ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๑ สุตฺต. ขุ. มหานิทฺเทโส
                                      อฏฺฐโม ปสูรสุตฺตนิทฺเทโส
     [๒๖๘]        อิเธว สุทฺธึ อิติ วาทยนฺติ ๑-
                       นาญฺเญสุ ธมฺเมสุ วิสุทฺธิมาหุ
                       ยํ นิสฺสิตา ตตฺถ สุภาวทานา ๒-
                       ปจฺเจกสจฺเจสุ ปุถู นิวิฏฺฐา ฯ
     [๒๖๙]   อิเธว  สุทฺธึ  อิติ  วาทยนฺตีติ  ๓-  อิเธว  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ
ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ   วทนฺติ   กเถนฺติ   ภณนฺติ  ทีปยนฺติ
โวหรนฺติ    สสฺสโต    โลโก    อิทเมว   สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   สุทฺธึ
วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ   วทนฺติ   กเถนฺติ  ภณนฺติ
ทีปยนฺติ    โวหรนฺติ   อสสฺสโต   โลโก   อนฺตวา   โลโก   อนนฺตวา
โลโก   ตํ   ชีวํ   ตํ   สรีรํ  อญฺญํ  ชีวํ  อญฺญํ  สรีรํ  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา   น   โหติ   ตถาคโต   ปรมฺมรณา  โหติ  จ  น  จ  โหติ
ตถาคโต   ปรมฺมรณา   เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา
อิทเมว   สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ  วิมุตฺตึ
ปริมุตฺตึ    วทนฺติ    กเถนฺติ    ภณนฺติ   ทีปยนฺติ   โวหรนฺตีติ   อิเธว
สุทฺธึ อิติ วาทยนฺติ ๔- ฯ
     [๒๗๐]   นาญฺเญสุ   ธมฺเมสุ   วิสุทฺธิมาหูติ   อตฺตโน   สตฺถารํ
ธมฺมกฺขานํ   คณํ   ทิฏฺฐึ   ปฏิปทํ   มคฺคํ   ฐเปตฺวา   สพฺเพ  ปรวาเท
ขิปนฺติ   อุกฺขิปนฺติ   ปริกฺขิปนฺติ   โส   สตฺถา   น  สพฺพญฺญู  ธมฺโม  น
@เชิงอรรถ: ๑-๓-๔ ยุ. วาทิยนฺติ ฯ   ม. สุภํ ฯ
สฺวากฺขาโต   คโณ   น   สุปฏิปนฺโน   ทิฏฺฐิ   น  ภทฺทิกา  ปฏิปทา  น
สุปญฺญตฺตา   มคฺโค   น   นิยฺยานิโก   นตฺเถตฺถ   สุทฺธิ   วา   วิสุทฺธิ
วา  ปริสุทฺธิ  วา  มุตฺติ  วา  วิมุตฺติ  วา  ปริมุตฺติ  วา น ตตฺถ สุชฺฌนฺติ
วา   วิสุชฺฌนฺติ   วา   ปริสุชฺฌนฺติ   วา   มุจฺจนฺติ  วา  วิมุจฺจนฺติ  วา
ปริมุจฺจนฺติ   วา   หีนา   นิหีนา   โอมกา  ลามกา  ชตุกฺกา  ปริตฺตาติ
เอวมาหํสุ  เอวํ  กเถนฺติ  เอวํ  ภณนฺติ  เอวํ  ทีปยนฺติ  เอวํ โวหรนฺตีติ
นาญฺเญสุ ธมฺเมสุ วิสุทฺธิมาหุ ฯ
     [๒๗๑]   ยํ   นิสฺสิตา   ตตฺถ   สุภาวทานาติ   ยํ  นิสฺสิตาติ  ยํ
สตฺถารํ   ธมฺมกฺขานํ  คณํ  ทิฏฺฐึ  ปฏิปทํ  มคฺคํ  นิสฺสิตา  สนฺนิสฺสิตา  ๑-
อลฺลีนา   อุปคตา   อชฺโฌสิตา   อธิมุตฺตา  ฯ  ตตฺถาติ  สกาย  ทิฏฺฐิยา
สกาย   ขนฺติยา   สกาย   รุจิยา   สกาย   ลทฺธิยา  ฯ  สุภาวทานาติ
สุภวาทา  โสภนวาทา  ปณฺฑิตวาทา  ธีรวาทา  ๒-  ญาณวาทา เหตุวาทา
ลกฺขณวาทา   การณวาทา   ฐานวาทา   สกาย   ลทฺธิยาติ  ยํ  นิสฺสิตา
ตตฺถ สุภาวทานา ฯ
     [๒๗๒]   ปจฺเจกสจฺเจสุ   ปุถู   นิวิฏฺฐาติ   ปุถู   สมณพฺราหฺมณา
ปุถุปจฺเจกสจฺเจสุ   นิวิฏฺฐา   ปติฏฺฐิตา   อลฺลีนา   อุปคตา   อชฺโฌสิตา
อธิมุตฺตา    สสฺสโต   โลโก   อิทเมว   สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   นิวิฏฺฐา
ปติฏฺฐิตา    อลฺลีนา    อุปคตา    อชฺโฌสิตา    อธิมุตฺตา    อสสฺสโต
โลโก  ฯเปฯ  เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  อิทเมว
สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   นิวิฏฺฐา   ปติฏฺฐิตา   อลฺลีนา  อุปคตา  อชฺโฌสิตา
@เชิงอรรถ:  ม. อานิสฺสิตา ฯ   ม. ถิรวาทา ฯ
อธิมุตฺตาติ ปจฺเจกสจฺเจสุ ปุถู นิวิฏฺฐา ฯ เตนาห ภควา
                       อิเธว สุทฺธึ อิติ วาทยนฺติ
                       นาญฺเญสุ ธมฺเมสุ วิสุทฺธิมาหุ
                       ยํ นิสฺสิตา ตตฺถ สุภาวทานา
                       ปจฺเจกสจฺเจสุ ปุถู นิวิฏฺฐาติ ฯ
     [๒๗๓]        เต วาทกามา ปริสํ วิคยฺห
                       พาลํ ทหนฺติ มิถุ อญฺญมญฺญํ
                       วทนฺติ เต อญฺญสิตา กโถชฺชํ
                       ปสํสกามา กุสลาวทานา ฯ
     [๒๗๔]   เต  วาทกามา  ปริสํ  วิคยฺหาติ  เต  วาทกามาติ  เต
วาทกามา   วาทตฺถิกา   วาทาธิปฺปายา   วาทปุเรกฺขารา  วาทปริเยสนํ
จรนฺตา   ฯ   ปริสํ   วิคยฺหาติ   ขตฺติยปริสํ   พฺราหฺมณปริสํ  คหปติปริสํ
สมณปริสํ   วิคยฺห   โอคยฺห  อชฺโฌคเหตฺวา  ปวิสิตฺวาติ  เต  วาทกามา
ปริสํ วิคยฺห ฯ
     [๒๗๕]   พาลํ  ทหนฺติ  มิถุ  อญฺญมญฺญนฺติ  มิถูติ  เทฺว  ชนา  เทฺว
กลหการกา  เทฺว  ภณฺฑนการกา  เทฺว  ภสฺสการกา  เทฺว  วิวาทการกา
เทฺว   อธิกรณการกา   เทฺว  วาทิโน  เทฺว  สลฺลาปกา  เต  อญฺญมญฺญํ
พาลโต  หีนโต  นิหีนโต  โอมกโต  ลามกโต  ชตุกฺกโต  ปริตฺตโต ทหนฺติ
ปสฺสนฺติ   ทกฺขนฺติ   โอโลเกนฺติ  นิชฺฌายนฺติ  อุปปริกฺขนฺตีติ  พาลํ  ทหนฺติ
มิถุ อญฺญมญฺญํ ฯ
     [๒๗๖]   วทนฺติ   เต   อญฺญสิตา   กโถชฺชนฺติ   อญฺญํ   สตฺถารํ
ธมฺมกฺขานํ   คณํ   ทิฏฺฐึ   ปฏิปทํ   มคฺคํ   นิสฺสิตา  สนฺนิสฺสิตา  อลฺลีนา
อุปคตา   อชฺโฌสิตา   อธิมุตฺตา   ฯ   กโถชฺชํ   วุจฺจติ  กลโห  ภณฺฑนํ
วิคฺคโห  วิวาโท  เมธคํ  ฯ  อถวา  กโถชฺชนฺติ  อโนชวนฺตี  สา กถา ฯ
กโถชฺชํ   วทนฺติ   กลหํ   วทนฺติ  ภณฺฑนํ  วทนฺติ  วิคฺคหํ  วทนฺติ  วิวาทํ
วทนฺติ  เมธคํ  วทนฺติ  ภณนฺติ  ทีปยนฺติ  โวหรนฺตีติ  วทนฺติ  เต อญฺญสิตา
กโถชฺชํ ฯ
     [๒๗๗]   ปสํสกามา   กุสลาวทานาติ   ปสํสกามาติ   ปสํสกามา
ปสํสตฺถิกา   ปสํสาธิปฺปายา   ปสํสปุเรกฺขารา  ปสํสปริเยสนํ  จรนฺตา  ฯ
กุสลาวทานาติ     กุสลวาทา    ปณฺฑิตวาทา    ธีรวาทา    ญาณวาทา
เหตุวาทา   ลกฺขณวาทา   การณวาทา   ฐานวาทา   สกาย   ลทฺธิยาติ
ปสํสกามา กุสลาวทานา ฯ เตนาห ภควา
                       เต วาทกามา ปริสํ วิคยฺห
                       พาลํ ทหนฺติ มิถุ อญฺญมญฺญํ
                       วทนฺติ เต อญฺญสิตา กโถชฺชํ
                       ปสํสกามา กุสลาวทานาติ ฯ
     [๒๗๘]        ยุตฺโต กถายํ ปริสาย มชฺเฌ
                       ปสํสมิจฺฉํ วินิฆาติ โหติ
                       อปาหตสฺมึ ปน มงฺกุ โหติ
                       นินฺทาย โส กุปฺปติ รนฺธเมสี ฯ
     [๒๗๙]   ยุตฺโต   กถายํ   ปริสาย   มชฺเฌติ  ขตฺติยปริสาย  วา
พฺราหฺมณปริสาย   วา   คหปติปริสาย   วา   สมณปริสาย   วา  มชฺเฌ
อตฺตโน   กถายํ   ยุตฺโต   ปยุตฺโต   อายุตฺโต   สมายุตฺโต  สมฺปยุตฺโต
กเถตุนฺติ ยุตฺโต กถายํ ปริสาย มชฺเฌ ฯ
     [๒๘๐]   ปสํสมิจฺฉํ   วินิฆาติ   โหตีติ  ปสํสมิจฺฉนฺติ  ปสํสํ  โถมนํ
กิตฺตึ    วณฺณหาริยํ    อิจฺฉนฺโต    สาทิยนฺโต    ปตฺถยนฺโต   ปิหยนฺโต
อภิชปฺปนฺโต   ฯ   วินิฆาติ   โหตีติ  ปุพฺเพว  สลฺลาปา  กถํกถี  วินิฆาติ
โหติ  ชโย  นุ  โข  เม  ภวิสฺสติ ปราชโย นุ โข เม ภวิสฺสติ กถํ นิคฺคหํ
กริสฺสามิ  กถํ  ปฏิกฺกมฺมํ  กริสฺสามิ  กถํ  วิเสสํ  กริสฺสามิ  กถํ ปฏิวิเสสํ
กริสฺสามิ   กถํ  อาเวธิยํ  ๑-  กริสฺสามิ  กถํ  นิพฺเพธิยํ  ๒-  กริสฺสามิ
กถํ   เฉทํ  กริสฺสามิ  กถํ  มณฺฑลํ  กริสฺสามีติ  เอวํ  ปุพฺเพว  สลฺลาปา
กถํกถี วินิฆาติ โหตีติ ปสํสมิจฺฉํ วินิฆาติ โหติ ฯ
     [๒๘๑]   อปาหตสฺมึ  ปน  มงฺกุ  โหตีติ  เย เต ปญฺหวีมํสกา ปริสา
ปาริสชฺชา   ปาสนิกา  ๓-  เต  อปหรนฺติ  อตฺถาปคตํ  ภณิตนฺติ  อตฺถโต
อปหรนฺติ      พฺยญฺชนาปคตํ      ภณิตนฺติ     พฺยญฺชนโต     อปหรนฺติ
อตฺถพฺยญฺชนาปคตํ    ภณิตนฺติ   อตฺถพฺยญฺชนโต   อปหรนฺติ   อตฺโถ   เต
ทุนฺนีโต    พฺยญฺชนนฺเต    ทุโรปิตํ   อตฺถพฺยญฺชนนฺเต   ทุนฺนีตํ   ทุโรปิตํ
นิคฺคโห   เต   อกโต   ปฏิกฺกมฺมนฺเต   ทุกฺกฏํ   วิเสโส   เต  อกโต
ปฏิวิเสโส   เต   ทุกฺกโฏ   อาเวธิยา   เต   อกตา  นิพฺเพธิยา  เต
@เชิงอรรถ:  ม. อาเวฐิยํ ฯ  ม. นิพฺเพฐิยํ ฯ  ม. ปาสาริกา ฯ
ทุกฺกฏา  เฉโท  เต  อกโต  มณฺฑลนฺเต  ทุกฺกฏํ  [๑]-  ทุกฺกถิตํ ทุพฺภณิตํ
ทุลฺลปิตํ   ทุรุตฺตํ   ทุพฺภาสิตนฺติ   อปหรนฺติ   ฯ   อปาหตสฺมึ  ปน  มงฺกุ
โหตีติ  อปาหตสฺมึ  มงฺกุ  โหติ  ปีฬิโต  ฆฏฺฏิโต พฺยตฺถิโต ๒- โทมนสฺสิโต
โหตีติ อปาหตสฺมึ ปน มงฺกุ โหติ ฯ
     [๒๘๒]   นินฺทาย   โส   กุปฺปติ  รนฺธเมสีติ  นินฺทายาติ  นินฺทาย
ครหาย   อกิตฺติยา   อวณฺณหาริกาย   ฯ   กุปฺปตีติ   กุปฺปติ  พฺยาปชฺชติ
ปติตฺถียติ    โกปญฺจ    โทสญฺจ    อปจฺจยญฺจ    ปาตุกโรตีติ   นินฺทาย
โส    กุปฺปติ    ฯ   รนฺธเมสีติ   รนฺธเมสี   วิรนฺธเมสี   อปรนฺธเมสี
ขลิตเมสี   คฬิตเมสี   วิวรเมสีติ   นินฺทาย   โส  กุปฺปติ  รนฺธเมสี  ฯ
เตนาห ภควา
                       ยุตฺโต กถายํ ปริสาย มชฺเฌ
                       ปสํสมิจฺฉํ วินิฆาติ โหติ
                       อปาหตสฺมึ ปน มงฺกุ โหติ
                       นินฺทาย โส กุปฺปติ รนฺธเมสีติ ฯ
     [๒๘๓]        ยมสฺส วาทํ ปริหีนมาหุ
                       อปาหตํ ปญฺหวิมํสกา เย ๓-
                       ปริเทวตี โสจติ หีนวาโท
                       อุปจฺจคา มนฺติ อนุตฺถุนาติ ฯ
     [๒๘๔]   ยมสฺส   วาทํ  ปริหีนมาหูติ  ยํ  ตสฺส  วาทํ  หีนํ  นิหีนํ
ปริหีนํ   ปริหาปิตํ  น  ปริปูริตํ  เอวมาหํสุ  เอวํ  กเถนฺติ  เอวํ  ภณนฺติ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. วิสมกถํ ฯ   ม. พฺยาธิโต ฯ   โป. ม. เส ฯ
เอวํ ทีปยนฺติ เอวํ โวหรนฺตีติ ยมสฺส วาทํ ปริหีนมาหุ ฯ
     [๒๘๕]   อปาหตํ  ปญฺหวิมํสกา  เยติ  เย  เต  ปญฺหวีมํสกา ปริสา
ปาริสชฺชา   ปาสนิกา   เต   อปหรนฺติ   อตฺถาปคตํ   ภณิตนฺติ  อตฺถโต
อปหรนฺติ      พฺยญฺชนาปคตํ      ภณิตนฺติ     พฺยญฺชนโต     อปหรนฺติ
อตฺถพฺยญฺชนาปคตํ     ภณิตนฺติ     อตฺถพฺยญฺชนโต    อปหรนฺติ    อตฺโถ
เต   ทุนฺนีโต   พฺยญฺชนนฺเต   ทุโรปิตํ  อตฺถพฺยญฺชนนฺเต  ทุนฺนีตํ  ทุโรปิตํ
นิคฺคโห   เต   อกโต   ปฏิกฺกมฺมนฺเต   ทุกฺกฏํ   วิเสโส   เต  อกโต
ปฏิวิเสโส   เต   ทุกฺกโฏ   อาเวธิยา   เต   อกตา  นิพฺเพธิยา  เต
ทุกฺกฏา   เฉโท   เต   อกโต   มณฺฑลนฺเต   ทุกฺกฏํ   [๑]-  ทุกฺกถิตํ
ทุพฺภณิตํ     ทุลฺลปิตํ    ทุรุตฺตํ    ทุพฺภาสิตนฺติ    อปหรนฺตีติ    อปาหตํ
ปญฺหวิมํสกา เย ฯ
     [๒๘๖]   ปริเทวตี   โสจติ   หีนวาโทติ  ปริเทวตีติ  อญฺญํ  มยา
อาวชฺชิตํ    อญฺญํ    จินฺติตํ    อญฺญํ    อุปธาริตํ    อญฺญํ    อุปลกฺขิตํ
โส   มหาปกฺโข   มหาปริโส   มหาปริวาโร   ปริสา  จายํ  วคฺคา  น
สมคฺคา  สมคฺคาย  [๒]-  โหตุ  กถาสลฺลาโป  ปุน  ภญฺชิสฺสามีติ โย ๓-
เอวรูโป     วาจาปลาโป     วิปฺปลาโป    ลาลปฺโป    ลาลปฺปายนา
ลาลปฺปายิตตฺตนฺติ   ปริเทวติ   ฯ   โสจตีติ  ตสฺส  ชโยติ  โสจติ  มยฺหํ
ปราชโยติ  โสจติ  ตสฺส  ลาโภติ  โสจติ  มยฺหํ  อลาโภติ  โสจติ  ตสฺส
ยโสติ   โสจติ   มยฺหํ   อยโสติ   โสจติ  ตสฺส  ปสํสาติ  โสจติ  มยฺหํ
นินฺทาติ    โสจติ    ตสฺส   สุขนฺติ   โสจติ   มยฺหํ   ทุกฺขนฺติ   โสจติ
@เชิงอรรถ:  ม. วิสมกถํ ฯ   ม. ปริสาย ฯ   ม. ยา เอวรูปา ฯ
โส   สกฺกโต   ครุกโต  มานิโต  ปูชิโต  อปจิโต  ลาภี  จีวรปิณฺฑปาต-
เสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ        อหมสฺมิ        อสกฺกโต
อครุกโต   อมานิโต   อปูชิโต   อนปจิโต   น   ลาภี   จีวรปิณฺฑปาต-
เสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานนฺติ         โสจติ        กิลมติ
ปริเทวติ   อุรตฺตาฬึ   กนฺทติ  สมฺโมหํ  อาปชฺชตีติ  ปริเทวติ  โสจติ  ฯ
หีนวาโทติ    หีนวาโท   นิหีนวาโท   ปริหีนวาโท   ปริหาปิตวาโท   น
ปริปูริวาโทติ ๑- ปริเทวตี โสจติ หีนวาโท ฯ
     [๒๘๗]   อุปจฺจคา  มนฺติ  อนุตฺถุนาตีติ  โส มํ วาเทน วาทํ อจฺจคา
อุปจฺจคา    อติกฺกนฺโต   สมติกฺกนฺโต   วีติวตฺโตติ   เอวมฺปิ   อุปจฺจคา
มนฺติ  ฯ  อถวา  มํ  วาเทน วาทํ อภิภวิตฺวา อชฺโฌตฺถริตฺวา ปริยาทยิตฺวา
มทฺทิตฺวา   ๒-  จรติ  วิหรติ  อิริยติ  วตฺตติ  ปาเลติ  ยเปติ  ยาเปตีติ
เอวมฺปิ  อุปจฺจคา  มนฺติ  ฯ  อนุตฺถุนา  วุจฺจติ  วาจาปลาโป  วิปฺปลาโป
ลาลปฺโป     ลาลปฺปายนา     ลาลปฺปายิตตฺตนฺติ     อุปจฺจคา    มนฺติ
อนุตฺถุนาติ ฯ เตนาห ภควา
                       ยมสฺส วาทํ ปริหีนมาหุ
                       อปาหตํ ปญฺหวิมํสกา เย
                       ปริเทวตี โสจติ หีนวาโท
                       อุปจฺจคา มนฺติ อนุตฺถุนาตีติ ฯ
     [๒๘๘]        เอเต วิวาทา สมเณสุ ชาตา
                       เอเตสุ อุคฺฆาตินิฆาติ โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. ปริปูรวาโทติ ฯ   ม. มทฺทยิตฺวา ฯ
                       เอตมฺปิ ทิสฺวา วิรเม กโถชฺชํ
                       น หญฺญทตฺถตฺถิ ปสํสลาภา ฯ
     [๒๘๙]   เอเต  วิวาทา  สมเณสุ  ชาตาติ  สมณาติ  เยเกจิ อิโต
พหิทฺธา    ปริพฺพาชุปคตา    ปริพฺพาชกสมาปนฺนา    เอเต   ทิฏฺฐิกลหา
ทิฏฺฐิภณฺฑนา     ทิฏฺฐิวิคฺคหา     ทิฏฺฐิวิวาทา    ทิฏฺฐิเมธคา    สมเณสุ
ชาตา    สญฺชาตา    นิพฺพตฺตา    อภินิพฺพตฺตา    ปาตุภูตาติ    เอเต
วิวาทา สมเณสุ ชาตา ฯ
     [๒๙๐]   เอเตสุ   อุคฺฆาตินิฆาติ   โหตีติ   ชยปราชโย   โหติ
ลาภาลาโภ   โหติ   ยสายโส  โหติ  นินฺทาปสํสา  โหติ  สุขทุกฺขํ  โหติ
โสมนสฺสโทมนสฺสํ    โหติ    อิฏฺฐานิฏฺฐํ    โหติ    อนุนยปฏิฆํ    โหติ
อุคฺฆาตินิฆาติ   โหติ   อนุโรธวิโรโธ   โหติ   ชเยน   จิตฺตํ  อุคฺฆาติตํ
โหติ   ปราชเยน   จิตฺตํ   นิคฺฆาติตํ   โหติ   ลาเภน  จิตฺตํ  อุคฺฆาติตํ
โหติ   อลาเภน   จิตฺตํ  นิคฺฆาติตํ  โหติ  ยเสน  จิตฺตํ  อุคฺฆาติตํ  โหติ
อยเสน   จิตฺตํ   นิคฺฆาติตํ   โหติ   ปสํสาย   จิตฺตํ   อุคฺฆาติตํ   โหติ
นินฺทาย    จิตฺตํ   นิคฺฆาติตํ   โหติ   สุเขน   จิตฺตํ   อุคฺฆาติตํ   โหติ
ทุกฺเขน    จิตฺตํ    นิคฺฆาติตํ    โหติ   โสมนสฺเสน   จิตฺตํ   อุคฺฆาติตํ
โหติ   โทมนสฺเสน   จิตฺตํ   นิคฺฆาติตํ   โหติ   อุณฺณติยา   ๑-   จิตฺตํ
อุคฺฆาติตํ   โหติ   โอณติยา   ๒-   จิตฺตํ   นิคฺฆาติตํ   โหตีติ  เอเตสุ
อุคฺฆาตินิฆาติ โหติ ฯ
     [๒๙๑]   เอตมฺปิ   ทิสฺวา   วิรเม  กโถชฺชนฺติ  เอตมฺปิ  ทิสฺวาติ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. อุนฺนติยา - โอนติยา ฯ
เอตํ   อาทีนวํ   ทิสฺวา   ปสฺสิตฺวา   ตุลยิตฺวา   ตีรยิตฺวา  วิภาวยิตฺวา
วิภูตํ   กตฺวา   ทิฏฺฐิกลเหสุ   ทิฏฺฐิภณฺฑเนสุ  ทิฏฺฐิวิคฺคเหสุ  ทิฏฺฐิวิวาเทสุ
ทิฏฺฐิเมธเคสูติ   เอตมฺปิ  ทิสฺวา  ฯ  วิรเม  กโถชฺชนฺติ  กโถชฺชํ  วุจฺจติ
กลโห   ภณฺฑนํ   วิคฺคโห   วิวาโท   เมธคํ   ฯ   อถวา   กโถชฺชนฺติ
อโนชวนฺตี   สา   กถา   ฯ   กโถชฺชํ  น  กเรยฺย  กลหํ  น  กเรยฺย
ภณฺฑนํ   น   กเรยฺย   วิคฺคหํ  น  กเรยฺย  วิวาทํ  น  กเรยฺย  เมธคํ
น     กเรยฺย    กลหภณฺฑนวิคฺคหวิวาทเมธคํ    ปชเหยฺย    วิโนเทยฺย
พฺยนฺตีกเรยฺย     อนภาวงฺคเมยฺย     ฯ    กลหภณฺฑนวิคฺคหวิวาทเมธคา
อารโต   อสฺส   วิรโต  ปฏิวิรโต  นิกฺขนฺโต  นิสฺสฏฺโฐ  วิปฺปมุตฺโต  ๑-
วิสญฺญุตฺโต    วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหเรยฺยาติ   เอตมฺปิ   ทิสฺวา
วิรเม กโถชฺชํ ฯ
     [๒๙๒]   น  หญฺญทตฺถตฺถิ  ปสํสลาภาติ  ปสํสลาภา  อญฺโญ  อตฺโถ
นตฺถิ   อตฺตตฺโถ   วา   ปรตฺโถ   วา   อุภยตฺโถ   วา   ทิฏฺฐธมฺมิโก
วา   อตฺโถ   สมฺปรายิโก  วา  อตฺโถ  อุตฺตาโน  วา  อตฺโถ  คมฺภีโร
วา   อตฺโถ   คูโฬฺห   วา   อตฺโถ   ปฏิจฺฉนฺโน  วา  อตฺโถ  เนยฺโย
วา   อตฺโถ   นีโต   วา   อตฺโถ   อนวชฺโช  วา  อตฺโถ  นิกฺกิเลโส
วา  อตฺโถ  โวทาโน  วา  อตฺโถ  ปรมตฺโถ  วา  อตฺโถ นตฺถิ [๒]- น
สํวิชฺชติ นุปลพฺภตีติ น หญฺญทตฺถตฺถิ ปสํสลาภา ฯ เตนาห ภควา
                       เอเต วิวาทา สมเณสุ ชาตา
                       เอเตสุ อุคฺฆาตินิฆาติ โหติ
@เชิงอรรถ:  สพฺพตฺถ โปตฺถเกสุ วิปฺปยุตฺโตติ ทิสฺสติ ฯ  โป. ม. น สนฺติ ฯ
                       เอตมฺปิ ทิสฺวา วิรเม กโถชฺชํ
                       น หญฺญทตฺถตฺถิ ปสํสลาภาติ ฯ
     [๒๙๓]        ปสํสิโต วา ปน ตตฺถ โหติ
                       อกฺขาย วาทํ ปริสาย มชฺเฌ
                       โส หสฺสติ อุณฺณมติจฺจ ๑- เตน
                       ปปฺปุยฺย ตมตฺถํ ยถามโน อหุ ฯ
     [๒๙๔]   ปสํสิโต   วา   ปน   ตตฺถ   โหตีติ   ตตฺถาติ  สกาย
ทิฏฺฐิยา   สกาย   ขนฺติยา   สกาย   รุจิยา   สกาย  ลทฺธิยา  ปสํสิโต
โถมิโต กิตฺติโต วณฺณิโต โหตีติ ปสํสิโต วา ปน ตตฺถ โหติ ฯ
     [๒๙๕]   อกฺขาย   วาทํ   ปริสาย   มชฺเฌติ  ขตฺติยปริสาย  วา
พฺราหฺมณปริสาย   วา   คหปติปริสาย   วา   สมณปริสาย   วา  มชฺเฌ
อตฺตโน   วาทํ   อกฺขาย   อาจิกฺขิตฺวา   อนุวาทํ  อกฺขาย  อาจิกฺขิตฺวา
ถมฺภยิตฺวา      พฺรูหยิตฺวา     ทีปยิตฺวา     โชตยิตฺวา     โวหริตฺวา
ปริคฺคณฺหิตฺวาติ อกฺขาย วาทํ ปริสาย มชฺเฌ ฯ
     [๒๙๖]   โส   หสฺสติ  อุณฺณมติจฺจ  เตนาติ  โส  เตน  ชยตฺเถน
ตุฏฺโฐ    โหติ    หฏฺโฐ    ปหฏฺโฐ   อตฺตมโน   ปริปุณฺณสงฺกปฺโป   ฯ
อถวา    ทนฺตวิทํสกํ    หสมาโนติ    โส    หสฺสติ    ฯ   อุณฺณมติจฺจ
เตนาติ    โส    เตน   ชยตฺเถน   อุณฺณโต   โหติ   อุณฺณโม   ธโช
สมฺปคฺคาโห    เกตุกมฺยตา    จิตฺตสฺสาติ    โส    หสฺสติ   อุณฺณมติจฺจ
เตน ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อุนฺนมตี จ ฯ
     [๒๙๗]   ปปฺปุยฺย   ตมตฺถํ   ยถามโน  อหูติ  ตํ  ชยตฺถํ  ปปฺปุยฺย
ปาปุณิตฺวา   อธิคนฺตฺวา   วินฺทิตฺวา   ปฏิลภิตฺวา   ฯ   ยถามโน   อหูติ
ยถามโน   อหุ   ยถาจิตฺโต   อหุ   ยถาสงฺกปฺโป   อหุ   ยถาวิญฺญาโณ
อหูติ ปปฺปุยฺย ตมตฺถํ ยถามโน อหุ ฯ เตนาห ภควา
                       ปสํสิโต วา ปน ตตฺถ โหติ
                       อกฺขาย วาทํ ปริสาย มชฺเฌ
                       โส หสฺสติ อุณฺณมติจฺจ เตน
                       ปปฺปุยฺย ตมตฺถํ ยถามโน อหูติ ฯ
     [๒๙๘]        ยา อุณฺณตี สาสฺส วิฆาตภูมิ
                       มานาติมานํ วทเต ปเนโส
                       เอตมฺปิ ทิสฺวา น วิวาทเยถ
                       น หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺติ ฯ
     [๒๙๙]   ยา   อุณฺณตี   สาสฺส  วิฆาตภูมีติ  ยา  อุณฺณติ  อุณฺณโม
ธโช    สมฺปคฺคาโห    เกตุกมฺยตา   จิตฺตสฺส   สา   ตสฺส   วิฆาตภูมิ
อุคฺฆาตภูมิ    ปีฬนภูมิ    ฆฏฺฏนภูมิ    อุปทฺทวภูมิ    อุปสคฺคภูมีติ    ยา
อุณฺณตี สาสฺส วิฆาตภูมิ ฯ
     [๓๐๐]   มานาติมานํ   วทเต   ปเนโสติ  โส  ปุคฺคโล  มานญฺจ
วทติ อติมานญฺจ วทตีติ มานาติมานํ วทเต ปเนโส ฯ
     [๓๐๑]   เอตมฺปิ  ทิสฺวา  น  วิวาทเยถาติ  เอตํ  อาทีนวํ  ทิสฺวา
ปสฺสิตฺวา   ตุลยิตฺวา   ตีรยิตฺวา  วิภาวยิตฺวา  วิภูตํ  กตฺวา  ทิฏฺฐิกลเหสุ
ทิฏฺฐิภณฺฑเนสุ    ทิฏฺฐิวิคฺคเหสุ   ทิฏฺฐิวิวาเทสุ   ทิฏฺฐิเมธเคสูติ   เอตมฺปิ
ทิสฺวา   ฯ   น   วิวาทเยถาติ  น  กลหํ  กเรยฺย  น  ภณฺฑนํ  กเรยฺย
น    วิคฺคหํ   กเรยฺย   น   วิวาทํ   กเรยฺย   น   เมธคํ   กเรยฺย
กลหภณฺฑนวิคฺคหวิวาทเมธคํ     ปชเหยฺย     วิโนเทยฺย    พฺยนฺตีกเรยฺย
อนภาวงฺคเมยฺย    ฯ    กลหภณฺฑนวิคฺคหวิวาทเมธคา    อารโต   อสฺส
วิรโต    ปฏิวิรโต    นิกฺขนฺโต    นิสฺสฏฺโฐ    วิปฺปมุตฺโต   วิสญฺญุตฺโต
วิมริยาทิกเตน เจตสา วิหเรยฺยาติ เอตมฺปิ ทิสฺวา น วิวาทเยถ ฯ
     [๓๐๒]   น  หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺตีติ กุสลาติ เย เต ขนฺธกุสลา
ธาตุกุสลา     อายตนกุสลา     ปฏิจฺจสมุปฺปาทกุสลา    สติปฏฺฐานกุสลา
สมฺมปฺปธานกุสลา      อิทฺธิปฺปาทกุสลา      อินฺทฺริยกุสลา     พลกุสลา
โพชฺฌงฺคกุสลา    มคฺคกุสลา    ผลกุสลา   นิพฺพานกุสลา   เต   กุสลา
ทิฏฺฐิกลเหน       ทิฏฺฐิภณฺฑเนน       ทิฏฺฐิวิคฺคเหน      ทิฏฺฐิวิวาเทน
ทิฏฺฐิเมธเคน   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ  น
วทนฺติ   น   กเถนฺติ   น   ภณนฺติ   น   ทีปยนฺติ   น  โวหรนฺตีติ  น
หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺติ ฯ เตนาห ภควา
                       ยา อุณฺณตี สาสฺส วิฆาตภูมิ
                       มานาติมานํ วทเต ปเนโส
                       เอตมฺปิ ทิสฺวา น วิวาทเยถ
                       น หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺตีติ ฯ
     [๓๐๓]        สูโร ยถา ราชขทาย ปุฏฺโฐ
                       อภิคชฺชเมติ ปฏิสูรมิจฺฉํ
                       เยเนว โส เตน ปเลหิ สูร
                       ปุพฺเพว นตฺถี ยทิทํ ยุธาย ฯ
     [๓๐๔]   สูโร  ยถา  ราชขทาย ปุฏฺโฐติ สูโรติ สูโร วีโร วิกฺกนฺโต
อภิรุ  อจฺฉมฺภี  อนุตฺราสี  อปลายี  ฯ  ราชขทาย  ปุฏฺโฐติ ราชขาทนีเยน
ราชโภชนีเยน   ปุฏฺโฐ  โปสิโต  อาปาทิโต  ปฏิปาทิโต  วฑฺฒิโตติ  สูโร
ยถา ราชขทาย ปุฏฺโฐ ฯ
     [๓๐๕]   อภิคชฺชเมติ   ปฏิสูรมิจฺฉนฺติ  โส  คชฺชนฺโต  อุคฺคชฺชนฺโต
อภิคชฺชนฺโต    เอติ    อุเปติ   อุปคจฺฉติ   ปฏิสูรํ   ปฏิปุริสํ   ปฏิสตฺตุํ
ปฏิมลฺลํ   อิจฺฉนฺโต   สาทิยนฺโต   ปตฺถยนฺโต   ปิหยนฺโต   อภิชปฺปนฺโตติ
อภิคชฺชเมติ ปฏิสูรมิจฺฉํ ฯ
     [๓๐๖]   เยเนว  โส  เตน  ปเลหิ  สูราติ เยเนว โส ทิฏฺฐิคติโก
เตน   ปเลหิ   เตเนว   วช   เตน   คจฺฉ  เตน  อภิกฺกม  ๑-  โส
ตุยฺหํ   ปฏิสูโร   ปฏิปุริโส   ปฏิสตฺตุ   ปฏิมลฺโลติ   เยเนว  โส  เตน
ปเลหิ สูร ฯ
     [๓๐๗]   ปุพฺเพว  นตฺถี  ยทิทํ  ยุธายาติ  ปุพฺเพว  โพธิยา  มูเล
เย   ปฏิเสนิกรา   กิเลสา   ปฏิโลมกรา   ปฏิกณฺฏกกรา   ปฏิปกฺขกรา
เต   นตฺถิ   น   สนฺติ   น   สํวิชฺชนฺติ  นุปลพฺภนฺติ  ปหีนา  สมุจฺฉินฺนา
วูปสนฺตา    ปฏิปฺปสฺสทฺธา    อภพฺพุปฺปตฺติกา    ญาณคฺคินา   ทฑฺฒา   ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อติกฺกม ฯ
ยทิทํ     ยุธายาติ    ยทิทํ    ยุทฺธตฺถาย    กลหตฺถาย    ภณฺฑนตฺถาย
วิคฺคหตฺถาย    วิวาทตฺถาย    เมธคตฺถายาติ    ปุพฺเพว   นตฺถี   ยทิทํ
ยุธาย ฯ เตนาห ภควา
                       สูโร ยถา ราชขทาย ปุฏฺโฐ
                       อภิคชฺชเมติ ปฏิสูรมิจฺฉํ
                       เยเนว โส เตน ปเลหิ สูร
                       ปุพฺเพว นตฺถี ยทิทํ ยุธายาติ ฯ
     [๓๐๘]        เย ทิฏฺฐิมุคฺคยฺห วิวาทยนฺติ
                       อิทเมว สจฺจนฺติ จ วาทยนฺติ
                       เต ตฺวํ วทสฺสู น หิ เตธ อตฺถิ
                       วาทมฺหิ ชาเต ปฏิเสนิกตฺตา ฯ
     [๓๐๙]   เย  ทิฏฺฐิมุคฺคยฺห  วิวาทยนฺตีติ  เย ทฺวาสฏฺฐิยา ทิฏฺฐิคตานํ
อญฺญตรญฺญตรํ      ทิฏฺฐิคตํ      คเหตฺวา     อุคฺคหิตฺวา     คณฺหิตฺวา
ปรามสิตฺวา    อภินิวิสิตฺวา    วิวาทยนฺติ    กลหํ    กโรนฺติ    ภณฺฑนํ
กโรนฺติ   วิคฺคหํ   กโรนฺติ   วิวาทํ   กโรนฺติ  เมธคํ  กโรนฺติ  น  ตฺวํ
อิมํ   ธมฺมวินยํ   อาชานาสิ   อหํ   อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานามิ  กึ  ตฺวํ
อิมํ    ธมฺมวินยํ    อาชานิสฺสสิ    มิจฺฉาปฏิปนฺโน    ตฺวมสิ    อหมสฺมิ
สมฺมาปฏิปนฺโน   สหิตมฺเม   อสหิตนฺเต   ปุเร   วจนียํ   ปจฺฉา   อวจ
ปจฺฉา    วจนียํ   ปุเร   อวจ   อธิจิณฺณนฺเต   วิปราวตฺตํ   อาโรปิโต
เต   วาโท   นิคฺคหิโตสิ  [๑]-  จร  วาทปฺปโมกฺขาย  นิพฺเพเธหิ  วา
@เชิงอรรถ:  ม. ตฺวมสิ ฯ
สเจ ปโหสีติ เย ทิฏฺฐิมุคฺคยฺห วิวาทยนฺติ ฯ
     [๓๑๐]   อิทเมว  สจฺจนฺติ  จ  วาทยนฺตีติ  สสฺสโต  โลโก อิทเมว
สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   วาทยนฺติ   กเถนฺติ   ภณนฺติ   ทีปยนฺติ   โวหรนฺติ
อสสฺสโต  โลโก  ฯเปฯ  เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต ปรมฺมรณา
อิทเมว    สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   วาทยนฺติ   กเถนฺติ   ภณนฺติ   ทีปยนฺติ
โวหรนฺตีติ อิทเมว สจฺจนฺติ จ วาทยนฺติ ฯ
     [๓๑๑]   เต ตฺวํ วทสฺสู น หิ เตธ อตฺถิ วาทมฺหิ ชาเต ปฏิเสนิกตฺตาติ
เต  ตฺวํ  ทิฏฺฐิคติเก  วทสฺสุ  [๑]- นิคฺคเหน นิคฺคหํ ปฏิกฺกมฺเมน ปฏิกฺกมฺมํ
วิเสเสน  วิเสสํ  ปฏิวิเสเสน  ปฏิวิเสสํ อาเวธิยาย อาเวธิยํ นิพฺเพธิยาย
นิพฺเพธิยํ  เฉเทน  เฉทํ  มณฺฑเลน  มณฺฑลํ  เต  ตุยฺหํ  ปฏิสูรา ปฏิปุริสา
ปฏิสตฺตู  ปฏิมลฺลาติ  เต  ตฺวํ  วทสฺสุ  ฯ  น หิ เตธ อตฺถิ วาทมฺหิ ชาเต
ปฏิเสนิกตฺตาติ    วาเท    ชาเต   สญฺชาเต   นิพฺพตฺเต   อภินิพฺพตฺเต
ปาตุภูเต    ๒-    เย   ปฏิเสนิกตฺตา   ปฏิโลมกตฺตา   ปฏิกณฺฏกกตฺตา
ปฏิปกฺขกตฺตา   กลหํ   กเรยฺยุํ  ภณฺฑนํ  กเรยฺยุํ  วิคฺคหํ  กเรยฺยุํ  วิวาทํ
กเรยฺยุํ  เมธคํ  กเรยฺยุํ  เต  นตฺถิ  น  สนฺติ  น  สํวิชฺชนฺติ  นุปลพฺภนฺติ
ปหีนา     สมุจฺฉินฺนา     วูปสนฺตา     ปฏิปฺปสฺสทฺธา    อภพฺพุปฺปตฺติกา
ญาณคฺคินา  ทฑฺฒาติ  เต  ตฺวํ  วทสฺสู  น  หิ  เตธ  อตฺถิ วาทมฺหิ ชาเต
ปฏิเสนิกตฺตา ฯ เตนาห ภควา
                       เย ทิฏฺฐิมุคฺคยฺห วิวาทยนฺติ
                       อิทเมว สจฺจนฺติ จ วาทยนฺติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วาเทน วาทํ ฯ   ม. ปาตุภูเตเยว ฯ
                       เต ตฺวํ วทสฺสู น หิ เตธ อตฺถิ
                       วาทมฺหิ ชาเต ปฏิเสนิกตฺตาติ ฯ
     [๓๑๒]        วิเสนิกตฺวา ปน เย จรนฺติ
                       ทิฏฺฐีหิ ทิฏฺฐึ อวิรุชฺฌมานา
                       เตสุ ตฺวํ กึ ลเภโถ ๑- ปสูร
                       เยสีธ นตฺถี ปรมุคฺคหีตํ ฯ
     [๓๑๓]   วิเสนิกตฺวา  ปน  เย  จรนฺตีติ เสนา วุจฺจติ มารเสนา ฯ
กายทุจฺจริตํ     มารเสนา     วจีทุจฺจริตํ    มารเสนา    มโนทุจฺจริตํ
มารเสนา   ราโค   มารเสนา   โทโส  มารเสนา  โมโห  มารเสนา
โกโธ   อุปนาโห   มกฺโข   ปฬาโส  อิสฺสา  มจฺฉริยํ  มายา  สาเฐยฺยํ
ถมฺโภ   สารมฺโภ   มาโน   อติมาโน   มโท  ปมาโท  สพฺเพ  กิเลสา
สพฺเพ   ทุจฺจริตา   สพฺเพ   ทรถา  สพฺเพ  ปริฬาหา  สพฺเพ  สนฺตาปา
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา   มารเสนา   ฯ   วุตฺตํ   เหตํ   ภควตา  กามา
เต  ปฐมา  เสนา  ทุติยารติ  วุจฺจติ  ฯเปฯ  เชตฺวา จ ลภเต สุขนฺติ ฯ
ยโต  จตูหิ  อริยมคฺเคหิ  สพฺพา  จ  มารเสนา  สพฺเพ  จ  ปฏิเสนิกรา
กิเลสา   ชิตา   จ   ปราชิตา  จ  ภคฺคา  วิปฺปลุตฺตา  ปรมฺมุขา  เตน
วุจฺจนฺติ  วิเสนิกตฺวา  ฯ  เยติ  อรหนฺโต  ขีณาสวา  ฯ  จรนฺตีติ  จรนฺติ
วิหรนฺติ   อิริยนฺติ  วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ  ยเปนฺติ  ยาเปนฺตีติ  วิเสนิกตฺวา
ปน เย จรนฺติ ฯ
     [๓๑๔]   ทิฏฺฐีหิ  ทิฏฺฐึ  อวิรุชฺฌมานาติ  เตสํ  ทฺวาสฏฺฐี  ทิฏฺฐิคตานิ
@เชิงอรรถ:  ม. ลเภถ ฯ
ปหีนานิ    สมุจฺฉินฺนานิ    วูปสนฺตานิ   ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ   อภพฺพุปฺปตฺติกานิ
ญาณคฺคินา   ทฑฺฒานิ   เต   ทิฏฺฐีหิ   ทิฏฺฐึ  อวิรุชฺฌมานา  อฆฏฺฏิยมานา
อปฺปฏิหญฺญมานา อปฺปฏิหตมานาติ ทิฏฺฐีหิ ทิฏฺฐึ อวิรุชฺฌมานา ฯ
     [๓๑๕]   เตสุ  ตฺวํ  กึ  ลเภโถ ปสูราติ เตสุ อรหนฺเตสุ ขีณาสเวสุ
กึ  ลเภโถ  ปฏิสูร  ปฏิปุริส  ปฏิสตฺตุ  ปฏิมลฺลาติ ๑- เตสุ ตฺวํ กึ ลเภโถ
ปสูร ฯ
     [๓๑๖]   เยสีธ  นตฺถี  ปรมุคฺคหีตนฺติ  เยสํ  อรหนฺตานํ  ขีณาสวานํ
อิทํ   ปรมํ   อคฺคํ   เสฏฺฐํ   วิเสฏฺฐํ  ปาโมกฺขํ  อุตฺตมํ  ปวรนฺติ  คหิตํ
ปรามฏฺฐํ   อชฺโฌสิตํ   อธิมุตฺตํ   นตฺถิ   น   สํวิชฺชติ   นุปลพฺภติ  ปหีนํ
สมุจฺฉินฺนํ     วูปสนฺตํ     ปฏิปฺปสฺสทฺธํ     อภพฺพุปฺปตฺติกํ     ญาณคฺคินา
ทฑฺฒนฺติ เยสีธ นตฺถี ปรมุคฺคหีตํ ฯ เตนาห ภควา
                       วิเสนิกตฺวา ปน เย จรนฺติ
                       ทิฏฺฐีหิ ทิฏฺฐึ อวิรุชฺฌมานา
                       เตสุ ตฺวํ กึ ลเภโถ ปสูร
                       เยสีธ นตฺถี ปรมุคฺคหีตนฺติ ฯ
     [๓๑๗]        อถ ตฺวํ ปวิตกฺกมาคมา
                       มนสา ทิฏฺฐิคตานิ จินฺตยนฺโต
                       โธเนน ยุคํ สมาคมา
                       น หิ ตฺวํ สกฺขสิ สมฺปยาตเว ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปฏิมลฺลนฺติ ฯ
     [๓๑๘]   อถ   ตฺวํ  ปวิตกฺกมาคมาติ  อถาติ  ปทสนฺธิ  ปทสํสคฺโค
ปทปาริปูริ     อกฺขรสมวาโย     พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตา     ปทานุปุพฺพตาเมตํ
อถาติ   ฯ   ปวิตกฺกมาคมาติ   ตกฺกนฺโต  วิตกฺกนฺโต  สงฺกปฺปนฺโต  ชโย
นุ  โข  เม  ภวิสฺสติ  ปราชโย  นุ  โข เม ภวิสฺสติ กถํ นิคฺคหํ กริสฺสามิ
กถํ  ปฏิกฺกมฺมํ  กริสฺสามิ  กถํ  วิเสสํ  กริสฺสามิ  กถํ  ปฏิวิเสสํ กริสฺสามิ
กถํ  อาเวธิยํ  กริสฺสามิ  กถํ  นิพฺเพธิยํ  กริสฺสามิ  กถํ  เฉทํ  กริสฺสามิ
กถํ   มณฺฑลํ   กริสฺสามีติ   เอวํ   ตกฺกนฺโต   วิตกฺกนฺโต   สงฺกปฺปนฺโต
อาคโตสิ   อุปาคโตสิ   สมฺปตฺโตสิ   มยา  สทฺธึ  สมาคโตสีติ  อถ  ตฺวํ
ปวิตกฺกมาคมา ฯ
     [๓๑๙]   มนสา  ทิฏฺฐิคตานิ  จินฺตยนฺโตติ  มโนติ  ยํ  จิตฺตํ  มโน
มานสํ    หทยํ    ปณฺฑรํ    มโน    มนายตนํ    มนินฺทฺริยํ    วิญฺญาณํ
วิญฺญาณกฺขนฺโธ    ตชฺชา    มโนวิญฺญาณธาตุ   ฯ   จิตฺเตน   ทิฏฺฐิคตานิ
จินฺเตนฺโต   วิจินฺเตนฺโต  สสฺสโต  โลโกติ  วา  อสสฺสโต  โลโกติ  วา
ฯเปฯ   เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  วาติ  มนสา
ทิฏฺฐิคตานิ จินฺตยนฺโต ฯ
     [๓๒๐]   โธเนน  ยุคํ  สมาคมา  น  หิ  ตฺวํ  สกฺขสิ สมฺปยาตเวติ
โธนา    วุจฺจติ   ปญฺญา   ยา   ปญฺญา   ปชานนา   ฯเปฯ   อโมโห
ธมฺมวิจโย   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯ  กึการณา  โธนา  วุจฺจติ  ปญฺญา  ฯ  ตาย
ปญฺญาย   กายทุจฺจริตํ   ธุตญฺจ   โธตญฺจ  สนฺโธตญฺจ  นิทฺโธตญฺจ  ฯเปฯ
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา    ธุตา    จ    โธตา    จ    สนฺโธตา    จ
นิทฺโธตา    จ    ฯ   อถวา   สมฺมาทิฏฺฐิยา   มิจฺฉาทิฏฺฐิ   ธุตา   จ
โธตา    จ   สนฺโธตา   จ   นิทฺโธตา   จ   ฯเปฯ   สมฺมาวิมุตฺติยา
มิจฺฉาวิมุตฺติ   ธุตา   จ   โธตา   จ   สนฺโธตา  จ  นิทฺโธตา  จ  ฯ
อถวา    อริเยน    อฏฺฐงฺคิเกน   มคฺเคน   สพฺเพ   อกุสลา   สพฺเพ
ทุจฺจริตา    สพฺเพ    ทรถา    สพฺเพ   ปริฬาหา   สพฺเพ   สนฺตาปา
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา   ธุตา   จ   โธตา   จ  สนฺโธตา  จ  นิทฺโธตา
จ   ฯ   ภควา   อิเมหิ   โธเนยฺเยหิ   ธมฺเมหิ   อุเปโต   สมุเปโต
อุปคโต    สมุปคโต    อุปปนฺโน    สมุปปนฺโน    สมนฺนาคโต   ตสฺมา
ภควา โธโน ฯ
     {๓๒๐.๑}   โส   ธุตราโค  ธุตปาโป  ธุตกิเลโส  ธุตปริฬาโหติ
โธโน   ฯ   โธเนน   ยุคํ   สมาคมา  น  หิตฺวํ  สกฺขสิ  สมฺปยาตเวติ
ปสูโร   ปริพฺพาชโก   นปฺปฏิพโล   โธเนน   พุทฺเธน   ภควตา   สทฺธึ
ยุคํ   สมาคมา   ๑-   สมาคนฺตฺวา   ยุคคฺคาหํ  คณฺหิตุํ  ๒-  สากจฺเฉตุํ
สลฺลปิตุํ  สากจฺฉํ  สมาปชฺชิตุํ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  ปสูโร ปริพฺพาชโก
หีโน นิหีโน โอมโก ลามโก ชตุกฺโก ปริตฺโต ฯ
     {๓๒๐.๒}   โส หิ ภควา อคฺโค จ เสฏฺโฐ จ วิเสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข[๓]-  ปวโร  จ  ฯ  ยถา  สโส นปฺปฏิพโล มตฺเตน มาตงฺเคน สทฺธึ
ยุคํ  สมาคมา  สมาคนฺตฺวา  ยุคคฺคาหํ  คณฺหิตุํ  ยถา  โกฏฺฐโก นปฺปฏิพโล
สีเหน   มิครญฺญา   สทฺธึ  ยุคํ  สมาคมา  สมาคนฺตฺวา  ยุคคฺคาหํ  คณฺหิตุํ
ยถา   วจฺฉโก  ตรุณโก  เธนุปโก  นปฺปฏิพโล  อุสเภน  พลกฺกกุนา  ๔-
สทฺธึ   ยุคํ   สมาคมา   สมาคนฺตฺวา   ยุคคฺคาหํ   คณฺหิตุํ  ยถา  ธงฺโก
@เชิงอรรถ:  โป. ม. สมาคมํ ฯ  โป. ม. คณฺหิตฺวา ฯ  ม. อุตฺตโม จ ฯ  ม. จลกกุนา ฯ
นปฺปฏิพโล   ครุเฬน   เวนเตยฺเยน   สทฺธึ  ยุคํ  สมาคมา  สมาคนฺตฺวา
ยุคคฺคาหํ   คณฺหิตุํ   ยถา   จณฺฑาโล   นปฺปฏิพโล   รญฺญา  จกฺกวตฺตินา
สทฺธึ   ยุคํ  สมาคมา  สมาคนฺตฺวา  ยุคคฺคาหํ  คณฺหิตุํ  ยถา  ปํสุปีสาจโก
นปฺปฏิพโล   อินฺเทน   เทวรญฺญา   สทฺธึ   ยุคํ   สมาคมา  สมาคนฺตฺวา
ยุคคฺคาหํ   คณฺหิตุํ   เอวเมว   ปสูโร  ปริพฺพาชโก  นปฺปฏิพโล  โธเนน
พุทฺเธน   ภควตา   สทฺธึ  ยุคํ  สมาคมา  สมาคนฺตฺวา  ยุคคฺคาหํ  คณฺหิตุํ
สากจฺเฉตุํ  สลฺลปิตุํ  สากจฺฉํ  สมาปชฺชิตุํ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  ปสูโร
ปริพฺพาชโก     หีนปญฺโญ     นิหีนปญฺโญ    โอมกปญฺโญ    ลามกปญฺโญ
ชตุกฺกปญฺโญ ปริตฺตปญฺโญ ฯ
     {๓๒๐.๓}   โส   หิ   ภควา  มหาปญฺโญ  ปุถุปญฺโญ  หาสปญฺโญ
ชวนปญฺโญ      ติกฺขปญฺโญ      นิพฺเพธิกปญฺโญ      ปญฺญาปฺปเภทกุสโล
ปภินฺนญาโณ     อธิคตปฏิสมฺภิโท     จตุเวสารชฺชปฺปตฺโต     ทสพลธารี
ปุริสาสโภ     ปุริสสีโห     ปุริสนาโค    ปุริสาชญฺโญ    ปุริสโธรโยฺห
อนนฺตญาโณ    อนนฺตเตโช    อนนฺตยโส    อทฺโธ   มหทฺธโน   ธนวา
เนตา    วิเนตา    อนุเนตา    สญฺญาเปตา   นิชฺฌาเปตา   เปกฺขตา
ปสาเรตา   ๑-  ฯ  โส  หิ  ภควา  อนุปฺปนฺนสฺส  มคฺคสฺส  อุปฺปาเทตา
อสญฺชาตสฺส    มคฺคสฺส   สญฺชเนตา   อนกฺขาตสฺส   มคฺคสฺส   อกฺขาตา
มคฺคญฺญู   มคฺควิทู   มคฺคโกวิโท   ฯ   มคฺคานุคา   จ  ปนสฺส  เอตรหิ
สาวกา   วิหรนฺติ   ปจฺฉา   สมนฺนาคตา   ฯ   โส   หิ  ภควา  ชานํ
ชานาติ   ปสฺสํ   ปสฺสติ   จกฺขุภูโต   ญาณภูโต   ธมฺมภูโต   พฺรหฺมภูโต
@เชิงอรรถ:  ม. ปสาเทตา ฯ
วตฺตา    ปวตฺตา    อตฺถสฺส   นินฺเนตา   อมตสฺส   ทาตา   ธมฺมสามิ
ตถาคโต   ฯ   นตฺถิ   ตสฺส  ภควโต  อญาตํ  อทิฏฺฐํ  อวิทิตํ  อสจฺฉิกตํ
อผุสิตํ   ปญฺญาย   ฯ   อตีตํ   อนาคตํ   ปจฺจุปฺปนฺนํ   อุปาทาย  สพฺเพ
ธมฺมา     สพฺพากาเรน    พุทฺธสฺส    ภควโต    ญาณมุเข    อาปาถํ
อาคจฺฉนฺติ   ฯ   ยงฺกิญฺจิ   เนยฺยํ  นาม  อตฺถิ  ชานิตพฺพํ  ฯ  อตฺตตฺโถ
วา  ปรตฺโถ  วา  อุภยตฺโถ  วา  ทิฏฺฐธมฺมิโก  วา  อตฺโถ  สมฺปรายิโก
วา  อตฺโถ  อุตฺตาโน  วา  อตฺโถ  คมฺภีโร  วา อตฺโถ คูโฬฺห วา อตฺโถ
ปฏิจฺฉนฺโน  วา  อตฺโถ  เนยฺโย  วา  อตฺโถ  นีโต  วา อตฺโถ อนวชฺโช
วา  อตฺโถ  นิกฺกิเลโส  วา  อตฺโถ  โวทาโน  วา  อตฺโถ ปรมตฺโถ วา
สพฺพนฺตํ อนฺโตพุทฺธญาเณ ปริวตฺตติ ฯ
     {๓๒๐.๔}   สพฺพํ   กายกมฺมํ  พุทฺธสฺส  ภควโต  ญาณานุปริวตฺตติ
สพฺพํ   วจีกมฺมํ   ญาณานุปริวตฺตติ   สพฺพํ  มโนกมฺมํ  ญาณานุปริวตฺตติ  ฯ
อตีเต   พุทฺธสฺส   ภควโต  อปฺปฏิหตํ  ญาณํ  อนาคเต  พุทฺธสฺส  ภควโต
อปฺปฏิหตํ  ญาณํ  *-  ปจฺจุปฺปนฺเน  พุทฺธสฺส  ภควโต  อปฺปฏิหตํ  ญาณํ  ฯ
ยาวตกํ   เนยฺยํ   ตาวตกํ   ญาณํ   ยาวตกํ   ญาณํ   ตาวตกํ   เนยฺยํ
เนยฺยปริยนฺติกํ   ญาณํ   ญาณปริยนฺติกํ   เนยฺยํ   ฯ  เนยฺยํ  อติกฺกมิตฺวา
ญาณํ   นปฺปริวตฺตติ  ญาณํ  อติกฺกมิตฺวา  เนยฺยปโถ  นตฺถิ  ฯ  อญฺญมญฺญ-
ปริยนฺตฏฺฐายิโน  เต  ธมฺมา  ฯ  ยถา ทฺวินฺนํ สมุคฺคปฏลานํ สมฺมาผุสิตานํ
เหฏฺฐิมํ   สมุคฺคปฏลํ   อุปริมํ   นาติวตฺตติ   อุปริมํ  สมุคฺคปฏลํ  เหฏฺฐิมํ
@เชิงอรรถ: * มีการแก้ไขคำ ณาณํ เป็น ญาณํ
นาติวตฺตติ       อญฺญมญฺญปริยนฺตฏฺฐายิโน       เอวเมว      พุทฺธสฺส
ภควโต     เนยฺยญฺจ    ญาณญฺจ    อญฺญมญฺญปริยนฺตฏฺฐายิโน    ยาวตกํ
เนยฺยํ   ตาวตกํ   ญาณํ  ยาวตกํ  ญาณํ  ตาวตกํ  เนยฺยํ  เนยฺยปริยนฺติกํ
ญาณํ   ญาณปริยนฺติกํ   เนยฺยํ   เนยฺยํ   อติกฺกมิตฺวา  ญาณํ  นปฺปริวตฺตติ
ญาณํ     อติกฺกมิตฺวา    เนยฺยปโถ    นตฺถิ    อญฺญมญฺญปริยนฺตฏฺฐายิโน
เต ธมฺมา ฯ สพฺพธมฺเมสุ พุทฺธสฺส ภควโต ญาณํ ปวตฺตติ ฯ
     {๓๒๐.๕}   สพฺเพ   ธมฺมา  พุทฺธสฺส  ภควโต  อาวชฺชนปฏิพทฺธา
อากงฺขปฏิพทฺธา      มนสิการปฏิพทฺธา      จิตฺตุปฺปาทปฏิพทฺธา      ฯ
สพฺพสตฺเตสุ พุทฺธสฺส ภควโต ญาณํ ปวตฺตติ ฯ
     {๓๒๐.๖}   สพฺเพสํ สตฺตานํ ภควา อาสยํ ชานาติ อนุสยํ ชานาติ จริตํ
ชานาติ  อธิมุตฺตึ  ชานาติ  อปฺปรชกฺเข มหารชกฺเข ติกฺขินฺทฺริเย มุทินฺทฺริเย
สฺวากาเร   ทฺวากาเร   สุวิญฺญาปเย   ทุวิญฺญาปเย  ภพฺพาภพฺเพ  สตฺเต
ปชานาติ   ฯ   สเทวโก  โลโก  สมารโก  สพฺรหฺมโก  สสฺสมณพฺราหฺมณี
ปชา สเทวมนุสฺสา อนฺโตพุทฺธญาเณ ปริวตฺตติ ฯ
     {๓๒๐.๗}   ยถา   เยเกจิ   มจฺฉกจฺฉปา  อนฺตมโส  ติมิติมิงฺคลํ
อุปาทาย   อนฺโตมหาสมุทฺเท   ปริวตฺตนฺติ   เอวเมว   สเทวโก  โลโก
สมารโก     สพฺรหฺมโก     สสฺสมณพฺราหฺมณี     ปชา    สเทวมนุสฺสา
อนฺโตพุทฺธญาเณ   ปริวตฺตติ   ฯ   ยถา  เยเกจิ  ปกฺขี  อนฺตมโส  ครุฬํ
เวนเตยฺยํ   อุปาทาย   อากาสสฺส  ปเทเส  ปริวตฺตนฺติ  เอวเมว  เยปิ
เต     สารีปุตฺตสมา     ปญฺญาย     เตปิ    พุทฺธญาณสฺส    ปเทเส
ปริวตฺตนฺติ   ฯ   พุทฺธญาณํ   เทวมนุสฺสานํ   ปญฺญํ   ผริตฺวา  อภิภวิตฺวา
ติฏฺฐติ ๑- ฯ
     {๓๒๐.๘}   เยปิ  เต  ขตฺติยปณฺฑิตา พฺราหฺมณปณฺฑิตา คหปติปณฺฑิตา
สมณปณฺฑิตา    นิปุณา    กตปรปฺปวาทา    วาลเวธิรูปา    โวภินฺทนฺตา
มญฺเญ   จรนฺติ   ปญฺญาคเตน  ทิฏฺฐิคตานิ  เต  ปญฺหํ  ๒-  อภิสงฺขริตฺวา
อภิสงฺขริตฺวา  ตถาคตํ  ๓-  อุปสงฺกมิตฺวา  ปุจฺฉนฺติ  [๔]-  ฯ  กถิตา จ
วิสชฺชิตา   จ  เต  ปญฺหา  ภควตา  โหนฺติ  นิทฺทิฏฺฐการณา  อุปกฺขิตฺตกา
จ  ฯ  เต  ภควโต  สมฺปชฺชนฺติ  ฯ  อถ  โข ภควา ตตฺถ อติโรจติ ยทิทํ
ปญฺญายาติ  โธเนน  ยุคํ  สมาคมา  น  หิ  ตฺวํ  สกฺขสิ  สมฺปยาตเว  ฯ
เตนาห ภควา
                 อถ ตฺวํ ปวิตกฺกมาคมา
                 มนสา ทิฏฺฐิคตานิ จินฺตยนฺโต
                 โธเนน ยุคํ สมาคมา
                 น หิ ตฺวํ สกฺขสิ สมฺปยาตเวติ ฯ
                                 อฏฺฐโม ปสูรสุตฺตนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                         --------------------
@เชิงอรรถ:  ติฏฺฐติเยว ฯ  ม. ยุ. ปเญฺห ฯ  ม. ตถาคเต ฯ  โป. ม. ยุ. คูฬฺหานิ จ
@ปฏิจฺฉนฺนานิ จ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๑๙๖-๒๑๙. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=29&item=268&items=53&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=29&item=268&items=53&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=29&item=268&items=53&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=268&items=53&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=268              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=6518              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=6518              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :