccati bhikkhave namarupam.
     [15]   Katamanca  bhikkhave  vinnanam  chayime  bhikkhave  vinnanakaya
cakkhuvinnanam        sotavinnanam       ghanavinnanam       jivhavinnanam
kayavinnanam manovinnanam idam vuccati bhikkhave vinnanam.
     [16]  Katame  ca  bhikkhave  sankhara  tayome  bhikkhave  sankhara
kayasankharo    vacisankharo   cittasankharo   ime   vuccanti   bhikkhave
sankhara.
     [17]   Katama   ca   bhikkhave  avijja  yam  kho  bhikkhave  dukkhe
annanam      dukkhasamudaye      annanam      dukkhanirodhe      annanam
dukkhanirodhagaminiya    patipadaya    annanam    ayam    vuccati    bhikkhave
avijja  .  iti  kho  bhikkhave  avijjapaccaya  sankhara  sankharapaccaya
vinnanam .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [18]    Avijjaya   tveva   asesaviraganirodha   sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Dutiyam.
     [19]   Savatthiyam   viharati   ...   micchapatipadanca  vo  bhikkhave
desissami     sammapatipadanca     tam    sunatha    sadhukam    manasikarotha
bhasissamiti. Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [20]   Bhagava   etadavoca   katama   ca  bhikkhave  micchapatipada
avijjapaccaya   bhikkhave   sankhara   sankharapaccaya   vinnanam   .pe.
Evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti  1-  .  ayam vuccati
bhikkhave micchapatipada.
     [21]   Katama   ca   bhikkhave   sammapatipada   avijjaya  tveva
asesaviraganirodha    sankharanirodho    sankharanirodha    vinnananirodho
.pe.   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa  nirodho  hoti  .  ayam
vuccati bhikkhave sammapatipadati. Tatiyam.
     [22]  Savatthiyam  viharati  ...  vipassissa  bhikkhave bhagavato arahato
@Footnote: 1 Yu. itisaddo dissati.
Sammasambuddhassa    pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva
sato  etadahosi  kiccham  vatayam  loko  apanno  jayati  ca  jiyyati  ca
miyyati   ca  cavati  ca  upapajjati  ca  atha  ca  panimassa  dukkhassa  nissaranam
nappajanati   jaramaranassa   kudassu  1-  nama  imassa  dukkhassa  nissaranam
pannayissati jaramaranassati.
     [23]   Atha   kho   bhikkhave   vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi   nu   kho   sati   jaramaranam   hoti   kimpaccaya   jaramarananti .
Atha   kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu
pannaya   abhisamayo   jatiya   kho   sati  jaramaranam  hoti  jatipaccaya
jaramarananti.
     {23.1}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  sati  jati  hoti  kimpaccaya  jatiti  .  atha  kho bhikkhave
vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
bhave kho sati jati hoti bhavapaccaya jatiti.
     {23.2}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  sati  bhavo  hoti  kimpaccaya  bhavoti  .  atha  kho bhikkhave
vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
upadane kho sati bhavo hoti upadanapaccaya bhavoti.
     {23.3}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi   nu   kho   sati   upadanam   hoti   kimpaccaya   upadananti .
Atha    kho    bhikkhave    vipassissa    bodhisattassa    yonisomanasikara
ahu       pannaya       abhisamayo       tanhaya      kho      sati
@Footnote: 1 Ma. kudassa. evamuparipi.
Upadanam hoti tanhapaccaya upadananti.
     {23.4}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  sati  tanha  hoti  kimpaccaya tanhati. Atha kho bhikkhave vipassissa
bodhisattassa    yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo   vedanaya
kho sati tanha hoti vedanapaccaya tanhati.
     {23.5}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  sati  vedana hoti kimpaccaya vedanati. Atha kho bhikkhave vipassissa
bodhisattassa  yonisomanasikara  ahu  pannaya  abhisamayo  phasse  kho  sati
vedana hoti phassapaccaya vedanati.
     {23.6}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  sati  phasso  hoti  kimpaccaya phassoti. Atha kho bhikkhave vipassissa
bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo   salayatane
kho sati phasso hoti salayatanapaccaya phassoti.
     {23.7}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  sati  salayatanam  hoti  kimpaccaya  salayatananti . Atha kho bhikkhave
vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
namarupe kho sati salayatanam hoti namarupapaccaya salayatananti.
     {23.8}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi   nu   kho   sati   namarupam  hoti  kimpaccaya  namarupanti  .   atha
kho      bhikkhave      vipassissa     bodhisattassa     yonisomanasikara
ahu     pannaya     abhisamayo     vinnane    kho    sati    namarupam
Hoti vinnanapaccaya namarupanti.
     {23.9}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  sati  vinnanam  hoti kimpaccaya vinnananti. Atha kho bhikkhave
vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
sankhare kho sati vinnanam hoti sankharapaccaya vinnananti.
     {23.10}   Atha  kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  sati  sankhara  honti  kimpaccaya  sankharati  .  atha kho
bhikkhave    vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya
abhisamayo avijjaya kho sati sankhara honti avijjapaccaya sankharati.
     {23.11}   Iti   hidam   avijjapaccaya  sankhara  sankharapaccaya
vinnanam  .pe.  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti .
Samudayo  samudayoti  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu
dhammesu   cakkhum   udapadi   nanam   udapadi   panna   udapadi   vijja
udapadi aloko udapadi.
     [24]   Atha   kho   bhikkhave   vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  jaramaranam  na hoti kissa nirodha jaramarananirodhoti.
Atha   kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu
pannaya    abhisamayo    jatiya    kho   asati   jaramaranam   na   hoti
jatinirodha jaramarananirodhoti.
{24.1}      Atha     kho     bhikkhave     vipassissa     bodhisattassa
etadahosi      kimhi      nu      kho      asati      jati     na
Hoti   kissa   nirodha   jatinirodhoti  .  atha  kho  bhikkhave  vipassissa
bodhisattassa      yonisomanasikara      ahu     pannaya     abhisamayo
bhave kho asati jati na hoti bhavanirodha jatinirodhoti [1]-.
     {24.2}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  bhavo  na  hoti kissa nirodha bhavanirodhoti. Atha kho
bhikkhave    vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya
abhisamayo upadane kho asati bhavo na hoti upadananirodha bhavanirodhoti.
     {24.3}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  upadanam  na hoti kissa nirodha upadananirodhoti.
Atha   kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu
pannaya    abhisamayo    tanhaya    kho   asati   upadanam   na   hoti
tanhanirodha upadananirodhoti.
     {24.4}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  tanha  na  hoti  kissa  nirodha  tanhanirodhoti.
Atha  kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  yonisomanasikara  ahu pannaya
abhisamayo vedanaya kho asati tanha na hoti vedananirodha tanhanirodhoti.
     {24.5}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  vedana  na  hoti  kissa nirodha vedananirodhoti.
Atha    kho    bhikkhave    vipassissa    bodhisattassa    yonisomanasikara
ahu   pannaya   abhisamayo   phasse   kho   asati   vedana   na   hoti
@Footnote: 1 Yu. hoti.
Phassanirodha vedananirodhoti.
     {24.6}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  asati phasso na hoti kissa nirodha phassanirodhoti. Atha kho bhikkhave
vipassissa    bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
salayatane kho asati phasso na hoti salayatananirodha phassanirodhoti.
     {24.7}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  asati  salayatanam  na  hoti  kissa nirodha salayatananirodhoti. Atha
kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa  yonisomanasikara  ahu  pannaya
abhisamayo   namarupe   kho   asati   salayatanam  na  hoti  namarupanirodha
salayatananirodhoti.
     {24.8}   Atha   kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  namarupam  na  hoti  kissa nirodha namarupanirodhoti.
Atha   kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu
pannaya    abhisamayo    vinnane    kho   asati   namarupam   na   hoti
vinnananirodha namarupanirodhoti.
     {24.9}  Atha  kho  bhikkhave  vipassissa bodhisattassa etadahosi kimhi
nu  kho  asati  vinnanam  na  hoti  kissa  nirodha  vinnananirodhoti. Atha
kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa  yonisomanasikara  ahu  pannaya
abhisamayo   sankhare  1-  kho  asati  vinnanam  na  hoti  sankharanirodha
vinnananirodhoti.
     {24.10}   Atha  kho  bhikkhave  vipassissa  bodhisattassa  etadahosi
kimhi  nu  kho  asati  sankhara  na honti kissa nirodha sankharanirodhoti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. sankharesu.
Atha   kho   bhikkhave   vipassissa   bodhisattassa   yonisomanasikara   ahu
pannaya    abhisamayo   avijjaya   kho   asati   sankhara   na   honti
avijjanirodha sankharanirodhoti.
     {24.11}  Iti  hidam  avijjanirodha  sankharanirodho sankharanirodha
vinnananirodho   .pe.   evametassa   kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho
hoti  1-  .  nirodho  nirodhoti kho bhikkhave vipassissa bodhisattassa pubbe
ananussutesu   dhammesu   cakkhum   udapadi   nanam  upadi  panna  udapadi
vijja upadi aloko udapaditi. Catuttham.
     [25]  Sattannampi  buddhanam  evam  vittharetabbo  2-  .   sikhissa
bhikkhave   bhagavato   arahato  sammasambuddhassa  ...  vessabhussa  bhikkhave
bhagavato   arahato   sammasambuddhassa  ...  kakusandhassa  bhikkhave  bhagavato
arahato  sammasambuddhassa  ...  konagamanassa  bhikkhave  bhagavato  arahato
sammasambuddhassa    ...    kassapassa    bhikkhave    bhagavato    arahato
sammasambuddhassa ....
     [26]    Pubbeva    me    bhikkhave   sambodha   anabhisambuddhassa
bodhisattasseva   sato   etadahosi   kiccham   vatayam   loko   apanno
jayati  ca  jiyyati  ca  miyyati  ca  cavati  ca  upapajjati  ca atha ca panimassa
dukkhassa     nissaranam     nappajanati    jaramaranassa    kudassu    nama
imassa dukkhassa nissaranam pannayissati jaramaranassati.
     {26.1}     Tassa     mayham     bhikkhave    etadahosi    kimhi
nu       kho       sati       jaramaranam       hoti       kimpaccaya
@Footnote: 1 Ma. itisaddo dissati .    2 Yu. peyyalo.
Jaramarananti   .   tassa  mayham  bhikkhave  yonisomanasikara  ahu  pannaya
abhisamayo    jatiya    kho    sati    jaramaranam    hoti   jatipaccaya
jaramarananti   .   tassa   mayham   bhikkhave   etadahosi   kimhi  nu  kho
sati  jati  hoti .pe. Bhavo ... Upadanam ... Tanha ... Vedana ...
Phasso  ...  salayatanam  ...  namarupam ... Vinnanam ... Sankhara honti
kimpaccaya   sankharati   .   tassa   mayham   bhikkhave   yonisomanasikara
ahu    pannaya   abhisamayo   avijjaya   kho   sati   sankhara   honti
avijjapaccaya sankharati.
     {26.2}  Iti  hidam  avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya vinnanam
.pe.  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti  .  samudayo
samudayoti  kho  me  bhikkhave  pubbe  ananussutesu  dhammesu  cakkhum udapadi
nanam udapadi panna udapadi vijja udapadi aloko udapadi.
     [27]   Tassa   mayham   bhikkhave  etadahosi  kimhi  nu  kho  asati
jaramaranam   na   hoti   kissa   nirodha   jaramarananirodhoti   .   tassa
mayham   bhikkhave   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo  jatiya
kho   asati   jaramaranam   na   hoti   jatinirodha  jaramarananirodhoti .
Tassa   mayham   bhikkhave   etadahosi   kimhi   nu   kho  asati  jati  na
hoti .pe. Bhavo ... Upadanam ... Tanha ... Vedana ... Phasso ...
Salayatanam  ...  namarupam  ...  vinnanam  ...  sankhara  na honti kissa
nirodha   sankharanirodhoti   .   tassa  mayham  bhikkhave  yonisomanasikara
Ahu   pannaya   abhisamayo   avijjaya   kho  asati  sankhara  na  honti
avijjanirodha sankharanirodhoti.
     {27.1}  Iti  hidam  avijjanirodha  sankharanirodho  sankharanirodha
vinnananirodho   .pe.   evametassa   kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho
hoti  .  nirodho  nirodhoti  kho  me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu
cakkhum   udapadi   nanam   udapadi   panna   udapadi   vijja   udapadi
aloko udapaditi. Dasamam.
                    Buddhavaggo pathamo.
                     Tassa uddanam bhavati
               desanavibhangam patipadanca 1-
               vipassi sikhi ca vessabhu
               kakusandho konagamano ca 2- kassapo
               mahasakyamuni 3- ca gotamoti 4-.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. desanavibhangapatipada ca. Yu. ... patipada ca .    2 Ma. Yu. casaddo natthi .
@3 Ma. Yu. mahasakyamuni .    4 Yu. gotamanti.
                    Aharavaggo dutiyo
     [28]   Evamme   sutam   ekam   samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane   anathapindikassa  arame  .  cattarome  bhikkhave  ahara
bhutanam   va   sattanam   thitiya  sambhavesinam  va  anuggahaya  .  katame
cattaro   .   kavalikaro  1-  aharo  olariko  va  sukhumo  va
phasso    dutiyo    manosancetana    tatiya    vinnanam    catuttham  .
Ime   kho   bhikkhave  cattaro  ahara  bhutanam  va  sattanam  thitiya
sambhavesinam va anuggahaya.
     [29]  Ime  ca  2- bhikkhave cattaro ahara kimnidana kimsamudaya
kimjatika    kimpabhava   .   ime   cattaro   ahara   tanhanidana
tanhasamudaya   tanhajatika   tanhapabhava   .   tanha  cayam  bhikkhave
kimnidana   kimsamudaya   kimjatika   kimpabhava   .   tanha  vedananidana
vedanasamudaya  vedanajatika  vedanapabhava  .  vedana  cayam  bhikkhave
kimnidana   kimsamudaya   kimjatika   kimpabhava   .   vedana   phassanidana
phassasamudaya    phassajatika   phassapabhava   .   phasso   cayam   bhikkhave
kimnidano   kimsamudayo   kimjatiko   kimpabhavo   .  phasso  salayatananidano
salayatanasamudayo    salayatanajatiko   salayatanapabhavo   .   salayatanancidam
bhikkhave   kimnidanam  kimsamudayam  kimjatikam  kimpabhavam  .  salayatanam  namarupanidanam
namarupasamudayam   namarupajatikam   namarupapabhavam   .   namarupancidam   bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. kabalikaro. Yu. kabalimkaro. evamuparipi .    2 Ma. casaddo natthi.
Kimnidanam    kimsamudayam    kimjatikam    kimpabhavam   .   namarupam   vinnananidanam
vinnanasamudayam     vinnanajatikam     vinnanapebhavam     .    vinnanancidam
bhikkhave   kimnidanam   kimsamudayam  kimjatikam  kimpabhavam  .  vinnanam  sankharanidanam
sankharasamudayam    sankharajatikam    sankharapabhavam    .    sankhara   cime
bhikkhave    kimnidana    kimsamudaya   kimjatika   kimpabhava   .   sankhara
avijjanidana avijjasamudaya avijjajatika avijjapabhava.
     {29.1}  Iti  kho  bhikkhave avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya
vinnanam .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [30]    Avijjaya   tveva   asesaviraganirodha   sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Pathamam.
     [31]  Savatthiyam  viharati  ... Cattarome bhikkhave ahara bhutanam
va  sattanam  thitiya  sambhavesinam  va  anuggahaya  .  katame cattaro.
Kavalikaro   aharo   olariko   va   sukhumo   va  phasso  dutiyo
manosancetana   tatiya   vinnanam   catuttham   .   ime   kho   bhikkhave
cattaro   ahara   bhutanam   va   sattanam   thitiya  sambhavesinam  va
anuggahayati.
     [32]  Evam  vutte  ayasma  moliyaphagguno  bhagavantam  etadavoca
ko   nu   kho   bhante   vinnanaharam   aharetiti   .  no  kallo
panhoti   bhagava   avoca   aharetiti   aham   na  vadami  aharetiti
Caham    vadeyyam   tatrassa   kallo   panho   ko   nu   kho   bhante
aharetiti    evancaham    na    vadami   evam   mam   avadantam   yo
evam    puccheyya   kissa   nu   kho   bhante   vinnanaharoti   esa
kallo     panho     tatra     kallam    veyyakaranam    vinnanaharo
ayatim  punabbhavabhinibbattiya [1]- tasmim bhute sati salayatanam salayatanapaccaya
phassoti.
     [33]   Ko   nu   kho  bhante  phusatiti  .  no  kallo  panhoti
bhagava   avoca   phusatiti   aham   na   vadami   phusatiti   caham   vadeyyam
tatrassa   kallo   panho   ko   nu   kho   bhante  phusatiti  evancaham
na   vadami   evam   mam   avadantam   yo   evam   puccheyya   kimpaccaya
nu    kho    bhante   phassoti   esa   kallo   panho   tatra   kallam
veyyakaranam salayatanapaccaya phasso phassapaccaya vedanati.
     [34]  Ko  nu  kho  bhante  vedayatiti  2- . No kallo panhoti
bhagava   avoca   vedayatiti   aham   na  vadami  vedayatiti  caham  vadeyyam
tatrassa   kallo   panho   ko   nu  kho  bhante  vedayatiti  evancaham
na   vadami   evam   mam   avadantam   yo   evam   puccheyya   kimpaccaya
nu    kho   bhante   vedanati   esa   kallo   panho   tatra   kallam
veyyakaranam phassapaccaya vedana vedanapaccaya tanhati.
     [35]  Ko  nu  kho  bhante  tanhiyatiti  3- . No kallo panhoti
bhagava    avoca    tanhiyatiti    aham    na   vadami   tanhiyatiti   caham
@Footnote: 1 Ma. Yu. paccayo. 2 Yu. vediyatiti. evamuparipi.
@3 Ma. Yu. tassatiti. evamuparipi.
Vadeyyam   tatrassa   kallo   panho   ko   nu   kho  bhante  tanhiyatiti
evancaham   na   vadami   evam   mam   avadantam   yo   evam  puccheyya
kim    paccaya    nu   kho   bhante   tanhati   esa   kallo   panho
tatra    kallam    veyyakaranam    vedanapaccaya   tanha   tanhapaccaya
upadananti.
     [36]  Ko  nu  kho  bhante  upadiyatiti  .  no  kallo  panhoti
bhagava    avoca    upadiyatiti   aham   na   vadami   upadiyatiti   caham
vadeyyam   tatrassa   kallo   panho   ko   nu  kho  bhante  upadiyatiti
evancaham   na   vadami   evam   mam   avadantam   yo   evam  puccheyya
kimpaccaya    nu    kho   bhante   upadananti   esa   kallo   panho
tatra   kallam   veyyakaranam   tanhapaccaya   upadanam   upadanapaccaya
bhavoti      .pe.      evametassa      kevalassa      dukkhakkhandhassa
samudayo hoti.
     [37]   Channam   tveva   phagguna  phassayatananam  asesaviraganirodha
phassanirodho   phassanirodha   vedananirodho  vedananirodha  tanhanirodho
tanhanirodha      upadananirodho      upadananirodha     bhavanirodho
bhavanirodha    jatinirodho    jatinirodha   jaramaranam   sokaparidevadukkha-
domanassupayasa      nirujjhanti     .     evametassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Dutiyam.
     [38]  Savatthiyam  viharati  ...  ye  hi  keci  bhikkhave samana va
Brahmana   va   jaramaranam   nappajananti   jaramaranasamudayam  nappajananti
jaramarananirodham          nappajananti         jaramarananirodhagaminipatipadam
nappajananti   .  jatim  .pe.  bhavam  ...  upadanam  ...  tanham  ...
Vedanam  ... Phassam ... Salayatanam ... Namarupam ... Vinnanam ... Sankhare
nappajananti    sankharasamudayam   nappajananti   sankharanirodham   nappajananti
sankharanirodhagaminipatipadam   nappajananti   .   na  mete  bhikkhave  samana
va   brahmana   va   samanesu   va   samanasammata  brahmanesu  va
brahmanasammata   na   ca   pana   te   ayasmanto   samannattham   va
brahmannattham   1-   va   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja viharanti.
     [39]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhave  samana  va  brahmana  va
jaramaranam     pajananti    jaramaranasamudayam    pajananti    jaramarananirodham
pajananti    jaramarananirodhagaminipatipadam    pajananti   .   jatim   .pe.
Bhavam ... Upadanam ... Tanham ... Vedanam ... Phassam ... Salayatanam ... Namarupam
...   vinnanam   ...   sankhare   pajananti   sankharasamudayam  pajananti
sankharanirodham    pajananti    sankharanirodhagaminipatipadam    pajananti   .
Te  khome  bhikkhave  samana  va brahmana va samanesu ceva samanasammata
brahmanesu   ca   brahmanasammata  te  ca  panayasmanto  samannatthanca
brahmannatthanca   dittheva   dhamme  sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja
viharantiti. Tatiyam.
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmannattham. evamuparipi.
     [40]  Savatthiyam  viharati  ...  ye  hi  keci  bhikkhave samana va
brahmana   va   ime   dhamme   nappajananti  imesam  dhammanam  samudayam
nappajananti   imesam   dhammanam   nirodham   nappajananti   imesam  dhammanam
nirodhagaminipatipadam    nappajananti    .    katame   dhamme   nappajananti
katamesam    dhammanam   samudayam   nappajananti   katamesam   dhammanam   nirodham
nappajananti katamesam dhammanam nirodhagaminipatipadam nappajananti.
     {40.1}   Jaramaranam   nappajananti   jaramaranasamudayam   nappajananti
jaramarananirodham          nappajananti         jaramarananirodhagaminipatipadam
nappajananti . Jatim .pe. Bhavam ... Upadanam ... Tanham ... Vedanam ...
Phassam  ... Salayatanam ... Namarupam ... Vinnanam ... Sankhare nappajananti
sankharasamudayam       nappajananti       sankharanirodham       nappajananti
sankharanirodhagaminipatipadam   nappajananti   .   ime   dhamme  nappajananti
imesam    dhammanam    samudayam    nappajananti   imesam   dhammanam   nirodham
nappajananti    imesam    dhammanam   nirodhagaminipatipadam   nappajananti  .
Na  mete  bhikkhave  samana  va  brahmana  va samanesu va samanasammata
brahmanesu   va   brahmanasammata   na   ca   pana   te  ayasmanto
samannattham   va   brahmannattham   va   dittheva   dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva upasampajja viharanti.
     [41]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhave  samana  va  brahmana  va
ime   dhamme   pajananti   imesam   dhammanam   samudayam  pajananti  imesam
Dhammanam    nirodham    pajananti    imesam    dhammanam   nirodhagaminipatipadam
pajananti   .   katame   dhamme   pajananti   katamesam   dhammanam  samudayam
pajananti    katamesam   dhammanam   nirodham   pajananti   katamesam   dhammanam
nirodhagaminipatipadam   pajananti   .   jaramaranam   pajananti  jaramaranasamudayam
pajananti     jaramarananirodham     pajananti     jaramarananirodhagaminipatipadam
pajananti  .  jatim  .pe. Bhavam ... Upadanam ... Tanham ... Vedanam ...
Phassam  ...  salayatanam  ... Namarupam ... Vinnanam ... Sankhare pajananti
sankharasamudayam    pajananti    sankharanirodham    pajananti   sankharanirodha-
gaminipatipadam   pajananti   .   ime  dhamme  pajananti  imesam  dhammanam
samudayam   pajananti   imesam   dhammanam  nirodham  pajananti  imesam  dhammanam
nirodhagaminipatipadam   pajananti   .   te   khome   bhikkhave  samana  va
brahmana    va    samanesu    ceva   samanasammata   brahmanesu   ca
brahmanasammata      te      ca      panayasmanto     samannatthanca
brahmannatthanca     dittheva    dhamme    sayam    abhinna    sacchikatva
upasampajja viharantiti. Catuttham.
     [42]  Savatthiyam  viharati  ... Atha kho ayasma kaccanagotto 1-
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidi   .  ekamantam  nisinno  kho  ayasma  kaccanagotto
bhagavantam    etadavoca    sammaditthi    sammaditthiti    bhante    vuccati
kittavata nu kho bhante sammaditthi hotiti.
@Footnote: 1 Yu. kaccayanagotto. evamuparipi.
     [43]   Dvayanissito   khoyam   kaccana   1-   loko  yebhuyyena
atthitanceva   natthitanca   .  lokasamudayam  ca  2-  kho  kaccana  yathabhutam
sammappannaya   passato   ya   loke   natthita   sa   na   hoti .
Lokanirodham    kho    kaccana   yathabhutam   sammappannaya   passato   ya
loke   atthita   sa  na  hoti  .  upayupadanabhinivesavinibandho  3-
khvayam   kaccana   loko   yebhuyyena   tancayam  upayupadanam  cetaso
adhitthanam   abhinivesanusayam   na  upeti  na  upadiyati  nadhitthati  atta
meti    .    dukkhameva    uppajjamanam   uppajjati   dukkham   nirujjhamanam
nirujjhatiti   na   kankhati   na   vicikicchati   .  aparappaccaya  nanamevassa
ettha hoti. Ettavata kho kaccana sammaditthi hoti.
     [44]   Sabbamatthiti  kho  kaccana  ayameko  anto  sabbam  natthiti
ayam   dutiyo   anto  .  ete  te  kaccana  ubho  ante  anupagamma
majjhena    tathagato    dhammam    deseti    avijjapaccaya    sankhara
sankharapaccaya   vinnanam   .pe.   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Pancamam.
     [45]  Savatthiyam  viharati  ...  atha kho annataro bhikkhu yena bhagava
tenupasankami     upasankamitva     bhagavantam    abhivadetva    ekamantam
nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca
@Footnote: 1 Yu. kaccayana. evamuparipi .   2 Ma. Yu. casaddo natthi. 3 Ma. upayupa ....
Dhammakathiko   dhammakathikoti   bhante   vuccati   kittavata  nu  kho  bhante
dhammakathiko hotiti.
     [46]   Jaramaranassa   ce   bhikkhu  nibbidaya  viragaya  nirodhaya
dhammam   deseti   dhammakathiko   bhikkhuti   alam   vacanaya   .  jaramaranassa
ce    bhikkhu    nibbidaya    viragaya    nirodhaya    patipanno   hoti
dhammanudhammapatipanno   bhikkhuti   alam  vacanaya  .  jaramaranassa  ce  bhikkhu
nibbida  viraga  nirodha  anupada  vimutto hoti ditthadhammanibbanappatto
bhikkhuti alam vacanaya.
     {46.1}  Jatiya ce bhikkhu .pe. Bhavassa ce bhikkhu ... Upadanassa
ce  bhikkhu ... Tanhaya ce bhikkhu ... Vedanaya ce bhikkhu ... Phassassa ce
bhikkhu  ... Salayatanassa ce bhikkhu ... Namarupassa ce bhikkhu ... Vinnanassa
ce  bhikkhu  ...  sankharanance  bhikkhu  ... Avijjaya ce bhikkhu nibbidaya
viragaya  nirodhaya  dhammam  deseti  dhammakathiko  bhikkhuti  alam  vacanaya .
Avijjaya   ce   bhikkhu   nibbidaya  viragaya  nirodhaya  patipanno  hoti
dhammanudhammapatipanno  bhikkhuti  alam  vacanaya  .  avijjaya ce bhikkhu nibbida
viraga   nirodha   anupada   vimutto   hoti   ditthadhammanibbanappatto
bhikkhuti alam vacanayati. Chattham.
     [47]  Evamme  sutam  ekam  samayam bhagava rajagahe viharati veluvane
kalandakanivape    .    atha   kho   bhagava   pubbanhasamayam   nivasetva
pattacivaramadaya  rajagahe  1-  pindaya  pavisi  .  addasa kho acelo
@Footnote: 1 Ma. Yu. rajagaham.
Kassapo    bhagavantam    duratova    agacchantam   disvana   yena   bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham saraniyam vitisaretva ekamantam atthasi.
     [48]  Ekamantam  thito  kho  acelo  kassapo  bhagavantam etadavoca
puccheyyama   mayam  bhavantam  gotamam  kancideva  1-  desam  sace  no  bhavam
gotamo   okasam   karoti    panhassa   veyyakaranayati   .  akalo
kho    tava   kassapa   panhassa   antaragharam   pavitthamhati   .   dutiyampi
kho    acelo    kassapo    bhagavantam   etadavoca   puccheyyama   mayam
bhavantam   gotamam   kancideva   desam   sace   no  bhavam  gotamo  okasam
karoti   panhassa   veyyakaranayati   .   akalo   kho  tava  kassapa
panhassa     antaragharam    pavitthamhati    .    tatiyampi    kho    .pe.
Pavitthamhati.
     [49]   Evam   vutte  acelo  kassapo  bhagavantam  etadavoca  na
kho   pana   mayam   bhavantam   gotamam   bahudeva   pucchitukamati   .  puccha
kassapa   yadakankhasiti   .  kim  nu  kho  bho  gotama  sayamkatam  dukkhanti .
Ma   hevam   kassapati  bhagava  avoca  .  kim  pana  bho  gotama  parakatam
dukkhanti   .   ma   hevam   kassapati   bhagava  avoca  .  kim  nu  kho
bho   gotama   sayamkatanca   parakatanca   dukkhanti  .  ma  hevam  kassapati
bhagava   avoca   .   kim  pana  bho  gotama  asayamkaram  aparakaram  adhicca
samuppannam   dukkhanti   .   ma   hevam  kassapati  bhagava  avoca  .  kim
@Footnote: 1 Yu. kincideva. evamuparipi.
Nu   kho   bho  gotama  natthi  dukkhanti  .  na  kho  kassapa  natthi  dukkham
atthi   kho   kassapa   dukkhanti   .   tenahi   bhavam   gotamo  dukkham  na
janati   na   passatiti   .   na  khvaham  kassapa  dukkham  na  janami  na
passami   janami   khvaham   kassapa   dukkham   passami   khvaham   kassapa
dukkhanti.
     {49.1}  Kim  nu  kho  bho gotama sayamkatam dukkhanti iti puttho samano
ma   hevam   kassapati   vadesi   kim  pana  bho  gotama  parakatam  dukkhanti
iti   puttho   samano   ma  hevam  kassapati  vadesi  kim  nu  kho  bho
gotama   sayamkatanca   parakatanca   dukkhanti   iti   puttho   samano   ma
hevam   kassapati   vadesi   kim   pana   bho  gotama  asayamkaram  aparakaram
adhicca    samuppannam    dukkhanti    iti   puttho   samano   ma   hevam
kassapati   vadesi  kim  nu  kho  bho  gotama  natthi  dukkhanti  iti  puttho
samano   na   kho   kassapa   natthi   dukkham  atthi  kho  kassapa  dukkhanti
vadesi   tenahi   bhavam   gotamo   dukkham   na  janati  na  passatiti  iti
puttho   samano   na   khvaham   kassapa  dukkham  na  janami  na  passami
janami   khvaham   kassapa   dukkham   passami   khvaham   kassapa   dukkhanti
vadesi   acikkhatu   ca   me   bhante   bhagava  dukkham  desetu  ca  me
bhante bhagava dukkhanti.
     [50]  So  karoti  so  patisamvedayatiti  kho  kassapa  adito sato
sayamkatam   dukkhanti   iti   vadam   sassatam  etam  pareti  .  anno  karoti
anno   patisamvedayatiti   kho   kassapa   vedanabhitunnassa   sato   parakatam
Dukkhanti  iti  vadam  ucchedam  etam  pareti  .  ete  te  kassapa  ubho
ante   anupagamma   majjhena   tathagato   dhammam  deseti  avijjapaccaya
sankhara    sankharapaccaya   vinnanam   .pe.   evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha
sankharanirodho    sankharanirodha   vinnananirodho   .pe.   evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [51]   Evam   vutte   acelo   kassapo   bhagavantam  etadavoca
abhikkantam   bhante   abhikkantam   bhante   seyyathapi   bhante   nikkujjitam
va   ukkujjeyya   .pe.  cakkhumanto  rupani  dakkhantiti  1-  evameva
bhagavata   anekapariyayena   dhammo   pakasito  esaham  bhante  bhagavantam
saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca   labheyyaham   bhante   bhagavato
santike pabbajjam labheyyam upasampadanti .
     {51.1}   Yo   kho  kassapa  annatitthiyapubbo  imasmim  dhammavinaye
akankhati   pabbajjam  akankhati  upasampadam  so  cattaro  mase  parivasati
catunnam   masanam   accayena   parivutthaparivasam   2-  araddhacitta  bhikkhu
akankhamana   3-   pabbajenti   upasampadenti   bhikkhubhavaya   apica
maya puggalavemattata vinitati 4-.
     {51.2}  Sace bhante annatitthiyapubba imasmim dhammavinaye akankhanta
pabbajjam   akankhanta   upasampadam   cattaro   mase  parivasanti  catunnam
masanam   accayena   parivutthaparivase  araddhacitta  bhikkhu  akankhamana
pabbajenti    upasampadenti    bhikkhubhavaya   aham   cattari   vassani
@Footnote: 1 Yu. dakkhintiti. evamuparipi .    2-3 Ma. idam pathadvayam natthi. evamuparipi.
@4 Ma. Yu. viditati.
Parivasissami   catunnam   vassanam   accayena  parivutthaparivasam  araddhacitta
bhikkhu pabbajentu upasampadentu bhikkhubhavayati.
     [52]   Alattha  kho  acelo  kassapo  bhagavato  santike  pabbajjam
alattha    upasampadam    .    acirupasampanno   ca   panayasma   kassapo
eko   vupakattho   appamatto  atapi  pahitatto  viharanto  nacirasseva
yassatthaya    kulaputta    sammadeva   agarasma   anagariyam   pabbajanti
tadanuttaram    brahmacariyapariyosanam    dittheva    dhamme    sayam   abhinna
sacchikatva   upasampajja   vihasi   khina   jati   vusitam  brahmacariyam  katam
karaniyam    naparam    itthattayati    abbhannasi    .    annataro   ca
panayasma kassapo araham ahositi. Sattamam.
     [53]  Savatthiyam  viharati  ...  atha kho timbarukkho 1- paribbajako
yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi
sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi.
     [54]   Ekamantam  nisinno  kho  timbarukkho  paribbajako  bhagavantam
etadavoca   kim   nu   kho   bho   gotama   sayamkatam  sukhadukkhanti  .  ma
hevam   timbarukkhati   bhagava   avoca   .  kim  pana  bho  gotama  parakatam
sukhadukkhanti   .  ma  hevam  timbarukkhati  bhagava  avoca  .  kim  nu  kho
bho    gotama    sayamkatanca    parakatanca   sukhadukkhanti   .   ma   hevam
timbarukkhati  bhagava  avoca  .  kim  pana  bho  gotama  asayamkaram aparakaram
adhicca   samuppannam   sukhadukkhanti   .   ma   hevam   timbarukkhati  bhagava
@Footnote: 1 Ma. Yu. timbaruko. evamuparipi.
Avoca   .   kim   nu   kho  bho  gotama  natthi  sukhadukkhanti  .  na  kho
timbarukkha    natthi   sukhadukkham   atthi   kho   timbarukkha   sukhadukkhanti  .
Tenahi   bhavam  gotamo  sukhadukkham  na  janati  na  passatiti  .  na  khvaham
timbarukkha   sukhadukkham  na  janami  na  passami  janami  khvaham  timbarukkha
sukhadukkham passami khvaham timbarukkha sukhadukkhanti.
     {54.1}  Kim  nu  kho  bho  gotama  sayamkatam  sukhadukkhanti  iti puttho
samano   ma   hevam  timbarukkhati  vadesi  kim  pana  bho  gotama  parakatam
sukhadukkhanti  iti  puttho  samano  ma  hevam  timbarukkhati  vadesi  kim  nu
kho   bho  gotama  sayamkatanca  parakatanca  sukhadukkhanti  iti  puttho  samano
ma   hevam   timbarukkhati   vadesi   kim   pana   bho   gotama  asayamkaram
aparakaram   adhicca   samuppannam   sukhadukkhanti   iti   puttho  samano  ma
hevam   timbarukkhati   vadesi  kim  nu  kho  bho  gotama  natthi  sukhadukkhanti
iti   puttho   samano   na   kho  timbarukkha  natthi  sukhadukkham  atthi  kho
timbarukkha    sukhadukkhanti    vadesi    tenahi    bhavam   gotamo   sukhadukkham
na   janati   na   passatiti  iti  puttho  samano  na  khvaham  timbarukkha
sukhadukkham   na   janami  na  passami  janami  khvaham  timbarukkha  sukhadukkham
passami   khvaham   timbarukkha  sukhadukkhanti  vadesi  acikkhatu  ca  me  bhavam
gotamo sukhadukkham desetu ca me bhavam gotamo sukhadukkhanti.
     [55]  Sa  vedana  so  vedayatiti  kho  timbarukkha  adito sato
sayamkatam  sukhadukkhanti  evancaham  1-  na  vadami  .  anna vedana anno
@Footnote: 1 Ma. Yu. evampaham. evamuparipi.
Vedayatiti   kho   timbarukkha   vedanabhitunnassa   sato  parakatam  sukhadukkhanti
evancaham  na  vadami  .  ete  te  timbarukkha  ubho  ante anupagamma
majjhena  tathagato  dhammam  deseti  avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya
vinnanam      .pe.      evametassa      kevalassa     dukkhakkhandhassa
samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [56]  Evam  vutte  timbarukkho  paribbajako  bhagavantam  etadavoca
abhikkantam    bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama   .pe.   esaham
bhante    bhavantam    gotamam    saranam    gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca
upasakam    mam    bhavam    gotamo    dharetu    ajjatagge    panupetam
saranangatanti. Atthamam.
     [57]  Savatthiyam  viharati  ...  avijjanivaranassa  bhikkhave  balassa
tanhaya   samyuttassa   1-   evamayam   kayo  samudagato  iti  ayanceva
kayo   bahiddha   ca   namarupam   itthetam   dvayam  dvayam  paticca  phasso
salevayatanani   yehi   phuttho   balo   sukhadukkham  patisamvedayati  etesam
va   annatarena   .   avijjanivaranassa   bhikkhave   panditassa   tanhaya
samyuttassa   evamayam   kayo  samudagato  iti  ayanceva  kayo  bahiddha
ca   namarupam  itthetam  dvayam  dvayam  paticca  phasso  salevayatanani  yehi
phuttho pandito sukhadukkham patisamvedayati etesam va annatarena.
@Footnote: 1 Ma. Yu. sampayuttassa. evamuparipi.
     [58]  Tatra  bhikkhave ko viseso ko adhippayaso 1- kinnanakaranam
panditassa   balenati  .  bhagavammulaka  no  bhante  dhamma  bhagavamnettika
bhagavampatisarana    sadhu    vata    me    bhante   bhagavantamyeva   patibhatu
etassa   bhasitassa   attho   bhagavato   sutva  bhikkhu  dharessantiti .
Tenahi   bhikkhave   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam
bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [59]   Bhagava  etadavoca  yaya  ca  bhikkhave  avijjaya  nivutassa
balassa   yaya   ca   tanhaya   samyuttassa  ayam  kayo  samudagato  sa
ceva   avijja   balassa   appahina   sa   ca  tanha  aparikkhina  tam
kissa   hetu   na   hi   bhikkhave   balo   acari   brahmacariyam   samma
dukkhakkhayaya   tasma   balo   kayassa   bheda   kayupago  hoti  so
kayupago   samano   na   parimuccati   jatiya  jaraya  maranena  sokehi
paridevehi   dukkhehi  domanassehi  upayasehi  na  parimuccati  dukkhasmati
vadami.
     {59.1}  Yaya  ca  bhikkhave  avijjaya  nivutassa  panditassa yaya ca
tanhaya   samyuttassa   ayam   kayo   samudagato   sa   ceva   avijja
panditassa   pahina   sa   ca   tanha  parikkhina  tam  kissa  hetu  acari
bhikkhave   pandito   brahmacariyam   samma   dukkhakkhayaya   tasma  pandito
kayassa    bheda   na   kayupago   hoti   so   akayupago   samano
parimuccati   jatiya   jaraya   maranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi
domanassehi    upayasehi   parimuccati   dukkhasmati   vadami   .   ayam
@Footnote: 1 Yu. adhippayo. evamuparipi.
Kho   bhikkhave   viseso   ayam   adhippayaso   idannanakaranam  panditassa
balena yadidam brahmacariyavasoti. Navamam.
     [60]   Savatthiyam   viharati  ...  paticcasamuppadanca  vo  bhikkhave
desessami    paticcasamuppanne    ca    dhamme    tam   sunatha   sadhukam
manasikarotha   bhasissamiti   .   evam  bhanteti  kho  te  bhikkhu  bhagavato
paccassosum.
     [61]   Bhagava   etadavoca  katamo  ca  bhikkhave  paticcasamuppado
jatipaccaya   bhikkhave   jaramaranam  uppada  va  tathagatanam  anuppada
va    tathagatanam    thitava   sa   dhatu   dhammatthitata   dhammaniyamata
idappaccayata   tam   tathagato   abhisambujjhati   abhisameti   abhisambujjhitva
abhisametva  acikkhati  deseti  pannapeti  1-  patthapeti  vivarati  vibhajati
uttanikaroti   passathati   caha   .   jatipaccaya   bhikkhave  jaramaranam
.pe.  bhavapaccaya  bhikkhave  jati ... Upadanapaccaya bhikkhave bhavo ...
Tanhapaccaya  bhikkhave  upadanam  ... Vedanapaccaya bhikkhave tanha ...
Phassapaccaya  bhikkhave  vedana  ...  salayatanapaccaya bhikkhave phasso ...
Namarupapaccaya    bhikkhave   salayatanam   ...   vinnanapaccaya   bhikkhave
namarupam  ...  sankharapaccaya bhikkhave vinnanam ... Avijjapaccaya bhikkhave
sankhara   uppada   va   tathagatanam   anuppada   va   tathagatanam
thitava    sa   dhatu   dhammatthitata   dhammaniyamata   idappaccayata   tam
tathagato     abhisambujjhati    abhisameti    abhisambujjhitva    abhisametva
@Footnote: 1 Ma. Yu. pannapeti. evamuparipi.
Acikkhati   deseti   pannapeti   patthapeti  vivarati  vibhajati  uttanikaroti
passathati   caha   .   avijjapaccaya  bhikkhave  sankhara  .  iti  kho
bhikkhave    ya   tatra   tathata   avitathata   anannathata   idappaccayata
ayam vuccati bhikkhave paticcasamuppado.
     [62]   Katame   ca   bhikkhave  paticcasamuppanna  dhamma  jaramaranam
bhikkhave   aniccam   sankhatam   paticcasamuppannam  khayadhammam  vayadhammam  viragadhammam
nirodhadhammam   .   jati   bhikkhave   anicca   sankhata   paticcasamuppanna
khayadhamma     vayadhamma     viragadhamma     nirodhadhamma    .    bhavo
bhikkhave    anicco    sankhato   paticcasamuppanno   khayadhammo   vayadhammo
viragadhammo    nirodhadhammo   .   upadanam   bhikkhave   .pe.   tanha
bhikkhave  ...  vedana  bhikkhave  ...  phasso  bhikkhave  ...  salayatanam
bhikkhave  ...  namarupam  bhikkhave  ...  vinnanam  bhikkhave ...  sankhara
bhikkhave  ...  avijja  bhikkhave anicca sankhata paticcasamuppanna khayadhamma
vayadhamma    viragadhamma   nirodhadhamma   .   ime   vuccanti   bhikkhave
paticcasamuppanna dhamma.
     [63]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavakassa  ayanca  paticcasamuppado
ime   ca   paticcasamuppanna   dhamma   yathabhutam   sammappannaya  sudittha
honti   sova   1-   pubbantam   va   upadhavissati   ahosim  nu  khvaham
atitamaddhanam   nanu   kho   ahosim   atitamaddhanam   kim   nu   kho  ahosim
atitamaddhanam   katham   nu   kho   ahosim   atitamaddhanam   kim   hutva   kim
@Footnote: 1 Ma. Yu. so vata.
Ahosim    nu    khvaham    atitamaddhananti   aparantam   va   upadhavissati
bhavissami    nu    khvaham    anagatamaddhanam    nanu    kho    bhavissami
anagatamaddhanam   kim   nu   kho   bhavissami  anagatamaddhanam  katham  nu  kho
bhavissami    anagatamaddhanam   kim   hutva   kim   bhavissami   nu   khvaham
anagatamaddhananti    etarahi    va    paccuppannam    addhanam   ajjhattam
kathamkathi   bhavissati   aham   nu   khosmi   no   nu  khosmi  kim  nu  khosmi
katham  nu  khosmi  ayam  nu  kho  satto  kuto  agato  so  kuhim gami 1-
bhavissatiti   netam   thanam   vijjati   tam   kissa  hetu  tatha  hi  bhikkhave
ariyasavakassa    ayanca   paticcasamuppado   ime   ca   paticcasamuppanna
dhamma yathabhutam sammappannaya suditthati. Dasamam.
                    Aharavaggo dutiyo.
                       Tassa uddanam
         aharaphaggunanceva 2-       dve ca samanabrahmana
         kaccanagottam 3- dhammakathikam    acelam timbarukkhena ca
         balapanditanceva 4-         dasamo paccayena cati.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. gamissatiti .   2 Ma. Yu. aharam phagguno ceva .    3 Yu. kaccayanagotto.
@4 Ma. balapanditato ceva. Yu. balena pandito ceva.
                     Dasabalavaggo tatiyo
     [64]  Savatthiyam  viharati  ...  dasabalasamannagato bhikkhave tathagato
catuhi   ca   vesarajjehi  samannagato  asabhanthanam  patijanati  parisasu
sihanadam   nadati   brahmacakkam   pavatteti  iti  rupam  iti  rupassa  samudayo
iti   rupassa   atthangamo   iti   vedana  iti  vedanaya  samudayo  iti
vedanaya    atthangamo   iti   sanna   iti   sannaya   samudayo   iti
sannaya   atthangamo   iti   sankhara   iti   sankharanam  samudayo  iti
sankharanam    atthangamo    iti   vinnanam   iti   vinnanassa   samudayo
iti    vinnanassa    atthangamo    iti    imasmim    sati   idam   hoti
imassuppada   idam   uppajjati   imasmim   asati   idam  na  hoti  imassa
nirodha   idam   nirujjhati  yadidam  avijjapaccaya  sankhara  sankharapaccaya
vinnanam      .pe.      evametassa      kevalassa     dukkhakkhandhassa
samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Pathamam.
     [65]  Savatthiyam  viharati  ...  dasabalasamannagato bhikkhave tathagato
catuhi   ca   vesarajjehi  samannagato  asabhanthanam  patijanati  parisasu
sihanadam   nadati   brahmacakkam   pavatteti  iti  rupam  iti  rupassa  samudayo
iti   rupassa   atthangamo   iti   vedana  iti  vedanaya  samudayo  iti
Vedanaya    atthangamo   iti   sanna   iti   sannaya   samudayo   iti
sannaya   atthangamo   iti   sankhara   iti   sankharanam  samudayo  iti
sankharanam    atthangamo    iti   vinnanam   iti   vinnanassa   samudayo
iti    vinnanassa    atthangamo    iti    imasmim    sati   idam   hoti
imassuppada   idam   uppajjati   imasmim   asati   idam  na  hoti  imassa
nirodha   idam   nirujjhati  yadidam  avijjapaccaya  sankhara  sankharapaccaya
vinnanam      .pe.      evametassa      kevalassa     dukkhakkhandhassa
samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho
sankharanirodha     vinnananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
     [66]  Evam  svakkhato  bhikkhave  maya  dhammo  uttano vivato
pakasito   chinnapilotiko   .   evam   svakkhate  kho  bhikkhave  maya
dhamme     uttane    vivate    pakasite    chinnapilotike    alameva
saddhapabbajitena   kulaputtena  viriyam  arabhitum  kamam  taco  ca  naharu  ca
atthi   ca   avasissatu   sarire   upasussatu  mamsalohitam  yantam  purisathamena
purisaviriyena   purisaparakkamena  pattabbam  na  tam  apapunitva  purisassa  1-
viriyassa santhanam bhavissatiti.
     {66.1}   Dukkham   bhikkhave   kusito   viharati  vokinno  papakehi
akusalehi   dhammehi   mahantanca   sadattham   parihapeti   .  araddhaviriyo
ca    kho    bhikkhave   sukham   viharati   pavivitto   papakehi   akusalehi
dhammehi     mahantanca     sadattham     paripureti    .    na    bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Hinena   aggassa   patti  hoti  aggena  ca  kho  [1]-  aggassa  patti
hoti. Mandapeyyamidam bhikkhave brahmacariyam sattha sammukhibhuto.
     [67]   Tasmatiha   bhikkhave   viriyam  arabhatha  appattassa  pattiya
anadhigatassa    adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   evam   no   ayam
amhakam   pabbajja   avamkata   2-  avanjha  bhavissati  saphala  saudraya
yesam  3-  mayam  paribhunjama civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam
tesam    te    kara    amhesu   mahapphala   bhavissanti   mahanisamsati
evam   hi   vo   bhikkhave   sikkhitabbam   .   attattham  va  hi  bhikkhave
sampassamanena  alameva  appamadena  sampadetum . Parattham va hi bhikkhave
sampassamanena   alameva   appamadena  sampadetum  .  ubhayattham  va  hi
bhikkhave sampassamanena alameva appamadena sampadetunti. Dutiyam.
     [68]  Savatthiyam  viharati  ...  janatoham bhikkhave passato asavanam
khayam   vadami   no   ajanato   no   apassato   .   kinca   bhikkhave
janato   kim  passato  asavanam  khayo  hoti  .  iti  rupam  iti  rupassa
samudayo    iti   rupassa   atthangamo   .pe.   iti   vedana   .pe.
Iti   sanna   .pe.   iti   sankhara   .pe.   iti   vinnanam   iti
vinnanassa   samudayo   iti   vinnanassa   atthangamoti   .   evam  kho
bhikkhave janato evam passato asavanam khayo hoti.
     [69]  Yampi  tam  bhikkhave  khayasmim  khaye  nanam  tampi  4- saupanisam
vadami   no  anupanisam  .  ka  ca  bhikkhave  khaye  nanassa  upanisa .
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhave .   2 Ma. Yu. ayam patho natthi .    3 Ma. yesanca. Yu. yesanhi.
@4 Yu. tam.
Vimuttitissa   vacaniyam   .  vimuttimpaham  1-  bhikkhave  saupanisam  vadami  no
anupanisam  .  ka  ca  bhikkhave  vimuttiya  upanisa. Viragotissa vacaniyam.
Viragampaham   bhikkhave   saupanisam   vadami   no   anupanisam   .   ka  ca
bhikkhave   viragassa   upanisa   .   nibbidatissa  vacaniyam  .  nibbidampaham
bhikkhave    saupanisam   vadami   no   anupanisam   .   ka   ca   bhikkhave
nibbidaya     upanisa     .    yathabhutananadassanantissa    vacaniyam   .
Yathabhutananadassanampaham   bhikkhave   saupanisam   vadami   no   anupanisam  .
Ka    ca    bhikkhave   yathabhutananadassanassa   upanisa   .   samadhitissa
vacaniyam. Samadhimpaham bhikkhave saupanisam vadami no anupanisam.
     {69.1}  Ka  ca  bhikkhave  samadhissa upanisa. Sukhantissa vacaniyam.
Sukhampaham  bhikkhave  saupanisam  vadami  no  anupanisam . Ka ca bhikkhave sukhassa
upanisa   .   passaddhitissa   vacaniyam   .  passaddhimpaham  bhikkhave  saupanisam
vadami   no   anupanisam   .   ka  ca  bhikkhave  passaddhiya  upanisa .
Pititissa  vacaniyam  .  pitimpaham  bhikkhave  saupanisam  vadami   no  anupanisam.
Ka  ca  bhikkhave  pitiya  upanisa  .  pamujjantissa vacaniyam. Pamujjampaham
bhikkhave    saupanisam   vadami   no   anupanisam   .   ka   ca   bhikkhave
pamujjassa   upanisa   .   saddhatissa   vacaniyam   .  saddhampaham  bhikkhave
saupanisam vadami no anupanisam.
     {69.2}   Ka   ca   bhikkhave   saddhaya  upanisa  .  dukkhantissa
vacaniyam   .   dukkhampaham   bhikkhave   saupanisam   vadami   no  anupanisam .
Ka    ca   bhikkhave   dukkhassa   upanisa   .   jatitissa   vacaniyam  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. vimuttimpaham. evamidisesu padesu.
Jatimpaham   bhikkhave   saupanisam   vadami   no   anupanisam   .   ka   ca
bhikkhave   jatiya   upanisa  .  bhavotissa  vacaniyam  .  bhavampaham  bhikkhave
saupanisam  vadami  no  anupanisam  .  ka  ca  bhikkhave  bhavassa  upanisa .
Upadanantissa   vacaniyam   .   upadanampaham   bhikkhave   saupanisam  vadami
no  anupanisam  .  ka  ca  bhikkhave  upadanassa  upanisa  .  tanhatissa
vacaniyam. Tanhampaham bhikkhave saupanisam vadami no anupanisam.
     {69.3}  Ka  ca  bhikkhave  tanhaya  upanisa. Vedanatissa vacaniyam
.pe.  phassotissa  vacaniyam  ...  salayatanantissa vacaniyam ... Namarupantissa
vacaniyam   ...   vinnanantissa   vacaniyam   ...  sankharatissa  vacaniyam .
Sankharepaham  bhikkhave  saupanise  vadami  no  anupanise . Ka ca bhikkhave
sankharanam upanisa. Avijjatissa vacaniyam.
     {69.4}  Iti kho bhikkhave avijjupanisa sankhara sankharupanisam vinnanam
vinnanupanisam     namarupam     namarupupanisam    salayatanam    salayatanupaniso
phasso   phassupanisa   vedana   vedanupanisa  tanha  tanhupanisam  upadanam
upadanupaniso   bhavo   bhavupanisa   jati   jatupanisam   dukkham  dukkhupanisa
saddha   saddhupanisam   pamujjam   pamujjupanisa   piti   pitupanisa   passaddhi
passaddhupanisam    sukham   sukhupaniso   samadhi   samadhupanisam   yathabhutananadassanam
yathabhutananadassanupanisa    nibbida   nibbidupaniso   virago   viragupanisa
vimutti vimuttupanisam khaye nanam.
     [70]   Seyyathapi   bhikkhave  upari  pabbate  thullaphusitake  deve
Vassante    tam    udakam   yathaninnam   pavattamanam   pabbatakandarapadarasakha
paripureti   pabbatakandarapadarasakha   paripura   kussubbhe   1-  paripurenti
kussubbha    paripura   mahasobbhe   paripurenti   mahasobbha   paripura
kunnadiyo    paripurenti    kunnadiyo   paripura   mahanadiyo   paripurenti
mahanadiyo  paripura  mahasamuddam  [2]-  paripurenti  evameva kho bhikkhave
avijjupanisa     sankhara     sankharupanisam     vinnanam     vinnanupanisam
namarupam      namarupupanisam      salayatanam     salayatanupaniso     phasso
phassupanisa    vedana    vedanupanisa    tanha    tanhupanisam   upadanam
upadanupaniso     bhavo     bhavupanisa     jati     jatupanisam    dukkham
dukkhupanisa     saddha     saddhupanisam    pamujjam    pamujjupanisa    piti
pitupanisa     passaddhi     passaddhupanisam     sukham     sukhupaniso    samadhi
samadhupanisam     yathabhutananadassanam     yathabhutananadassanupanisa     nibbida
nibbidupaniso    virago    viragupanisa    vimutti    vimuttupanisam    khaye
nananti. Tatiyam.
     [71]  Rajagahe  viharati veluvane ... Atha kho ayasma sariputto
pubbanhasamayam     nivasetva     pattacivaramadaya    rajagaham    pindaya
pavisi   .   atha   kho   ayasmato  sariputtassa  etadahosi  atippago
kho   tava   rajagahe   pindaya   caritum  yannunaham  yena  annatitthiyanam
paribbajakanam   aramo   tenupasankameyyanti   .   atha  kho  ayasma
sariputto   yena   annatitthiyanam   paribbajakanam  aramo  tenupasankami
@Footnote: 1 Ma. kusobbhe. Yu. kusabbhe. evamuparipi .   2 Yu. sagaram.
Upasankamitva    tehi    annatitthiyehi   paribbajakehi   saddhim   sammodi
sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi.
     [72]  Ekamantam  nisinnam  kho  ayasmantam sariputtam te annatitthiya
paribbajaka      etadavocum      santavuso      sariputta     eke
samanabrahmana    kammavada    sayamkatam   dukkham   pannapenti   .   santi
panavuso    sariputta    eke    samanabrahmana   kammavada   parakatam
dukkham   pannapenti   .   santavuso   sariputta   eke  samanabrahmana
kammavada    sayamkatanca    parakatanca    dukkham    pannapenti   .   santi
panavuso    sariputta   eke   samanabrahmana   kammavada   asayamkaram
aparakaram   adhicca   samuppannam   dukkham   pannapenti   .   idha  panavuso
sariputta   samano   gotamo   kimvadi   kimakkhayi  katham  byakaramana  ca
mayam   vuttavadino   ceva   samanassa   gotamassa   assama  na  ca  samanam
gotamam   abhutena   abbhacikkheyyama   dhammassa  canudhammam  byakareyyama
na ca koci sahadhammiko vadanupato garayham thanam agaccheyyati.
     [73]   Paticcasamuppannam   kho   avuso  dukkham  vuttam  bhagavata  kim
paticca   phassam   paticca   iti   vadam  vuttavadi  ceva  bhagavato  assa  na
ca   bhagavantam   abhutena   abbhacikkheyya  dhammassa  canudhammam  byakareyya
na ca koci sahadhammiko vadanupato garayham thanam agaccheyya.
     {73.1}  Tatravuso  ye  te  samanabrahmana  kammavada  sayamkatam
dukkham   pannapenti  tadapi  phassapaccaya  .  yepi  te  .pe.  yepi  te
.pe.   Yepi   te   samanabrahmana   kammavada   asayamkaram  aparakaram
adhicca samuppannam dukkham pannapenti tadapi phassapaccaya.
     {73.2}  Tatravuso  ye  te  samanabrahmana  kammavada  sayamkatam
dukkham   pannapenti  te  vata  annatra  phassa  patisamvedayantiti  1-  netam
thanam   vijjati   .  yepi  te  samanabrahmana  kammavada  parakatam  dukkham
pannapenti  te  vata  annatra  phassa  patisamvedayantiti netam thanam vijjati.
Yepi   te   samanabrahmana   kammavada   sayamkatanca   parakatanca   dukkham
pannapenti   te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti  netam  thanam
vijjati   .   yepi  te  samanabrahmana  kammavada  asayamkaram  aparakaram
adhicca    samuppannam   dukkham   pannapenti   te   vata   annatra   phassa
patisamvedayantiti netam thanam vijjatiti.
     [74]  Assosi  kho  ayasma  anando  ayasmato sariputtassa
tehi   annatitthiyehi   paribbajakehi   saddhim   imam  kathasallapam  .  atha
kho   ayasma   anando   rajagahe   pindaya   caritva   pacchabhattam
pindapatapatikkanto     yena     bhagava    tenupasankami    upasankamitva
bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi   .  ekamantam  nisinno  kho
ayasma    anando    yavatako    ayasmato    sariputtassa   tehi
annatitthiyehi    paribbajakehi    saddhim    ahosi    kathasallapo    tam
sabbam bhagavato arocesi.
     [75]   Sadhu  sadhu  ananda  yathatam  sariputto  ca  2-  samma
@Footnote: 1 Ma. Yu. patisamvedissantiti. evamuparipi .   2 Ma. Yu. casaddo natthi.
@evamidisesu thanesu.
Byakaramano    byakareyya    .    paticcasamuppannam    kho    ananda
dukkham   vuttam  maya  kim  paticca  phassam  paticca  iti  vadam  vuttavadi  ceva
me   assa   na   ca   mam   abhutena  abbhacikkheyya  dhammassa  canudhammam
byakareyya   na   ca   koci   sahadhammiko  vadanupato  garayham  thanam
agaccheyya   .   tatrananda   ye   te   samanabrahmana   kammavada
sayamkatam   dukkham   pannapenti   tadapi   phassapaccaya  .  yepi  te  .pe.
Yepi   te   .pe.   yepi   te  samanabrahmana  kammavada  asayamkaram
aparakaram      adhicca     samuppannam     dukkham     pannapenti     tadapi
phassapaccaya.
     {75.1}  Tatrananda  yepi  te  samanabrahmana  kammavada sayamkatam
dukkham  pannapenti  te  vata  annatra  phassa  patisamvedayantiti  netam  thanam
vijjati  .  yepi  te  .pe.  yepi  te  .pe. Yepi te samanabrahmana
kammavada   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam  dukkham  pannapenti
te vata annatra phassa patisamvedayantiti netam thanam vijjati.
     [76]   Ekamidaham   ananda   samayam   idheva  rajagahe  viharami
veluvane    kalandakanivape   .   atha   khvaham   ananda   pubbanhasamayam
nivasetva   pattacivaramadaya   rajagaham  1-  pindaya  pavisim  .  tassa
mayham   ananda   etadahosi   atippago   kho  tava  rajagahe  pindaya
caritum    yannunaham    yena    annatitthiyanam    paribbajakanam   aramo
tenupasankameyyanti.
     {76.1}  Atha  khvaham  ananda  yena  annatitthiyanam  paribbajakanam
aramo     tenupasankamim     upasankamitva     tehi     annatitthiyehi
@Footnote: 1 Yu. rajagahe.
Paribbajakehi     saddhim     sammodim     sammodaniyam    katham    saraniyam
vitisaretva   ekamantam   nisidim  .  ekamantam  nisinnam  kho  mam  ananda
te    annatitthiya    paribbajaka    etadavocum    santavuso   gotama
eke    samanabrahmana    kammavada    sayamkatam    dukkham    pannapenti
santi   panavuso   gotama   eke   samanabrahmana   kammavada  parakatam
dukkham    pannapenti    santavuso    gotama    eke    samanabrahmana
kammavada     sayamkatanca     parakatanca     dukkham    pannapenti    santi
panavuso    gotama    eke    samanabrahmana   kammavada   asayamkaram
aparakaram   adhicca   samuppannam  dukkham  pannapenti  .  idha  no  ayasma
gotamo   kimvadi   kimakkhayi   katham   byakaramana  ca  mayam  vuttavadino
ceva   ayasmato   gotamassa   assama   na   ca   ayasmantam   gotamam
abhutena    abbhacikkheyyama   dhammassa   canudhammam   byakareyyama   na
ca koci sahadhammiko vadanupato garayham thanam agaccheyyati.
     {76.2}   Evam  vuttaham  ananda  te  annatitthiye  paribbajake
etadavocam   paticcasamuppannam  kho  avuso  dukkham  vuttam  maya  kim  paticca
phassam  paticca  iti  vadam  vuttavadi  ceva  me  assa  na  ca  mam  abhutena
abbhacikkheyya    dhammassa    canudhammam    byakareyya   na   ca   koci
sahadhammiko    vadanupato    garayham   thanam   agaccheyya   1-  .
Tatravuso    ye    te   samanabrahmana   kammavada   sayamkatam   dukkham
pannapenti   tadapi   phassapaccaya   .   yepi   te   .pe.  yepi  te
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo dissati.
.pe.   Yepi   te   samanabrahmana   kammavada   asayamkaram  aparakaram
adhicca   samuppannam   dukkham  pannapenti  tadapi  phassapaccaya  .  tatravuso
ye    te    samanabrahmana   kammavada   sayamkatam   dukkham   pannapenti
te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti   netam  thanam  vijjati .
Yepi   te   .pe.   yepi   te   .pe.   yepi  te  samanabrahmana
kammavada     asayamkaram     aparakaram     adhicca    samuppannam    dukkham
pannapenti   te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti  netam  thanam
vijjatiti.
     [77]   Acchariyam  bhante  abbhutam  bhante  yatra  hi  nama  ekena
padena   sabbo   attho   vutto   bhavissati   siya   nu   kho   bhante
esevattho  vittharena  vuccamano  gambhiro  ceva  assa  gambhiravabhaso
cati. Tenahananda tannevettha patibhatuti.
     [78]  Sace  mam  bhante  evam  puccheyyum  jaramaranam avuso ananda
kimnidanam  kimsamudayam  kimjatikam  kimpabhavanti  .  evam  puttho  1-  aham  bhante
evam   byakareyyam   jaramaranam   kho   avuso   jatinidanam  jatisamudayam
jatijatikam    jatippabhavanti   .   evam   puttho   aham   bhante   evam
byakareyyam.
     {78.1}  Sace  mam  bhante  evam  puccheyyum jati panavuso ananda
kimnidana   kimsamudaya  kimjatika  kimpabhavati  .  evam  puttho  aham  bhante
evam    byakareyyam    jati   kho   avuso   bhavanidana   bhavasamudaya
bhavajatika    bhavappabhavati    .   evam   puttho   aham   bhante   evam
@Footnote: 1 Ma. putthoham. Yu. putthahambhante. evamuparipi.
Byakareyyam.
     {78.2}  Sace  mam  bhante  evam  puccheyyum bhavo panavuso ananda
kimnidano   kimsamudayo  kimjatiko  kimpabhavoti  .  evam  puttho  aham  bhante
evam  byakareyyam  bhavo  kho  avuso  upadananidano  upadanasamudayo
upadanajatiko   upadanappabhavoti  .  evam  puttho  aham  bhante  evam
byakareyyam.
     {78.3}  Sace  mam  bhante evam puccheyyum upadanam panavuso .pe.
Tanha  panavuso  .pe.  vedana  panavuso  .pe.  sace mam bhante evam
puccheyyum   phasso   panavuso   ananda   kimnidano  kimsamudayo  kimjatiko
kimpabhavoti  .  evam  puttho aham bhante evam byakareyyam phasso kho avuso
salayatananidano           salayatanasamudayo           salayatanajatiko
salayatanappabhavo  1-  channam tveva avuso phassayatananam asesaviraganirodha
phassanirodho   phassanirodha   vedananirodho  vedananirodha  tanhanirodho
tanhanirodha   upadananirodho   upadananirodha  bhavanirodho  bhavanirodha
jatinirodho    jatinirodha   jaramaranam   sokaparidevadukkhadomanassupayasa
nirujjhanti   .  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho  hotiti .
Evam puttho aham bhante evam byakareyyanti. Catuttham.
     [79]  Savatthiyam  viharati  ... Atha kho ayasma bhumijo sayanhasamayam
patisallana     vutthito     yenayasma     sariputto    tenupasankami
upasankamitva    ayasmata   sariputtena   saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  .  ekamantam  nisinno
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo dissati.
Kho   ayasma   bhumijo   ayasmantam   sariputtam  etadavoca  santavuso
sariputta    eke    samanabrahmana    kammavada    sayamkatam   sukhadukkham
pannapenti    santi    panavuso    sariputta    eke   samanabrahmana
kammavadaparakatam    sukhadukkham    pannapenti   santavuso   1-   sariputta
eke    samanabrahmana    kammavada   sayamkatanca   parakatanca   sukhadukkham
pannapenti  santi  panavuso  sariputta  eke  samanabrahmana  kammavada
asayamkaram    aparakaram    adhicca   samuppannam   sukhadukkham   pannapenti  .
Idha  no  avuso  sariputta  bhagava  kimvadi  kimakkhayi  katham byakaramana
ca   mayam   vuttavadino   ceva   bhagavato   assama   na   ca   bhagavantam
abhutena    abbhacikkheyyama   dhammassa   canudhammam   byakareyyama   na
ca koci sahadhammiko vadanupato garayham thanam agaccheyyati.
     [80]   Paticcasamuppannam   kho   avuso   sukhadukkham  vuttam  bhagavata
kim   paticca   phassam   paticca   iti  vadam  vuttavadi  ceva  bhagavato  assa
na    ca    bhagavantam    abhutena    abbhacikkheyya   dhammassa   canudhammam
byakareyya   na   ca   koci   sahadhammiko  vadanupato  garayham  thanam
agaccheyya   .   tatravuso   ye   te   samanabrahmana   kammavada
sayamkatam   sukhadukkham   pannapenti  tadapi  phassapaccaya  .  yepi  te  .pe.
Yepi   te   .pe.   yepi   te  samanabrahmana  kammavada  asayamkaram
aparakaram   adhicca  samuppannam  sukhadukkham  pannapenti  tadapi  phassapaccaya .
Tatravuso     ye     te     samanabrahmana    kammavada    sayamkatam
@Footnote: 1 Yu. santi panavuso.
Sukhadukkham    pannapenti    te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti
netam  thanam  vijjati  .  yepi  te  .pe.  yepi  te  .pe.  yepi te
samanabrahmana    kammavada   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam
sukhadukkham    pannapenti    te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti
netam thanam vijjatiti.
     [81]  Assosi  kho  ayasma  anando  ayasmato  sariputtassa
ayasmata   bhumijena   saddhim   imam  kathasallapam  .  atha  kho  ayasma
anando    yena    bhagava    tenupasankami    upasankamitva    bhagavantam
abhivadetva   ekamantam   nisidi   .  ekamantam  nisinno  kho  ayasma
anando    yavatako   ayasmato   sariputtassa   ayasmata   bhumijena
saddhim ahosi kathasallapo tam sabbam bhagavato arocesi.
     [82]   Sadhu    sadhu   ananda   yathatam  sariputto  ca  samma
byakaramano    byakareyya    .    paticcasamuppannam    kho    ananda
sukhadukkham   vuttam   maya   kim   paticca  phassam  paticca  iti  vadam  vuttavadi
ceva  me  assa  na  ca  mam  abhutena  abbhacikkheyya  dhammassa  canudhammam
byakareyya   na   ca   koci   sahadhammiko  vadanupato  garayham  thanam
agaccheyya.
     {82.1}  Tatrananda  ye  te  samanabrahmana  kammavada  sayamkatam
sukhadukkham  pannapenti  tadapi  phassapaccaya  .  yepi  te  .pe.  yepi te
.pe.   yepi   te   samanabrahmana   kammavada   asayamkaram  aparakaram
adhicca samuppannam sukhadukkham pannapenti tadapi phassapaccaya.
     {82.2}    Tatrananda   ye   te   samanabrahmana   kammavada
sayamkatam   sukhadukkham   pannapenti  te  vata  annatra  phassa  patisamvedayantiti
netam  thanam  vijjati  .  yepi  te  .pe.  yepi  te  .pe.  yepi te
samanabrahmana    kammavada   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam
sukhadukkham    pannapenti    te   vata   annatra   phassa   patisamvedayantiti
netam thanam vijjati.
     [83]   Kaye   va  hananda  sati  kayasancetanahetu  uppajjati
ajjhattam    sukhadukkham   vacayam   va   hananda   sati   vacisancetanahetu
uppajjati     ajjhattam     sukhadukkham     mane    va    hananda    sati
manosancetanahetu   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   .  avijjapaccayava
samam  va  tam  ananda  kayasankharam abhisankharoti yampaccayayatam 1- uppajjati
ajjhattam  sukhadukkham  .  pare vayatam 2- ananda kayasankharam abhisankharoti 3-
yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   .   sampajano   va  tam
ananda   kayasankharam   abhisankharoti   yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam
sukhadukkham   .   asampajano   va  tam  ananda  kayasankharam  abhisankharoti
yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham  .  samam  va  tam  ananda
vacisankharam   abhisankharoti   yampaccayayatam   uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham .
@Footnote: 1 Ma. Yu. yam paccayassa tam. evamuparipi .   2 Ma. pare va tam. Yu. pare vassa
@tam. evamuparipi .   3 Ma. Yu. abhisankharonti.
Pare    vayatam    ananda    vacisankharam    abhisankharoti    yampaccayayatam
uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   .  sampajano  va  tam  ananda  .pe.
Asampajano   va   tam   ananda   vacisankharam  abhisankharoti  yampaccayayatam
uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   .  samam  va  tam  ananda  manosankharam
abhisankharoti    yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham   .   pare
vayatam    ananda   manosankharam   abhisankharoti   yampaccayayatam   uppajjati
ajjhattam   sukhadukkham  .  sampajano  va  tam  ananda  .pe.  asampajano
va   tam   ananda   manosankharam   abhisankharoti   yampaccayayatam  uppajjati
ajjhattam sukhadukkham. Imesu ananda [1]- dhammesu avijja anupatita.
     [84]  Avijjaya  tveva  ananda  asesaviraganirodha  so  kayo
na   hoti   yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam  sukhadukkham  .  sa  vaca
na   hoti   yampaccayayatam   uppajjati   ajjhattam   sukhadukkham  .  so  mano
na  hoti  yampaccayayatam  uppajjati  ajjhattam  sukhadukkham  .  khettam  va  2-
na  hoti  .  vatthum  va  3-  na  hoti  .  ayatanam  va 4- na hoti.
Adhikaranam   tam   va   5-   na   hoti   yampaccayayatam  uppajjati  ajjhattam
sukhadukkhanti. Pancamam.
     [85]  Savatthiyam viharati ... Atha kho ayasma upavano yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi.
     [86]   Ekamantam   nisinno   kho   ayasma  upavano  bhagavantam
@Footnote: 1 Yu. chasu. 2-3-4 Ma. Yu. tam .    5 Ma. Yu. vasaddo natthi.
Etadavoca   santi   pana   1-   bhante   eke  samanabrahmana  sayamkatam
dukkham    pannapenti    santi    pana    bhante   eke   samanabrahmana
parakatam   dukkham   pannapenti   santi   pana  bhante  eke  samanabrahmana
sayamkatanca        parakatanca        dukkham       pannapenti       santi
pana    bhante   eke   samanabrahmana   asayamkaram   aparakaram   adhicca
samuppannam   dukkham   pannapenti   .   idha   no   bhante  bhagava  kimvadi
kimakkhayi   katham   byakaramana   ca   mayam   vuttavadino  ceva  bhagavato
assama    na    ca    bhagavantam   abhutena   abbhacikkheyyama   dhammassa
canudhammam   byakareyyama   na   ca   koci   sahadhammiko   vadanupato
garayham thanam agaccheyyati.
     [87]   Paticcasamuppannam   kho   upavana   dukkham   vuttam  maya  kim
paticca   phassam   paticca   iti   vadam  vuttavadi  ceva  me  assa  na  ca
mam    abhutena   abbhacikkheyya   dhammassa   canudhammam   byakareyya   na
ca koci sahadhammiko vadanupato garayham thanam agaccheyya.
     {87.1}   Tatrupavana   ye   te   samanabrahmana  sayamkatam  dukkham
pannapenti  tadapi  phassapaccaya  .  yepi  te .pe. Yepi te .pe. Yepi
te   samanabrahmana   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam   dukkham
pannapenti tadapi phassapaccaya.
     {87.2}    Tatrupavana    ye    te    samanabrahmana   sayamkatam
dukkham       pannapenti       te      vata      annatra      phassa
@Footnote: 1 sabbavaresu santi hiti pathadvayena bhavitabbam.
Patisamvedayantiti   netam   thanam   vijjati   .   yepi   te  .pe.  yepi
te   .pe.   yepi   te   samanabrahmana  asayamkaram  aparakaram  adhicca
samuppannam     dukkham     pannapenti    te    vata    annatra    phassa
patisamvedayantiti netam thanam vijjatiti. Chattham.
     [88]  Savatthiyam  viharati  ...  avijjapaccaya  bhikkhave  sankhara
sankharapaccaya   vinnanam   .pe.   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
samudayo hoti.
     [89]  Katamanca  bhikkhave  jaramaranam  .  ya  tesam  tesam  sattanam
tamhi   tamhi   sattanikaye  jara  jiranata  khandiccam  paliccam  valittacata
ayuno  samhani  indriyanam  paripako  ayam  vuccati  jara  .  ya  tesam
tesam   sattanam   tamha   tamha   sattanikaya   cuti   cavanata  bhedo
antaradhanam    maccu   maranam   kalakiriya   khandhanam   bhedo   kalevarassa
nikkhepo   jivitindriyassa   upacchedo   1-  idam  vuccati  maranam  .  iti
ayanca  jara  idanca  maranam  idam  vuccati  bhikkhave jaramaranam. Jatisamudaya
jaramaranasamudayo    jatinirodha    jaramarananirodho    ayameva    ariyo
atthangiko     maggo     jaramarananirodhagamini     patipada    seyyathidam
sammaditthi       sammasankappo       sammavaca      sammakammanto
sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi.
     {89.1}   Katama  ca  bhikkhave  jati  .pe.  katamo  ca  bhikkhave
bhavo   ...   katamanca   bhikkhave   upadanam  ...  katama  ca  bhikkhave
tanha    ...   katama   ca   bhikkhave   vedana   ...   katamo   ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. idam pathadvayam natthi. evamuparipi.
Bhikkhave  phasso  ...  katamanca  bhikkhave  salayatanam  ... Katamanca bhikkhave
namarupam  ...  katamanca  bhikkhave  vinnanam ... Katame ca bhikkhave sankhara
tayome   bhikkhave   sankhara   kayasankharo  vacisankharo  cittasankharo
ime   vuccanti   bhikkhave   sankhara  .  avijjasamudaya  sankharasamudayo
avijjanirodha   sankharanirodho   ayameva   ariyo   atthangiko   maggo
sankharanirodhagamini     patipada     seyyathidam     sammaditthi     .pe.
Sammasamadhi.
     [90]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavako evam paccayam pajanati evam
paccayasamudayam     pajanati    evam    paccayanirodham    pajanati    evam
paccayanirodhagaminim    patipadam    pajanati    .   ayam   vuccati   bhikkhave
ariyasavako    ditthisampanno    itipi   dassanasampanno   itipi   agato
imam   saddhammam   itipi   passati   imam  saddhammam  itipi  sekkhena  nanena
samannagato   itipi   sekkhaya   vijjaya   samannagato  itipi  dhammasotam
samapanno     itipi    ariyo    nibbedhikapanno    itipi    amatadvaram
ahacca titthati itipiti. Sattamam.
     [91]   Savatthiyam  viharati  ...  tatra  kho  .pe.  idha  bhikkhave
bhikkhu   jaramaranam   pajanati   jaramaranasamudayam   pajanati  jaramarananirodham
pajanati   jaramarananirodhagaminim   patipadam   pajanati  .  jatim  pajanati
.pe.  bhavam  pajanati  ...  upadanam pajanati ... Tanham pajanati ...
Vedanam  pajanati ... Phassam pajanati ... Salayatanam pajanati ... Namarupam
pajanati  ...  vinnanam  pajanati  ... Sankhare pajanati sankharasamudayam
Pajanati     sankharanirodham    pajanati    sankharanirodhagaminim    patipadam
pajanati.
     [92]  Katamanca  bhikkhave  jaramaranam  .  ya  tesam  tesam  sattanam
tamhi   tamhi  sattanikaye  jara  jiranata  khandiccam  paliccam  palittacata
ayuno  samhani  indriyanam  paripako  ayam  vuccati  jara  .  ya  tesam
tesam   sattanam   tamha   tamha   sattanikaya   cuti   cavanata  bhedo
antaradhanam    maccu   maranam   kalakiriya   khandhanam   bhedo   kalevarassa
nikkhepo   jivitindriyassa   upacchedo   idam   vuccati   maranam   .   iti
ayanca   jara   idanca   maranam   idam   vuccati   bhikkhave   jaramaranam .
Jatisamudaya   jaramaranasamudayo   jatinirodha   jaramarananirodho   ayameva
ariyo   atthangiko   maggo   jaramarananirodhagamini   patipada   seyyathidam
sammaditthi .pe. Sammasamadhi.
     {92.1}  Katamanca  bhikkhave jati .pe. Katamo ca bhikkhave bhavo ...
Katamanca  bhikkhave upadanam ... Katama ca bhikkhave tanha ... Vedana ...
Phasso  ...  salayatanam  ... Namarupam ... Vinnanam ... Katame ca bhikkhave
sankhara  tayome bhikkhave sankhara kayasankharo vacisankharo cittasankharo
ime   vuccanti   bhikkhave   sankhara  .  avijjasamudaya  sankharasamudayo
avijjanirodha   sankharanirodho   ayameva   ariyo   atthangiko   maggo
sankharanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi.
     [93]  Yato  kho  bhikkhave  bhikkhu  evam  jaramaranam  pajanati evam
Jaramaranasamudayam    pajanati    evam   jaramarananirodham   pajanati   evam
jaramarananirodhagaminim   patipadam   pajanati   .pe.  evam  jatim  pajanati
.pe. Bhavam ... Upadanam ... Tanham ... Vedanam ... Phassam ... Salayatanam ...
Namarupam  ...  vinnanam  ...  evam sankhare pajanati evam sankharasamudayam
pajanati   evam   sankharanirodham   pajanati   evam   sankharanirodhagaminim
patipadam   pajanati   .  ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu  ditthisampanno  itipi
dassanasampanno   itipi   agato   imam   saddhammam   itipi   passati   imam
saddhammam    itipi   sekkhena   nanena   samannagato   itipi   sekkhaya
vijjaya    samannagato   itipi   dhammasotam   samapanno   itipi   ariyo
nibbedhikapanno    itipi    amatadvaram    ahacca   titthati   itipiti  .
Atthamam.
     [94]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho .pe. Ye hi keci bhikkhave
samana   va   brahmana  va  jaramaranam  na  parijananti  jaramaranasamudayam
na   parijananti   jaramarananirodham   na   parijananti   jaramarananirodhagaminim
patipadam  na  parijananti. Jatim na parijananti .pe. Bhavam ... Upadanam ...
Tanham  ...  vedanam  ...  phassam ... Salayatanam ... Namarupam ... Vinnanam
...    sankhare    na    parijananti   sankharasamudayam   na   parijananti
sankharanirodham    na    parijananti    sankharanirodhagaminim    patipadam    na
parijananti  .  na  mete  bhikkhave  samana  va  brahmana  va samanesu
va    samanasammata    brahmanesu    va    brahmanasammata   na   ca
panete   ayasmanto   samannattham   va   brahmannattham   va  dittheva
Dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharanti.
     [95]  Ye  ca kho keci bhikkhave samana va brahmana va jaramaranam
parijananti    jaramaranasamudayam    parijananti   jaramarananirodham   parijananti
jaramarananirodhagaminim    patipadam    parijananti    .    jatim   parijananti
.pe. Bhavam ... Upadanam ... Tanham ... Vedanam ... Phassam ... Salayatanam ...
Namarupam  ...  vinnanam  ... Sankhare parijananti sankharasamudayam parijananti
sankharanirodham   parijananti   sankharanirodhagaminim   patipadam   parijananti .
Te   khome   bhikkhave   samana   va   brahmana  va  samanesu  ceva
samanasammata   brahmanesu   ca   brahmanasammata  te  ca  panayasmanto
samannatthanca    brahmannatthanca    dittheva    dhamme    sayam   abhinna
sacchikatva upasampajja viharantiti. Navamam.
     [96]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho .pe. Ye hi keci bhikkhave
samana   va   brahmana   va   jaramaranam  nappajananti  jaramaranasamudayam
nappajananti     jaramarananirodham     nappajananti     jaramarananirodhagaminim
patipadam    nappajananti    te   vata   jaramaranam   samatikkamma   thassantiti
netam  thanam  vijjati  .  jatim  nappajananti  .pe.  bhavam  ...  upadanam
... Tanham ... Vedanam ... Phassam ... Salayatanam ... Namarupam ... Vinnanam
...   sankhare   nappajananti  sankharasamudayam  nappajananti  sankharanirodham
nappajananti        sankharanirodhagaminim       patipadam       nappajananti
te vata sankhare samatikkamma thassantiti netam thanam vijjati.
     [97]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhave  samana  va  brahmana  va
jaramaranam     pajananti    jaramaranasamudayam    pajananti    jaramarananirodham
pajananti   jaramarananirodhagaminim   patipadam   pajananti  te  vata  jaramaranam
samatikkamma  thassantiti  thanametam  vijjati  .  jatim  pajananti  .pe.  bhavam
... Upadanam ...  tanham ...  vedanam ...  phassam ...  salayatanam ... Namarupam
...    vinnanam   ...    sankhare  pajananti  sankharasamudayam  pajananti
sankharanirodham   pajananti   sankharanirodhagaminim   patipadam   pajananti   te
vata sankhare samatikkamma thassantiti thanametam *- vijjatiti. Dasamam.
                    Dasabalavaggo tatiyo.
                       Tassa uddanam
         dve dasabala upanisa ca      annatitthiyabhumijo 1-
         upavano paccayo bhikkhu       dve ca samanabrahmanati.
                       ----------
@Footnote: 1 Yu. annatitthiya bhumijam.
@* mikar—kr khagoe thametam peDna thanametam
                  Kalarakhattiyavaggo catuttho
     [98]  Ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati ... Tatra kho bhagava
ayasmantam    sariputtam    amantesi   vuttamidam   sariputta   parayane
ajitapanhe
         ye ca sankhatadhammase       ye ca sekkha puthu idha
         tesamme nipako iriyam        puttho ca 1- bruhi marisati
imassa   nu   kho   sariputta   sankhittena   bhasitassa   katham  vittharena
attho datthabboti.
     [99]   Evam   vutte   ayasma   sariputto  tunhi  ahosi .
Dutiyampi    kho    bhagava   ayasmantam   sariputtam   amantesi   .pe.
Dutiyampi   kho   ayasma   sariputto   tunhi  ahosi  .  tatiyampi  kho
bhagava    ayasmantam    sariputtam    amantesi    vuttamidam    sariputta
parayane ajitapanhe
         ye ca sankhatadhammase        ye ca sekkha puthu idha
         tesamme nipako iriyam        puttho ca bruhi marisati
imassa   nu   kho   sariputta   sankhittena   bhasitassa   katham  vittharena
attho  datthabboti  .  evam  vutte  2- tatiyampi kho ayasma sariputto
tunhi ahosi.
     [100]   Bhutamidanti   sariputta   passasiti   .   bhutamidanti  bhante
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi. Yu. me. evamuparipi .   2 Ma. Yu. idam pathadvayam natthi.
Yathabhutam    sammappannaya    passati   bhutamidanti   yathabhutam   sammappannaya
disva    bhutassa    nibbidaya   viragaya   nirodhaya   patipanno   hoti
tadahara    sambhavanti    yathabhutam   sammappannaya   passati   tadahara
sambhavanti   yathabhutam   sammappannaya   disva   aharasambhavassa  nibbidaya
viragaya   nirodhaya   patipanno   hoti   tadaharanirodha   yam  bhutam  tam
nirodhadhammanti     yathabhutam    sammappannaya    passati    tadaharanirodha
yam   bhutam  tam  nirodhadhammanti  yathabhutam  sammappannaya  disva  nirodhadhammassa
nibbidaya    viragaya    nirodhaya    patipanno    hoti    .    evam
kho bhante sekkho hoti.
     [101]   Kathanca   bhante   sankhatadhammo   hoti   .   bhutamidanti
bhante     yathabhutam     sammappannaya    passati    bhutamidanti    yathabhutam
sammappannaya   disva   bhutassa   nibbida   viraga   nirodha  anupada
vimutto    hoti    tadahara    sambhavanti    yathabhutam    sammappannaya
passati    tadahara    sambhavanti    yathabhutam    sammappannaya    disva
aharasambhavassa   nibbida   viraga   nirodha  anupada  vimutto  hoti
tadaharanirodha   yam   bhutam   tam   nirodhadhammanti   yathabhutam  sammappannaya
passati  tadaharanirodha  yam  bhutam  tam  nirodhadhammanti  yathabhutam sammappannaya
disva   nirodhadhammassa   nibbida   viraga   nirodha  anupada  vimutto
hoti  .  evam  kho  bhante  sankhatadhammo  hoti . Iti kho bhante yam tam
vuttam parayane ajitapanhe
         Ye ca sankhatadhammase       ye ca sekkha puthu idha
         tesamme nipako iriyam        puttho ca bruhi marisati
imassa   khoham   bhante   sankhittena   bhasitassa  evam  vittharena  attham
ajanamiti.
     [102]   Sadhu   sadhu   sariputta   bhutamidanti  sariputta  yathabhutam
sammappannaya    passati    bhutamidanti    yathabhutam   sammappannaya   disva
bhutassa   nibbidaya   viragaya   nirodhaya   patipanno   hoti  tadahara
sambhavanti    yathabhutam    sammappannaya    passati   tadahara   sambhavanti
yathabhutam   sammappannaya   disva   aharasambhavassa   nibbidaya  viragaya
nirodhaya   patipanno   hoti  tadaharanirodha  yam  bhutam  tam  nirodhadhammanti
yathabhutam  sammappannaya  passati  tadaharanirodha  yam  bhutam  tam nirodhadhammanti
yathabhutam      sammappannaya      disva     nirodhadhammassa     nibbidaya
viragaya   nirodhaya  patipanno  hoti  .  evam  kho  sariputta  sekkho
hoti.
     [103]   Kathanca   sariputta   sankhatadhammo   hoti  .  bhutamidanti
sariputta     yathabhutam    sammappannaya    passati    bhutamidanti   yathabhutam
sammappannaya   disva   bhutassa   nibbida   viraga   nirodha  anupada
vimutto    hoti    tadahara    sambhavanti    yathabhutam    sammappannaya
passati    tadahara    sambhavanti    yathabhutam    sammappannaya    disva
aharasambhavassa   nibbida   viraga   nirodha  anupada  vimutto  hoti
Tadaharanirodha   yam   bhutam   tam   nirodhadhammanti   yathabhutam  sammappannaya
passati    tadaharanirodha    yam    bhutam    tam   nirodhadhammanti   yathabhutam
sammappannaya    disva    nirodhadhammassa    nibbida   viraga   nirodha
anupada   vimutto   hoti   .   evam   kho   sariputta  sankhatadhammo
hoti. Iti kho sariputta yam tam vuttam parayane ajitapanhe
         ye ca sankhatadhammase       ye ca sekkha puthu idha
         tesamme nipako iriyam        puttho ca bruhi marisati
imassa   kho   sariputta  sankhittena  bhasitassa  evam  vittharena  attho
datthabboti. Pathamam.
     [104]   Savatthiyam   viharati  ...  atha  kho  kalarakhattiyo  bhikkhu
yenayasma    sariputto    tenupasankami    upasankamitva    ayasmata
sariputtena   saddhim   sammodi   sammodaniyam  katham  saraniyam  vitisaretva
ekamantam   nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   kalarakhattiyo  bhikkhu
ayasmantam   sariputtam   etadavoca   moliyaphagguno   avuso   sariputta
bhikkhu   sikkham   paccakkhaya  hinayavattoti  naha  1-  nuna  so  ayasma
imasmim     dhammavinaye    assasamalatthati    tenahayasma    sariputto
imasmim  dhammavinaye  assasampattoti  .  na  khvaham  avuso  kankhamiti.
Ayatim panavusoti. Na khvaham avuso vicikicchamiti.
     [105]   Atha   kho   kalarakhattiyo   bhikkhu   utthayasana  yena
bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam
@Footnote: 1 Ma. Yu. nahi.
Nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   kalarakhattiyo   bhikkhu   bhagavantam
etadavoca    ayasmata    bhante    sariputtena    anna   byakata
khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanamiti   .   atha   kho   bhagava   annataram  bhikkhum  amantesi  ehi
tvam   bhikkhu   mama   vacanena   sariputtam  amantehi  sattha  tam  avuso
sariputta   amantetiti   .   evam   bhanteti  kho  so  bhikkhu  bhagavato
patissutva    yenayasma    sariputto    tenupasankami    upasankamitva
ayasmantam    sariputtam   etadavoca   sattha   tam   avuso   sariputta
amantetiti    .   evamavusoti   kho   ayasma   sariputto   tassa
bhikkhuno    patissutva    yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi.
     [106]   Ekamantam   nisinnam   kho   ayasmantam  sariputtam  bhagava
etadavoca   saccam   kira   taya   sariputta   anna   byakata   khina
jati    vusitam    brahmacariyam    katam    karaniyam    naparam   itthattayati
pajanamiti   .   na   kho  bhante  etehi  padehi  etehi  byanjanehi
attho  ca  1-  vuttoti  .  yenakenacipi  sariputta  pariyayena kulaputto
annam   byakaroti   atha   kho   byakatam   byakatato   datthabbanti  .
Nanu   ahampi   bhante   evam   vadami  na  kho  bhante  etehi  padehi
etehi  byanjanehi  attho  ca  2-  vuttoti  .  sace tam sariputta evam
puccheyyum   katham   janata   pana  taya  avuso  sariputta  katham  passata
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. casaddo natthi.
Anna    byakata    khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam
naparam    itthattayati    pajanamiti   evam   puttho   tvam   sariputta
kinti   byakareyyasiti   .   sace   mam   bhante  evam  puccheyyum  katham
janata   pana  taya  avuso  sariputta  katham  passata  anna  byakata
khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanamiti   evam   putthoham   bhante   evam  byakareyyam  yamnidanavuso
jati   tassa   nidanassa   sankhaya  1-  khinasmim  [2]-  khinamiti  viditva
khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanamiti evam putthoham bhante evam byakareyyanti.
     [107]  Sace  pana  tam  sariputta  evam  puccheyyum  jati panavuso
sariputta   kimnidana   kimsamudaya   kimjatika   kimpabhavati   evam   puttho
tvam   sariputta   kinti   byakareyyasiti   .   sace  mam  bhante  evam
puccheyyum      jati    panavuso    sariputta    kimnidana    kimsamudaya
kimjatika   kimpabhavati   evam   putthoham  bhante  evam  byakareyyam  jati
kho    avuso    bhavanidana    bhavasamudaya    bhavajatika   bhavappabhavati
evam putthoham bhante evam byakareyyanti.
     [108]  Sace  pana  tam  sariputta  evam  puccheyyum  bhavo panavuso
sariputta   kimnidano   kimsamudayo   kimjatiko   kimpabhavoti   evam   puttho
tvam   sariputta   kinti   byakareyyasiti   .   sace  mam  bhante  evam
puccheyyum   bhavo   panavuso   sariputta   kimnidano  kimsamudayo  kimjatiko
@Footnote: 1 Ma. Yu. khaya .    2 Ma. khinamhiti viditam. Yu. khinamiti viditam.
Kimpabhavoti   evam   putthoham   bhante   evam   byakareyyam   bhavo   kho
avuso      upadananidano      upadanasamudayo     upadanajatiko
upadanappabhavoti evam putthoham bhante evam byakareyyanti.
     [109]   Sace   pana   tam   sariputta  evam  puccheyyum  upadanam
panavuso   sariputta   kimnidanam   .pe.   kimpabhavanti   evam  puttho  tvam
sariputta   kinti  byakareyyasiti  .  sace  mam  bhante  evam  puccheyyum
upadanam    panavuso   sariputta   kimnidanam   .pe.   kimpabhavanti   evam
putthoham    bhante    evam    byakareyyam    upadanam   kho   avuso
tanhanidanam     .pe.     tanhapabhavanti    evam    putthoham    bhante
evam byakareyyanti.
     [110]   Sace   pana   tam   sariputta   evam   puccheyyum  tanha
panavuso    sariputta    kimnidana    kimsamudaya    kimjatika   kimpabhavati
evam  puttho  tvam  sariputta  kinti  byakareyyasiti  .  sace  mam bhante
evam   puccheyyum   tanha   panavuso   sariputta   kimnidana   kimsamudaya
kimjatika   kimpabhavati   evam  putthoham  bhante  evam  byakareyyam  tanha
kho     avuso     vedananidana    vedanasamudaya    vedanajatika
vedanapabhavati evam putthoham bhante evam byakareyyanti.
     [111]  Sace  pana  tam  sariputta  evam puccheyyum vedana panavuso
sariputta   kimnidana   .pe.   kimpabhavati   evam  puttho  tvam  sariputta
kinti   byakareyyasiti   .  sace  mam  bhante  evam  puccheyyum  vedana
Panavuso    sariputta   kimnidana   .pe.   kimpabhavati   evam   putthoham
bhante   evam   byakareyyam  vedana  kho  avuso  phassanidana  .pe.
Phassappabhavati evam putthoham bhante evam byakareyyanti.
     [112]   Sace  pana  tam  sariputta  evam  puccheyyum  katham  janato
pana   te   avuso  sariputta  katham  passato  ya  vedanasu  nandi  sa
na   upatthasiti  evam  puttho  tvam  sariputta  kinti  byakareyyasiti .
Sace   mam   bhante   evam   puccheyyum  katham  janato  pana  te  avuso
sariputta   katham   passato   ya   vedanasu   nandi  sa  na  upatthasiti
evam   puttho   aham   bhante   evam   byakareyyam   tisso  kho  ima
avuso   vedana   katama   tisso   sukha   vedana   dukkha  vedana
adukkhamasukha   vedana   ima   kho   avuso  tisso  vedana  anicca
yadaniccam   tam   dukkhanti  viditam  ya  vedanasu  nandi  sa  na  upatthasiti
evam puttho aham bhante evam byakareyyanti.
     [113]   Sadhu  sadhu  sariputta  ayampi  kho  sariputta  pariyayo
etasseva    atthassa   sankhittena   veyyakaranaya   yankinci   vedayitam
tam  dukkhasminti  sace  pana  tam  sariputta  evam  puccheyyum  katham  vimokkha
pana   taya   avuso   sariputta   anna  byakata  khina  jati  vusitam
brahmacariyam    katam   karaniyam   naparam   itthattayati   pajanamiti   evam
puttho   tvam   sariputta   kinti   byakareyyasiti  .  sace  mam  bhante
evam   puccheyyum   katham  vimokkha  pana  taya  avuso  sariputta  anna
Byakata    khina    jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam
itthattayati   pajanamiti  evam  puttho  aham  bhante  evam  byakareyyam
ajjhattavimokkha   khvaham   avuso  sabbupadanakkhaya  tathasato  viharami
yathasatam    viharantam   asava   nanussavanti   attananca   navajanamiti
evam puttho aham bhante evam byakareyyanti.
     [114]  Sadhu  sadhu  sariputta  ayampi  1- kho sariputta pariyayo
etasseva   atthassa   sankhittena  veyyakaranaya  ye  asava  samanena
vutta   tesvaham   na  kankhami  te  me  pahinati  na  vicikicchamiti .
Idamavoca bhagava idam vatvana sugato utthayasana viharam pavisi.
     [115]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  acirapakkantassa  bhagavato
bhikkhu   amantesi   pubbe   appatisamviditam   mam   avuso   bhagava  pathamam
panham    apucchi   tassa   me   ahosi   dandhayitattam   yato   ca   kho
me   avuso   bhagava   pathamam   panham   anumodi   tassa  mayham  avuso
etadahosi   divasancepi   mam   bhagava   etamattham  puccheyya  annamannehi
padehi    annamannehi    pariyayehi    divasampaham    bhagavato    etamattham
byakareyyam     annamannehi     padehi     annamannehi     pariyayehi
rattim   cepi   mam   bhagava   etamattham   puccheyya   annamannehi  padehi
annamannehi   pariyayehi   rattimpaham  2-  bhagavato  etamattham  byakareyyam
annamannehi     padehi     annamannehi    pariyayehi    rattindivancepi
mam   bhagava   etamattham   puccheyya   annamannehi   padehi   annamannehi
@Footnote: 1 Yu. pisaddo natthi .   2 Ma. rattimpaham. evamuparipi.
Pariyayehi      rattindivampaham     bhagavato     etamattham     byakareyyam
annamannehi    padehi    annamannehi   pariyayehi   dve   rattindivani
cepi   mam   bhagava   etamattham   puccheyya  .pe.  dve  rattindivanipaham
bhagavato   etamattham   byakareyyam   .pe.   tini  rattindivani  cepi  mam
bhagava    etamattham   puccheyya   ...   tini   rattindivanipaham   bhagavato
etamattham  byakareyyam  ...  cattari  rattindivani  cepi bhagava etamattham
puccheyya  ...  cattari  rattindivanipaham  bhagavato  etamattham  byakareyyam
...  panca  rattindivani  cepi  mam  bhagava  etamattham puccheyya ... Panca
rattindivanipaham   bhagavato   etamattham  byakareyyam  ...  cha  rattindivani
cepi  mam  bhagava  etamattham  puccheyya  ...  cha  rattindivanipaham  bhagavato
etamattham  byakareyyam  ...  satta  rattindivani  cepi mam bhagava etamattham
puccheyya    annamannehi    padehi    annamannehi    pariyayehi   satta
rattindivanipaham     bhagavato     etamattham    byakareyyam    annamannehi
padehi annamannehi pariyayehiti.
     [116]  Atha  kho  kalarakhattiyo  bhikkhu  utthayasana  yena bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi .
Ekamantam   nisinno   kho   kalarakhattiyo   bhikkhu   bhagavantam   etadavoca
ayasmata     bhante     sariputtena    sihanado    nadito    pubbe
appatisamviditam   mam   avuso   bhagava   pathamam   panham   apucchi  tassa  me
ahosi   dandhayitattam   yato  ca  kho  me  avuso  bhagava  pathamam  panham
Anumodi   tassa   mayham   avuso   etadahosi   divasancepi   mam  bhagava
etamattham    puccheyya   annamannehi   padehi   annamannehi   pariyayehi
divasampaham    bhagavato    etamattham    byakareyyam    annamannehi   padehi
annamannehi   pariyayehi   rattim   cepi   .pe.   rattindivam   cepi  mam
bhagava  ...  dve rattindivani cepi mam bhagava ... Tini ... Cattari ...
Panca   ...   cha  ...  satta  rattindivani  cepi  mam  bhagava  etamattham
puccheyya    annamannehi    padehi    annamannehi    pariyayehi   satta
rattindivanipaham     bhagavato     etamattham    byakareyyam    annamannehi
padehi annamannehi pariyayehiti.
     [117]  Sa  hi  bhikkhu  sariputtassa  dhammadhatu  supatividdha  yassa
dhammadhatuya    supatividdhatta   divasancepaham   1-   sariputtam   etamattham
puccheyyam    annamannehi    padehi   annamannehi   pariyayehi   divasampi
me    sariputto    etamattham    byakareyya    annamannehi    padehi
annamannehi   pariyayehi   rattim   cepaham  sariputtam  etamattham  puccheyyam
annamannehi     padehi     annamannehi    pariyayehi    rattimpi    me
sariputto   etamattham   byakareyya   .pe.  rattindivancepaham  sariputtam
etamattham   puccheyyam   ...   rattindivampi   me   sariputto  etamattham
byakareyya ... Dve rattindivani cepaham sariputtam etamattham puccheyyam ...
Dve   rattindivanipi  me  sariputto  etamattham  byakareyya  ...  tini
rattindivani    cepaham    sariputtam   etamattham   puccheyyam   ...   tini
@Footnote: 1 Ma. divasam cepaham. evamuparipi.
Rattindivanipi   me   sariputto   etamattham  byakareyya  ...  cattari
rattindivani   cepaham   sariputtam   etamattham   puccheyyam   ...  cattari
rattindivanipi   me   sariputto   etamattham   byakareyya   ...  panca
rattindivani    cepaham   sariputtam   etamattham   puccheyyam   ...   panca
rattindivanipi  me  sariputto  etamattham  byakareyya ... Cha rattindivani
cepaham   sariputtam   etamattham   puccheyyam   ...  cha  rattindivanipi  me
sariputto   etamattham   byakareyya   ...   satta  rattindivani  cepaham
sariputtam    etamattham    puccheyyam   annamannehi   padehi   annamannehi
pariyayehi   satta  rattindivanipi  me  sariputto  etamattham  byakareyya
annamannehi padehi annamannehi pariyayehiti. Dutiyam.
     [118]  Savatthiyam  viharati  ... Catucattalisam vo bhikkhave nanavatthuni
desessami  tam  sunatha  sadhukam  manasikarotha  bhasissamiti . Evam bhanteti
kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [119]  Bhagava  etadavoca  katamani  ca  1-  bhikkhave catucattalisam
nanavatthuni   jaramarane   nanam   jaramaranasamudaye  nanam  jaramarananirodhe
nanam    jaramarananirodhagaminiya    patipadaya    nanam    jatiya   nanam
jatisamudaye     nanam     jatinirodhe     nanam     jatinirodhagaminiya
patipadaya   nanam   bhave   nanam   bhavasamudaye   nanam   bhavanirodhe  nanam
bhavanirodhagaminiya    patipadaya   nanam  upadane  nanam  upadanasamudaye
nanam        upadananirodhe       nanam       upadananirodhagaminiya
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.
Patipadaya   nanam   tanhaya   nanam   tanhasamudaye   nanam  tanhanirodhe
nanam    tanhanirodhagaminiya    patipadaya    nanam    vedanaya    nanam
vedanasamudaye    nanam    vedananirodhe   nanam   vedananirodhagaminiya
patipadaya   nanam  phasse  nanam  ...  salayatane  nanam  ...  namarupe
nanam   ...   vinnane   nanam  ...  sankharesu  nanam  sankharasamudaye
nanam     sankharanirodhe     nanam    sankharanirodhagaminiya    patipadaya
nanam imani vuccanti bhikkhave catucattalisam nanavatthuni.
     [120]  Katamanca  bhikkhave  jaramaranam  .  ya  tesam  tesam sattanam
tamhi   tamhi   sattanikaye  jara  jiranata  khandiccam  paliccam  valittacata
ayuno   samhani   indriyanam   paripako   ayam   vuccati  jara  .  ya
tesam   tesam  sattanam  tamha  tamha  sattanikaya  cuti  cavanata  bhedo
antaradhanam    maccu   maranam   kalakiriya   khandhanam   bhedo   kalevarassa
nikkhepo   jivitindriyassa   upacchedo   idam   vuccati   maranam   .   iti
ayanca   jara   idanca   maranam   idam   vuccati   bhikkhave   jaramaranam .
Jatisamudaya      jaramaranasamudayo      jatinirodha     jaramarananirodho
ayameva    ariyo   atthangiko   maggo   jaramarananirodhagamini   patipada
seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi.
     [121]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavako  evam jaramaranam pajanati
evam    jaramaranasamudayam    pajanati   evam   jaramarananirodham   pajanati
evam    jaramarananirodhagaminim    patipadam    pajanati    idamassa   dhamme
Nanam   .   so  imina  dhammena  ditthena  viditena  akalikena  pattena
pariyogalhena atitanagate nayam neti.
     {121.1}  Ye  kho  keci  atitamaddhanam  samana va brahmana va
jaramaranam     abbhannamsu    jaramaranasamudayam    abbhannamsu    jaramarananirodham
abbhannamsu    jaramarananirodhagaminim    patipadam    abbhannamsu    sabbe   te
evameva abbhannamsu seyyathapiham etarahi.
     {121.2}  Yepi  hi  keci anagatamaddhanam samana va brahmana va
jaramaranam   abhijanissanti   jaramaranasamudayam   abhijanissanti  jaramarananirodham
abhijanissanti   jaramarananirodhagaminim   patipadam   abhijanissanti  sabbe  te
evameva abhijanissanti seyyathapiham etarahiti. Idamassa anvaye nanam.
     [122]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavakassa  imani  dve  nanani
parisuddhani   honti  pariyodatani  dhamme  nananca  anvaye  nananca .
Ayam   vuccati   bhikkhave  ariyasavako  ditthisampanno  itipi  dassanasampanno
itipi  agato  imam  saddhammam  itipi  passati  imam  saddhammam  itipi sekkhena
nanena    samannagato    itipi    sekkhaya    vijjaya    samannagato
itipi    dhammasotam   samapanno   itipi   ariyo   nibbedhikapanno   itipi
amatadvaram ahacca titthati itipiti.
     [123]   Katama   ca  bhikkhave  jati  .pe.  katamo  ca  bhikkhave
bhavo  ...  katamanca  bhikkhave upadanam ... Katama ca bhikkhave tanha ...
Katama  ca  bhikkhave  vedana  ...  katamo ca bhikkhave phasso ... Katamanca
Bhikkhave  salayatanam  ...  katamanca  bhikkhave  namarupam ... Katamanca bhikkhave
vinnanam  ...  katame  ca  bhikkhave  sankhara  tayome  bhikkhave sankhara
kayasankharo    vacisankharo   cittasankharo   ime   vuccanti   bhikkhave
sankhara     .     avijjasamudaya    sankharasamudayo    avijjanirodha
sankharanirodho   ayameva   ariyo  atthangiko  maggo  sankharanirodhagamini
patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi.
     [124]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavako  evam sankhare pajanati
evam   sankharasamudayam   pajanati   evam   sankharanirodham  pajanati  evam
sankharanirodhagaminim    patipadam   pajanati   idamassa   dhamme   nanam  .
So    imina    dhammena    ditthena    viditena   akalikena   pattena
pariyogalhena atitanagate nayam neti.
     {124.1}  Ye  kho  keci  atitamaddhanam  samana va brahmana va
sankhare     abbhannamsu     sankharasamudayam     abbhannamsu    sankharanirodham
abbhannamsu    sankharanirodhagaminim    patipadam    abbhannamsu    sabbe    te
evameva abbhannamsu seyyathapiham etarahi.
     {124.2}  Yepi  hi  keci  anagatamaddhanam  samana  va brahmana
va   sankhare  abhijanissanti  sankharasamudayam  abhijanissanti  sankharanirodham
abhijanissanti    sankharanirodhagaminim    patipadam    abhijanissanti    sabbe
te   evameva   abhijanissanti   seyyathapiham   etarahiti   .   idamassa
anvaye nanam.
     [125]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavakassa  imani  dve  nanani
Parisuddhani     honti    pariyodatani    dhamme    nananca    anvaye
nananca    .    ayam    vuccati   bhikkhave   ariyasavako   ditthisampanno
itipi    dassanasampanno    itipi    agato    imam    saddhammam    itipi
passati    imam    saddhammam    itipi    sekkhena   nanena   samannagato
itipi   sekkhaya   vijjaya   samannagato   itipi   dhammasotam  samapanno
itipi    ariyo   nibbedhikapanno   itipi   amatadvaram   ahacca   titthati
itipiti. Tatiyam.
     [126]   Savatthiyam   viharati   ...   sattasattari   vo   bhikkhave
nanavatthuni     desessami     tam     sunatha     sadhukam    manasikarotha
bhasissamiti. Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [127]  Bhagava  etadavoca  katamani  ca  1-  bhikkhave  sattasattari
nanavatthuni     jatipaccaya    jaramarananti    nanam    asati    jatiya
natthi     jaramarananti     nanam     atitampi    addhanam    jatipaccaya
jaramarananti    nanam    asati    jatiya    natthi   jaramarananti   nanam
anagatampi   addhanam   jatipaccaya   jaramarananti   nanam  asati  jatiya
natthi    jaramarananti    nanam    yampissa    tam    dhammatthitinanam   tampi
khayadhammam   vayadhammam   viragadhammam   nirodhadhammanti   nanam   .   bhavapaccaya
jatiti  nanam  .pe.  upadanapaccaya  bhavoti  nanam  ...  tanhapaccaya
upadananti    nanam    ...   vedanapaccaya   tanhati   nanam   ...
Phassapaccaya  vedanati  nanam  ...  salayatanapaccaya  phassoti  nanam ...
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.
Namarupapaccaya   salayatananti   nanam   ...   vinnanapaccaya  namarupanti
nanam   ...   sankharapaccaya   vinnananti   nanam  ...  avijjapaccaya
sankharati    nanam    asati    avijjaya    natthi    sankharati   nanam
atitampi   addhanam   avijjapaccaya   sankharati   nanam  asati  avijjaya
natthi    sankharati    nanam    anagatampi    addhanam    avijjapaccaya
sankharati    nanam    asati    avijjaya    natthi    sankharati   nanam
yampissa    tam    dhammatthitinanam   tampi   khayadhammam   vayadhammam   viragadhammam
nirodhadhammanti    nanam    .    imani   vuccanti   bhikkhave   sattasattari
nanavatthuniti. Catuttham.
     [128]  Savatthiyam  viharati  ...  avijjapaccaya  bhikkhave sankhara
sankharapaccaya      vinnanam      .pe.     evametassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hotiti.
     [129]   Evam   vutte   annataro   bhikkhu   bhagavantam  etadavoca
katamam   nu   kho   bhante   jaramaranam   kassa  ca  panidam  jaramarananti .
No   kallo   panhoti   bhagava   avoca   katamam   jaramaranam   kassa  ca
panidam   jaramarananti   iti   va   bhikkhu   yo  vadeyya  annam  jaramaranam
annassa   ca   panidam   jaramarananti   iti   va   bhikkhu   yo   vadeyya
ubhayametam   ekattham   byanjanameva   nanam  .  tam  jivam  tam  sariranti  va
bhikkhu   ditthiya   sati   brahmacariyavaso   na   hoti   annam  jivam  annam
sariranti   va   bhikkhu   ditthiya   sati   brahmacariyavaso   na  hoti .
Ete   te   bhikkhu   ubho  ante  anupagamma  majjhena  tathagato  dhammam
deseti jatipaccaya jaramarananti.
     [130]  Katama  nu  kho  bhante  jati  kassa  ca  panayam jatiti.
No    kallo   panhoti   bhagava   avoca   katama   jati   kassa   ca
panayam   jatiti   iti   va  bhikkhu  yo  vadeyya  anna  jati  annassa
ca   panayam   jatiti  iti  va  bhikkhu  yo   vadeyya  ubhayametam  ekattham
byanjanameva   nanam   .  tam  jivam  tam  sariranti  va  bhikkhu  ditthiya  sati
brahmacariyavaso   na   hoti   annam   jivam   annam   sariranti  va  bhikkhu
ditthiya   sati   brahmacariyavaso  na  hoti  .  ete  te  bhikkhu  ubho
ante    anupagamma   majjhena   tathagato   dhammam   deseti   bhavapaccaya
jatiti.
     [131]  Katamo  nu  kho  bhante  bhavo  kassa  ca  panayam bhavoti.
No    kallo   panhoti   bhagava   avoca   katamo   bhavo   kassa   ca
panayam   bhavoti   iti   va  bhikkhu  yo  vadeyya  anno  bhavo  annassa
ca   panayam   bhavoti   iti  va  bhikkhu  yo  vadeyya  ubhayametam  ekattham
byanjanameva   nanam   .  tam  jivam  tam  sariranti  va  bhikkhu  ditthiya  sati
brahmacariyavaso   na   hoti   annam   jivam   annam   sariranti  va  bhikkhu
ditthiya   sati   brahmacariyavaso  na  hoti  .  ete  te  bhikkhu  ubho
ante   anupagamma   majjhena   tathagato  dhammam  deseti  upadanapaccaya
bhavoti    .pe.    tanhapaccaya   upadananti   ...   vedanapaccaya
Tanhati    ...    phassapaccaya    vedanati    ...   salayatanapaccaya
phassoti   ...   namarupapaccaya   salayatananti    ...   vinnanapaccaya
namarupanti ... Sankharapaccaya vinnananti.
     [132]   Katame   nu   kho   bhante  sankhara  kassa  ca  panime
sankharati   .   no  kallo  panhoti  bhagava  avoca  katame  sankhara
kassa   ca   panime   sankharati   iti  va  bhikkhu  yo  vadeyya  anne
sankhara   annassa   ca   panime   sankharati   iti   va   bhikkhu  yo
vadeyya   ubhayametam   ekattham   byanjanameva   nanam   .   tam   jivam  tam
sariranti    va    bhikkhu   ditthiya   sati   brahmacariyavaso   na   hoti
annam   jivam   annam   sariranti  va  bhikkhu  ditthiya  sati  brahmacariyavaso
na   hoti   .   ete   te   bhikkhu  ubho  ante  anupagamma  majjhena
tathagato dhammam deseti avijjapaccaya sankharati.
     [133]  Avijjaya  tveva bhikkhu asesaviraganirodha yanissa tani 1-
visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici  kanici  katamam  jaramaranam
kassa   ca   panidam   jaramaranam   iti   va  annam  jaramaranam  annassa  ca
panidam  jaramaranam  iti  va  tam  jivam  tam  sariram  iti  va  annam  jivam annam
sariram   iti   va  sabbanissa  tani  2-  pahinani  bhavanti  ucchinnamulani
talavatthukatani anabhavangatani ayatim anuppadadhammani.
     [134]  Avijjaya  tveva  bhikkhu  asesaviraganirodha  yanissa tani
visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici   kanici   katama  jati
@Footnote: 1 Yu. yanissitani. evamuparipi  .  2 Yu.  sabbanissitani. evamuparipi.
Kassa   ca   panayam   jati  iti  va  anna  jati  annassa  ca  panayam
jati  iti  va  tam  jivam  tam  sariram  iti  va  annam  jivam  annam sariram iti
va     sabbanissa     tani     pahinani     bhavanti     ucchinnamulani
talavatthukatani anabhavangatani ayatim anuppadadhammani.
     [135]  Avijjaya  tveva  bhikkhu  asesaviraganirodha  yanissa tani
visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici   kanici   katamo  bhavo
.pe.  katamam  upadanam  ...  katama  tanha  ...  katama vedana ...
Katamo  phasso  ...  katamam  salayatanam  ...  katamam  namarupam  ...  katamam
vinnanam ....
     [136]   Avijjaya   tveva   bhikkhu   asesaviraganirodha  yanissa
tani   visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici   kanici  katame
sankhara   kassa   ca   panime   sankhara   iti  va  anne  sankhara
annassa   ca   panime  sankhara  iti  va  tam  jivam  tam  sariram  iti  va
annam    jivam   annam   sariram   iti   va   sabbanissa   tani   pahinani
bhavanti     ucchinnamulani    talavatthukatani    anabhavangatani    ayatim
anuppadadhammaniti. Pancamam.
     [137]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra  kho  .pe. Avijjapaccaya
bhikkhave    sankhara    sankharapaccaya   vinnanam   .pe.   evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [138]   Katamam  jaramaranam  kassa  ca  panidam  jaramarananti  iti  va
Bhikkhave   yo  vadeyya  annam  jaramaranam  annassa  ca  panidam  jaramarananti
iti  va  bhikkhave  yo  vadeyya  ubhayametam  ekattham  byanjanameva nanam.
Tam  jivam  tam  sariranti  va  bhikkhave  ditthiya  sati brahmacariyavaso na hoti
annam   jivam  annam  sariranti  va  bhikkhave  ditthiya  sati  brahmacariyavaso
na  hoti  .  ete  te  bhikkhave ubho ante anupagamma majjhena tathagato
dhammam  deseti  jatipaccaya  jaramarananti  .pe. Katama jati  ... Katamo
bhavo  ... Katamam upadanam ... Katama tanha ... Katama vedana ... Katamo
phasso ... Katamam salayatanam ... Katamam namarupam ... Katamam vinnanam ....
     [139]  Katame  sankhara  kassa  ca  panime  sankharati  iti  va
bhikkhave  yo  vadeyya  anne  sankhara  annassa  ca  panime  sankharati
iti  va  bhikkhave  yo  vadeyya  ubhayametam  ekattham  byanjanameva nanam.
Tam  jivam  tam  sariram  iti  va  bhikkhave ditthiya sati brahmacariyavaso na hoti
annam  jivam  annam  sariram  iti  va  bhikkhave  ditthiya  sati brahmacariyavaso
na  hoti  .  ete  te  bhikkhave ubho ante anupagamma majjhena tathagato
dhammam deseti avijjapaccaya sankhara .pe.
     [140]  Avijjaya  tveva  bhikkhave asesaviraganirodha yanissa tani
visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici  kanici  katamam  jaramaranam
kassa   ca   panidam   jaramaranam   iti   va  annam  jaramaranam  annassa  ca
Panidam  jaramaranam  iti  va  tam  jivam  tam  sariram  iti  va  annam  jivam annam
sariram   iti   va   sabbanissa   tani   pahinani   bhavanti  ucchinnamulani
talavatthukatani anabhavangatani ayatim anuppadadhammani.
     [141]  Avijjaya  tveva  bhikkhave asesaviraganirodha yanissa tani
visukayitani   visevitani   vipphanditani   kanici   kanici   katama  jati
.pe.  katamo  bhavo  ...  katamam upadanam ... Katama tanha ... Katama
vedana  ...  katamo  phasso ... Katamam salayatanam ... Katamam namarupam ...
Katamam vinnanam ....
     [142]  Avijjaya  tveva  bhikkhave asesaviraganirodha yanissa tani
visukayitani   visevitani   vipphanditani  kanici  kanici  katame  sankhara
kassa   ca   panime   sankhara   iti   va   anne  sankhara  annassa
ca  panime  sankhara  iti  va  tam  jivam  tam  sariram iti va annam jivam annam
sariram   iti   va   sabbanissa   tani   pahinani   bhavanti  ucchinnamulani
talavatthukatani     anabhavangatani    ayatim    anuppadadhammaniti   .
Chattham.
     [143]  Savatthiyam  viharati  ...  nayam bhikkhave kayo tumhakam napi
annesam    .    puranamidam   bhikkhave   kammam   abhisankhatam   abhisancetayitam
vedaniyam datthabbam.
     [144]  Tatra [1]- bhikkhave sutava ariyasavako paticcasamuppadanneva
sadhukam   yoniso  manasikaroti  iti  imasmim  sati  idam  hoti  imassuppada
@Footnote: 1 Ma. Yu. kho.
Idam  uppajjati  imasmim  asati  idam  na  hoti  imassa  nirodha idam nirujjhati
yadidam    avijjapaccaya    sankhara   sankharapaccaya   vinnanam   .pe.
Evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti  .  avijjaya tveva
asesaviraganirodha    sankharanirodho    sankharanirodha    vinnananirodho
.pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti .  sattamam.
     [145]  Savatthiyam  viharati  ...  yanca [1]- bhikkhave ceteti yanca
pakappeti   yanca   anuseti   arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya
arammane    sati    patittha    vinnanassa    hoti   tasmim   patitthite
vinnane     virulhe    ayatim    punabbhavabhinibbatti    hoti    ayatim
punabbhavabhinibbattiya     sati    ayatim    jatijaramaranam    sokaparideva-
dukkhadomanassupayasa   sambhavanti   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa
samudayo  hoti. No ca 2- bhikkhave ceteti no ca 2- pakappeti atha ca 2-
anuseti   arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya   arammane   sati
patittha    vinnanassa    hoti   tasmim   patitthite   vinnane   virulhe
ayatim    punabbhavabhinibbatti   hoti   ayatim   punabbhavabhinibbattiya   sati
ayatim     jatijaramaranam    sokaparidevadukkhadomanassupayasa    sambhavanti
evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [146]  Yato ca kho bhikkhave no ca 3- ceteti no ca pakappeti no
ca   anuseti   arammanametam   na   hoti  vinnanassa  thitiya  arammane
@Footnote: 1 Yu. kho .   2 Ma. Yu. ce. evamuparipi .    3 Ma. Yu. ceva.
Asati   patittha  vinnanassa  na  hoti  tadappatitthite  vinnane  avirulhe
ayatim    punabbhavabhinibbatti    na   hoti   ayatim   punabbhavabhinibbattiya
asati      ayatim     jatijaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
nirujjhanti      evametassa     kevalassa     dukkhakkhandhassa     nirodho
hotiti. Atthamam.
     [147]   Savatthiyam   viharati  ...  yanca  bhikkhave  ceteti  yanca
pakappeti   yanca   anuseti   arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya
arammane    sati    patittha    vinnanassa    hoti   tasmim   patitthite
vinnane    virulhe    namarupassa    avakkanti   hoti   namarupapaccaya
salayatanam   salayatanapaccaya   phasso  phassapaccaya  vedana  ...  tanha
...  upadanam  ...  bhavo  ...  jati ... Jaramaranam sokaparidevadukkha-
domanassupayasa    sambhavanti   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa
samudayo  hoti  .  no  ca  bhikkhave  ceteti  no  ca  pakappeti  atha ca
anuseti   arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya   arammane   sati
patittha    vinnanassa    hoti   tasmim   patitthite   vinnane   virulhe
namarupassa    avakkanti    hoti    namarupapaccaya    salayatanam   .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [148]  Yato  ca  kho  bhikkhave  no  ca  ceteti no ca pakappeti
no    ca    anuseti   arammanametam   na   hoti   vinnanassa   thitiya
Arammane    asati    patittha   vinnanassa   na   hoti   tadappatitthite
vinnane   avirulhe   namarupassa   avakkanti   na  hoti  namarupanirodha
salayatananirodho   .pe.   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho
hotiti. Navamam.
     [149]   Savatthiyam   viharati  ...  yanca  bhikkhave  ceteti  yanca
pakappeti   yanca   anuseti   arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya
arammane    sati    patittha    vinnanassa    hoti   tasmim   patitthite
vinnane   virulhe   nati   hoti   natiya   sati   agatigati  1-  hoti
agatigatiya  sati  cutupapato  hoti  cutupapate  sati  ayatim jatijaramaranam
sokaparidevadukkhadomanassupayasa         sambhavanti         evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     {149.1}  No  ca  bhikkhave ceteti no ca pakappeti atha ca anuseti
arammanametam   hoti   vinnanassa   thitiya   arammane   sati   patittha
vinnanassa  hoti  tasmim  patitthite  vinnane  virulhe  nati  hoti  natiya
sati  agatigati  hoti  agatigatiya  sati  cutupapato  hoti  cutupapate sati
ayatim     jatijaramaranam    sokaparidevadukkhadomanassupayasa    sambhavanti
evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [150]  Yato  ca  kho  bhikkhave  no  ca  ceteti no ca pakappeti
no    ca    anuseti   arammanametam   na   hoti   vinnanassa   thitiya
@Footnote: 1 Si. agatigati.
Arammane    asati    patittha   vinnanassa   na   hoti   tadappatitthite
vinnane   avirulhe   nati  na  hoti  natiya  asati  agatigati  na  hoti
agatigatiya   asati   cutupapato   na   hoti   cutupapate  asati  ayatim
jatijaramaranam         sokaparidevadukkhadomanassupayasa        nirujjhanti
evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Dasamam.
                  Kalarakhattiyavaggo catuttho.
                       Tassa uddanam
         bhutamidam kalaranca             dve ca nanavatthuni 1-
         avijjapaccaya ca dve      natumha cetana tayoti.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. nanavatthuni. Yu. nanassa vatthuni.
                    Gahapativaggo pancamo
     [151]   Savatthiyam  viharati  ...  atha  kho  anathapindiko  gahapati
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidi   .   ekamantam   nisinnam   kho   anathapindikam   gahapatim
bhagava   etadavoca   yato   kho   gahapati   ariyasavakassa  panca  bhayani
verani   vupasantani   honti   catuhi  ca  sotapattiyangehi  samannagato
hoti   ariyo   cassa   nayo  pannaya  sudittho  hoti  supatividdho  so
akankhamano     attanava     attanam     byakareyya    khinanirayomhi
khinatiracchanayoniyo     1-     khinapittivisayo     khinapayaduggativinipato
sotapannohamasmi avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti.
     [152]  Katamani  panca  bhayani  verani  vupasantani  honti . Yam
gahapati   panatipati   panatipatappaccaya   ditthadhammikampi   bhayam   veram
pasavati   samparayikampi   bhayam   veram  pasavati  cetasikampi  dukkham  domanassam
patisamvedayati   panatipata   pativiratassa   evam  tam  bhayam  veram  vupasantam
hoti   .   yam   gahapati  adinnadayi  adinnadanappaccaya  ditthadhammikampi
bhayam   veram   pasavati  samparayikampi  bhayam  veram  pasavati  cetasikampi  dukkham
domanassam   patisamvedayati   adinnadana  pativiratassa  evam  tam  bhayam  veram
vupasantam  hoti  .  yam  gahapati  kamesumicchacari kamesumicchacarappaccaya
@Footnote: 1 Ma. khinatiracchanayoni. evamuparipi.
Ditthadhammikampi   bhayam   veram   pasavati   samparayikampi   bhayam  veram  pasavati
cetasikampi     dukkham     domanassam    patisamvedayati    kamesumicchacara
pativiratassa  evam  tam  bhayam  veram  vupasantam  hoti  .  yam  gahapati musavadi
musavadappaccaya       ditthadhammikampi      bhayam      veram      pasavati
samparayikampi    bhayam    veram    pasavati   cetasikampi   dukkham   domanassam
patisamvedayati   musavada   pativiratassa   evam   tam   bhayam  veram  vupasantam
hoti    .    yam   gahapati   suramerayamajjapamadatthayi   suramerayamajja-
pamadatthanappaccaya      ditthadhammikampi      bhayam     veram     pasavati
samparayikampi    bhayam    veram    pasavati   cetasikampi   dukkham   domanassam
patisamvedayati      suramerayamajjapamadatthana      pativiratassa      evam
tam   bhayam   veram   vupasantam   hoti   .   imani  panca  bhayani  verani
vupasantani honti.
     [153]   Katamehi  catuhi  sotapattiyangehi  samannagato  hoti .
Idha   gahapati   ariyasavako  buddhe  aveccappasadena  samannagato  hoti
itipi   so   bhagava   araham   sammasambuddho  vijjacaranasampanno  sugato
lokavidu    anuttaro    purisadammasarathi   sattha   devamanussanam   buddho
bhagavati   dhamme   aveccappasadena   samannagato   hoti   svakkhato
bhagavata   dhammo  sanditthiko  akaliko  ehipassiko  opanayiko  paccattam
veditabbo    vinnuhiti   sanghe   aveccappasadena   samannagato   hoti
supatipanno   bhagavato   savakasangho   ujupatipanno   bhagavato  savakasangho
nayapatipanno     bhagavato     savakasangho    samicipatipanno    bhagavato
Savakasangho   yadidam   cattari   purisayugani   attha   purisapuggala   esa
bhagavato     savakasangho     ahuneyyo    pahuneyyo    dakkhineyyo
anjalikaraniyo     anuttaram     punnakkhettam    lokassati    ariyakantehi
silehi     samannagato    hoti    akhandehi    acchiddehi    asabalehi
akammasehi        bhujissehi        vinnupasatthehi       aparamatthehi
samadhisamvattanikehi      .       imehi     catuhi     sotapattiyangehi
samannagato hoti.
     [154]   Katamo   cassa   ariyo  nayo  pannaya  sudittho  hoti
supatividdho    .    idha    gahapati    ariyasavako   paticcasamuppadanneva
sadhukam   yoniso  manasikaroti  iti  imasmim  sati  idam  hoti  imassuppada
idam   uppajjati   imasmim   asati   idam   na  hoti  imassa  nirodha  idam
nirujjhati      yadidam     avijjapaccaya     sankhara     sankharapaccaya
vinnanam    .pe.    evametassa    kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo
hoti  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho sankharanirodha
vinnananirodho     .pe.     evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho   hoti   .   ayamassa   ariyo  nayo  pannaya  sudittho  hoti
supatividdho.
     [155]   Yato   kho  gahapati  ariyasavakassa  imani  panca  bhayani
verani   vupasantani   honti   imehi  ca  1-  catuhi  sotapattiyangehi
samannagato    hoti    ayancassa   ariyo   nayo   pannaya   sudittho
hoti   supatividdho   so   akankhamano  attanava  attanam  byakareyya
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi.
Khinanirayomhi   khinatiracchanayoniyo   khinapittivisayo   khinapayaduggativinipato
sotapannohamasmi    avinipatadhammo    niyato    sambodhiparayanoti   .
Pathamam.
     [156]  Savatthiyam  viharati  ...  yato  kho  bhikkhave ariyasavakassa
panca   bhayani   verani  vupasantani  honti  catuhi  ca  sotapattiyangehi
samannagato    hoti    ariyo    cassa    nayo    pannaya   sudittho
hoti   supatividdho   so   akankhamano  attanava  attanam  byakareyya
khinanirayomhi .pe. Avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti.
               [bhikkhaveti sabbam vittharetabbam] 1-
     [157]   Katamani   panca  bhayani  verani  vupasantani  honti .
Yam   bhikkhave   panatipati   .pe.   yam   bhikkhave  adinnadayi  .pe.
Yam   bhikkhave   kamesumicchacari   .pe.  yam  bhikkhave  musavadi  .pe.
Yam   bhikkhave   suramerayamajjapamadatthayi   .pe.   imani  panca  bhayani
verani vupasantani honti.
     [158]   Katamehi  catuhi  sotapattiyangehi  samannagato  hoti .
Idha   bhikkhave   ariyasavako   buddhe   .pe.   dhamme   .pe.  sanghe
.pe.    ariyakantehi    silehi   samannagato   hoti   .pe.   imehi
catuhi sotapattiyangehi samannagato hoti.
     [159]   Katamo   cassa   ariyo  nayo  pannaya  sudittho  hoti
@Footnote: 1 sihalapotthake bhikkhaveti sabbam vittharetabbanti evam dissati.
Supatividdho    .    idha    bhikkhave   ariyasavako   paticcasamuppadanneva
sadhukam   yoniso   manasikaroti   .pe.  ayamassa  ariyo  nayo  pannaya
sudittho hoti supatividdho.
     [160]   Yato  kho  bhikkhave  ariyasavakassa  imani  panca  bhayani
verani    vupasantani   honti   imehi   ca   catuhi   sotapattiyangehi
samannagato    hoti    ayancassa   ariyo   nayo   pannaya   sudittho
hoti  supatividdho  .  so  akankhamano  attanava  attanam  byakareyya
khinanirayomhi   khinatiracchanayoniyo   khinapittivisayo   khinapayaduggativinipato
sotapannohamasmi    avinipatadhammo    niyato    sambodhiparayanoti   .
Dutiyam.
     [161]   Savatthiyam   viharati   ...   dukkhassa  bhikkhave  samudayanca
atthangamanca  desessami  tam  sunatha  sadhukam  manasikarotha  bhasissamiti .
Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [162]  Bhagava  etadavoca  katamo  ca  bhikkhave  dukkhassa  samudayo
cakkhunca   paticca   rupe   ca   uppajjati   cakkhuvinnanam   tinnam   sangati
phasso    phassapaccaya    vedana   vedanapaccaya   tanha   ayam   kho
bhikkhave  dukkhassa  samudayo  .  sotanca  paticca  sadde  ca  ... Ghananca
paticca  gandhe  ca  ...  jivhanca  paticca  rase  ca  ... Kayanca paticca
photthabbe   ca  ...  mananca  paticca  dhamme  ca  uppajjati  manovinnanam
tinnam   sangati   phasso   phassapaccaya   vedana   vedanapaccaya  tanha
Ayam kho bhikkhave dukkhassa samudayo.
     [163]   Katamo   ca   bhikkhave  dukkhassa  atthangamo  .  cakkhunca
paticca    rupe   ca   uppajjati   cakkhuvinnanam   tinnam   sangati   phasso
phassapaccaya    vedana   vedanapaccaya   tanha   tassayeva   tanhaya
asesaviraganirodha     upadananirodho    upadananirodha    bhavanirodho
bhavanirodha    jatinirodho    jatinirodha   jaramaranam   sokaparidevadukkha-
domanassupayasa    nirujjhanti   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa
nirodho hoti ayam kho bhikkhave dukkhassa atthangamo.
     {163.1}  Sotanca  paticca  sadde ca ... Ghananca paticca gandhe ca
...  jivhanca paticca rase ca ... Kayanca paticca photthabbe ca ... Mananca
paticca   dhamme   ca   uppajjati   manovinnanam   tinnam   sangati   phasso
phassapaccaya    vedana   vedanapaccaya   tanha   tassayeva   tanhaya
asesaviraganirodha  upadananirodho  upadananirodha bhavanirodho bhavanirodha
jatinirodho    jatinirodha   jaramaranam   sokaparidevadukkhadomanassupayasa
nirujjhanti  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho  hoti  ayam  kho
bhikkhave dukkhassa atthangamoti. Tatiyam.
     [164]   Savatthiyam   viharati   ...   lokassa  bhikkhave  samudayanca
atthangamanca  desessami  tam  sunatha  ...  katamo  ca  bhikkhave  lokassa
samudayo    .   cakkhunca   paticca   rupe   ca   uppajjati   cakkhuvinnanam
Tinnam   sangati   phasso   phassapaccaya   vedana   vedanapaccaya  tanha
tanhapaccaya    upadanam   upadanapaccaya   bhavo   bhavapaccaya   jati
jatipaccaya    jaramaranam    sokaparidevadukkhadomanassupayasa    sambhavanti
ayam kho bhikkhave lokassa samudayo.
     {164.1}  Sotanca  paticca  sadde  ca  ... Ghananca paticca gandhe
ca ... Jivhanca paticca rase ca ... Kayanca paticca photthabbe ca ... Mananca
paticca   dhamme   ca   uppajjati   manovinnanam   tinnam   sangati   phasso
phassapaccaya   vedana   .pe.  jatipaccaya  jaramaranam  sokaparidevadukkha-
domanassupayasa sambhavanti ayam kho bhikkhave lokassa samudayo.
     [165]   Katamo   ca   bhikkhave  lokassa  atthangamo  .  cakkhunca
paticca    rupe   ca   uppajjati   cakkhuvinnanam   tinnam   sangati   phasso
phassapaccaya    vedana   vedanapaccaya   tanha   tassayeva   tanhaya
asesaviraganirodha   upadananirodho  upadananirodha  bhavanirodho  .pe.
Evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa   nirodho   hoti   ayam   kho
bhikkhave lokassa atthangamo.
     {165.1}  Sotanca  paticca  sadde ca ... Ghananca paticca gandhe ca
...  jivhanca paticca rase ca ... Kayanca paticca photthabbe ca ... Mananca
paticca  dhamme  ca  uppajjati  manovinnanam  tinnam sangati phasso phassapaccaya
vedana  vedanapaccaya  tanha  tassayeva  tanhaya   asesaviraganirodha
upadananirodho    upadananirodha    bhavanirodho   .pe.   evametassa
Kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho   hoti   ayam  kho  bhikkhave  lokassa
atthangamoti. Catuttham.
     [166] Evamme sutam ekam samayam bhagava natike viharati ginjakavasathe.
Atha  kho  bhagava  rahogato  patisallino 1- imam dhammapariyayam abhasi cakkhunca
paticca  rupe  ca  uppajjati  cakkhuvinnanam  tinnam  sangati phasso phassapaccaya
vedana  vedanapaccaya  tanha  tanhapaccaya upadanam .pe. Evametassa
kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti  .  sotanca paticca sadde ca ...
Ghananca  paticca  gandhe ca ... Jivhanca paticca rase ca ... Kayanca paticca
photthabbe  ca  ...  mananca  paticca  dhamme ca uppajjati manovinnanam tinnam
sangati  phasso  phassapaccaya  vedana  vedanapaccaya  tanha tanhapaccaya
upadanam .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [167]   Cakkhunca  paticca  rupe  ca  uppajjati  cakkhuvinnanam  tinnam
sangati   phasso  phassapaccaya  vedana  vedanapaccaya  tanha  tassayeva
tanhaya     asesaviraganirodha     upadananirodho     upadananirodha
bhavanirodho  .pe.  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho hoti.
Sotanca  paticca  sadde  ca  .pe.  mananca  paticca  dhamme  ca  uppajjati
manovinnanam   tinnam  sangati  phasso  phassapaccaya  vedana  vedanapaccaya
tanha tassayeva tanhaya
@Footnote: 1 Ma. patisallano.
Asesaviraganirodha   upadananirodho  upadananirodha  bhavanirodho  .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [168]  Tena  kho  pana samayena annataro bhikkhu bhagavato upassuti 1-
thito  hoti  .  addasa  kho  bhagava  tam  bhikkhum  upassuti 1- thitam disvana
tam   bhikkhum  etadavoca  assosi  no  tvam  bhikkhu  imam  dhammapariyayanti .
Evam  bhanteti  .  ugganhahi  tvam  bhikkhu  imam  dhammapariyayam  pariyapunahi
tvam   bhikkhu   imam   dhammapariyayam   dharehi  tvam  bhikkhu  imam  dhammapariyayam
atthasanhitoyam bhikkhu dhammapariyayo adibrahmacariyakoti. Pancamam.
     [169]   Savatthiyam  viharati  ...  atha  kho  annataro  brahmano
yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi
sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi.
     [170]   Ekamantam   nisinno   kho   so   brahmano   bhagavantam
etadavoca  kim  nu  kho  bho  gotama  so  karoti  so  patisamvedayatiti .
So   karoti   so   patisamvedayatiti  kho  brahmana  ayameko  anto .
Kim   pana   bho   gotama   anno   karoti   anno   patisamvedayatiti  .
Anno   karoti   anno   patisamvedayatiti   kho   brahmana   ayam  dutiyo
anto   ete   te   brahmana   ubho   ante   anupagamma   majjhena
tathagato   dhammam   deseti   avijjapaccaya   sankhara   sankharapaccaya
vinnanam    .pe.    evametassa    kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo
hoti  .  avijjayatveva  asesaviraganirodha sankharanirodho sankharanirodha
@Footnote: 1 Yu. upassutim.
Vinnananirodho     .pe.     evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hotiti.
     [171]   Evam   vutte   so   brahmano   bhagavantam  etadavoca
abhikkantam   bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama  .pe.  upasakam  mam
bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranangatanti. Chattham.
     [172]  Savatthiyam  viharati  ...  atha  kho  janussoni  brahmano
yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim .pe.
     [173]   Ekamantam  nisinno  kho  janussoni  brahmano  bhagavantam
etadavoca   kim   nu   kho  bho  gotama  sabbamatthiti  .  sabbamatthiti  kho
brahmana   ayameko  anto  .  kim  pana  bho  gotama  sabbam  natthiti .
Sabbam   natthiti   kho   brahmana   ayam   dutiyo   anto   ete   te
brahmana   ubho   ante   anupagamma  majjhena  tathagato  dhammam  deseti
avijjapaccaya     sankhara     sankharapaccaya     vinnanam     .pe.
Evametassa   kevalassa  dukkhakkhandhassa  samudayo  hoti  .  avijjayatveva
asesaviraganirodha    sankharanirodho    sankharanirodha    vinnananirodho
.pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [174]  Evam  vutte  janussoni  brahmano  bhagavantam  etadavoca
abhikkantam   bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama   .pe.   panupetam
saranangatanti. Sattamam.
     [175]  Savatthiyam  viharati  ...  atha  kho  lokayatiko brahmano
Yena bhagava tenupasankami .pe.
     [176]  Ekamantam  nisinno  kho  lokayatiko  brahmano  bhagavantam
etadavoca   kim   nu   kho  bho  gotama  sabbamatthiti  .  sabbamatthiti  kho
brahmana  jetthametam  lokayatam  .  kim  pana  bho  gotama  sabbam natthiti.
Sabbam   natthiti  kho  brahmana  dutiyametam  lokayatam  .  kim  nu  kho  bho
gotama   sabbamekattanti   .   sabbamekattanti   kho  brahmana  tatiyametam
lokayatam  .  kim  pana  bho  gotama  sabbam  puthuttanti  .  sabbam  puthuttanti
kho   brahmana   catutthametam   lokayatam   ete   te  brahmana  ubho
ante   anupagamma   majjhena   tathagato   dhammam  deseti  avijjapaccaya
sankhara    sankharapaccaya   vinnanam   .pe.   evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti  .  avijjaya  tveva  asesaviraganirodha
sankharanirodho    sankharanirodha   vinnananirodho   .pe.   evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [177]  Evam  vutte  lokayatiko  brahmano  bhagavantam etadavoca
abhikkantam   bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama   .pe.  ajjatagge
panupetam saranangatanti. Atthamam.
     [178]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra kho ... Na bhikkhave sutavato
ariyasavakassa   evam   hoti   kim   nu   kho   kismim   sati   kim   hoti
kissuppada   kim   uppajjati   [1]-   kismim  sati  namarupam  hoti  kismim
sati    salayatanam    hoti    kismim   sati   phasso   hoti   kismim   sati
@Footnote: 1 Ma. Yu. kismim sati sankhara honti kismim sati vinnanam hoti.
Vedana   hoti   kismim   sati   tanha   hoti   kismim   sati   upadanam
hoti   kismim   sati   bhavo   hoti   kismim   sati   jati   hoti   kismim
sati jaramaranam hotiti.
     [179]   Atha  kho  bhikkhave  sutavato  ariyasavakassa  aparappaccaya
nanamevettha   hoti   imasmim   sati   idam   hoti   imassuppada   idam
uppajjati  [1]-  vinnane  sati  namarupam  hoti  namarupe  sati salayatanam
hoti   salayatane   sati   phasso   hoti   phasse   sati  vedana  hoti
vedanaya    sati    tanha    hoti   tanhaya   sati   upadanam   hoti
upadane  sati  bhavo  hoti  .pe.  jatiya  sati  jaramaranam  hotiti .
So evam pajanati evamayam loko samudayatiti.
     [180]   Na   bhikkhave   sutavato   ariyasavakassa  evam  hoti  kim
nu   kho   kismim   asati   kim   na   hoti   kissa  nirodha  kim  nirujjhati
kismim   asati   namarupam   na   hoti   kismim   asati  salayatanam  na  hoti
kismim   asati   phasso   na   hoti   kismim   asati   vedana   na  hoti
kismim   asati   tanha   na   hoti   kismim   asati   upadanam  na  hoti
kismim   asati   bhavo   na   hoti   kismim   asati  jati  na  hoti  kismim
asati jaramaranam na hotiti.
     [181]   Atha  kho  bhikkhave  sutavato  ariyasavakassa  aparappaccaya
nanamevettha   hoti   imasmim   asati   idam   na  hoti  imassa  nirodha
idam   nirujjhati   vinnane   asati   namarupam   na  hoti  namarupe  asati
@Footnote: 1 Ma. Yu. avijjaya sati .pe. vinnanam hoti. evamidisesu thanesu.
Salayatanam  na  hoti  .pe.  upadanam  na  hoti  ... Bhavo na hoti ...
Jati   na   hoti   jatiya  asati  jaramaranam  na  hotiti  .  so  evam
pajanati evamayam loko nirujjhatiti.
     [182]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavako  evam  lokassa samudayanca
atthangamanca   yathabhutam   pajanati  .  ayam  vuccati  bhikkhave  ariyasavako
ditthisampanno     itipi     .pe.     amatadvaram    ahacca    titthati
itipiti. Navamam.
     [183]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra kho ... Na bhikkhave sutavato
ariyasavakassa   evam   hoti   kim   nu   kho   kismim   sati   kim   hoti
kissuppada    kim   uppajjati   kismim   sati   sankhara   honti   kismim
sati    vinnanam    hoti    kismim   sati   namarupam   hoti   kismim   sati
salayatanam   hoti   kismim   sati   phasso   hoti   kismim   sati   vedana
hoti    kismim    sati   tanha   hoti   kismim   sati   upadanam   hoti
kismim    sati   bhavo   hoti   kismim   sati   jati   hoti   kismim   sati
jaramaranam hotiti.
     [184]   Atha  kho  bhikkhave  sutavato  ariyasavakassa  aparappaccaya
nanamevettha    hoti    imasmim    sati    idam    hoti   imassuppada
idam   uppajjati   avijjaya   sati   sankhara   honti   sankharesu  sati
vinnanam    hoti    vinnane   sati   namarupam   hoti   namarupe   sati
salayatanam   hoti   salayatane   sati  phasso  hoti  phasse  sati  vedana
Hoti   vedanaya   sati   tanha   hoti   tanhaya  sati  upadanam  hoti
upadane   sati   bhavo   hoti   bhave  sati  jati  hoti  jatiya  sati
jaramaranam hotiti. So evam pajanati evamayam loko samudayatiti.
     [185]   Na   bhikkhave   sutavato   ariyasavakassa  evam  hoti  kim
nu   kho   kismim   asati   kim   na   hoti   kissa  nirodha  kim  nirujjhati
kismim   asati   sankhara   na   honti   kismim  asati  vinnanam  na  hoti
kismim   asati   namarupam   na   hoti   kismim   asati  salayatanam  na  hoti
kismim   asati   phasso   na   hoti   kismim   asati   vedana   na  hoti
kismim   asati   tanha   na   hoti  .pe.  upadanam  ...  bhavo  ...
Jati ... Kismim asati jaramaranam na hotiti.
     [186]   Atha  kho  bhikkhave  sutavato  ariyasavakassa  aparappaccaya
nanamevettha   hoti   imasmim   asati   idam   na  hoti  imassa  nirodha
idam   nirujjhati   avijjaya   asati   sankhara   na   honti   sankharesu
asati    vinnanam   na   hoti   vinnane   asati   namarupam   na   hoti
namarupe   asati   salayatanam  na  hoti  .pe.  jatiya  asati  jaramaranam
na hotiti. So evam pajanati evamayam loko nirujjhatiti.
     [187]  Yato  kho  bhikkhave  ariyasavako  evam  lokassa samudayanca
atthangamanca   yathabhutam   pajanati  .  ayam  vuccati  bhikkhave  ariyasavako
ditthisampanno   itipi   dassanasampanno   itipi   agato   imam   saddhammam
itipi   passati   imam   saddhammam   itipi   sekkhena  nanena  samannagato
Itipi   sekkhaya   vijjaya   samannagato   itipi   dhammasotam  samapanno
itipi    ariyo   nibbedhikapanno   itipi   amatadvaram   ahacca   titthati
itipiti. Dasamam.
                     Gahapativaggo pancamo.
                        Tassa uddanam
         dve pancaverabhaya vutta     dukkham loko ca natikam
         annataram janussoni ca      lokayatikena atthamam
         dve ariyasavaka vutta        vaggo tena pavuccatiti.
                       ----------
                     Dukkhavaggo chattho
     [188]   Evamme   sutam   ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane   anathapindikassa   arame   .   tatra   kho   bhagava  bhikkhu
amantesi   bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum .
Bhagava   etadavoca   kittavata   nu  kho  bhikkhave  bhikkhu  parivimamsamano
parivimamseyya   sabbaso   samma   dukkhakkhayayati   .   bhagavammulaka   no
bhante    dhamma    bhagavamnettika   bhagavampatisarana   sadhu   vata   bhante
bhagavantamyeva   patibhatu   etassa   bhasitassa   attho   bhagavato   sutva
bhikkhu  dharessantiti  .  tenahi  bhikkhave  [1]-  sunatha sadhukam manasikarotha
bhasissamiti. Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [189]   Bhagava   etadavoca   idha  bhikkhave  bhikkhu  parivimamsamano
parivimamsati  yam  kho  idam  anekavidham  nanappakarakam  dukkham  loke  uppajjati
jaramaranam   idam   nu   kho   dukkham   kimnidanam   kimsamudayam  kimjatikam  kimpabhavam
kismim   sati   jaramaranam   hoti   kismim   asati  jaramaranam  na  hotiti .
So  parivimamsamano  evam  pajanati  yam  kho  idam  anekavidham nanappakarakam
dukkham    loke   uppajjati   jaramaranam   idam   kho   dukkham   jatinidanam
jatisamudayam     jatijatikam    jatippabhavam    jatiya    sati    jaramaranam
hoti   jatiya   asati   jaramaranam   na   hotiti   .  so  jaramarananca
pajanati       jaramaranasamudayanca      pajanati      jaramarananirodhanca
@Footnote: 1 Yu. tam.
Pajanati    ya    ca    jaramarananirodhasaruppagamini    patipada   tanca
pajanati   tatha   patipanno   ca   hoti   anudhammacari  .  ayam  vuccati
bhikkhave     bhikkhu     sabbaso     samma     dukkhakkhayaya    patipanno
jaramarananirodhaya.
     [190]  Athaparam  parivimamsamano  parivimamsati  jati  panayam  kimnidana
kimsamudaya   kimjatika   kimpabhava   kismim   sati   jati  hoti  kismim  asati
jati   na   hotiti   .   so   parivimamsamano   evam   pajanati  jati
bhavanidana   bhavasamudaya   bhavajatika  bhavappabhava  bhave  sati  jati  hoti
bhave  asati  jati  na  hotiti  .  so  jatinca  pajanati  jatisamudayanca
pajanati   jatinirodhanca   pajanati   ya   ca   jatinirodhasaruppagamini
patipada   tanca   pajanati   tatha  patipanno  ca  hoti  anudhammacari .
Ayam   vuccati   bhikkhave   bhikkhu   sabbaso  samma  dukkhakkhayaya  patipanno
jatinirodhaya.
     [191]    Athaparam    parivimamsamano    parivimamsati   bhavo   panayam
kimnidano   .pe.   upadanam   panidam   kimnidanam   ...   tanha  panayam
kimnidana  ...  vedana panayam kimnidana ... Phasso panayam kimnidano ...
Salayatanam   panidam  kimnidanam  ...  namarupam  panidam  kimnidanam  ...  vinnanam
panidam   kimnidanam   ...  sankhara  panime  kimnidana  kimsamudaya  kimjatika
kimpabhava  kismim  sati  sankhara  honti  kismim  asati sankhara na hontiti.
So    parivimamsamano    evam    pajanati    sankhara   avijjanidana
Avijjasamudaya     avijjajatika     avijjapabhava    avijjaya    sati
sankhara honti avijjaya asati sankhara na hontiti.
     {191.1}  So  sankhare  ca  pajanati  sankharasamudayanca pajanati
sankharanirodhanca   pajanati   ya  ca  sankharanirodhasaruppagamini  patipada
tanca  pajanati  tatha  patipanno  ca  hoti  anudhammacari  .  ayam  vuccati
bhikkhave  bhikkhu  sabbaso  samma  dukkhakkhayaya  patipanno sankharanirodhaya.
Avijjagato    [1]-    bhikkhave    purisapuggalo    punnance   sankharam
abhisankharoti     punnupagam     hoti    vinnanam    apunnance    sankharam
abhisankharoti    apunnupagam    hoti   vinnanam   .   anejance   sankharam
abhisankharoti anejupagam hoti vinnanam.
     [192]  Yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno  avijja  pahina hoti vijja
uppanna   .   so   avijjaviraga  vijjuppada  neva  punnabhisankharam
abhisankharoti   na   apunnabhisankharam   abhisankharoti   na   anejabhisankharam
abhisankharoti    anabhisankharonto   anabhisancetayanto   na   kinci   loke
upadiyati   anupadiyam   na  paritassati  aparitassam  paccattamyeva  parinibbayati
khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanati.
     {192.1}  So  sukhance  vedanam  vedayati  sa  aniccati pajanati
anajjhositati    pajanati    anabhinanditati    pajanati   .   dukkhance
vedanam   vedayati   sa   aniccati   pajanati   anajjhositati  pajanati
anabhinanditati   pajanati   .   adukkhamasukhance   vedanam   vedayati   sa
@Footnote: 1 Ma. Yu. yam.
Aniccati     pajanati     anajjhositati     pajanati    anabhinanditati
pajanati   .   so   sukhance  vedanam  vedayati  visannutto  nam  vedayati
dukkhance   vedanam   vedayati   visannutto   nam   vedayati  adukkhamasukhance
vedanam vedayati visannutto nam vedayati.
     {192.2}   So  kayapariyantikam  vedanam  vedayamano  kayapariyantikam
vedanam   vedayamiti   pajanati   .   jivitapariyantikam  vedanam  vedayamano
jivitapariyantikam   vedanam   vedayamiti  pajanati  .  kayassa  bheda  uddham
jivitapariyadana    idheva   sabbavedayitani   anabhinanditani   sitibhavissanti
sarirani avasisissantiti pajanati.
     [193]   Seyyathapi  bhikkhave  puriso  kumbhakarapaka  unham  kumbham
uddharitva   same   bhumibhage   patitthapeyya   tatra   yayam  usma  sa
tattheva   vupasameyya   kapallani   avasiseyyum   evameva   kho  bhikkhave
bhikkhu    kayapariyantikam    vedanam    vedayamano   kayapariyantikam   vedanam
vedayamiti    pajanati    .    jivitapariyantikam    vedanam    vedayamano
jivitapariyantikam    vedanam   vedayamiti   pajanati   .   kayassa   bheda
uddham     jivitapariyadana     idheva    sabbavedayitani    anabhinanditani
sitibhavissanti sarirani avasisissantiti pajanati.
     [194]   Tam   kim  mannatha  bhikkhave  api  nu  kho  khinasavo  bhikkhu
punnabhisankharam   va   abhisankhareyya  apunnabhisankharam  va  abhisankhareyya
anenjabhisankharam  va  abhisankhareyyati  .  no  hetam  bhante. Sabbaso
Va   pana   sankharesu   asati   sankharanirodha   api  nu  kho  vinnanam
pannayethati   .   no  hetam  bhante  .  sabbaso  va  pana  vinnane
asati   vinnananirodha   api   nu   kho  namarupam  pannayethati  .  no
hetam   bhante   .   sabbaso  va  pana  namarupe  asati  namarupanirodha
api  nu  kho  salayatanam  pannayethati  .  no  hetam  bhante . Sabbaso
va   pana   salayatane   asati   salayatananirodha   api  nu  kho  phasso
pannayethati   .   no   hetam   bhante  .  sabbaso  va  pana  phasse
asati   phassanirodha  api  nu  kho  vedana  pannayethati  .  no  hetam
bhante   .   sabbaso   va   pana  vedanaya  asati  vedananirodha  api
nu   kho   tanha   pannayethati   .   no  hetam  bhante  .  sabbaso
va   pana   tanhaya   asati   tanhanirodha   api   nu   kho  upadanam
pannayethati   .  no  hetam  bhante  .  sabbaso  va  pana  upadane
asati   upadananirodha   api   nu   kho   bhavo  pannayethati  .  no
hetam   bhante   .  sabbaso  va  pana  bhave  asati  bhavanirodha  api  nu
kho   jati  pannayethati  .  no  hetam  bhante  .  sabbaso  va  pana
jatiya   asati   jatinirodha  api  nu  kho  jaramaranam  pannayethati .
No hetam bhante.
     [195]  Sadhu  sadhu  bhikkhave  evametam  bhikkhave  mannatha  saddahatha
evametam   bhikkhave   adhimuccatha   nikkankha   ettha   hotha  nibbicikiccha
esevanto dukkhassati. Pathamam.
     [196]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Upadaniyesu
bhikkhave    dhammesu    assadanupassino    viharato    tanha   pavaddhati
tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo    bhavapaccaya
jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [197]  Seyyathapi  bhikkhave  dasannam  va  katthavahanam  visaya va
katthavahanam   timsaya   va   katthavahanam  cattarisaya  va  katthavahanam
maha   aggikkhandho   jaleyya   tatra   puriso   kalena  kalam  sukkhani
ceva   tinani   pakkhipeyya   sukkhani  ca  gomayani  pakkhipeyya  sukkhani
ca   katthani   pakkhipeyya   evanhi   so   bhikkhave  maha  aggikkhandho
tadaharo   tadupadano   ciram   dighamaddhanam   jaleyya   evameva   kho
bhikkhave   upadaniyesu   dhammesu   assadanupassino   viharato   tanha
pavaddhati    tanhapaccaya    upadanam   .pe.   evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [198]  Upadaniyesu  bhikkhave  dhammesu  adinavanupassino viharato
tanha    nirujjhati    tanhanirodha    upadananirodho   upadananirodha
bhavanirodho     bhavanirodha     jatinirodho     jatinirodha    jaramaranam
sokaparidevadukkhadomanassupayasa         nirujjhanti         evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
     [199]  Seyyathapi  bhikkhave  dasannam  va  katthavahanam  visaya va
Katthavahanam   timsaya   va   katthavahanam  cattarisaya  va  katthavahanam
maha   aggikkhandho   jaleyya  tatra  puriso  na  kalena  kalam  sukkhani
ceva   tinani   pakkhipeyya   na   sukkhani  ca  gomayani  pakkhipeyya  na
sukkhani    ca   katthani   pakkhipeyya   evanhi   so   bhikkhave   maha
aggikkhandho    purimassa   ca   upadanassa   pariyadana   annassa   ca
anupahara  1-  anaharo nibbayeyya evameva kho bhikkhave upadaniyesu
dhammesu   adinavanupassino   viharato   tanha   nirujjhati   tanhanirodha
upadananirodho   .pe.   evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho
hotiti. Dutiyam.
     [200]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Sannojaniyesu
bhikkhave    dhammesu    assadanupassino    viharato    tanha   pavaddhati
tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo    bhavapaccaya
jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [201]   Seyyathapi   bhikkhave   telanca  paticca  vattinca  paticca
telappadipo   jhayeyya  tatra  puriso  kalena  kalam  telam  asinceyya
vattim   upasamhareyya   evanhi   so   bhikkhave   telappadipo  tadaharo
tadupadano    ciram    dighamaddhanam   jaleyya   evameva   kho   bhikkhave
sannojaniyesu   dhammesu   assadanupassino   viharato   tanha   pavaddhati
tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo    bhavapaccaya
@Footnote: 1 Yu. anupahara. evamuparipi.
Jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [202]  Sannojaniyesu  bhikkhave  dhammesu  adinavanupassino viharato
tanha    nirujjhati    tanhanirodha    upadananirodho   upadananirodha
bhavanirodho     bhavanirodha     jatinirodho     jatinirodha    jaramaranam
sokaparidevadukkhadomanassupayasa    nirujjhanti    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
     [203]   Seyyathapi   bhikkhave   telanca  paticca  vattinca  paticca
telappadipo    jhayeyya   tatra   puriso   na   kalena   kalam   telam
asinceyya   na  vattim  upasamhareyya  evanhi  so  bhikkhave  telappadipo
purimassa    ca    upadanassa   pariyadana   annassa   ca   anupahara
anaharo    nibbayeyya    evameva    kho   bhikkhave   sannojaniyesu
dhammesu   adinavanupassino   viharato   tanha   nirujjhati   tanhanirodha
upadananirodho     .pe.    evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hotiti. Tatiyam.
     [204]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra  kho bhagava ... Seyyathapi
bhikkhave   telanca   paticca   vattinca   paticca   telappadipo   jhayeyya
tatra   puriso   kalena   kalam   telam  asinceyya  vattim  upasamhareyya
evanhi   so   bhikkhave   telappadipo   tadaharo   tadupadano   ciram
dighamaddhanam   jaleyya   evameva   kho   bhikkhave  sannojaniyesu  dhammesu
Assadanupassino     viharato     tanha     pavaddhati     tanhapaccaya
upadanam .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [205]   Seyyathapi   bhikkhave   telanca  paticca  vattinca  paticca
telappadipo    jhayeyya   tatra   puriso   na   kalena   kalam   telam
asinceyya   na  vattim  upasamhareyya  evanhi  so  bhikkhave  telappadipo
purimassa    ca    upadanassa   pariyadana   annassa   ca   anupahara
anaharo   nibbayeyya  evameva  kho  bhikkhave  sannojaniyesu  dhammesu
adinavanupassino     viharato     tanha     nirujjhati     tanhanirodha
upadananirodho     .pe.    evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hotiti. Catuttham.
     [206]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Upadaniyesu
bhikkhave    dhammesu    assadanupassino    viharato    tanha   pavaddhati
tanhapaccaya      upadanam      upadanapaccaya     bhavo     .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [207]   Seyyathapi   bhikkhave   maha  rukkho  tassa  yani  ceva
mulani   adhogamani   yani   ca   tiriyangamani   sabbani   tani   uddham
ojam   abhiharanti   evanhi   so   bhikkhave   maha   rukkho  tadaharo
tadupadano    ciram   dighamaddhanam   tittheyya   evameva   kho   bhikkhave
upadaniyesu     dhammesu     assadanupassino     viharato     tanha
pavaddhati    tanhapaccaya    upadanam   upadanapaccaya   bhavo   .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [208]  Upadaniyesu  bhikkhave  dhammesu  adinavanupassino viharato
tanha    nirujjhati    tanhanirodha    upadananirodho   upadananirodha
bhavanirodho    .pe.   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho
hoti.
     [209]    Seyyathapi    bhikkhave   maha   rukkho   atha   puriso
agaccheyya   kuddalapitakam   adaya   so   tam   rukkham  mule  chindeyya
mule   chetva   palikhaneyya   palikhanitva   mulani  uddhareyya  antamaso
usiranalimattanipi    .    so    tam    rukkham   khandakhandikam   chindeyya
khandakhandikam    chinditva    phaleyya    phaletva    sakalikam    sakalikam
kareyya   sakalikam   sakalikam   karitva   vatatape  visoseyya  vatatape
visosetva   aggina   daheyya   aggina  dahetva  masim  kareyya  masim
karitva   mahavate   va   ophuneyya   1-   nadiya  va  sighasotaya
pavaheyya   evanhi   so   bhikkhave   maha  rukkho  ucchinnamulo  assa
talavatthukato   anabhavangato   2-   ayatim   anuppadadhammo  evameva
kho    bhikkhave    upadaniyesu   dhammesu   adinavanupassino   viharato
tanha    nirujjhati    tanhanirodha    upadananirodho   upadananirodha
bhavanirodho    .pe.   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho
hotiti. Pancamam.
     [210]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra  kho bhagava ... Seyyathapi
bhikkhave   maha  rukkho  tassa  yani  ceva  mulani  adhogamani  yani  ca
@Footnote: 1 Ma. ophuneyya. Yu. opuneyya. 2 Ma. Yu. anabhavankato. evamuparipi.
Tiriyangamani   sabbani   tani   uddham   ojam   abhiharanti   evanhi  so
bhikkhave    maha   rukkho   tadaharo   tadupadano   ciram   dighamaddhanam
tittheyya  evameva  kho  bhikkhave  upadaniyesu dhammesu assadanupassino
viharato     tanha     pavaddhati    tanhapaccaya    upadanam    .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [211]    Seyyathapi    bhikkhave   maha   rukkho   atha   puriso
agaccheyya   kuddalapitakam   adaya   so   tam   rukkham  mule  chindeyya
mule   chetva   palikhaneyya   palikhanitva   mulani   uddhareyya   .pe.
Nadiya   va   sighasotaya   pavaheyya   evanhi   so   bhikkhave  maha
rukkho      ucchinnamulo     assa     talavatthukato     anabhavangato
ayatim    anuppadadhammo    evameva    kho    bhikkhave   upadaniyesu
dhammesu      adinavanupassino      viharato      tanha      nirujjhati
tanhanirodha     upadananirodho    .pe.    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Chattham.
     [212]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Sannojaniyesu
bhikkhave    dhammesu    assadanupassino    viharato    tanha   pavaddhati
tanhapaccaya      upadanam      .pe.     evametassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [213]   Seyyathapi   bhikkhave   taruno   rukkho   tassa   puriso
kalena   kalam   mulani  palisajjeyya  1-  kalena  kalam  pamsum  dadeyya
@Footnote: 1 Ma. palimajjeyya.
Kalena   kalam   udakam   dadeyya  evanhi  so  bhikkhave  taruno  rukkho
tadaharo   tadupadano   vuddhim  virulhim  vepullam  apajjeyya  evameva
kho    bhikkhave    sannojaniyesu   dhammesu   assadanupassino   viharato
tanha    pavaddhati    tanhapaccaya    upadanam    .pe.   evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [214]    Sannojaniyesu    bhikkhave   dhammesu   adinavanupassino
viharato    tanha    nirujjhati   tanhanirodha   upadananirodho   .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
     [215]    Seyyathapi   bhikkhave   taruno   rukkho   atha   puriso
agaccheyya   kuddalapitakam   adaya   .pe.   nadiya   va  sighasotaya
pavaheyya   evanhi   so   bhikkhave  taruno  rukkho  ucchinnamulo  assa
talavatthukato    anabhavangato    ayatim    anuppadadhammo    evameva
kho    bhikkhave    sannojaniyesu   dhammesu   adinavanupassino   viharato
tanha      nirujjhati      tanhanirodha     upadananirodho     .pe.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti. Sattamam.
     [216]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Sannojaniyesu
bhikkhave   dhammesu   assadanupassino   viharato   namarupassa   avakkanti
hoti    namarupapaccaya    salayatanam    .pe.   evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [217]   Seyyathapi   bhikkhave   maha  rukkho  tassa  yani  ceva
Mulani   adhogamani   yani   ca   tiriyangamani   sabbani   tani   uddham
ojam   abhiharanti   evanhi   so   bhikkhave   maha   rukkho  tadaharo
tadupadano    ciram   dighamaddhanam   tittheyya   evameva   kho   bhikkhave
sannojaniyesu     dhammesu    assadanupassino    viharato    namarupassa
avakkanti    hoti    namarupapaccaya    salayatanam   .pe.   evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [218]    Sannojaniyesu    bhikkhave   dhammesu   adinavanupassino
viharato     namarupassa     avakkanti     na    hoti    namarupanirodha
salayatananirodho     .pe.    evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hoti.
     [219]  Seyyathapi  bhikkhave  maha  rukkho  atha puriso agaccheyya
kuddalapitakam    adaya    .pe.    ayatim   anuppadadhammo   evameva
kho    bhikkhave    sannojaniyesu   dhammesu   adinavanupassino   viharato
namarupassa    avakkanti    na   hoti   namarupanirodha   salayatananirodho
.pe.   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho   hotiti  .
Atthamam.
     [220]  Savatthiyam  viharati  ... Tatra kho bhagava ... Sannojaniyesu
bhikkhave   dhammesu   assadanupassino   viharato   vinnanassa   avakkanti
hoti    vinnanapaccaya    namarupam    .pe.    evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [221]   Seyyathapi   bhikkhave   maha  rukkho  tassa  yani  ceva
Mulani    .pe.    evameva   kho   bhikkhave   sannojaniyesu   dhammesu
assadanupassino      viharato      vinnanassa     avakkanti     hoti
vinnanapaccaya      namarupam      .pe.     evametassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [222]    Sannojaniyesu    bhikkhave   dhammesu   adinavanupassino
viharato     vinnanassa     avakkanti     na    hoti    vinnananirodha
namarupanirodho     .pe.     evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hoti.
     [223]    Seyyathapi    bhikkhave   maha   rukkho   atha   puriso
agaccheyya    kuddalapitakam   adaya   .pe.   ayatim   anuppadadhammo
evameva    kho   bhikkhave   sannojaniyesu   dhammesu   adinavanupassino
viharato     vinnanassa     avakkanti     na    hoti    vinnananirodha
namarupanirodho     .pe.     evametassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa
nirodho hotiti. Navamam.
     [224]  Ekam  samayam  bhagava  kurusu  viharati  kammasadammam  1- nama
kurunam  nigamo  .  atha  kho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinno    kho   ayasma   anando   bhagavantam   etadavoca   acchariyam
bhante   abbhutam   bhante   yavagambhiro   cayam   bhante  paticcasamuppado
@Footnote: 1 kammasadhammantipi patho.
Gambhiravabhaso    ca    atha   ca   pana   me   uttanakuttanako   viya
khayatiti.
     [225]   Ma  hevam  ananda  ma  hevam  ananda  gambhiro  cayam
ananda    paticcasamuppado    gambhiravabhaso    ca   etassa   ananda
dhammassa     annana    ananubodha    appativedha    evamayam    paja
tantakulajata     guligunthikajata     1-     munjapabbajabhuta    apayam
duggatim vinipatam samsaram nativattati.
     [226]    Upadaniyesu    ananda   dhammesu   assadanupassino
viharato   tanha   pavaddhati   tanhapaccaya   upadanam   upadanapaccaya
bhavo    bhavapaccaya   jati   jatipaccaya   jaramaranam   sokaparidevadukkha-
domanassupayasa        sambhavanti       evametassa       kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [227]   Seyyathapi   ananda   maha  rukkho  tassa  yani  ceva
mulani   adhogamani   yani   ca   tiriyangamani   sabbani   tani   uddham
ojam   abhiharanti   evanhi   so   ananda   maha   rukkho  tadaharo
tadupadano    ciram   dighamaddhanam   tittheyya   evameva   kho   ananda
upadaniyesu     dhammesu     assadanupassino     viharato     tanha
pavaddhati      tanhapaccaya     upadanam     upadanapaccaya     bhavo
.pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [228]  Upadaniyesu  ananda  dhammesu  adinavanupassino viharato
@Footnote: 1 Ma. kulaganthikajata. Yu. guliganudhikajata.
Tanha    nirujjhati    tanhanirodha    upadananirodho   upadananirodha
bhavanirodho    .pe.   evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho
hoti.
     [229]    Seyyathapi    ananda   maha   rukkho   atha   puriso
agaccheyya   kuddalapitakam   adaya   so   tam   rukkham  mule  chindeyya
mule   chetva   palikhaneyya   palikhanitva   mulani  uddhareyya  antamaso
usiranalimattanipi    .    so    tam    rukkham   khandakhandikam   chindeyya
khandakhandikam    chetva   1-   phaleyya   phaletva   sakalikam   sakalikam
kareyya   sakalikam   sakalikam   karitva   vatatape  visoseyya  vatatape
visosetva    aggina   daheyya   aggina   dahetva   masim   kareyya
masim   karitva   mahavate   va   ophuneyya   nadiya  va  sighasotaya
pavaheyya    evanhi    so    ananda   maha   rukkho   ucchinnamulo
assa     talavatthukato     anabhavangato     ayatim    anuppadadhammo
evameva    kho   ananda   upadaniyesu   dhammesu   adinavanupassino
viharato      tanha     nirujjhati     tanhanirodha     upadananirodho
upadananirodha    bhavanirodho    bhavanirodha   jatinirodho   jatinirodha
jaramaranam          sokaparidevadukkhadomanassupayasa          nirujjhanti
evametassa     kevalassa     dukkhakkhandhassa    nirodho    hotiti   .
Dasamam.
                    Dukkhavaggo chattho.
@Footnote: 1 Ma. Yu. chinditva.
                       Tassa uddanam
         parivimamsanupadanam               dve ca sannojanani ca
         maharukkhena dve vutta       tarunena ca sattamam
         namarupanca vinnanam         nidanena ca te dasati.
                      -----------
                     Mahavaggo sattamo
     [230]   Evamme   sutam   ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane  anathapindikassa  arame  .  tatra  kho  bhagava ... Assutava
bhikkhave   puthujjano   imasmim   catummahabhutikasmim   kayasmim  nibbindeyyapi
virajjeyyapi   vimucceyyapi   tam   kissa   hetu  dissati  hi  1-  bhikkhave
imassa   catummahabhutikassa   kayassa   acayopi   apacayopi   adanampi
nikkhepanampi     tasma     tatrassutava     puthujjano    nibbindeyyapi
virajjeyyapi vimucceyyapi.
     {230.1}  Yanca  kho  etam  bhikkhave  vuccati cittam itipi mano itipi
vinnanam    itipi    tatrassutava   puthujjano   nalam   nibbinditum   nalam
virajjitum  nalam  vimuccitum  tam  kissa  hetu  digharattam hetam bhikkhave assutavato
puthujjanassa  ajjhositam  mamayitam  paramattham  etam  mama  esohamasmi  eso
me   attati   tasma   tatrassutava  puthujjano  nalam  nibbinditum  nalam
virajjitum nalam vimuccitum.
     [231]   Varam   bhikkhave  assutava  puthujjano  imam  catummahabhutikam
kayam  attato  upagaccheyya  na  tveva  cittam  tam  kissa  hetu  dissatayam
bhikkhave    catummahabhutiko    kayo    ekampi    vassam    titthamano
dvepi   vassani   titthamano   tinipi   vassani   titthamano   cattaripi
vassani    titthamano   pancapi   vassani   titthamano   dasapi   vassani
titthamano   visatipi   vassani   titthamano   timsampi  vassani  titthamano
@Footnote: 1 Ma. Yu. hisaddo natthi.
Cattalisampi    vassani   titthamano   pannasampi   vassani   titthamano
vassasatampi   titthamano   bhiyyopi   titthamano   .   yanca   kho  etam
bhikkhave    vuccati   cittam   itipi   mano   itipi   vinnanam   itipi   tam
rattiya ca divasassa ca annadeva uppajjati annam nirujjhati.
     [232]  Seyyathapi  bhikkhave  makkato  aranne  ca  brahavane 1-
caramano    sakham    ganhati    tam    muncitva   annam   ganhati   tam
muncitva     annam     ganhati    tam    muncitva    annam    ganhati
evameva   kho   bhikkhave   yamidam   vuccati   cittam   itipi   mano  itipi
vinnanam   itipi   tam   rattiya   ca   divasassa   ca  annadeva  uppajjati
annam nirujjhati.
     [233]   Tatra  bhikkhave  sutava  ariyasavako  paticcasamuppadanneva
sadhukam   yoniso  manasikaroti  iti  imasmim  sati  idam  hoti  imassuppada
idam   uppajjati   imasmim   asati   idam   na  hoti  imassa  nirodha  idam
nirujjhati    yadidam   avijjapaccaya   sankhara   sankharapaccaya   vinnanam
.pe.    evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti  .
Avijjaya        tveva       asesaviraganirodha       sankharanirodho
sankharanirodha        vinnananirodho        .pe.       evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [234]   Evam   passam   bhikkhave   sutava   ariyasavako  rupasmimpi
nibbindati      vedanayapi      nibbindati      sannayapi      nibbindati
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavane.
Sankharesupi      nibbindati      vinnanasmimpi     nibbindati     nibbindam
virajjati   viraga   vimuccati   .   vimuttasmim  vimuttamiti  nanam  hoti .
Khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanatiti. Pathamam.
     [235]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra  kho  bhagava ... Assutava
bhikkhave   puthujjano   imasmim   catummahabhutikasmim   kayasmim  nibbindeyyapi
virajjeyyapi   vimucceyyapi   tam  kissa  hetu  dissati  hi  bhikkhave  imassa
catummahabhutikassa     kayassa     acayopi     apacayopi    adanampi
nikkhepanampi     tasma     tatrassutava     puthujjano    nibbindeyyapi
virajjeyyapi   vimucceyyapi   .  yanca  kho  etam  bhikkhave  vuccati  cittam
itipi   mano   itipi   vinnanam   itipi   tatrassutava   puthujjano  nalam
nibbinditum   nalam   virajjitum   nalam   vimuccitum   tam  kissa  hetu  digharattam
hetam   bhikkhave   assutavato   puthujjanassa   ajjhositam  mamayitam  paramattham
etam   mama   esohamasmi   eso   me  attati  tasma  tatrassutava
puthujjano nalam nibbinditum nalam virajjitum nalam vimuccitum.
     [236]   Varampi  bhikkhave  assutava  puthujjano  imam  catummahabhutikam
kayam  attato  upagaccheyya  na  tveva  cittam  tam  kissa  hetu  dissatayam
bhikkhave    catummahabhutiko    kayo    ekampi    vassam    titthamano
dvepi   vassani   titthamano   tinipi   vassani   titthamano   cattaripi
vassani    titthamano   pancapi   vassani   titthamano   dasapi   vassani
Titthamano   visampi   vassani   titthamano   timsampi   vassani   titthamano
cattalisampi    vassani    titthamano   pannasampi   vassani   titthamano
vassasatampi   titthamano   bhiyyopi   titthamano   .   yanca   kho   etam
bhikkhave    vuccati   cittam   itipi   mano   itipi   vinnanam   itipi   tam
rattiya ca divasassa ca annadeva uppajjati annam nirujjhati.
     [237]   Tatra   bhikkhave  sutava  ariyasavako  paticcasamuppadamyeva
sadhukam   yoniso  manasikaroti  iti  imasmim  sati  idam  hoti  imassuppada
idam   uppajjati   imasmim   asati   idam   na  hoti  imassa  nirodha  idam
nirujjhati   .   sukhavedaniyam   bhikkhave   phassam   paticca   uppajjati   sukha
vedana   tasseva   sukhavedaniyassa   phassassa  nirodha  yam  tajjam  vedayitam
sukhavedaniyam   phassam   paticca   uppanna   sukha   vedana   sa  nirujjhati
sa   vupasamati   .   dukkhavedaniyam   bhikkhave   phassam   paticca   uppajjati
dukkha   vedana   tasseva   dukkhavedaniyassa  phassassa  nirodha  yam  tajjam
vedayitam   dukkhavedaniyam   phassam   paticca   uppanna  dukkha  vedana  sa
nirujjhati   sa   vupasamati   .   adukkhamasukhavedaniyam  bhikkhave  phassam  paticca
uppajjati     adukkhamasukha    vedana    tasseva    adukkhamasukhavedaniyassa
phassassa   nirodha   yam   tajjam  vedayitam  adukkhamasukhavedaniyam  phassam  paticca
uppanna adukkhamasukha vedana sa nirujjhati sa vupasamati.
     [238]   Seyyathapi   bhikkhave   dvinnam  katthanam  sanghatasamodhana
usma    jayati    tejo   abhinibbattati   tesamyeva   dvinnam   katthanam
Nanakatavinibbhoga  1-  ya  tajja  usma  sa  nirujjhati  sa  vupasamati
evameva   kho   bhikkhave   sukhavedaniyam   phassam   paticca  uppajjati  sukha
vedana   tasseva   sukhavedaniyassa   phassassa  nirodha  yam  tajjam  vedayitam
sukhavedaniyam   phassam   paticca   uppanna   sukha   vedana   sa  nirujjhati
sa   vupasamati   dukkhavedaniyam   phassam   paticca  uppajjati  dukkha  vedana
tasseva    dukkhavedaniyassa    phassassa    nirodha   yam   tajjam   vedayitam
dukkhavedaniyam   phassam   paticca   uppanna   dukkha  vedana  sa  nirujjhati
sa     vupasamati     adukkhamasukhavedaniyam     phassam    paticca    uppajjati
adukkhamasukha     vedana     tasseva    adukkhamasukhavedaniyassa    phassassa
nirodha    yam    tajjam    vedayitam    adukkhamasukhavedaniyam   phassam   paticca
uppanna adukkhamasukha vedana sa nirujjhati sa vupasamati.
     [239]   Evam   passam   bhikkhave   sutava   ariyasavako  phassepi
nibbindati      vedanayapi      nibbindati      sannayapi      nibbindati
sankharesupi      nibbindati      vinnanasmimpi     nibbindati     nibbindam
virajjati   viraga   vimuccati   .   vimuttasmim  vimuttamiti  nanam  hoti .
Khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanatiti. Dutiyam.
     [240]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra kho bhagava ... Cattarome
bhikkhave   ahara   bhutanam   va   sattanam   thitiya   sambhavesinam  va
@Footnote: 1 Si. nanabhavavinikkhepa. Yu. nanabhava vinikkhepa.
Anuggahaya   .   katame  cattaro  .  kavalikaro  aharo  olariko
va   sukhumo   va   phasso   dutiyo   manosancetana   tatiya  vinnanam
catuttham  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  ahara  bhutanam  va sattanam
thitiya sambhavesinam va anuggahaya.
     [241]   Kathanca   bhikkhave   kavalikaro   aharo  datthabbo .
Seyyathapi   bhikkhave   dve   jayapatika   1-  parittam  sambalam  adaya
kantaramaggam   patipajjeyyum   tesamassa   ekaputtako   piyo  manapo .
Atha  kho  tesam  bhikkhave  dvinnam  jayapatikanam  kantaragatanam  ya paritta
sambalamatta   sa   parikkhayam   pariyadanam   gaccheyya  siya  panesa  2-
kantaravaseso   anitthinno   3-  .  atha  kho  tesam  bhikkhave  dvinnam
jayapatikanam    evamassa   amhakam   kho   ya   paritta   sambalamatta
sa   parikkhina   pariyadinna   atthi  cayam  kantaravaseso  anitthinno
yannuna  mayam  imam  ekaputtakam  piyam  manapam  vadhitva  valluranca  sondikanca
karitva   puttamamsani   khadanta   eva  dvepi  4-  tam  kantaravasesam
nitthareyyama  no  ce  sabbeva  5-  tayo  vinassamhati . Atha kho te
bhikkhave   dve   jayapatika   etam   ekaputtakam   piyam  manapam  vadhitva
valluranca    sondikanca    karitva   puttamamsani   khadanta   eva   tam
kantaravasesam   nitthareyyum   te  puttamamsani  ceva  khadeyyum  ure  ca
patipimseyyum 6- kaham ekaputtaka kaham ekaputtakati.
     {241.1}     Tam     kim     mannatha     bhikkhave     api    nu
te     davaya     va     aharam     ahareyyum     madaya    va
@Footnote: 1 Ma. Yu. jayampatika. evamuparipi .  2 Ma. Yu.  ca nesam. 3 Ma. anatinno.
@evamuparipi .  4 Ma. Yu.  evam tam. evamuparipi .   5 Ma. Yu.  ma sabbeva.
@6 Ma. patipiseyyum.
Aharam   ahareyyum  mandanaya  va  aharam  ahareyyum  vibhusanaya  va
aharam   ahareyyunti   .   no  hetam  bhante  .  nanu  te  bhikkhave
yavadeva   kantarassa   nittharanatthaya   aharam  ahareyyunti  .  evam
bhante   .  evameva  khvaham  bhikkhave  kavalikaro  aharo  datthabboti
vadami   .   kavalikare   bhikkhave  ahare  parinnate  pancakamaguniko
rago    parinnato    hoti    pancakamagunike    rage    parinnate
natthi    tam    sannojanam   yena   sannojanena   sannutto   ariyasavako
puna imam lokam agaccheyya.
     [242]   Kathanca   bhikkhave  phassaharo  datthabbo  .  seyyathapi
bhikkhave   gavi   niccamma   kuddance   1-   nissaya   tittheyya  ye
kuddanissita   pana   te   nam  khadeyyum  rukkhance  nissaya  tittheyya
ye   rukkhanissita   pana   te   nam   khadeyyum   udakance   nissaya
tittheyya   ye   udakanissita   pana   te  nam  khadeyyum  akasance
nissaya   tittheyya   ye   akasanissita   pana   te  nam  khadeyyum
yannadeva   hi   sa   bhikkhave  gavi  niccamma  nissaya  tittheyya  ye
tam   nissita   tam  nissita  pana  te  nam  khadeyyum  evameva  khvaham
bhikkhave   phassaharo  datthabboti  vadami  .  phasse  bhikkhave  ahare
parinnate    tisso    vedana   parinnata   honti   tisu   vedanasu
parinnatasu ariyasavakassa natthi kinci uttarikaraniyanti vadami.
     [243]   Kathanca   bhikkhave   manosancetanaharo   datthabbo  .
@Footnote: 1 Ma. kuttam ce.
Seyyathapi      bhikkhave      angarakasu     sadhikaporisa     punna
angaranam     vitaccikanam    vitadhumanam    atha    puriso    agaccheyya
jivitukamo      amaritukamo     sukhakamo     dukkhapatikkulo     tamenam
dve   balavanto   purisa   nanabahasu   gahetva   tam   angarakasum
upakaddheyyum   .   atha   kho   bhikkhave   tassa   purisassa   arakavassa
cetana  arakava  patthana  araka  panidhi  tam  kissa  hetu  viditanhi 1-
bhikkhave   tassa   purisassa   hoti   imancaham   angarakasum   papatissami
tatonidanam   maranam   va   nigacchami   maranamattam  va  dukkhanti  evameva
khvaham    bhikkhave    manosancetanaharo    datthabboti    vadami   .
Manosancetanaya    bhikkhave    ahare    parinnate   tisso   tanha
parinnata    honti    tisu    tanhasu    parinnatasu    ariyasavakassa
natthi kinci uttarikaraniyanti vadami.
     [244]  Kathanca  bhikkhave  vinnanaharo  datthabbo  .  seyyathapi
bhikkhave  coram  agucarim  gahetva  ranno  dassesum  2-  ayante  deva
coro   agucari   imassa   yam   icchasi   tam   dandam   panehiti  tamenam
raja    evam    vadeyya    gacchatha   bho   imam   purisam   pubbanhasamayam
sattisatena    hanathati    tamenam    pubbanhasamayam    sattisatena   haneyyum
atha   raja   majjhantikasamayam   evam  vadeyya  ambho  katham  so  purisoti
tatheva  deva  jivatiti  tamenam  raja  evam  vadeyya  gacchatha  bho tam purisam
majjhantikasamayam      sattisatena     hanathati     tamenam     majjhantikasamayam
sattisatena   haneyyum   atha   raja  sayanhasamayam  evam  vadeyya  ambho
@Footnote: 1 Ma. Yu. evam hi .  2 Ma. Yu. dasseyyum.
Katham   so  purisoti  tatheva  deva  jivatiti  tamenam  raja  evam  vadeyya
gacchatha   bho   tam   purisam   sayanhasamayam   sattisatena   hanathati   tamenam
sayanhasamayam   sattisatena   haneyyum   .   tam   kim  mannatha  bhikkhave  api
nu   kho   so   puriso   divasam  tihi  sattisatehi  hannamano  tatonidanam
dukkham    domanassam    patisamvedayethati    ekissapi   bhikkhave   sattiya
hannamano    tatonidanam   dukkham   domanassam   patisamvedayetha   ko   pana
vado    tihi   sattisatehi   hannamanoti   evameva   khvaham   bhikkhave
vinnanaharo   datthabboti   vadami   .   vinnane  bhikkhave  ahare
parinnate     namarupam    parinnatam    hoti    namarupe    parinnate
ariyasavakassa natthi kinci uttarikaraniyanti vadamiti. Tatiyam.
     [245]  Savatthiyam  viharati  ...  tatra kho bhagava ... Cattarome
bhikkhave   ahara   bhutanam   va   sattanam   thitiya   sambhavesinam  va
anuggahaya   .   katame  cattaro  .  kavalikaro  aharo  olariko
va   sukhumo   va   phasso   dutiyo   manosancetana   tatiya  vinnanam
catuttham  .  ime  kho  bhikkhave  cattaro  ahara  bhutanam  va sattanam
thitiya sambhavesinam va anuggahaya.
     [246]   Kavalikare  ce  bhikkhave  ahare  atthi  rago  atthi
nandi    atthi    tanha    patitthitam    tattha   vinnanam   virulham   yattha
patitthitam    vinnanam    virulham    atthi    tattha   namarupassa   avakkanti
yattha   atthi   namarupassa   avakkanti   atthi   tattha   sankharanam  vuddhi
Yattha   atthi   sankharanam   vuddhi  atthi  tattha  ayatim  punabbhavabhinibbatti
yattha    atthi    ayatim    punabbhavabhinibbatti    atthi    tattha   ayatim
jatijaramaranam   yattha   atthi   ayatim   jatijaramaranam   .   sasokam   tam
bhikkhave sarajam saupayasanti vadami.
     {246.1}  Phasse  ce  bhikkhave ahare ... Manosancetanaya ce
bhikkhave  ahare  ...  vinnane  ce  bhikkhave  ahare  atthi rago
atthi   nandi   atthi   tanha   patitthitam   tattha   vinnanam  virulham  yattha
patitthitam    vinnanam    virulham    atthi    tattha   namarupassa   avakkanti
yattha   atthi   namarupassa   avakkanti   atthi   tattha   sankharanam  vuddhi
yattha   atthi   sankharanam   vuddhi  atthi  tattha  ayatim  punabbhavabhinibbatti
yattha    atthi    ayatim    punabbhavabhinibbatti    atthi    tattha   ayatim
jatijaramaranam   yattha   atthi   ayatim   jatijaramaranam   .   sasokam   tam
bhikkhave sarajam saupayasanti vadami.
     [247]   Seyyathapi  bhikkhave  rajako  va  cittakarako  va  sati
rajanaya  va  lakhaya  va  haliddiya  va  niliya  va  manjitthaya  va
sumatte  1-  va  phalake  va  bhittiya  va  dussapate  va itthirupam va
purisarupam   va   abhinimmineyya   sabbangapaccangam   evameva  kho  bhikkhave
kavalikare   ce   ahare   atthi   rago  atthi  nandi  atthi  tanha
patitthitam   tattha   vinnanam   virulham   yattha   patitthitam   vinnanam   virulham
atthi   tattha   namarupassa   avakkanti  yattha  atthi  namarupassa  avakkanti
atthi   tattha   sankharanam   vuddhi   yattha  atthi  sankharanam  vuddhi  atthi
@Footnote: 1 Ma. Yu. suparimatthe va.
Tattha      ayatim     punabbhavabhinibbatti     yattha     atthi     ayatim
punabbhavabhinibbatti     atthi    tattha    ayatim    jatijaramaranam    yattha
atthi    ayatim    jatijaramaranam    .    sasokam   tam   bhikkhave   sarajam
saupayasanti vadami.
     {247.1} Phasse ce bhikkhave ahare ... Manosancetanaya ce bhikkhave
ahare  ...  vinnane  ce  bhikkhave  ahare atthi rago atthi nandi
atthi   tanha   patitthitam  tattha  vinnanam  virulham  yattha  patitthitam  vinnanam
virulham   atthi   tattha   namarupassa   avakkanti   yattha  atthi  namarupassa
avakkanti   atthi   tattha   sankharanam   vuddhi   yattha   atthi  sankharanam
vuddhi   atthi   tattha   ayatim   punabbhavabhinibbatti   yattha   atthi  ayatim
punabbhavabhinibbatti   atthi   tattha   ayatim   jatijaramaranam   yattha   atthi
ayatim jatijaramaranam. Sasokam tam bhikkhave sarajam saupayasanti vadami.
     [248]   Kavalikare  ce  bhikkhave  ahare  natthi  rago  natthi
nandi    natthi   tanha   appatitthitam   tattha   vinnanam   avirulham   yattha
appatitthitam    vinnanam   avirulham   natthi   tattha   namarupassa   avakkanti
yattha   natthi   namarupassa   avakkanti   natthi   tattha   sankharanam  vuddhi
yattha   natthi   sankharanam   vuddhi  natthi  tattha  ayatim  punabbhavabhinibbatti
yattha    natthi    ayatim    punabbhavabhinibbatti    natthi    tattha   ayatim
jatijaramaranam  yattha  natthi  ayatim  jatijaramaranam  .  asokam  tam  bhikkhave
arajam anupayasanti vadami.
     {248.1}  Phasse  ce  bhikkhave  ahare  ...  manosancetanaya
ce     bhikkhave     ahare    ...    vinnane    ce    bhikkhave
Ahare    natthi   rago   natthi   nandi   natthi   tanha   appatitthitam
tattha    vinnanam    avirulham    yattha    appatitthitam   vinnanam   avirulham
natthi    tattha    namarupassa    avakkanti    yattha    natthi   namarupassa
avakkanti   natthi   tattha   sankharanam   vuddhi   yattha   natthi  sankharanam
vuddhi    natthi    tattha    ayatim    punabbhavabhinibbatti    yattha    natthi
ayatim    punabbhavabhinibbatti    natthi    tattha    ayatim    jatijaramaranam
yattha   natthi   ayatim   jatijaramaranam   .   asokam   tam  bhikkhave  arajam
anupayasanti vadami.
     [249]   Seyyathapi  bhikkhave  kutagaram  va  kutagarasala  va
uttaraya  va  dakkhinaya  va  pacinavatapana  1-  suriye  uggacchante
vatapanena    rasmi   pavisitva   kvassa   patitthitati   .   pacchimayam
bhante   bhittiyanti   .   pacchimaya  ce  bhikkhave  bhitti  nassa  kvassa
patitthitati  .  pathaviyam  bhanteti  .  pathavi  ce  bhikkhave  nassa  kvassa
patitthitati   .   apasmim   bhanteti   .   apo  ce  bhikkhave  nassa
kvassa   patitthitati   .   appatitthita   bhanteti   .   evameva  kho
bhikkhave   kavalikare   ce   ahare  natthi  rago  natthi  nandi  natthi
tanha  ... Phasse ce bhikkhave ahare ... Manosancetanaya ce bhikkhave
ahare  ...  vinnane  ce  bhikkhave  ahare natthi rago natthi nandi
natthi   tanha   appatitthitam   tattha   vinnanam  avirulham  yattha  appatitthitam
vinnanam   avirulham   natthi   tattha   namarupassa   avakkanti   yattha  natthi
namarupassa   avakkanti   natthi   tattha   sankharanam   vuddhi   yattha  natthi
@Footnote: 1 Ma. Yu. pacinaya va vatapana.
Sankharanam    vuddhi    natthi   tattha   ayatim   punabbhavabhinibbatti   yattha
natthi   ayatim   punabbhavabhinibbatti   natthi   tattha   ayatim  jatijaramaranam
yattha   natthi   ayatim   jatijaramaranam   .   asokam   tam  bhikkhave  arajam
anupayasanti vadamiti. Catuttham.
     [250]  Savatthiyam viharati ... Tatra kho bhagava ... Pubbeva 1- me
bhikkhave   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato  etadahosi
kiccham  vatayam  loko  apanno  jayati  ca  jiyyati  ca  miyyati ca cavati ca
upapajjati   ca   atha   ca   panimassa   dukkhassa    nissaranam   nappajanati
jaramaranassa     kudassu     nama     imassa     dukkhassa     nissaranam
pannayissati jaramaranassati.
     [251]   Tassa   mayham   bhikkhave  etadahosi  kimhi  nu  kho  sati
jaramaranam   hoti   kimpaccaya   jaramarananti   .   tassa   mayham  bhikkhave
yonisomanasikara    ahu    pannaya    abhisamayo   jatiya   kho   sati
jaramaranam   hoti   jatipaccaya   jaramarananti   .  tassa  mayham  bhikkhave
etadahosi   kimhi  nu  kho  sati  jati  hoti  .pe.  bhavo  hoti  ...
Upadanam  hoti ... Tanha hoti ... Vedana hoti ... Phasso hoti ...
Salayatanam   hoti   ...  namarupam  hoti  kimpaccaya  namarupanti  .  tassa
mayham   bhikkhave   yonisomanasikara   ahu   pannaya  abhisamayo  vinnane
kho   sati   namarupam   hoti  vinnanapaccaya  namarupanti  .  tassa  mayham
bhikkhave   etadahosi   kimhi   nu   kho   sati  vinnanam  hoti  kimpaccaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. pubbe.
Vinnananti    .    tassa    mayham    bhikkhave   yonisomanasikara   ahu
pannaya     abhisamayo     namarupe    kho    sati    vinnanam    hoti
namarupapaccaya vinnananti.
     {251.1}    Tassa   mayham   bhikkhave   etadahosi   paccudavattati
kho    idam    vinnanam   namarupamha   na   param   gacchati   ettavata
jayetha  va  jiyyetha  va  miyyetha  1-  va  cavetha va upapajjetha va
yadidam      namarupapaccaya      vinnanam     vinnanapaccaya     namarupam
namarupapaccaya   salayatanam   salayatanapaccaya  phasso  .pe.  evametassa
kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti   .  samudayo  samudayoti  kho
me   bhikkhave   pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhum   udapadi  nanam
udapadi panna udapadi vijja udapadi aloko udapadi.
     [252]   Tassa   mayham  bhikkhave  etadahosi  kimhi  nu  kho  asati
jaramaranam   na   hoti   kissa   nirodha   jaramarananirodhoti   .   tassa
mayham   bhikkhave   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo  jatiya
kho   asati   jaramaranam   na   hoti   jatinirodha  jaramarananirodhoti .
Tassa   mayham   bhikkhave   etadahosi   kimhi   nu   kho  asati  jati  na
hoti  .pe.  bhavo  na  hoti  ...  upadanam  na  hoti  ... Tanha na
hoti  ...  vedana  na  hoti  ...  phasso  na  hoti ... Salayatanam na
hoti   ...   namarupam   na   hoti  kissa  nirodha  namarupanirodhoti .
Tassa    mayham   bhikkhave   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
vinnane     kho    asati    namarupam    na    hoti    vinnananirodha
@Footnote: 1 Yu. mayetha.
Namarupanirodhoti   .   tassa   mayham   bhikkhave   etadahosi   kimhi   nu
kho    asati   vinnanam   na   hoti   kissa   nirodha   vinnananirodhoti
tassa    mayham   bhikkhave   yonisomanasikara   ahu   pannaya   abhisamayo
namarupe     kho    asati    vinnanam    na    hoti    namarupanirodha
vinnananirodhoti.
     {252.1}  Tassa  mayham  bhikkhave  etadahosi  adhigato  kho  myayam
maggo   bodhaya   yadidam   namarupanirodha  vinnananirodho  vinnananirodha
namarupanirodho     namarupanirodha    salayatananirodho    salayatananirodha
phassanirodho    .pe.   avametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   nirodho
hoti   .   nirodho   nirodhoti  kho  me  bhikkhave  pubbe  ananussutesu
dhammesu   cakkhum   udapadi   nanam   udapadi   panna   udapadi   vijja
udapadi aloko udapadi.
     [253]   Seyyathapi   bhikkhave  puriso  aranne  pavane  caramano
passeyya   puranamaggam   purananjasam   pubbakehi   manussehi   anuyatam .
So   tamanugaccheyya   tamanugacchanto   passeyya   puranam   nagaram   puranam
rajadhanim    pubbakehi    manussehi    ajjhavuttham   1-   aramasampannam
vanasampannam     pokkharanisampannam     uddapavantam    2-    ramaniyam   .
Atha    kho   so   bhikkhave   puriso  ranno  va  rajamahamattassa  va
aroceyya     yagghe   bhante   janeyyasi   aham   addasam   aranne
pavane       caramano      puranamaggam      purananjasam      pubbakehi
manussehi     anuyatam     so     3-     tamanugacchim     tamanugacchanto
addasam    puranam    nagaram    puranam    rajadhanim   pubbakehi   manussehi
@Footnote: 1 Ma. ajjhavuttham. evamuparipi .  2 Ma. uddhapavantam.
@3 Ma. Yu. ayam saddo natthi.
Ajjhavuttham       aramasampannam       vanasampannam      pokkharanisampannam
uddapavantam   ramaniyam   tam   bhante   nagaram   mapehiti   .  athakho  so
bhikkhave   raja   va  rajamahamatto  va  tam  nagaram  mapeyya  tadassa
nagaram  aparena  samayena  iddham  ceva  phitam  ca  bahujannam  1- akinnamanussam
vuddhivepullappattam   .   evameva   khvaham   bhikkhave  addasam  puranamaggam
purananjasam pubbakehi sammasambuddhehi anuyatam.
     {253.1}   Katamo   ca   so  bhikkhave  puranamaggo  purananjaso
pubbakehi   sammasambuddhehi   anuyato   .  ayameva  ariyo  atthangiko
maggo  seyyathidam  sammaditthi  .pe.  sammasamadhi . Ayam kho so bhikkhave
puranamaggo   purananjaso   pubbakehi   sammasambuddhehi   anuyato  so
tamanugacchim     tamanugacchanto    jaramaranam    abbhannasim    jaramaranasamudayam
abbhannasim      jaramarananirodham      abbhannasim     jaramarananirodhagaminim
patipadam   abbhannasim   tamanugacchim   tamanugacchanto  jatim  abbhannasim  .pe.
Bhavam  abbhannasim  ...  upadanam  abbhannasim  ...  tanham abbhannasim ...
Vedanam  abbhannasim  ...  phassam  abbhannasim ... Salayatanam abbhannasim ...
Namarupam     abbhannasim     ...    vinnanam    abbhannasim    tamanugacchim
tamanugacchanto     sankhare    abbhannasim    sankharasamudayam    abbhannasim
sankharanirodham    abbhannasim    sankharanirodhagaminim    patipadam   abbhannasim
tadabhinnaya   acikkhim   bhikkhunam  bhikkhuninam  upasakanam  upasikanam  .  tayidam
@Footnote: 1 Ma. bahujannam. Yu. bahujanam. evamuparipi.
Bhikkhave    brahmacariyam    iddham   ceva   phitam   ca   vittharikam   bahujannam
puthubhutam yava devamanussehi supakasitanti. Pancamam.
     [254]   Evamme   sutam   ekam   samayam   bhagava   kurusu  viharati
kammasadammam  nama  kurunam  nigamo  .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu amantesi
bhikkhavoti   .   bhadanteti   te   bhikkhu  bhagavato  paccassosum  .  bhagava
etadavoca   sammasatha   no   tumhe   bhikkhave   antaram   sammasanti  .
Evam   vutte   annataro   bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  aham  kho  bhante
sammasami   antaram   sammasanti   .   yathakatham   pana  tvam  bhikkhu  sammasasi
antaram   sammasanti   .   atha   kho   so   bhikkhu  byakasi  yatha  so
bhikkhu byakasi na so bhikkhu bhagavato cittam aradhesi.
     [255]   Evam   vutte  ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca
etassa   bhagava   kalo   etassa   sugata   kalo  yam  bhagava  antaram
sammasam   bhaseyya  bhagavato  sutva  bhikkhu  dharessantiti  .  tenahananda
sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho  te
bhikkhu bhagavato paccassosum.
     [256]   Bhagava   etadavoca   idha   bhikkhave  bhikkhu  sammasamano
sammasati    antaram   sammasam   yam   kho   idam   anekavidham   nanappakarakam
dukkham   loke   uppajjati   jaramaranam  idam  nu  1-  kho  dukkham  kimnidanam
kimsamudayam   kimjatikam   kimpabhavam   kismim   sati   jaramaranam   hotiti   .  so
sammasamano   evam   janati   yam   kho   idam  anekavidham  nanappakarakam
@Footnote: 1 Ma. Yu. nusaddo natthi.
Dukkham    loke   uppajjati   jaramaranam   idam   kho   dukkham   upadhinidanam
upadhisamudayam   upadhijatikam   upadhippabhavam   upadhismim   sati   jaramaranam   hoti
upadhismim   asati   jaramaranam   na  hotiti  .  so  jaramarananca  pajanati
jaramaranasamudayanca     pajanati    jaramarananirodhanca    pajanati    ya
ca    jaramarananirodhasaruppagamini    patipada    tanca   pajanati   tatha
patipanno   ca   hoti   anudhammacari   .   ayam   vuccati  bhikkhave  bhikkhu
sabbaso samma dukkhakkhayaya patipanno jaramarananirodhaya.
     [257]   Athaparam   sammasamano   sammasati   antaram  sammasam  upadhi
panayam   kimnidano   kimsamudayo   kimjatiko   kimpabhavo   kimsmim   sati  upadhi
hoti   kismim   asati   upadhi   na   hotiti   .  so  sammasamano  evam
janati     upadhi     tanhanidano     tanhasamudayo     tanhajatiko
tanhapabhavo   tanhaya   sati   upadhi   hoti   tanhaya   asati  upadhi  na
hotiti    .    so    upadhinca    pajanati   upadhisamudayanca   pajanati
upadhinirodhanca    pajanati   ya   ca   upadhinirodhasaruppagamini   patipada
tanca  pajanati  tatha  patipanno  ca  hoti  anudhammacari  .  ayam  vuccati
bhikkhave bhikkhu sabbaso samma dukkhakkhayaya patipanno upadhinirodhaya.
     [258]   Athaparam   sammasamano   sammasati  antaram  sammasam  tanha
panayam  kattha  uppajjamana  uppajjati  kattha  nivisamana  nivisatiti  1-.
So   sammasamano   evam   janati   yam   kho  loke  piyarupam  satarupam
etthesa    tanha    uppajjamana    uppajjati   ettha   nivisamana
@Footnote: 1 Ma. Yu. nivisamana nivisatiti. evamuparipi.
Nivisati   .   kinci   loke   piyarupam  satarupam  .  cakkhum  loke  piyarupam
satarupam   .pe.   sotam   loke   piyarupam  satarupam  ...  ghanam  loke
piyarupam  satarupam  ...  jivha  loke  piyarupam  satarupam ... Kayo loke
piyarupam  satarupam  ...  mano  loke  piyarupam  satarupam  etthesa  tanha
uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati.
     [259]  Ye  hi  keci  bhikkhave  atitamaddhanam samana va brahmana
va   yam  loke  piyarupam  satarupam  tam  niccato  addakkhum  sukhato  addakkhum
attato    addakkhum    arogyato   addakkhum   khemato   addakkhum   te
tanham   vaddhesum  .  ye  tanham  vaddhesum  te  upadhim  vaddhesum  ye  upadhim
vaddhesum   te   dukkham   vaddhesum  ye  dukkham  vaddhesum  te  na  parimuccimsu
jatiya   jaraya   maranena   sokehi   paridevehi  dukkhehi  domanassehi
upayasehi na parimuccimsu dukkhasmati vadami.
     {259.1}   Ye   hi  keci  bhikkhave  anagatamaddhanam  samana  va
brahmana   va   yam   loke  piyarupam  satarupam  tam  niccato  dakkhissanti
sukhato    dakkhissanti    attato   dakkhissanti   arogyato   dakkhissanti
khemato  dakkhissanti  te  tanham  vaddhessanti  .  ye  tanham  vaddhessanti
te  upadhim  vaddhessanti  ye  upadhim  vaddhessanti  te  dukkham  vaddhessanti
ye  dukkham  vaddhessanti  te  na  parimuccissanti  jatiya  jaraya  maranena
sokehi     paridevehi    dukkhehi    domanassehi    upayasehi    na
parimuccissanti dukkhasmati vadami.
     {259.2}      Ye      hi     keci     bhikkhave     etarahi
Samana   va   brahmana  va  yam  loke  piyarupam  satarupam  tam  niccato
passanti     sukhato     passanti     attato    passanti    arogyato
passanti   khemato   passanti   te   tanham   vaddhenti   .   ye  tanham
vaddhenti   te   upadhim   vaddhenti   ye   upadhim   vaddhenti  te  dukkham
vaddhenti   ye   dukkham   vaddhenti  te  na  parimuccanti  jatiya  jaraya
maranena    sokehi    paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upayasehi
na parimuccanti dukkhasmati vadami.
     [260]    Seyyathapi    bhikkhave    apaniyakamso   vannasampanno
gandhasampanno   rasasampanno   .  so  ca  kho  visena  samsattho  .  atha
puriso    agaccheyya    ghammabhitatto   ghammapareto   kilanto   tasito
pipasito  .  tamenam  evam  vadeyyum  ayam  te  ambho purisa apaniyakamso
vannasampanno    gandhasampanno    rasasampanno   so   ca   kho   visena
samsattho   1-   sace   akankhasi   piva  pivato  hi  kho  tam  chadessati
vannenapi   gandhenapi   rasenapi   pivitva   ca   pana   tatonidanam  maranam
va   nigacchasi   maranamattam   va   dukkhanti   .   so   tam  apaniyakamsam
sahasa   appatisankha   piveyya   na  patinissajjeyya  .  so  tatonidanam
maranam  va  nigaccheyya  maranamattam  va  dukkham  .  evameva  kho  bhikkhave
ye   hi   keci   atitamaddhanam  samana  va  brahmana  va  yam  loke
piyarupam    satarupam   .pe.   anagatamaddhanam   .pe.   etarahi   samana
va   brahmana  va  yam  loke  piyarupam  satarupam  tam  niccato  passanti
@Footnote: 1 Yu. sampanno.
Sukhato   passanti   attato   passanti   arogyato   passanti   khemato
passanti   te   tanham   vaddhenti   .  ye  tanham  vaddhenti  te  upadhim
vaddhenti   ye   upadhim   vaddhenti   te   dukkham   vaddhenti  ye  dukkham
vaddhenti   te   na   parimuccanti   jatiya   jaraya   maranena  sokehi
paridevehi    dukkhehi    domanassehi    upayasehi    na   parimuccanti
dukkhasmati vadami.
     [261]   Ye   ca  kho  keci  bhikkhave  atitamaddhanam  samana  va
brahmana   va   yam   loke   piyarupam  satarupam  tam  aniccato  addakkhum
dukkhato    addakkhum    anattato   addakkhum   rogato   addakkhum   bhayato
addakkhum   te   tanham  pajahimsu  .  ye  tanham  pajahimsu  te  upadhim  pajahimsu
ye  upadhim  pajahimsu  te  dukkham  pajahimsu  ye  dukkham  pajahimsu  te  parimuccimsu
jatiya   jaraya   maranena   sokehi   paridevehi  dukkhehi  domanassehi
upayasehi parimuccimsu dukkhasmati vadami.
     {261.1}   Yepi  hi  keci  bhikkhave  anagatamaddhanam  samana  va
brahmana   va   yam  loke  piyarupam  satarupam  tam  aniccato  dakkhissanti
dukkhato    dakkhissanti    anattato    dakkhissanti   rogato   dakkhissanti
bhayato   dakkhissanti   te   tanham  pajahissanti  .  ye  tanham  pajahissanti
.pe. Te parimuccanti dukkhasmati vadami.
     {261.2}   Yepi   hi   keci   bhikkhave   etarahi   samana  va
brahmana   va   yam   loke   piyarupam  satarupam  tam  aniccato  passanti
dukkhato     passanti     anattato     passanti     rogato    passanti
Bhayato   passanti   te   tanham   pajahanti   .  ye  tanham  pajahanti  te
upadhim   pajahanti   ye   upadhim   pajahanti  te  dukkham  pajahanti  ye  dukkham
pajahanti   te  parimuccanti  jatiya  jaraya  maranena  sokehi  paridevehi
dukkhehi domanassehi upayasehi parimuccanti dukkhasmati vadami.
     [262]    Seyyathapi    bhikkhave    apaniyakamso   vannasampanno
gandhasampanno   rasasampanno   .  so  ca  kho  visena  samsattho  .  atha
puriso    agaccheyya    ghammabhitatto   ghammapareto   kilanto   tasito
pipasito  .  tamenam  evam  vadeyyum  ayam  te  ambho purisa apaniyakamso
vannasampanno    gandhasampanno    rasasampanno   so   ca   kho   visena
samsattho   sace   akankhasi   piva   pivato   hi   kho   tam   chadessati
vannenapi   gandhenapi   rasenapi   pivitva   ca   pana   tatonidanam  maranam
va nigacchasi maranamattam va dukkhanti.
     {262.1}  Atha  kho  bhikkhave tassa purisassa evamassa sakka kho me
ayam   sura   pipasita  paniyena  va  vinetum  dadhimandakena  va  vinetum
matthalonikaya  1-  va  vinetum  lonasocirakena  va vinetum na tvevahantam
piveyyam  yam  mama  assa  digharattam  ahitaya dukkhayati. So tam apaniyakamsam
patisankha  na  piveyya  patinissajjeyya  .  so  tatonidanam  maranam  va na
nigaccheyya  maranamattam  va  dukkham  .  evameva  kho  bhikkhave ye hi keci
atitamaddhanam   samana   va  brahmana  va  yam  loke  piyarupam  satarupam
@Footnote: 1 Ma. bhatthalonikaya.
Tam   aniccato   addakkhum   dukkhato  addakkhum  anattato  addakkhum  rogato
addakkhum  bhayato  addakkhum  te  tanham  pajahimsu  .  ye  tanham  pajahimsu  te
upadhim  pajahimsu  ye  upadhim  pajahimsu  te  dukkham  pajahimsu  ye dukkham pajahimsu te
parimuccimsu   jatiya   jaraya   maranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi
domanassehi upayasehi parimuccimsu dukkhasmati vadami.
     {262.2}  Ye  hi  keci  bhikkhave  anagatamaddhanam  .pe. Etarahi
samana   va  brahmana  va  yam  loke  piyarupam  satarupam  tam  aniccato
passanti     dukkhato     passanti     anattato     passanti    rogato
passanti    bhayato   passanti   te   tanham   pajahanti   .   ye   tanham
pajahanti    te   upadhim   pajahanti   ye   upadhim   pajahanti   te   dukkham
pajahanti    ye   dukkham   pajahanti   te   parimuccanti   jatiya   jaraya
maranena    sokehi    paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upayasehi
parimuccanti dukkhasmati vadamiti. Chattham.
     [263]   Ekam   samayam   ayasma   ca  sariputto  ayasma  ca
mahakotthito   1-   baranasiyam   viharanti  isipatane  migadaye  .  atha
kho    ayasma    mahakotthito   sayanhasamayam   patisallana   vutthito
yenayasma    sariputto    tenupasankami    upasankamitva    ayasmata
sariputtena   saddhim   sammodi   sammodaniyam  katham  saraniyam  vitisaretva
ekamantam nisidi.
     [264]    Ekamantam    nisinno   kho   ayasma   mahakotthito
@Footnote: 1 Ma. mahakotthiko.
Ayasmantam  sariputtam  etadavoca  kim  nu  kho  avuso  sariputtam  sayamkatam
jaramaranam     parakatam    jaramaranam    sayamkatanca    parakatanca    jaramaranam
udahu   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam   jaramarananti  .  na
kho    avuso   kotthita   sayamkatam   jaramaranam   na   parakatam   jaramaranam
na    sayamkatanca    parakatanca    jaramaranam   napi   asayamkaram   aparakaram
adhicca samuppannam jaramaranam apica jatipaccaya jaramarananti.
     {264.1}  Kim  nu  kho  avuso  sariputta  sayamkata  jati parakata
jati   sayamkata  ca  parakata  ca  jati  udahu  asayamkaram  aparakaram  1-
adhicca   samuppanna   jatiti   .   na   kho  avuso  kotthita  sayamkata
jati   na   parakata   jati   na  sayamkata  ca  parakata  ca  jati  napi
asayamkaram    aparakaram   adhicca   samuppanna   jati   apica   bhavapaccaya
jatiti.
     {264.2}  Kim  nu  kho  avuso  sariputta  sayamkato  bhavo  .pe.
Sayamkatam  upadanam  ...  sayamkata tanha ... Sayamkata vedana ... Sayamkato
phasso   ...  sayamkatam  salayatanam  ...  sayamkatam  namarupam  parakatam  namarupam
sayamkatanca   parakatanca   namarupam   udahu   asayamkaram   aparakaram   adhicca
samuppannam   namarupanti   .   na  kho  avuso  kotthita  sayamkatam  namarupam
na   parakatam   namarupam  na  sayamkatanca  parakatanca  namarupam  napi  asayamkaram
aparakaram     adhicca    samuppannam    namarupam    apica    vinnanapaccaya
namarupanti.
     {264.3}   Kim   nu   kho   avuso   sariputta  sayamkatam  vinnanam
parakatam        vinnanam       sayamkatanca       parakatanca       vinnanam
@Footnote: 1 Ma. asayamkara aparamkara.
Udahu   asayamkaram   aparakaram   adhicca   samuppannam   vinnananti   .  na
kho   avuso   kotthita   sayamkatam   vinnanam   na   parakatam   vinnanam  na
sayamkatanca    parakatanca   vinnanam   napi   asayamkaram   aparakaram   adhicca
samuppannam vinnanam apica namarupapaccaya vinnananti.
     [265]   Idaneva   kho   mayam   ayasmato  sariputtassa  bhasitam
evam   ajanama   na   kho   avuso   kotthita   sayamkatam  namarupam  na
parakatam   namarupam   na   sayamkatanca   parakatanca   namarupam  napi  asayamkaram
aparakaram     adhicca    samuppannam    namarupam    apica    vinnanapaccaya
namarupanti.
     {265.1}   Idaneva   pana  mayam  ayasmato  sariputtassa  bhasitam
evam    ajanama    na   kho   avuso   kotthita   sayamkatam   vinnanam
na    1-    parakatam    vinnanam    na   sayamkatanca   parakatanca   vinnanam
napi    asayamkaram    aparakaram    adhicca    samuppannam   vinnanam   apica
namarupapaccaya    vinnananti    .    yathakatham    panavuso    sariputta
imassa bhasitassa attho datthabboti.
     [266]    Tenahavuso   upamante   karissami   upamayapidhekacce
vinnu   purisa   bhasitassa   attham   ajananti   .  seyyathapi  avuso
dve    nalakalapiyo   annamannam   nissaya   tittheyyum   evameva   kho
avuso     namarupapaccaya     vinnanam     vinnanapaccaya     namarupam
namarupapaccaya     salayatanam     salayatanapaccaya     phasso     .pe.
Evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti   .  tasance
@Footnote: 1 Yu. nasaddo natthi.
Avuso     nalakalapinam     ekam    apakaddheyya    eka    papateyya
aparance   apakaddheyya   apara   papateyya  .  evameva  kho  avuso
namarupanirodha     vinnananirodho     vinnananirodha     namarupanirodho
namarupanirodha     salayatananirodho     salayatananirodha     phassanirodho
.pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti.
     [267]   Acchariyam   avuso  sariputta  abbhutam  avuso  sariputta
yava    subhasitancidam    ayasmata    sariputtena   idanca   pana   mayam
ayasmato   sariputtassa   subhasitam  imehi  chattimsaya  vatthuhi  anumodama
jaramaranassa    ce   avuso   bhikkhu   nibbidaya   viragaya   nirodhaya
dhammam   deseti   dhammakathiko   bhikkhuti   alam   vacanaya   .  jaramaranassa
ce   avuso   bhikkhu   nibbidaya   viragaya  nirodhaya  patipanno  hoti
dhammanudhammapatipanno    bhikkhuti   alam   vacanaya   .   jaramaranassa   ce
avuso   bhikkhu   nibbida   viraga   nirodha  anupada  vimutto  hoti
ditthadhammanibbanappatto   bhikkhuti   alam  vacanaya  .  jatiya  ce  .pe.
Bhavassa  ce  ...  upadanassa  ce  ...  tanhaya  ce  ... Vedanaya
ce  ...  phassassa  ce  ...  salayatanassa ce ... Namarupassa ce ...
Vinnanassa  ce  ...  sankharanance  ...  avijjaya  ce avuso bhikkhu
nibbidaya   viragaya   nirodhaya   dhammam   deseti   dhammakathiko   bhikkhuti
alam   vacanaya   .   avijjaya  ce  avuso  bhikkhu  nibbidaya  viragaya
nirodhaya    patipanno    hoti    dhammanudhammapatipanno    bhikkhuti    alam
Vacanaya   .   avijjaya  ce  avuso  bhikkhu  nibbida  viraga  nirodha
anupada    vimutto    hoti    ditthadhammanibbanappatto    bhikkhuti   alam
vacanayati. Sattamam.
     [268]  Ekam  samayam ayasma ca musilo 1- ayasma ca pavittho 2-
ayasma   ca   narado   ayasma   ca   anando  kosambiyam  viharanti
ghositarame.
     [269]  Atha  kho  ayasma  pavittho  ayasmantam  musilam etadavoca
annatreva   avuso  musila  saddhaya  annatra  ruciya  annatra  anussava
annatra       akaraparivitakka      annatra      ditthinijjhanakkhantiya
atthayasmato      musilassa      paccattameva     nanam     jatipaccaya
jaramarananti    .    annatreva   avuso   pavittha   saddhaya   annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
ditthinijjhanakkhantiya      ahametam     janami     ahametam     passami
jatipaccaya jaramarananti.
     {269.1}   Annatreva   avuso  musila  saddhaya  annatra  ruciya
annatra      anussava      annatra     akaraparivitakka     annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    musilassa    paccattameva    nanam
bhavapaccaya   jatiti  .pe.  upadanapaccaya  bhavoti  ...  tanhapaccaya
upadananti  ...  vedanapaccaya  tanhati  ...  phassapaccaya  vedanati
...   salayatanapaccaya   phassoti   ...   namarupapaccaya   salayatananti
...  vinnanapaccaya  namarupanti  ...  sankharapaccaya  vinnananti  ...
@Footnote: 1 Yu. musilo. 2 Yu. savittho.
Avijjapaccaya   sankharati   .   annatreva   avuso  pavittha  saddhaya
annatra    ruciya    annatra    anussava   annatra   akaraparivitakka
annatra    ditthinijjhanakkhantiya   ahametam   janami   ahametam   passami
avijjapaccaya sankharati.
     [270]    Annatra    ca    avuso   musila   saddhaya   annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    musilassa    paccattameva    nanam
jatinirodha   jaramarananirodhoti  .  annatreva  avuso  pavittha  saddhaya
annatra    ruciya    annatra    anussava   annatra   akaraparivitakka
annatra    ditthinijjhanakkhantiya   ahametam   janami   ahametam   passami
jatinirodha jaramarananirodhoti.
     {270.1}   Annatreva   avuso  musila  saddhaya  annatra  ruciya
annatra      anussava      annatra     akaraparivitakka     annatra
ditthinijjhanakkhantiya       atthayasmato      musilassa      paccattameva
nanam      bhavanirodha     jatinirodhoti     .pe.     upadananirodha
bhavanirodhoti  ...  tanhanirodha  upadananirodhoti  ...  vedananirodha
tanhanirodhoti  ...  phassanirodha  vedananirodhoti  ... Salayatananirodha
phassanirodhoti  ...  namarupanirodha  salayatananirodhoti ... Vinnananirodha
namarupanirodhoti  ...  sankharanirodha vinnananirodhoti ... Avijjanirodha
sankharanirodhoti   .   annatreva   avuso   pavittha   saddhaya  annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
Ditthinijjhanakkhantiya      ahametam     janami     ahametam     passami
avijjanirodha sankharanirodhoti.
     [271]   Annatreva   avuso   musila   saddhaya  annatra  ruciya
annatra      anussava      annatra     akaraparivitakka     annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    musilassa    paccattameva    nanam
bhavanirodho    nibbananti   .   annatreva   avuso   pavittha   saddhaya
annatra    ruciya    annatra    anussava   annatra   akaraparivitakka
annatra    ditthinijjhanakkhantiya   ahametam   janami   ahametam   passami
bhavanirodho   nibbananti   .  tenahayasma  musilo  araham  khinasavoti .
Evam vutte ayasma musilo tunhi ahosi.
     [272]  Atha  kho  ayasma  narado  ayasmantam pavittham etadavoca
sadhavuso   pavittha   aham   etam   panham   labheyyam   evam  panham  puccha
aham   te   etam   panham   byakarissamiti  .  labhati  ayasma  narado
etam   panham   pucchamaham   ayasmantam   naradam   etam  panham  byakarotu
ca    me    ayasma   narado   etam   panham   annatreva   avuso
narada    saddhaya    annatra    ruciya   annatra   anussava   annatra
akaraparivitakka     annatra     ditthinijjhanakkhantiya     atthayasmato
naradassa   paccattameva   nanam  jatipaccaya  jaramarananti  .  annatreva
avuso    pavittha    saddhaya    annatra   ruciya   annatra   anussava
annatra       akaraparivitakka      annatra      ditthinijjhanakkhantiya
Ahametam janami ahametam passami jatipaccaya jaramarananti.
     {272.1}   Annatreva  avuso  narada  saddhaya  annatra  ruciya
annatra      anussava      annatra     akaraparivitakka     annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    naradassa    paccattameva   nanam
bhavapaccaya   jatiti   .pe.   avijjapaccaya  sankharati  .  annatreva
avuso   pavittha   saddhaya  annatra  ruciya  annatra  anussava  annatra
akaraparivitakka    annatra    ditthinijjhanakkhantiya   ahametam   janami
ahametam passami avijjapaccaya sankharati.
     [273]    Annatra    ca   avuso   narada   saddhaya   annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    naradassa    paccattameva   nanam
jatinirodha  jaramarananirodhoti  .pe.  avijjanirodha  sankharanirodhoti.
Annatreva        avuso       pavittha       saddhaya       annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
ditthinijjhanakkhantiya      ahametam     janami     ahametam     passami
avijjanirodha sankharanirodhoti.
     [274]    Annatreva    avuso    narada    saddhaya   annatra
ruciya    annatra    anussava    annatra   akaraparivitakka   annatra
ditthinijjhanakkhantiya    atthayasmato    naradassa    paccattameva   nanam
bhavanirodho    nibbananti   .   annatreva   avuso   pavittha   saddhaya
Annatra    ruciya    annatra    anussava   annatra   akaraparivitakka
annatra    ditthinijjhanakkhantiya   ahametam   janami   ahametam   passami
bhavanirodho nibbananti.
     {274.1}    Tenahayasma    narado    araham   khinasavoti  .
Bhavanirodho   nibbananti   kho   me   avuso   yathabhutam   sammappannaya
sudittham   na   camhi   araham  khinasavo  seyyathapi  avuso  kantaramagge
udapano    tatra    nevassa   rajju   na   udakavarako   atha   puriso
agaccheyya   ghammabhitatto   ghammapareto   kilanto   tasito   pipasito
so    tam   udapanam   olokeyya   tassa   udakanti   hi   kho   nanam
assa   na   ca   kayena   phusitva   vihareyya  evameva  kho  avuso
bhavanirodho    nibbananti   yathabhutam   sammappannaya   sudittham   na   camhi
araham khinasavoti.
     [275]   Evam   vutte   ayasma  anando  ayasmantam  pavittham
etadavoca   evamvadi   tvam   avuso   pavittha   ayasmantam  naradam  kim
vadesiti   .   evamvadaham   avuso   ananda   ayasmantam  naradam  na
kinci vadami annatra kalyana annatra kusalati. Atthamam.
     [276]   Evamme   sutam   ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane anathapindikassa arame.
     [277]  Tatra  kho  bhagava  ...  mahasamuddo  bhikkhave  upayanto
mahanadiyo      upayapeti     mahanadiyo     upayantiyo     kunnadiyo
upayapenti     kunnadiyo     upayantiyo    mahasobbhe    upayapenti
Mahasobbha   upayanta  kussobbhe  upayapenti  evameva  kho  bhikkhave
avijja   upayanti   sankhare   upayapeti  sankhara  upayanta  vinnanam
upayapenti    vinnanam    upayantam    namarupam    upayapeti    namarupam
upayantam   salayatanam   upayapeti   salayatanam   upayantam  phassam  upayapeti
phasso  upayanto  vedanam  upayapeti  vedana  upayanti  tanham  upayapeti
tanha     upayanti     upadanam    upayapeti    upadanam    upayantam
bhavam   upayapeti   bhavo   upayanto   jatim   upayapeti  jati  upayanti
jaramaranam upayapeti.
     [278]   Mahasamuddo   bhikkhave  apayanto  mahanadiyo  apayapeti
mahanadiyo   apayantiyo   kunnadiyo   apayapenti   kunnadiyo  apayantiyo
mahasobbhe     apayapenti     mahasobbha    apayanta    kussobbhe
apayapenti  evameva  kho  bhikkhave  avijja apayanti sankhare apayapeti
sankhara    apayanta    vinnanam    apayapenti    vinnanam    apayantam
namarupam    apayapeti    namarupam    apayantam    salayatanam    apayapeti
salayatanam    apayantam    phassam   apayapeti   phasso   apayanto   vedanam
apayapeti    vedana   apayanti   tanham   apayapeti   tanha   apayanti
upadanam    apayapeti   upadanam   apayantam   bhavam   apayapeti   bhavo
apayanto     jatim     apayapeti     jati     apayanti     jaramaranam
apayapetiti. Navamam.
     [279]   Evamme   sutam   ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati
Veluvane   kalandakanivape  .  tena  kho  pana  samayena  bhagava  sakkato
hoti    garukato    manito   pujito   apacito   labhi   civarapindapata-
senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam    bhikkhusanghopi    sakkato   hoti
garukato    manito    pujito   apacito   labhi   civarapindapatasenasana-
gilanapaccayabhesajjaparikkharanam    .    annatitthiya   pana   paribbajaka
asakkata   honti   agarukata   amanita   apujita  anapacita  alabhino
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam.
     [280]   Tena  kho  pana  samayena  susimo  paribbajako  rajagahe
pativasati   mahatiya   paribbajakaparisaya   saddhim   .   atha   kho  susimassa
paribbajakassa    parisa    susimam   paribbajakam   etadavocum   ehi   tvam
avuso  susima  samane  gotame  brahmacariyam  cara  tvam  dhammam pariyapunitva
amhe  vaceyyasi  1-  tam  mayam  dhammam  pariyapunitva  gihinam  bhasissama
evam   mayampi   sakkata   bhavissama   garukata  manita  pujita  apacita
labhino      civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti    .
Evamavusoti   kho   susimo   paribbajako   sakaya  parisaya  patissutva
yenayasma     anando    tenupasankami    upasankamitva    ayasmata
anandena   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham  saraniyam  vitisaretva
ekamantam   nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   susimo  paribbajako
ayasmantam   anandam   etadavoca   icchamaham   avuso  ananda  imasmim
dhammavinaye brahmacariyam caritunti.
@Footnote: 1 Yu. vacessasi.
     [281]  Atha  kho  ayasma  anando  susimam  paribbajakam  adaya
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   ayasma  anando
bhagavantam    etadavoca   ayam   bhante   susimo   paribbajako   evamaha
icchamaham     avuso    ananda    imasmim    dhammavinaye    brahmacariyam
caritunti   .   tenahananda  susimam  pabbajethati  .  alattha  kho  susimo
paribbajako bhagavato santike pabbajjam alatthupasampadam.
     [282]  Tena  kho  pana  samayena sambahulehi kira 1- bhikkhuhi bhagavato
santike   anna   byakata   hoti   khina   jati   vusitam   brahmacariyam
katam   karaniyam   naparam   itthattayati   pajanamati   .   assosi  kho
ayasma   susimo   sambahulehi   kira   bhikkhuhi  bhagavato  santike  anna
byakata    khina    jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam
itthattayati   pajanamati   .  atha  kho  ayasma  susimo  yena  te
bhikkhu    tenupasankami    upasankamitva   tehi   bhikkhuhi   saddhim   sammodi
sammodaniyam   katham  saraniyam  vitisaretva  ekamantam  nisidi  .  ekamantam
nisinno   kho   ayasma   susimo   te   bhikkhu  etadavoca  saccam  kira
ayasmantehi    bhagavato    santike   anna   byakata   khina   jati
vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam  naparam  itthattayati  pajanamati .
Evamavusoti.
     [283]  Api  nu  2-  tumhe  ayasmanto  evam  jananta  evam
@Footnote: 1 Ma. Yu. kirasaddo natthi .  2 Ma. Yu. pana. evamuparipi.
Passanta   anekavihitam   iddhividham   paccanubhotha   ekopi   hutva  bahudha
hotha   bahudhapi   hutva   eko   hotha  avibhavam  tirobhavam  tirokuddam
tiropakaram   tiropabbatam   asajjamana   gacchatha   seyyathapi   akase
pathaviyapi    ummujjanimmujjam    karotha    seyyathapi    udake   udakepi
abhijjamane   gacchatha   seyyathapi   pathaviyam  akasepi  pallankena  kamatha
seyyathapi    pakkhi    sakuno    imepi    candimasuriye    evammahiddhike
evammahanubhave    panina   parimasatha   parimajjatha   yava   brahmalokapi
kayena vasam vattethati. No hetam avuso.
     [284]  Api  nu  tumhe  ayasmanto evam jananta evam passanta
dibbaya    sotadhatuya   visuddhaya   atikkantamanusikaya   ubho   sadde
sunatha dibbe ca manuse ca ye dure santike cati. No hetam avuso.
     [285]  Api  nu  tumhe  ayasmanto evam jananta evam passanta
parasattanam   parapuggalanam   cetasa  ceto  paricca  janatha  saragam  va
cittam    saragam   cittanti   pajanatha   vitaragam   va   cittam   vitaragam
cittanti   pajanatha   sadosam   va   cittam   sadosam   cittanti  pajanatha
vitadosam   va   cittam   vitadosam   cittanti  pajanatha  samoham  va  cittam
samoham   cittanti   pajanatha   vitamoham   va   cittam   vitamoham  cittanti
pajanatha   sankhittam   va   cittam   sankhittam  cittanti  pajanatha  vikkhittam
va   cittam   vikkhittam   cittanti  pajanatha  mahaggatam  va  cittam  mahaggatam
cittanti    pajanatha    amahaggatam    va    cittam   amahaggatam   cittanti
Pajanatha   sauttaram   va   cittam   sauttaram  cittanti  pajanatha  anuttaram
va    cittam    anuttaram    cittanti   pajanatha   samahitam   va   cittam
samahitam    cittanti    pajanatha    asamahitam    va   cittam   asamahitam
cittanti   pajanatha   vimuttam   va   cittam   vimuttam   cittanti  pajanatha
avimuttam   va   cittam   avimuttam   cittanti   pajanathati  .  no  hetam
avuso.
     [286]  Api  nu  tumhe  ayasmanto evam jananta evam passanta
anekavihitam   pubbenivasam   anussaratha   seyyathidam   ekampi  jatim  dvepi
jatiyo   tissopi   jatiyo   catassopi  jatiyo  pancapi  jatiyo  dasapi
jatiyo    visampi   jatiyo   timsampi   jatiyo   cattalisampi   jatiyo
pannasampi    jatiyo    jatisatampi    jatisahassampi    jatisatasahassampi
anekepi  samvattakappe  anekepi  vivattakappe  anekepi samvattavivattakappe
amutrasim     evamnamo     evamgotto    evamvanno    evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapadim   tatrapasim   evamnamo  evamgotto  evamvanno  evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi   evamayupariyanto   so   tato  cuto  idhupapannoti
iti   sakaram   sauddesam  anekavihitam  pubbenivasam  anussarathati  .  no
hetam avuso.
     [287]  Api  nu  tumhe  ayasmanto evam jananta evam passanta
dibbena  cakkhuna  visuddhena  atikkantamanusakena  satte  passatha  cavamane
Upapajjamane    hine   panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate
yathakammupage  satte  pajanatha  ime  vata  bhonto satta kayaduccaritena
samannagata   vaciduccaritena   samannagata   manoduccaritena   samannagata
ariyanam    upavadaka    micchaditthika    micchaditthikammasamadana   te
kayassa   bheda   param  marana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna
ime  va  pana  bhonto  satta  kayasucaritena  samannagata  vacisucaritena
samannagata     manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka
sammaditthika    sammaditthikammasamadana   te   kayassa   bheda   param
marana   sugatim  saggam  lokam  upapannati  iti  dibbena  cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena    satte   passatha   cavamane   upapajjamane   hine
panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage   satte
pajanathati. No hetam avuso.
     [288]  Api  nu  tumhe  ayasmanto evam jananta evam passanta
ye   te   santa   vimokkha  atikkamma  rupe  aruppa  te  kayena
phusitva viharathati. No hetam avuso.
     [289]   Etthadani   ayasmanto  idanca  veyyakaranam  imesanca
dhammanam  asamapatti  [1]-  idam  no  avuso  kathanti  .  pannavimutta
kho   mayam   avuso   susimati   .   na   khvaham  imassa  ayasmantanam
sankhittena    bhasitassa    vittharena   attham   ajanami   sadhu   me
ayasmanto  tatha  bhasantu  yatha  2-  imassa  ayasmantanam  sankhittena
@Footnote: 1 Yu. idante avuso api pana tumhe ayasmanto evam jananta evam passanta ye
@te santa vimokkha atikkamma rupe aruppa te kayena passitva viharathati.
@no hetam avuso. etthadani ayasmanto idanca veyyakaranam imesanca dhammanam
@asamapatti .  2 Ma. Yu. yathaham.
Bhasitassa   vittharena   attham   ajaneyyanti   .  ajaneyyasi  va
tvam  avuso  susima  na  va  tvam  ajaneyyasi  atha  kho pannavimutta
mayanti.
     [290]   Atha  kho  ayasma  susimo  utthayasana  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi .
Ekamantam   nisinno   kho   ayasma   susimo   yavatako  tehi  bhikkhuhi
saddhim   ahosi   kathasallapo  tam  sabbam  bhagavato  arocesi  .  pubbe
kho    susima    dhammatthitinanam    paccha   nibbane   nananti   .   na
khvaham  bhante  imassa  bhagavata  1-  sankhittena bhasitassa vittharena attham
ajanami   sadhu   me   bhante   bhagava  tatha  bhasatu  yathaham  imassa
bhagavata 1- sankhittena bhasitassa vittharena attham ajaneyyanti.
     [291]   Ajaneyyasi  va  susima  na  va  tvam  ajaneyyasi
atha   kho   dhammatthitinanam   pubbe   paccha   nibbane   nanam   .  tam
kim   mannasi  susima  rupam  niccam  va  aniccam  vati  .  aniccam  bhante .
Yam   pananiccam   dukkham   va   tam   sukham  vati  .  dukkham  bhante  .  yam
pananiccam    dukkham   viparinamadhammam   kallam   nu   tam   samanupassitum   etam
mama  esohamasmi  eso  me  attati  .  no  hetam  bhante. Vedana
nicca   va   anicca   vati   .   anicca  bhante  .  yam  pananiccam
dukkham   va   tam   sukham  vati  .  dukkham  bhante  .  yam  pananiccam  dukkham
viparinamadhammam   kallam   nu   tam   samanupassitum   etam   mama   esohamasmi
@Footnote: 1 Yu. bhagavato.
Eso   me   attati   .  no  hetam  bhante  .  sanna  nicca  va
anicca   vati   .   anicca   bhante   .pe.  sankhara  nicca  va
anicca   vati   .   anicca  bhante  .  yam  pananiccam  dukkham  va  tam
sukham   vati   .   dukkham   bhante  .  yam  pananiccam  dukkham  viparinamadhammam
kallam  nu  tam  samanupassitum  etam  mama  esohamasmi  eso  me attati.
No   hetam   bhante   .  vinnanam  niccam  va  aniccam  vati  .  aniccam
bhante  .  yam  pananiccam  dukkham  va  tam  sukham  vati  .  dukkham  bhante.
Yam    pananiccam    dukkham    viparinamadhammam   kallam   nu   tam   samanupassitum
etam mama esohamasmi eso me attati. No hetam bhante.
     [292]   Tasmatiha   susima   yankinci   rupam  atitanagatapaccuppannam
ajjhattam   va  bahiddha  va  olarikam  va  sukhumam  va  hinam  va  panitam
va   yam   dure   santike  va  sabbam  rupam  netam  mama  nesohamasmi  na
meso    attati    evametam   yathabhutam   sammappannaya   datthabbam  .
Yakaci    vedana   atitanagatapaccuppanna   ajjhatta   va   bahiddha
va   olarika   va  sukhuma  va  hina  va  panita  va  ya  dure
santike   va   sabba   vedana   netam   mama  nesohamasmi  na  meso
attati    evametam   yathabhutam   sammappannaya   datthabbam   .   yakaci
sanna   .pe.   yekeci   sankhara   atitanagatapaccuppanna  ajjhatta
va  bahiddha  va  olarika  va  sukhuma  va  hina  va  panita  va
ye   dure   santike   va   sabbe  sankhara  netam  mama  nesohamasmi
Na   meso   attati   evametam   yathabhutam   sammappannaya  datthabbam .
Yankinci    vinnanam    atitanagatapaccuppannam    ajjhattam   va   bahiddha
va  olarikam  va  sukhumam  va  hinam  va  panitam  va  yam  dure  santike
va   sabbam   vinnanam   netam   mama   nesohamasmi   na  meso  attati
evametam yathabhutam sammappannaya datthabbam.
     [293]  Evam  passam  susima  sutava  ariyasavako  rupasmimpi nibbindati
vedanayapi    nibbindati   sannayapi   nibbindati   sankharesupi   nibbindati
vinnanasmimpi    nibbindati    nibbindam   virajjati   viraga   vimuccati  .
Vimuttasmim    vimuttamiti   1-   nanam   hoti   .   khina   jati   vusitam
brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati pajanati.
     [294]  Jatipaccaya  jaramarananti  susima  passasiti. Evam bhante.
Bhavapaccaya  jatiti  susima  passasiti  .  evam  bhante  .  upadanapaccaya
bhavoti    susima    passasiti    .    evam   bhante   .   tanhapaccaya
upadananti   susima   passasiti   .   evam   bhante   .  vedanapaccaya
tanhati    ...    phassapaccaya    vedanati    ...   salayatanapaccaya
phassoti    ...   namarupapaccaya   salayatananti   ...   vinnanapaccaya
namarupanti   ...   sankharapaccaya   vinnananti   ...   avijjapaccaya
sankharati susima passasiti. Evam bhante.
     [295]   Jatinirodha  jaramarananirodhoti  susima  passasiti  .  evam
@Footnote: 1 vimuttamhiti va patho.
Bhante  .  bhavanirodha  jatinirodhoti  susima  passasiti  .  evam  bhante.
Upadananirodha  bhavanirodhoti  ...  tanhanirodha  upadananirodhoti ...
Vedananirodha  tanhanirodhoti  ...  phassanirodha  vedananirodhoti  ...
Salayatananirodha  phassanirodhoti  ... Namarupanirodha salayatananirodhoti ...
Vinnananirodha  namarupanirodhoti  ... Sankharanirodha vinnananirodhoti ...
Avijjanirodha sankharanirodhoti susima passasiti. Evam bhante.
     [296]  Api  nu  kho  tvam  susima  evam  jananto  evam passanto
anekavihitam   iddhividham  paccanubhosi  ekopi  hutva  bahudha  hosi  bahudhapi
hutva   eko   hosi   avibhavam   tirobhavam   tirokuddam   tiropakaram
tiropabbatam    asajjamano    gacchasi   seyyathapi   akase   pathaviyapi
ummujjanimmujjam    karosi    seyyathapi   udake   udakepi   abhijjamane
gacchasi   seyyathapi   pathaviyam   akasepi   pallankena  kamasi  seyyathapi
pakkhi    sakuno   imepi   candimasuriye   evammahiddhike   evammahanubhave
panina    parimasasi    parimajjasi   yava   brahmalokapi   kayena   vasam
vattesiti. No hetam bhante.
     [297]   Api   nu   tvam  susima  evam  jananto  evam  passanto
dibbaya     sotadhatuya     visuddhaya     atikkantamanusikaya     ubho
sadde   sunasi   dibbe  ca  manuse  ca  ye  dure  santike  cati .
No hetam bhante.
     [298]   Api   nu   tvam  susima  evam  jananto  evam  passanto
parasattanam   parapuggalanam   cetasa   ceto   paricca   janasi   saragam
va   cittam   saragam   cittanti   pajanasi   .pe.  avimuttam  va  cittam
avimuttam cittanti pajanasiti. No hetam bhante.
     [299]   Api   nu   tvam  susima  evam  jananto  evam  passanto
anekavihitam   pubbenivasam   anussarasi   seyyathidam   ekampi  jatim  .pe.
Iti    sakaram   sauddesam   anekavihitam   pubbenivasam   anussarasiti  .
No hetam bhante.
     [300]  Api  nu  tvam  susima  evam jananto evam passanto dibbena
cakkhuna   visuddhena  atikkantamanusakena  satte  passasi  cavamane  .pe.
Yathakammupage satte pajanasiti. No hetam bhante.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 16 page 1-155. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=16&item=1&items=300&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=16&item=1&items=300&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=16&item=1&items=300&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=16&item=1&items=300&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 16 http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :