ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๔ สุตฺต. ม. มูลปณฺณาสกํ
                                มหาสจฺจกสุตฺตํ
     [๔๐๕]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  เวสาลิยํ  วิหรติ
มหาวเน  กูฏาคารสาลายํ  ฯ  เตน  โข  ปน สมเยน ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ
สุนิวตฺโถ   โหติ   ปตฺตจีวรมาทาย   เวสาลิยํ  ปิณฺฑาย  ปวิสิตุกาโม  ฯ
อถ    โข    สจฺจโก    นิคนฺถปุตฺโต    ชงฺฆาวิหารํ    อนุจงฺกมมาโน
อนุวิจรมาโน   เยน   มหาวนํ  กูฏาคารสาลา  เตนุปสงฺกมิ  ฯ  อทฺทสา
โข   อายสฺมา   อานนฺโท   สจฺจกํ   นิคนฺถปุตฺตํ   ทูรโตว   อาคจฺฉนฺตํ
ทิสฺวาน    ภควนฺตํ   เอตทโวจ   อยํ   ภนฺเต   สจฺจโก   นิคนฺถปุตฺโต
อาคจฺฉติ     ภสฺสปฺปวาทิโก    ปณฺฑิตวาโท    สาธุสมฺมโต    พหุชนสฺส
เอโส    โข   ภนฺเต   อวณฺณกาโม   พุทฺธสฺส   อวณฺณกาโม   ธมฺมสฺส
อวณฺณกาโม   สงฺฆสฺส   สาธุ   ภนฺเต   ภควา  มุหุตฺตํ  นิสีทตุ  อนุกมฺปํ
อุปาทายาติ  ฯ  นิสีทิ  ภควา  ปญฺญตฺเต  อาสเน  ฯ  อถ  โข  สจฺจโก
นิคนฺถปุตฺโต   เยน   ภควา   เตนุปสงฺกมิ  อุปสงฺกมิตฺวา  ภควตา  สทฺธึ
สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
     [๔๐๖]   เอกมนฺตํ    นิสินฺโน    โข    สจฺจโก   นิคนฺถปุตฺโต
ภควนฺตํ    เอตทโวจ    สนฺติ   โภ   โคตม   เอเก   สมณพฺราหฺมณา
กายภาวนานุโยคมนุยุตฺตา    วิหรนฺติ    โน    จิตฺตภาวนํ   ฯ   ผุสนฺติ
หิ  โภ  โคตม  สารีริกํ  ทุกฺขเวทนํ  ฯ  ภูตปุพฺพํ  โภ  โคตม สารีริกาย
ทุกฺขาย   เวทนาย  ผุฏฺฐสฺส  สโต  อูรุกฺขมฺโภปิ  นาม  ภวิสฺสติ  หทยมฺปิ
นาม    ผลิสฺสติ    อุณฺหมฺปิ   โลหิตํ   มุขโต   อุคฺคมิสฺสติ   อุมฺมาทมฺปิ
ปาปุณิสฺสนฺติ  ๑-  จิตฺตกฺเขปํ  ฯ  ตสฺส โข เอตํ โภ โคตม กายนฺวยํ จิตฺตํ
โหติ  กายสฺส  วเสน  วตฺตติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  อภาวิตตฺตา  จิตฺตสฺส  ฯ
สนฺติ  ปน  โภ  โคตม  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  จิตฺตภาวนานุโยคมนุยุตฺตา
วิหรนฺติ   โน   กายภาวนํ   ฯ   ผุสนฺติ   หิ  โภ  โคตม  จิตฺตเจตสิกํ
ทุกฺขํ   เวทนํ   ฯ  ภูตปุพฺพํ  โภ  โคตม  เจตสิกาย  ทุกฺขาย  เวทนาย
ผุฏฺฐสฺส   สโต   อูรุกฺขมฺโภปิ   นาม   ภวิสฺสติ  หทยมฺปิ  นาม  ผลิสฺสติ
อุณฺหมฺปิ   โลหิตํ   มุขโต   อุคฺคมิสฺสติ   อุมฺมาทมฺปิ   ปาปุณิสฺสนฺติ   ๑-
จิตฺตกฺเขปํ  ฯ  ตสฺส  โข  เอโส  โภ  โคตม  จิตฺตนฺวโย  กาโย  โหติ
จิตฺตสฺส   วเสน   วตฺตติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   อภาวิตฺตา  กายสฺส  ฯ
ตสฺส  มยฺหํ  โภ  โคตม  เอวํ  โหติ  อทฺธา  โภโต  โคตมสฺส  สาวกา
จิตฺตภาวนานุโยคมนุยุตฺตา วิหรนฺติ โน กายภาวนนฺติ ฯ
     [๔๐๗]   กินฺติ   ปน   เต  อคฺคิเวสฺสน  กายภาวนา  สุตาติ  ฯ
เสยฺยถีทํ    นนฺโท    วจฺโฉ    กิโส    สงฺกิจฺโจ   มกฺขลิ   โคสาโล
เอเต   หิ   โภ   โคตม   อเจลกา   มุตฺตาจารา  หตฺถาวเลขนา  น
เอหิภทนฺติกา   น   ติฏฺฐภทนฺติกา  ๒-  น  อภิหฏํ  น  อุทฺทิสฺส  กตํ  น
นิมนฺตนํ   สาทิยนฺติ   เต   น   กุมฺภิมุขา   ปฏิคฺคณฺหนฺติ  น  กโลปิมุขา
ปฏิคฺคณฺหนฺติ   น   เอฬกมนฺตรํ   น   ทณฺฑมนฺตรํ   น   มูสลมนฺตรํ   น
ทฺวินฺนํ   ภุญฺชมานานํ   น  คพฺภินิยา  น  ปายมานาย  น  ปุริสนฺตรคตาย
น   สงฺกิตฺตีสุ   น   ยตฺถ   สา   อุปฏฺฐิโต   โหติ  น  ยตฺถ  มกฺขิกา
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปาปุณิสฺสติ ฯ  ม. น ติฏฺฐภทฺทนฺติกา ฯ
สณฺฑสณฺฑจารินี  น  มจฺฉํ  น  มํสํ  น  สุรํ  น  เมรยํ  น ถุโสทกํ ปีวนฺติ
เต   เอกาคาริกา  วา  โหนฺติ  เอกาโลปิกา  ทฺวาคาริกา  วา  โหนฺติ
ทฺวาโลปิกา  ฯเปฯ  สตฺตาคาริกา  วา  โหนฺติ  สตฺตาโลปิกา  เอกิสฺสาปิ
ทตฺติยา   ยาเปนฺติ   ทฺวีหิปิ   ทตฺตีหิ  ยาเปนฺติ  ฯเปฯ  สตฺตหิปิ  ทตฺตีหิ
ยาเปนฺติ    เอกาหิกมฺปิ    อาหารํ   อาหาเรนฺติ   ทฺวีหิกมฺปิ   อาหารํ
อาหาเรนฺติ   ฯเปฯ   สตฺตาหิกมฺปิ   อาหารํ  อาหาเรนฺติ  อิติ  เอวรูปํ
อฑฺฒมาสิกมฺปิ ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺตา วิหรนฺตีติ ฯ
     {๔๐๗.๑}   กึ  ปน  เต  อคฺคิเวสฺสน  ตาวตเกเนว  ยาเปนฺตีติ ฯ
โน   หิทํ   โภ   โคตม   อปฺเปกทา  โภ  โคตม  อุฬารานิ  อุฬารานิ
ขาทนียานิ    ขาทนฺติ    อุฬารานิ    อุฬารานิ    โภชนานิ    ภุญฺชนฺติ
อุฬารานิ   อุฬารานิ   สายนียานิ  สายนฺติ  อุฬารานิ  อุฬารานิ  ปานานิ
ปีวนฺติ  เต  อิมํ  กายํ  พลํ  คาเหนฺติ  นาม  พฺรูเหนฺติ  นาม  เมเทนฺติ
นามาติ   ฯ  ยํ  โข  เต  อคฺคิเวสฺสน  ปุริมํ  ปหาย  ปจฺฉา  อุปจินนฺติ
เอวํ อิมสฺส กายสฺส อาจยาปจโย โหติ ฯ
     [๔๐๘]   กินฺติ   ปน   เต  อคฺคิเวสฺสน  จิตฺตภาวนา  สุตาติ  ฯ
จิตฺตภาวนาย  [๑]-  สจฺจโก  นิคนฺถปุตฺโต  ภควตา  ปุฏฺโฐ  สมาโน  น
สมฺปายาสิ   ฯ   อถ   โข   ภควา   สจฺจกํ   นิคนฺถปุตฺตํ   เอตทโวจ
ยาปิ   โข   เต   เอสา   อคฺคิเวสฺสน   ปุริมา  กายภาวนา  ภาวิตา
สาปิ    อริยสฺส   วินเย   โน   ธมฺมิกา   กายภาวนา   กายภาวนมฺปิ
โข   ตฺวํ   อคฺคิเวสฺสน   น   อญฺญาสิ   กุโต   ปน   ตฺวํ  จิตฺตภาวนํ
@เชิงอรรถ:  ม. โข ฯ
ชานิสฺสสิ    อปิจ    อคฺคิเวสฺสน    ยถา    อภาวิตกาโย   จ   โหติ
อภาวิตจิตฺโต    จ    ภาวิตกาโย   จ   โหติ   ภาวิตจิตฺโต   จ   ตํ
สุณาหิ    สาธุกํ    มนสิกโรหิ   ภาสิสฺสามีติ   ฯ   เอวํ   โภติ   โข
สจฺจโก นิคนฺถปุตฺโต ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ
     [๔๐๙]   ภควา   เอตทโวจ   กถญฺจ  อคฺคิเวสฺสน  อภาวิตกาโย
จ  โหติ  อภาวิตจิตฺโต  จ  ฯ  อิธ  อคฺคิเวสฺสน  อสฺสุตวโต  ปุถุชฺชนสฺส
อุปฺปชฺชติ   สุขา   เวทนา   โส   สุขาย   เวทนาย   ผุฏฺโฐ  สมาโน
สุขสาราคี   จ   โหติ   สุขสาราคิตํ   จ   อาปชฺชติ  ตสฺส  สา  สุขา
เวทนา  นิรุชฺฌติ  สุขาย  เวทนาย  นิโรธา  อุปฺปชฺชาติ  ทุกฺขา  เวทนา
โส   ทุกฺขาย   เวทนาย   ผุฏฺโฐ   สมาโน   โสจติ  กิลมติ  ปริเทวติ
อุรตฺตาฬึ   กนฺทติ   สมฺโมหํ   อาปชฺชติ  ตสฺส  โข  เอสา  อคฺคิเวสฺสน
อุปฺปนฺนาปิ   สุขา   เวทนา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   อภาวิตตฺตา
กายสฺส    อุปฺปนฺนาปิ    ทุกฺขา   เวทนา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ
อภาวิตตฺตา    จิตฺตสฺส    ยสฺสกสฺสจิ   อคฺคิเวสฺสน   เอวํ   อุภโตปกฺขํ
อุปฺปนฺนาปิ   สุขา   เวทนา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   อภาวิตตฺตา
กายสฺส    อุปฺปนฺนาปิ    ทุกฺขา   เวทนา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ
อภาวิตตฺตา    จิตฺตสฺส   เอวํ   โข   อคฺคิเวสฺสน   อภาวิตกาโย   จ
โหติ อภาวิตจิตฺโต จ ฯ
     {๔๐๙.๑}   กถญฺจ    อคฺคิเวสฺสน    ภาวิตกาโย    จ   โหติ
ภาวิตจิตฺโต    จ    ฯ    อิธ   อคฺคิเวสฺสน   สุตวโต   อริยสาวกสฺส
อุปฺปชฺชติ   สุขา   เวทนา   โส  สุขาย  เวทนาย  ผุฏฺโฐ  สมาโน  น
สุขสาราคี   [๑]-   โหติ  น  สุขสาราคิตํ  อาปชฺชติ  ตสฺส  สา  สุขา
เวทนา   นิรุชฺฌติ  สุขาย  เวทนาย  นิโรธา  อุปฺปชฺชติ  ทกฺขา  เวทนา
โส  ทุกฺขาย  เวทนาย  ผุฏฺโฐ  สมาโน  น  โสจติ น กิลมติ น ปริเทวติ
น   อุรตฺตาฬึ   กนฺทติ   น   สมฺโมหํ  อาปชฺชติ  ตสฺส  โข  เอวํ  สา
อคฺคิเวสฺสน   อุปฺปนฺนาปิ   สุขา   เวทนา  จิตฺตํ  น  ปริยาทาย  ติฏฺฐติ
ภาวิตตฺตา   กายสฺส   อุปฺปนฺนาปิ  ทุกฺขา  เวทนา  จิตฺตํ  น  ปริยาทาย
ติฏฺฐติ   ภาวิตตฺตา   จิตฺตสฺส   ยสฺสกสฺสจิ  อคฺคิเวสฺสน  อุภโตปกฺขํ  ๒-
อุปฺปนฺนาปิ   สุขา   เวทนา   จิตฺตํ   น  ปริยาทาย  ติฏฺฐติ  ภาวิตตฺตา
กายสฺส   อุปฺปนฺนาปิ   ทุกฺขา   เวทนา   จิตฺตํ   น  ปริยาทาย  ติฏฺฐติ
ภาวิตตฺตา   จิตฺตสฺส   เอวํ   โข   อคฺคิเวสฺสน  ภาวิตกาโย  จ  โหติ
ภาวิตจิตฺโต   จาติ   ฯ   เอวํ   ปสนฺโน   อหํ  โภโต  โคตมสฺส  ภวํ
หิ โคตโม ภาวิตกาโย จ โหติ ภาวิตจิตฺโต จาติ ฯ
     [๔๑๐]   อทฺธา  โข  เต  อยํ  อคฺคิเวสฺสน  อาสชฺช อุปนีย วาจา
ภาสิตา   อปิจ   เต   อหํ  พฺยากริสฺสามิ  ยโต  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน
เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา   กาสายานิ  วตฺถานิ  อจฺฉาเทตฺวา  อคารสฺมา
อนคาริยํ   ปพฺพชิโต  ตํ  วต  เม  อุปฺปนฺนา  วา  สุขา  เวทนา  จิตฺตํ
ปริยาทาย   ฐสฺสติ   อุปฺปนฺนา   วา  ทุกฺขา  เวทนา  จิตฺตํ  ปริยาทาย
ฐสฺสตีติ   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชตีติ   ฯ   นห   นูน   โภโต   โคตมสฺส
อุปฺปชฺชติ    ตถารูปา    สุขา   เวทนา   ยถารูปา   อุปฺปนฺนา   สุขา
เวทนา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺเฐยฺย   นห   นูน   โภโต  โคตมสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. จ ฯ  โป. ม. เอวํ อุภโตปกฺขํ ฯ
อุปฺปชฺชติ   ตถารูปา   ทุกฺขา   เวทนา   ยถารูปา   อุปฺปนฺนา   ทุกฺขา
เวทนา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺเฐยฺยาติ ฯ
     [๔๑๑]   กิญฺหิ   โน   สิยา   อคฺคิเวสฺสน   อิธ   อคฺคิเวสฺสน
ปุพฺเพว   สมฺโพธา   อนภิสมฺพุทฺธสฺส   โพธิสตฺตสฺเสว   สโต  เอตทโหสิ
สมฺพาโธ   ฆราวาโส   รชาปโถ   อพฺโภกาโส   ปพฺพชฺชา  นยิทํ  สุกรํ
อคารํ     อชฺฌาวสตา    เอกนฺตปริปุณฺณํ    เอกนฺตปริสุทฺธํ    สงฺขลิขิตํ
พฺรหฺมจริยํ    จริตุํ    ยนฺนูนาหํ   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา   กาสายานิ
วตฺถานิ   อจฺฉาเทตฺวา   อคารสฺมา   อนคาริยํ   ปพฺพเชยฺยนฺติ  ฯ  โส
โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  อปเรน  สมเยน  ทหโรว  สมาโน  สุสุกาฬเกโส
ภเทฺรน  โยพฺพเนน  สมนฺนาคโต  ปฐเมน  วยสา  อกามกานํ  มาตาปิตูนํ
อสฺสุมุขานํ   โรทนฺตานํ   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา   กาสายานิ  วตฺถานิ
อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชึ ฯ
     {๔๑๑.๑}   โส  [๑]-  ปพฺพชิโต  สมาโน  กึกุสลคเวสี  อนุตฺตรํ
สนฺติวรปทํ    ปริเยสมาโน   เยน   อาฬาโร   กาลาโม   เตนุปสงฺกมึ
อุปสงฺกมิตฺวา    อาฬารํ    กาลามํ    เอตทโวจํ   อิจฺฉามหํ   อาวุโส
กาลาม   อิมสฺมึ   ธมฺมวินเย   พฺรหฺมจริยํ   จริตุนฺติ   ฯ  เอวํ  วุตฺเต
อคฺคิเวสฺสน    อาฬาโร    กาลาโม    มํ   เอตทโวจ   วิหรตายสฺมา
ตาทิโส   อยํ   ธมฺโม   นตฺถ  วิญฺญู  ปุริโส  นจิรสฺเสว  สกํ  อาจริยกํ
สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหเรยฺยาติ  ฯ  โส  โข  อหํ
อคฺคิเวสฺสน   นจิรสฺเสว   ขิปฺปเมว   ตํ  ธมฺมํ  ปริยาปุณึ  ฯ  โส  โข
อหํ   อคฺคิเวสฺสน   ตาวตเกเนว   โอฏฺฐปหตมตฺเตน   ลปิตลาปนมตฺเตน
@เชิงอรรถ:  ม. เอวํ ฯ
ญาณวาทญฺจ   วทามิ   เถรวาทญฺจ   ชานามิ   ปสฺสามีติ  จ  ปฏิชานามิ
อหญฺเจว   อญฺเญ   จ   ฯ   ตสฺส   มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน  เอตทโหสิ  น
โข   อาฬาโร   กาลาโม   อิมํ   ธมฺมํ   เกวลํ   สทฺธามตฺตเกน  สยํ
อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหรามีติ  ปเวเทติ  อทฺธา  อาฬาโร
กาลาโม  อิมํ  ธมฺมํ  ชานํ  ปสฺสํ  วิหรตีติ  ฯ  อถ  ขฺวาหํ  อคฺคิเวสฺสน
เยน   อาฬาโร  กาลาโม  เตนุปสงฺกมึ  อุปสงฺกมิตฺวา  อาฬารํ  กาลามํ
เอตทโวจํ   กิตฺตาวตา  โน  อาวุโส  กาลาม  อิมํ  ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช [๑]- ปเวเทสีติ ฯ
     {๔๑๑.๒}   เอวํ   วุตฺเต   อคฺคิเวสฺสน   อาฬาโร   กาลาโม
อากิญฺจญฺญายตนํ     ปเวเทสิ     ฯ     ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน
เอตทโหสิ    น    โข    อาฬารสฺเสว    กาลามสฺส   อตฺถิ   สทฺธา
มยฺหํปตฺถิ    สทฺธา    น    โข    อาฬารสฺเสว    กาลามสฺส   อตฺถิ
วิริยํ   มยฺหํปตฺถิ   วิริยํ   น   โข   อาฬารสฺเสว   กาลามสฺส   อตฺถิ
สติ    มยหํปตฺถิ    สติ   น   โข   อาฬารสฺเสว   กาลามสฺส   อตฺถิ
สมาธิ   มยฺหํปตฺถิ   สมาธิ   น   โข   อาฬารสฺเสว  กาลามสฺส  อตฺถิ
ปญฺญา   มยฺหํปตฺถิ   ปญฺญา   ยนฺนู  นาหํ  ยํ  ธมฺมํ  อาฬาโร  กาลาโม
สยํ    อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช   วิหรามีติ   ปเวเทติ   ตสฺส
ธมฺมสฺส สจฺฉิกิริยาย ปทเหยฺยนฺติ ฯ
     {๔๑๑.๓}   โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  นจิรสฺเสว  ขิปฺปเมว  ตํ
ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหาสึ  ฯ  อถ  ขฺวาหํ
อคฺคิเวสฺสน   เยน   อาฬาโร   กาลาโม   เตนุปสงฺกมึ   อุปสงฺกมิตฺวา
อาฬารํ     กาลามํ     เอตทโวจํ     เอตฺตาวตา    โน    อาวุโส
@เชิงอรรถ:  ม. วิหรามีติ ฯ อิโต ปรํ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ
กาลาม  อิมํ  ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  ปเวเทสีติ  ฯ
เอตฺตาวตา   โข   อหํ   อาวุโส  อิมํ  ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช   ปเวเทมีติ   ฯ   อหมฺปิ   โข   อาวุโส  เอตฺตาวตา  อิมํ
ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช   วิหรามีติ   ฯ  ลาภา
โน   อาวุโส   สุลทฺธํ   โน   อาวุโส   เย   มยํ  อายสฺมนฺตํ  ตาทิสํ
สพฺรหฺมจารึ   ปสฺสาม   อิติ   ยาหํ   ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช    ปเวเทมิ   ตํ   ตฺวํ   ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช    วิหรสิ    ยํ    ตฺวํ   ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช   วิหรสิ   ตมหํ   ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช
ปเวเทมิ   อิติ   ยาหํ   ธมฺมํ   ชานามิ   ตํ   ตฺวํ  ธมฺมํ  ชานาสิ  ยํ
ตฺวํ    ธมฺมํ   ชานาสิ   ตมหํ   ธมฺมํ   ชานามิ   อิติ   ยาทิโส   อหํ
ตาทิโส    ตุวํ    ยาทิโส   ตุวํ   ตาทิโส   อหํ   เอหิทานิ   อาวุโส
อุโภ วสนฺตา อิมํ คณํ ปริหรามาติ ฯ
     {๔๑๑.๔}   อิติ  โข  อคฺคิเวสฺสน  อาฬาโร กาลาโม อาจริโย เม
สมาโน  อนฺเตวาสึ  มํ  สมานํ  อตฺตโน  สมสมํ  ฐเปสิ  อุฬาราย  จ มํ
ปูชาย   ปูเชสิ   ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน  เอตทโหสิ  นายํ  ธมฺโม
นิพฺพิทาย   น   วิราคาย  น  นิโรธาย  น  อุปสมาย  น  อภิญฺญาย  น
สมฺโพธาย  น  นิพฺพานาย  สํวตฺตติ  ยาวเทว อากิญฺจญฺญายตนูปปตฺติยาติ ฯ
โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  ตํ  ธมฺมํ  อนลงฺกริตฺวา ตสฺมา ธมฺมา นิพฺพิชฺช
อปกฺกมึ ฯ
     [๔๑๒]   โส   โข   อหํ   อคฺคิเวสฺสน   กึกุสลคเวสี   อนุตฺตรํ
สนฺติวรปทํ    ปริเยสมาโน   เยน   อุทฺทโก   รามปุตฺโต   เตนุปสงฺกมึ
อุปสงฺกมิตฺวา   อุทฺทกํ   รามปุตฺตํ   เอตทโวจํ  อิจฺฉามหํ  อาวุโส  ราม
อิมสฺมึ   ธมฺมวินเย   พฺรหฺมจริยํ  จริตุนฺติ  ฯ  เอวํ  วุตฺเต  อคฺคิเวสฺสน
อุทฺทโก   รามปุตฺโต  มํ  เอตทโวจ  วิหรตายสฺมา  ตาทิโส  อยํ  ธมฺโม
ยตฺถ  วิญฺญู  ปุริโส  นจิรสฺเสว  สกํ  อาจริยกํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช   วิหเรยฺยาติ   ฯ   โส   โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  นจิรสฺเสว
ขิปฺปเมว   ตํ   ธมฺมํ   ปริยาปุณึ   ฯ   โส   โข   อหํ   อคฺคิเวสฺสน
ตาวตเกเนว     โอฏฺฐปหตมตฺเตน     ลปิตลาปนมตฺเตน    ญาณวาทญฺจ
วทามิ   เถรวาทญฺจ   ชานามิ   ปสฺสามีติ   จ   ปฏิชานามิ   อหญฺเจว
อญฺเญ   จ   ฯ   ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน  เอตทโหสิ  น  โข  ราโม
อิมํ    ธมฺมํ    เกวลํ    สทฺธามตฺตเกน    สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช   วิหรามีติ   ปเวเทติ   อทฺธา   ราโม   อิมํ   ธมฺมํ  ชานํ
ปสฺสํ วิหรตีติ ฯ
     {๔๑๒.๑}   อถ   ขฺวาหํ  อคฺคิเวสฺสน  เยน  อุทฺทโก  รามปุตฺโต
เตนุปสงฺกมึ      อุปสงฺกมิตฺวา     อุทฺทกํ     รามปุตฺตํ     เอตทโวจํ
กิตฺตาวตา   โน   อาวุโส   ราม  อิมํ  ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช  ปเวเทสีติ  ฯ  เอวํ  วุตฺเต  อคฺคิเวสฺสน  อุทฺทโก รามปุตฺโต
เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ    ปเวเทสิ     ฯ   ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน
เอตทโหสิ   น   โข   รามสฺเสว   อโหสิ   สทฺธา   มยฺหํปตฺถิ  สทฺธา
น   โข  รามสฺเสว  อโหสิ  วิริยํ  มยหํปตฺถิ  วิริยํ  น  โข  รามสฺเสว
อโหสิ   สติ   มยฺหํปตฺถิ   สติ   น   โข   รามสฺเสว   อโหสิ  สมาธิ
มยฺหํปตฺถิ   สมาธิ   น   โข   รามสฺเสว   อโหสิ   ปญฺญา   มยฺหํปตฺถิ
ปญฺญา    ยนฺนูนาหํ    ยํ   ธมฺมํ   ราโม   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช    วิหรามีติ    ปเวเทติ    ตสฺส    ธมฺมสฺส    สจฺฉิกิริยาย
ปทเหยฺยนฺติ   ฯ   โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  นจิรสฺเสว  ขิปฺปเมว  ตํ
ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหาสึ  ฯ  อถ  ขฺวาหํ
อคฺคิเวสฺสน   เยน   อุทฺทโก   รามปุตฺโต   เตนุปสงฺกมึ   อุปสงฺกมิตฺวา
อุทฺทกํ   รามปุตฺตํ  เอตทโวจํ  กิตฺตาวตา  ๑-  โน  อาวุโส  ราม  อิมํ
ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทสีติ ฯ
     {๔๑๒.๒}   เอตฺตาวตา  โข  อหํ  อาวุโส  อิมํ  ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  ปเวเทมีติ  ฯ  อหมฺปิ  โข  อาวุโส  เอตฺตาวตา
อิมํ   ธมฺมํ   สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  วิหรามีติ  ฯ  ลาภา
โน  อาวุโส  สุลทฺธํ  โน  อาวุโส  เย มยํ อายสฺมนฺตํ ตาทิสํ สพฺรหฺมจารึ
ปสฺสาม   อิติ   ยํ   ธมฺมํ  ราโม  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช
ปเวเทสิ  ตํ  ตฺวํ  ธมฺมํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  วิหรสิ ยํ
ตฺวํ   ธมฺมํ   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหรสิ  ตํ  ธมฺมํ
ราโม   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช   ปเวเทสิ   อิติ   ยํ
ธมฺมํ  ราโม  อญฺญาสิ  ๒-  ตํ  ตฺวํ  ธมฺมํ  ปชานาสิ  ยํ  ธมฺมํ  ชานาสิ
ตํ   ธมฺมํ   ราโม  อญฺญาสิ  ๓-  อิติ  ยาทิโส  ราโม  อโหสิ  ตาทิโส
ตุวํ    ยาทิโส   ตุวํ   ตาทิโส   ราโม   อโหสิ   เอหิทานิ   อาวุโส
อุโภ   วสนฺตา   อิมํ   คณํ   ปริหรามาติ   ฯ   อิติ  โข  อคฺคิเวสฺสน
@เชิงอรรถ:  ม. เอตฺตาวตา ฯ ๒-๓ โป. ม. อภิญฺญาสิ ฯ
อุทฺทโก   รามปุตฺโต   สพฺรหฺมจารี   เม   สมาโน  อาจริยฏฺฐาเนว  มํ
ฐเปสิ   อุฬาราย   จ  มํ  ปูชาย  ปูเชสิ  ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน
เอตทโหสิ  นายํ  ธมฺโม  นิพฺพิทาย  น  วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย
น   อภิญฺญาย   น   สมฺโพธาย   น   นิพฺพานาย   สํวตฺตติ   ยาวเทว
เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปปตฺติยาติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน  ตํ
ธมฺมํ อนลงฺกริตฺวา ตสฺมา ธมฺมา นิพฺพิชฺช อปกฺกมึ ฯ
     [๔๑๓]   โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน กึกุสลคเวสี อนุตฺตรํ สนฺติวรปทํ
ปริเยสมาโน   มคเธสุ   อนุปุพฺเพน   จาริกญฺจรมาโน   เยน  อุรุเวลา
เสนานิคโม   ตทวสรึ   ฯ   ตตฺถทฺทสํ   รมณียํ   ภูมิภาคํ   ปาสาทิกญฺจ
วนสณฺฑํ   นทิญฺจ  สนฺทนฺตึ  ๑-  เสตกํ  สุปติตฺถํ  รมณียํ  สมนฺตา  [๒]-
โคจรคามํ   ฯ   ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ  รมณีโย  วต
โภ   ภูมิภาโค   ปาสาทิโก   จ   วนสณฺโฑ   นที  จ  สนฺทติ  เสตกา
สุปติตฺถา   รมณียา  สมนฺตา  [๓]-  โคจรคาโม  ฯ  อลมิทํ  กุลปุตฺตสฺส
ปธานิกสฺส   ปธานายาติ  ฯ  โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  ตตฺเถว  นิสีทึ
อลมิทํ ปธานายาติ ฯ
     [๔๑๔]   อปิสฺสุ  มํ  อคฺคิเวสฺสน  ติสฺโส  อุปมา  ปฏิภํสุ อนจฺฉริยา
ปุพฺเพ   อสฺสุตปุพฺพา   ฯ  เสยฺยถาปิ  อคฺคิเวสฺสน  อลฺลํ  กฏฺฐํ  สเสฺนหํ
อุทเก   นิกฺขิตฺตํ   ฯ   อถ   ปุริโส   อาคจฺเฉยฺย  อุตฺตรารณึ  อาทาย
อคฺคึ   อภินิพฺพตฺเตสฺสามิ  เตโช  ๔-  ปาตุกริสฺสามีติ  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญสิ
อคฺคิเวสฺสน   อปิ   นุ   โส  ปุริโส  อมุํ  อลฺลํ  กฏฺฐํ  สเสฺนหํ  อุทเก
@เชิงอรรถ:  ม. สนฺทตึ ฯ ๒-๓ โป. ม. จ ฯ   โป. เตโชธาตุํ กริสฺสามีติ ฯ
นิกฺขิตฺตํ    อุตฺตรารณึ   อาทาย   อภิมตฺเถนฺโต   อคฺคึ   อภินิพฺพตฺเตยฺย
เตโช   ๑-  ปาตุกเรยฺยาติ  ฯ  โน  หิทํ  โภ  โคตม  ตํ  กิสฺส  เหตุ
อทุญฺหิ    โภ   โคตม   อลฺลํ   กฏฺฐํ   สเสฺนหํ   ตญฺจ   ปน   อุทเก
นิกฺขิตฺตํ   ยาวเทว   จ   ปน   โส  ปุริโส  กิลมถสฺส  วิฆาตสฺส  ภาคี
อสฺสาติ   เอวเมว   โข   อคฺคิเวสฺสน   เย   หิ   เกจิ  สมณา  วา
พฺราหฺมณา  วา  กาเยน  เจว  [๓]-  กาเมหิ  อวูปกฏฺฐา  วิหรนฺติ โย
จ   เนสํ   กาเมสุ   กามฉนฺโท   กามเสฺนโห  กามมุจฺฉา  กามปิปาสา
กามปริฬาโห  โส  จ  อชฺฌตฺตํ  น  สุปหีโน  โหติ  น  สุปฏิปฺปสฺสทฺโธ ฯ
โอปกฺกมิกา   เจปิ   เต  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  ทุกฺขา  ติปฺปา  ขรา
กฏุกา  เวทนา  เวทิยนฺติ  อภพฺพาว  เต  ญาณาย  ทสฺสนาย  อนุตฺตราย
สมฺโพธาย   ฯ   โน   เจปิ  เต  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา  ติปฺปา  ขรา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยนฺติ  อภพฺพาว  เต  ญาณาย
ทสฺสนาย   อนุตฺตราย  สมฺโพธาย  ฯ  อยํ  โข  มํ  อคฺคิเวสฺสน  ปฐมา
อุปมา ปฏิภาสิ อนจฺฉริยา ปุพฺเพ อสฺสุตปุพฺพา ฯ
     [๔๑๕]   อปราปิ   โข  มํ  อคฺคิเวสฺสน  ทุติยา  อุปมา  ปฏิภาสิ
อนจฺฉริยา   ปุพฺเพ   อสฺสุตปุพฺพา   ฯ   เสยฺยถาปิ   อคฺคิเวสฺสน  อลฺลํ
กฏฺฐํ   สเสฺนหํ   อารกา   อุทกา   ถเล   นิกฺขิตฺตํ   ฯ   อถ  ปุริโส
อาคจฺเฉยฺย    อุตฺตรารณึ   อาทาย   อคฺคึ   อภินิพฺพตฺเตสฺสามิ   เตโช
ปาตุกริสฺสามีติ   ฯ   ตํ   กึ  มญฺญสิ  อคฺคิเวสฺสน  อปิ  นุ  โข  ปุริโส
อมุํ   อลฺลํ   กฏฺฐํ  สเสฺนหํ  อารกา  อุทกา  ถเล  นิกฺขิตฺตํ  อุตฺตรารณึ
@เชิงอรรถ:  โป. เตโชธาตุํ กเรยฺยาติ ฯ  เยวาติ ปเทน ภวิตพฺพํ ฯ  ม. จิตฺเตน จ ฯ
อาทาย  อภิมตฺเถนฺโต  ๑-  อคฺคึ  อภินิพฺพตฺเตยฺย เตโช ปาตุกเรยฺยาติ ฯ
โน  หิทํ  โภ  โคตม  ตํ  กิสฺส  เหตุ  อทุญฺหิ  โภ  โคตม  อลฺลํ  กฏฺฐํ
สเสฺนหํ   กิญฺจาปิ   อารกา   อุทกา  ถเล  นิกฺขิตฺตํ  ยาวเทว  จ  ปน
โส   ปุริโส   กิลมถสฺส   วิฆาตสฺส   ภาคี  อสฺสาติ  ฯ  เอวเมว  โข
อคฺคิเวสฺสน  เย หิ เกจิ สมณา วา พฺราหฺมณา วา กาเยน เจว ๒- [๓]-
กาเมหิ  วูปกฏฺฐา  วิหรนฺติ  โย  จ  เนสํ กาเมสุ กามฉนฺโท กามเสฺนโห
กามมุจฺฉา   กามปิปาสา   กามปริฬาโห   โส  จ  อชฺฌตฺตํ  น  สุปหีโน
โหติ    น   สุปฏิปฺปสฺสทฺโธ   ฯ   โอปกฺกมิกา   เจปิ   เต   โภนฺโต
สมณพฺราหฺมณา    ทุกฺขา   ติปฺปา   ขรา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยนฺติ
อภพฺพาว   เต   ญาณาย   ทสฺสนาย   อนุตฺตราย   สมฺโพธาย  ฯ  โน
เจปิ    เต   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา   ติปฺปา
ขรา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยนฺติ   อภพฺพาว  เต  ญาณาย  ทสฺสนาย
อนุตฺตราย   สมฺโพธาย   ฯ   อยํ  โข  มํ  อคฺคิเวสฺสน  ทุติยา  อุปมา
ปฏิภาสิ อนจฺฉริยา ปุพฺเพ อสฺสุตปุพฺพา ฯ
     [๔๑๖]   อปราปิ   โข  มํ  อคฺคิเวสฺสน  ตติยา  อุปมา  ปฏิภาสิ
อนจฺฉริยา   ปุพฺเพ   อสฺสุตปุพฺพา   ฯ   เสยฺยถาปิ   อคฺคิเวสฺสน  สุกฺขํ
กฏฺฐํ   โกลาปํ   อุทกา   ถเล   นิกฺขิตฺตํ  ฯ  อถ  ปุริโส  อาคจฺเฉยฺย
อุตฺตรารณึ   อาทาย  อคฺคึ  อภินิพฺพตฺเตสฺสามิ  เตโช  ปาตุกริสฺสามีติ  ฯ
ตํ   กึ   มญฺญสิ   อคฺคิเวสฺสน   อปิ   นุ  โข  โส  ปุริโส  อมุํ  สุกฺขํ
กฏฺฐํ    โกลาปํ    อารกา    อุทกา    ถเล    นิกฺขิตฺตํ   อุตฺตรารณึ
@เชิงอรรถ:  ม. อภิมนฺเถนฺโต ฯ  เยวาติปเทน ภวิตพฺพํ ฯ  ม. จิตฺเตน จ ฯ
อาทาย   อภิมตฺเถนฺโต  อคฺคึ  อภินิพฺพตฺเตยฺย  เตโช  ปาตุกเรยฺยาติ  ฯ
เอวํ   โภ   โคตม   ตํ   กิสฺส   เหตุ   อทุญฺหิ   โภ   โคตม  สุกฺขํ
กฏฺฐํ  โกลาปํ  ตญฺจ  ปน  อารกา  อุทกา  ถเล  นิกฺขิตฺตนฺติ ฯ เอวเมว
โข   อคฺคิเวสฺสน  เย  หิ  เกจิ  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  กาเยน
เจว  ๑-  [๒]- กาเมหิ วูปกฏฺฐา วิหรนฺติ โย จ เนสํ กาเมสุ กามฉนฺโท
กามเสฺนโห   กามมุจฺฉา   กามปิปาสา   กามปริฬาโห  โส  จ  อชฺฌตฺตํ
สุปหีโน   โหติ   สุปฏิปฺปสฺสทฺโธ   ฯ   โอปกฺกมิกา  เจปิ  เต  โภนฺโต
สมณพฺราหฺมณา    ทุกฺขา   ติปฺปา   ขรา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยนฺติ
ภพฺพาว   เต  ญาณาย  ทสฺสนาย  อนุตฺตราย  สมฺโพธาย  ฯ  โน  เจปิ
เต   โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา  ติปฺปา  ขรา  กฏุกา
เวทนา    เวทิยนฺติ   ภพฺพาว   เต   ญาณาย   ทสฺสนาย   อนุตฺตราย
สมฺโพธาย   ฯ   อยํ   โข   มํ   อคฺคิเวสฺสน  ตติยา  อุปมา  ปฏิภาสิ
อนจฺฉริยา   ปุพฺเพ   อสฺสุตปุพฺพา   ฯ   อิมา   โข   มํ   อคฺคิเวสฺสน
ติสฺโส อุปมาโย ปฏิภํสุ อนจฺฉริยา ปุพฺเพ อสฺสุตปุพฺพา ฯ
     [๔๑๗]   ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน  เอตทโหสิ  ยนฺนูนาหํ  ทนฺเตภิ
ทนฺตมาธาย   ชิวฺหาย   ตาลุํ   อาหจฺจ   เจตสา  จิตฺตํ  อภินิคฺคเณฺหยฺยํ
อภินิปฺปีเฬยฺยํ  อภิสนฺตาเปยฺยนฺติ  ฯ  โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  ทนฺเตภิ
ทนฺตมาธาย   ชิวฺหาย   ตาลุํ   อาหจฺจ   เจตสา   จิตฺตํ  อภินิคฺคณฺหามิ
อภินิปฺปีเฬมิ    อภิสนฺตาเปมิ    ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   ทนฺเตภิ
ทนฺตมาธาย   ชิวฺหาย   ตาลุํ   อาหจฺจ   เจตสา   จิตฺตํ  อภินิคฺคณฺหโต
@เชิงอรรถ:  เยวาติปเทน ภวิตพฺพํ ฯ  ม. จิตฺเตน จ ฯ
อภินิปฺปีฬยโต   อภิสนฺตาปยโต   กจฺเฉหิ  เสทา  มุจฺจนฺติ  ฯ  เสยฺยถาปิ
อคฺคิเวสฺสน   พลวา   ปุริโส   ทุพฺพลตรํ   ปุริสํ   สีเส  วา  คเหตฺวา
ขนฺเธ   วา   คเหตฺวา   อภินิคฺคเณฺหยฺย   อภินิปฺปีเฬยฺย  อภิสนฺตาเปยฺย
เอวเมว   โข   เม  อคฺคิเวสฺสน  ทนฺเตภิ  ทนฺตมาธาย  ชิวฺหาย  ตาลุํ
อาหจฺจ   เจตสา   จิตฺตํ   อภินิคฺคณฺหโต   อภินิปฺปีฬยโต  อภิสนฺตาปยโต
กจฺเฉหิ  เสทา  มุจฺจนฺติ  ฯ  อารทฺธํ  โข  ปน  เม  อคฺคิเวสฺสน  วิริยํ
โหติ    อสลฺลีนํ   อุปฏฺฐิตา   สติ   อปฺปมฺมุฏฺฐา   สารทฺโธ   จ   ปน
เม    กาโย    โหติ    อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ    เตเนว    ทุกฺขปฺปธาเนน
ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา
ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๑๘]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
อปฺปาณกํเยว   ฌานํ   ฌาเยยฺยนฺติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน
มุขโต   จ   นาสโต   จ   อสฺสาสปสฺสาเส   อุปรุนฺธึ  ฯ  ตสฺส  มยฺหํ
อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ   อสฺสาสปสฺสาเสสุ  อุปรุทฺเธสุ
กณฺณโสเตหิ    วาตานํ    นิกฺขนฺตานํ    อธิมตฺโต   สทฺโท   โหติ   ฯ
เสยฺยถาปิ    นาม    กมฺมารคคฺคริยา   ธมมานาย   อธิมตฺโต   สทฺโท
โหติ   เอวเมว   โข   เม   อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต  จ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ    อุปรุทฺเธสุ    กณฺณโสเตหิ    วาตานํ    นิกฺขนฺตานํ
อธิมตฺโต   สทฺโท   โหติ   ฯ   อารทฺธํ   โข   ปน  เม  อคฺคิเวสฺสน
วิริยํ   โหติ   อสลฺลีนํ   อุปฏฺฐิตา   สติ   อปฺปมฺมุฏฺฐา   สารทฺโธ   จ
ปน   เม   กาโย   โหติ   อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ   เตเนว   ทุกฺขปฺปธาเนน
ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต   ฯ   เอวรูปาปิ   โข   อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา
ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๑๙]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
อปฺปาณกํเยว   ฌานํ   ฌาเยยฺยนฺติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน
มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ  อสฺสาสปสฺสาเส  อุปรุนฺธึ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ   อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺตา  วาตา  มุทฺธานํ  โอหนนฺติ  ฯ
เสยฺยถาปิ   อคฺคิเวสฺสน  พลวา  ปุริโส  ติเณฺหน  สิขเรน  มุทฺธานํ  ๑-
อภิมตฺเถยฺย   เอวเมว   โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  มุขโต  จ  นาสโต  จ
กณฺณโต  จ  อสฺสาสปสฺสาเสสุ  อุปรุทฺเธสุ  อธิมตฺตา  วาตา  มุทฺธานํ ๑-
โอหนนฺติ  ฯ  อารทฺธํ  โข  ปน  เม  อคฺคิเวสฺสน  วิริยํ  โหติ  อสลฺลีนํ
อุปฏฺฐิตา   สติ   อปฺปมฺมุฏฺฐา   สารทฺโธ   จ   ปน  เม  กาโย  โหติ
อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ   เตเนว   ทุกฺขปฺปธาเนน   ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต  ฯ
เอวรูปาปิ   โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา  ทุกฺขา  เวทนา  จิตฺตํ  น
ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๒๐]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
อปฺปาณกํเยว   ฌานํ   ฌาเยยฺยนฺติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน
มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ  อสฺสาสปสฺสาเส  อุปรุนฺธึ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ
@เชิงอรรถ:  ม. มุทฺธนิ ฯ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ   อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺตา   สีเส  สีสเวทนา  โหนฺติ  ฯ
เสยฺยถาปิ    อคฺคิเวสฺสน   พลวา   ปุริโส   คาเฬฺหน   วรตฺตกฺขนฺเธน
สีเส   สีสเวฏฺฐนํ  ทเทยฺย  เอวเมว  โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  มุขโต  จ
นาสโต   จ   กณฺณโต   จ   อสฺสาสปสฺสาเสสุ   อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺตา
สีเส   สีสเวทนา   โหนฺติ   ฯ   อารทฺธํ   โข  ปน  เม  อคฺคิเวสฺสน
วิริยํ    โหติ    อสลฺลีนํ    อุปฏฺฐิตา    สติ   อปฺปมฺมุฏฺฐา   สารทฺโธ
จ   ปน   เม   กาโย  โหติ  อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ  เตเนว  ทุกฺขปฺปธาเนน
ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา
ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๒๑]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
อปฺปาณกํเยว   ฌานํ   ฌาเยยฺยนฺติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน
มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ  อสฺสาสปสฺสาเส  อุปรุนฺธึ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ   อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺตา   วาตา  กุจฺฉึ  ปริกนฺตนฺติ  ฯ
เสยฺยถาปิ   อคฺคิเวสฺสน   ทกฺโข   โคฆาตโก   วา   โคฆาตกนฺเตวาสี
วา   ติเณฺหน   โควิกนฺตเนน   กุจฺฉึ   ปริกนฺเตยฺย  เอวเมว  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ  กณฺณโต  จ  อสฺสาสปสฺสาเสสุ
อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺตา   วาตา  กุจฺฉึ  ปริกนฺตนฺติ  ฯ  อารทฺธํ  โข  ปน
เม   อคฺคิเวสฺสน   วิริยํ   โหติ   อสลฺลีนํ  อุปฏฺฐิตา  สติ  อปฺปมฺมุฏฺฐา
สารทฺโธ   จ   ปน   เม   กาโย   โหติ   อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ   เตเนว
ทุกฺขปฺปธาเนน    ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต   ฯ   เอวรูปาปิ   โข   เม
อคฺคิเวสฺสน อุปฺปนฺนา ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๒๒]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
อปฺปาณกํเยว   ฌานํ   ฌาเยยฺยนฺติ   ฯ   โส   โข   อหํ  อคฺคิเวสฺสน
มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต   จ  อสฺสาสปสฺสาเส  อุปรุนฺธึ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   มุขโต   จ   นาสโต   จ   กณฺณโต  จ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ   อุปรุทฺเธสุ   อธิมตฺโต   กายสฺมึ   ฑาโห   โหติ  ฯ
เสยฺยถาปิ   อคฺคิเวสฺสน   เทฺว   พลวนฺโต   ปุริสา   ทุพฺพลตรํ   ปุริสํ
นานาพาหาสุ   คเหตฺวา   องฺคารกาสุยา   สนฺตาเปยฺยุํ   สมฺปริตาเปยฺยุํ
เอวเมว  [๑]-  โข  อคฺคิเวสฺสน  มุขโต  จ  นาสโต  จ  กณฺณโต  จ
อสฺสาสปสฺสาเสสุ อุปรุทฺเธสุ อธิมตฺโต กายสฺมึ ฑาโห โหติ ฯ
     {๔๒๒.๑}   อารทฺธํ  โข  ปน  เม  อคฺคิเวสฺสน วิริยํ โหติ อสลฺลีนํ
อุปฏฺฐิตา   สติ   อปฺปมฺมุฏฺฐา   สารทฺโธ   จ   ปน  เม  กาโย  โหติ
อปฺปฏิปฺปสฺสทฺโธ   เตเนว   ทุกฺขปฺปธาเนน   ปธานาภิตุนฺนสฺส   สโต  ฯ
เอวรูปาปิ   โข  เม  อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา  ทุกฺขา  เวทนา  จิตฺตํ  น
ปริยาทาย  ติฏฺฐติ  ฯ  อปิสฺสุ  มํ  อคฺคิเวสฺสน  เทวตา ทิสฺวา เอวมาหํสุ
กาลกโต  สมโณ  โคตโมติ  ฯ  เอกจฺจา  เทวตา เอวมาหํสุ น กาลกโต
สมโณ  โคตโม  อปิจ  กาลํ  กโรตีติ  ฯ  เอกจฺจา  เทวตา  เอวมาหํสุ
น   กาลกโต   สมโณ   โคตโม   นปิ   กาลํ   กโรติ   อรหํ  สมโณ
โคตโม วิหาโร เตฺวว โส อรหโต เอวรูโป โหตีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เม ฯ
     [๔๒๓]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
สพฺพโส  อาหารุปจฺเฉทาย  ปฏิปชฺเชยฺยนฺติ  ฯ  อถ  โข  มํ  อคฺคิเวสฺสน
เทวตา   อุปสงฺกมิตฺวา   เอตทโวจุํ   มา   โข   ตฺวํ  มาริส  สพฺพโส
อาหารุปจฺเฉทาย    ปฏิปชฺชิ    สเจ    โข    ตฺวํ   มาริส   สพฺพโส
อาหารุปจฺเฉทาย    ปฏิปชฺชิสฺสสิ    ตสฺส    เต    มยํ   ทิพฺพํ   โอชํ
โลมกูเปหิ   อชฺโฌหริสฺสาม   ตาย   ตฺวํ   ยาเปสฺสสีติ  ฯ  ตสฺส  มยฺหํ
อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   อหญฺเจว   โข    ปน  สพฺพโส  ชทฺธุกํ  ๑-
ปฏิชาเนยฺยํ    อิมา    จ   เม   เทวตา   ทิพฺพํ   โอชํ   โลมกูเปหิ
อชฺโฌหเรยฺยุํ  ตาย  จาหํ  ยาเปยฺยํ  ตํ  มม  อสฺส  มุสาติ  ฯ  โส โข
อหํ อคฺคิเวสฺสน ตา เทวตา ปจฺจาจิกฺขามิ อลนฺติ วทามิ ฯ
     [๔๒๔]   ตสฺส    มยฺหํ    อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   ยนฺนูนาหํ
โถกํ   โถกํ   อาหารํ   อาหาเรยฺยํ   ปสตํ   ปสตํ  ยทิ  วา  มุคฺคยูสํ
ยทิ   วา   กุลตฺถยูสํ   ยทิ  วา  กฬายยูสํ  ยทิ  วา  หเรณุกยูสนฺติ  ฯ
โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  โถกํ  โถกํ  อาหารํ  อาหาเรสึ  ปสตํ ปสตํ
ยทิ   วา   มุคฺคยูสํ  ยทิ  วา  กุลตฺถยูสํ  ยทิ  วา  กฬายยูสํ  ยทิ  วา
หเรณุกยูสํ    ฯ   ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   โถกํ   โถกํ   อาหารํ
อาหารยโต   ปสตํ   ปสตํ  ยทิ  วา  มุคฺคยูสํ  ยทิ  วา  กุลตฺถยูสํ  ยทิ
วา   กฬายยูสํ   ยทิ   วา   หเรณุกยูสํ   อธิมตฺตกสิมานํ   ปตฺโต  เม
กาโย  โหติ  ฯ  เสยฺยถาปิ  นาม  อสีติกปพฺพานิ  วา  กาฬปพฺพานิ  วา
@เชิงอรรถ:  ม. อชชฺชิตํ ฯ ยุ. อชทฺธุกํ ฯ
เอวเมวสฺสุ    เม   องฺคปจฺจงฺคานิ   ภวนฺติ   ตาเยวปฺปาหารตาย   ฯ
เสยฺยถาปิ    นาม    โอฏฺฐปทํ    เอวเมวสฺสุ   เม   อานิสทํ   โหติ
ตาเยวปฺปาหารตาย  ฯ  เสยฺยถาปิ  นาม  วฏฺฏนาวลฺลี  เอวเมวสฺสุ  เม
ปิฏฺฐิกณฺฏโก   อุณฺณตาวณโต   โหติ   ตาเยวปฺปาหารตาย  ฯ  เสยฺยถาปิ
นาม   ชรสาลาย   โคปาณสิโย   โอลุคฺควิลุคฺคา   ภวนฺติ   เอวเมวสฺสุ
เม ผาสุฬิโย โอลุคฺควิลุคฺคา ภวนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
     {๔๒๔.๑}   เสยฺยถาปิ นาม คมฺภีเร อุทปาเน อุทกตารกา คมฺภีรคตา
โอกฺขายิกา   ทิสฺสนฺติ   เอวเมวสฺสุ   เม   อกฺขิกูเป  ๑-  อกฺขิตารกา
คมฺภีรคตา   โอกฺขายิกา   ทิสฺสนฺติ   ตาเยวปฺปาหารตาย  ฯ  เสยฺยถาปิ
นาม    ติตฺติกาลาพุ    อามกจฺฉินฺโน    วาตาตเปน    สํผุสิโต   โหติ
สมฺมิลาโต   เอวเมวสฺสุ  เม  สีเส  สีสจฺฉวี  สํผุสิตา  โหติ  สมฺมิลาตา
ตาเยวปฺปาหารตาย    ฯ    โส   โข   อหํ   อคฺคิเวสฺสน   อุทรจฺฉวึ
ปริมสิสฺสามีติ       ปิฏฺฐิกณฺฏกํเยว       ปริคฺคณฺหามิ       ปิฏฺฐิกณฺฏกํ
ปริมสิสฺสามีติ   อุทรจฺฉวึเยว   ปริคฺคณฺหามิ   ยาวสฺสุ   เม  อคฺคิเวสฺสน
อุทรจฺฉวี ปิฏฺฐิกณฺฏกํ อลฺลีนา โหติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
     {๔๒๔.๒}   โส  โข  อหํ อคฺคิเวสฺสน วจฺจํ วา มุตฺตํ วา กริสฺสามีติ
ตตฺเถว  อวกุชฺโช  ปปตามิ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ โส โข อหํ อคฺคิเวสฺสน
อิมเมว   กายํ   อสฺสาเสนฺโต   ปาณินา   คตฺตานิ   อนุมชฺชามิ   ตสฺส
มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   ปาณินา   คตฺตานิ  อโนมชฺชโต  ปูติมูลานิ  โลมานิ
กายสฺมา   ปปตนฺติ   ตาเยวปฺปาหารตาย   ฯ   อปิสฺสุ  มํ  อคฺคิเวสฺสน
@เชิงอรรถ:  ม. อกฺขิกูเปสุ ฯ
มนุสฺสา   ทิสฺวา   เอวมาหํสุ   กาโฬ   สมโณ  โคตโมติ  ฯ  เอกจฺเจ
มนุสฺสา   เอวมาหํสุ   น   กาโฬ   สมโณ   โคตโม   สาโม   สมโณ
โคตโมติ   ฯ   เอกจฺเจ   มนุสฺสา   เอวมาหํสุ   น   กาโฬ   สมโณ
โคตโม   นปิ   สาโม   มงฺคุรจฺฉวี   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   ยาวสฺสุ
เม   อคฺคิเวสฺสน   ตาว   ปริสุทฺโธ   ฉวิวณฺโณ   ปริโยทาโต  อุปหโต
โหติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
     [๔๒๕]   ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ  เย  โข  เกจิ
อตีตมทฺธานํ    สมณา    วา   พฺราหฺมณา   วา   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา
ติปฺปา   ขรา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยึสุ  เอตาวปรมํ  นยิโต  ภิยฺโย  ฯ
เยเกจิ   ๑-  อนาคตมทฺธานํ  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา    ติปฺปา   ขรา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยิสฺสนฺติ   เอตาวปรมํ
นยิโต   ภิยฺโย  ฯ  เยเกจิ  ๒-  เอตรหิ  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา
โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา  ติปฺปา  ขรา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยนฺติ เอตาวปรมํ
นยิโต   ภิยฺโย   ฯ   น   โข   ปนาหํ  อิมาย  กฏุกาย  ทุกฺกรกิริยาย
อธิคจฺฉามิ    อุตฺตริ   มนุสฺสธมฺมา   อลมริยญาณทสฺสนวิเสสํ   ฯ   สิยา
นุ   โข   อญฺโญ   มคฺโค   โพธายาติ   ฯ   ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน
เอตทโหสิ   อภิชานามิ   โข   ปนาหํ   ปิตุ  สกฺกสฺส  กมฺมนฺเต  สิตาย
ชมฺพุฉายาย   นิสินฺโน   วิวิจฺเจว   กาเมหิ   วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ
สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ   ปฐมํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหริตา
สิยา   นุ  โข  เอโส  มคฺโค  โพธายาติ  ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. เยปิ หิ เกจิ ฯ
สตานุสาริวิญฺญาณํ    อโหสิ   เอเสว   มคฺโค   โพธายาติ   ฯ   ตสฺส
มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ  กินฺนุ  โข  อหํ  ตสฺส  สุขสฺส  ภายามิ
ยนฺตํ   สุขํ   อญฺญเตฺรว   กาเมหิ   อญฺญตฺร   อกุสเลหิ   ธมฺเมหีติ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   อคฺคิเวสฺสน   เอตทโหสิ   น   โข   อหํ  ตสฺส  สุขสฺส
ภายามิ ยนฺตํ อญฺญเตฺรว กาเมหิ อญฺญตฺร อกุสเลหิ ธมฺเมหีติ ฯ
     [๔๒๖]   ตสฺส  มยฺหํ  อคฺคิเวสฺสน  เอตทโหสิ  น  โข  ตํ  สุกรํ
สุขํ   อธิคนฺตุํ   [๑]-  อธิมตฺตกสิมานํ  ปตฺตกาเยน  ยนฺนูนาหํ  โอฬาริกํ
อาหารํ  อาหาเรยฺยํ  โอทนํ  กุมฺมาสนฺติ  ฯ  โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน
โอฬาริกํ  อาหารํ  อาหาเรมิ  ๒-  โอทนํ  กุมฺมาสํ  ฯ  เตน  โข  ปน
สมเยน   อคฺคิเวสฺสน   ปญฺจ   ภิกฺขู   ปจฺจุปฏฺฐิตา  โหนฺติ  ยนฺโน  ๓-
สมโณ   โคตโม   ธมฺมํ   อธิคมิสฺสติ   ตนฺโน  อาโรเจสฺสตีติ  ฯ  ยโต
โข   อหํ   อคฺคิเวสฺสน  โอฬาริกํ  อาหารํ  อาหาเรสึ  โอทนํ  กุมฺมาสํ
อถ   เม   เต   ปญฺจ   ภิกฺขู   นิพฺพิชฺช   ปกฺกมึสุ  พาหุลฺลิโก  สมโณ
โคตโม ปธานวิพฺภนฺโต อาวฏฺโฏ พาหุลฺลายาติ ฯ
     [๔๒๗]   โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน โอฬาริกํ อาหารํ อาหาเรตฺวา
พลํ   คาเหตฺวา  วิวิจฺเจว  กาเมหิ  วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  สวิตกฺกํ
สวิจารํ  วิเวกชํ  ปีติสุขํ  ปฐมํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหาสึ  ฯ  เอวรูปาปิ
โข   เม   อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา  สุขา  เวทนา  จิตฺตํ  น  ปริยาทาย
ติฏฺฐติ   ฯ   วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส
เอโกทิภาวํ  อวิตกฺกํ  อวิจารํ  สมาธิชํ  ปีติสุขํ  ทุติยํ  ฌานํ  ...  ตติยํ
@เชิงอรรถ:  ม. เอวํ ฯ  ม. อาหาเรสึ ฯ  ม. ยํ โข ฯ
ฌานํ   ...  จตุตฺถํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหาสึ  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน  อุปฺปนฺนา  สุขา  เวทนา  จิตฺตํ  น  ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ โส
เอวํ  สมาหิเต  จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต  อนงฺคเณ  วิคตูปกฺกิเลเส
มุทุภูเต   กมฺมนิเย   ฐิเต   อาเนญฺชปฺปตฺเต   ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณาย
จิตฺตํ   อภินินฺนาเมสึ   ฯ   โส   อเนกวิหิตํ   ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรามิ
เสยฺยถีทํ   เอกมฺปิ   ชาตึ   เทฺวปิ   ชาติโย   ฯเปฯ   อิติ   สาการํ
สอุทฺเทสํ   อเนกวิหิตํ   ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรามิ   ฯ   อยํ   โข  เม
อคฺคิเวสฺสน   รตฺติยา   ปฐเม  ยาเม  ปฐมา  วิชฺชา  อธิคตา  อวิชฺชา
วิหตา   วิชฺชา   อุปฺปนฺนา   ตโม   วิหโต  อาโลโก  อุปฺปนฺโน  ยถาตํ
อปฺปมตฺตสฺส   อาตาปิโน   ปหิตตฺตสฺส  วิหรโต  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน อุปฺปนฺนา สุขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๒๘]   โส   เอวํ   สมาหิเต   จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนิเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
สตฺตานํ    จุตูปปาตญาณาย   จิตฺตํ   อภินินฺนาเมสึ   ฯ   โส   ทิพฺเพน
จกฺขุนา    วิสุทฺเธน   อติกฺกนฺตมานุสเกน   สตฺเต   ปสฺสามิ   จวมาเน
อุปปชฺชมาเน    หีเน   ปณีเต   สุวณฺเณ   ทุพฺพณฺเณ   สุคเต   ทุคฺคเต
ยถากมฺมูปเค   สตฺเต   ปชานามิ   ฯเปฯ   อยํ  โข  เม  อคฺคิเวสฺสน
รตฺติยา   มชฺฌิเม   ยาเม   ทุติยา   วิชฺชา   อธิคตา  อวิชฺชา  วิหตา
วิชฺชา    อุปฺปนฺนา    ตโม    วิหโต    อาโลโก   อุปฺปนฺโน   ยถาตํ
อปฺปมตฺตสฺส   อาตาปิโน   ปหิตตฺตสฺส  วิหรโต  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน อุปฺปนฺนา สุขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๒๙]   โส   เอวํ   สมาหิเต   จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนิเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
อาสวานํ   ขยญาณาย   จิตฺตํ   อภินินฺนาเมสึ   ฯ   โส   อิทํ  ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ    อพฺภญฺญาสึ    อยํ    ทุกฺขสมุทโยติ    ยถาภูตํ    อพฺภญฺญาสึ
อยํ    ทุกฺขนิโรโธติ    ยถาภูตํ    อพฺภญฺญาสึ    อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี
ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ   อพฺภญฺญาสึ   อิเม   อาสวาติ  ยถาภูตํ  อพฺภญฺญาสึ
อยํ    อาสวสมุทโยติ    ยถาภูตํ    อพฺภญฺญาสึ    อยํ   อาสวนิโรโธติ
ยถาภูตํ    อพฺภญฺญาสึ    อยํ    อาสวนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ
อพฺภญฺญาสึ   ฯ   ตสฺส  เม  เอวํ  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต  กามาสวาปิ
จิตฺตํ   วิมุจฺจิตฺถ   ภวาสวาปิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจิตฺถ   อวิชฺชาสวาปิ   จิตฺตํ
วิมุจฺจิตฺถ   ฯเปฯ   นาปรํ  อิตฺถตฺตายาติ  อพฺภญฺญาสึ  ฯ  อยํ  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน   รตฺติยา  ปจฺฉิเม  ยาเม  ตติยา  วิชฺชา  อธิคตา  อวิชฺชา
วิหตา   วิชฺชา   อุปฺปนฺนา   ตโม   วิหโต  อาโลโก  อุปฺปนฺโน  ยถาตํ
อปฺปมตฺตสฺส   อาตาปิโน   ปหิตตฺตสฺส  วิหรโต  ฯ  เอวรูปาปิ  โข  เม
อคฺคิเวสฺสน อุปฺปนฺนา สุขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺฐติ ฯ
     [๔๓๐]   อภิชานามิ  โข  ปนาหํ  อคฺคิเวสฺสน  อเนกสตาย ปริสาย
ธมฺมํ   เทเสตา   ฯ  อปิสฺสุ  มํ  เอกเมโก  เอวํ  มญฺญติ  มเมวารพฺภ
สมโณ  โคตโม  ธมฺมํ  เทเสตีติ  ฯ  น  โข  ปเนตํ  อคฺคิเวสฺสน  เอวํ
ทฏฺฐพฺพํ   ยาวเทว   วิญฺญาปนตฺถาย   ตถาคโต   สมฺมเทว   เตสํ  ๑-
@เชิงอรรถ:  ม. ปเรสํ ฯ
ธมฺมํ   เทเสตีติ   ฯ   โส  โข  อหํ  อคฺคิเวสฺสน  ตสฺสาเยว  คาถาย
ปริโยสาเน    ตสฺมึเยว   ปุริมสฺมึ   สมาธินิมิตฺเต   อชฺฌตฺตเมว   จิตฺตํ
สณฺฐเปมิ    สนฺนิสีทามิ    สมาทหามิ    เอโกทึ   กโรมิ   เยน   สุทํ
นิจฺจกปฺปํ   วิหรามีติ   ฯ   โอกปฺปนิยเมตํ   โภโต   โคตมสฺส   ยถาตํ
อรหโต    สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส    อภิชานาติ    โข   ปน   ภวํ   โคตโม
ทิวา   สุปิตาติ   ฯ  อภิชานามหํ  อคฺคิเวสฺสน  คิมฺหานํ  ปจฺฉิเม  มาเส
ปจฺฉาภตฺตํ     ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต    จตุคุณํ    สงฺฆาฏึ    ปญฺญาเปตฺวา
ทกฺขิเณน   ปสฺเสน  สโต  สมฺปชาโน  นิทฺทํ  โอกฺกมิตาติ  ฯ  เอตํ  โข
โภ   โคตม   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   สมฺโมหวิหารสฺมึ   วทนฺตีติ   ฯ
น   โข   อคฺคิเวสฺสน   เอตฺตาวตา   สมฺมูโฬฺห  วา  โหติ  อสมฺมูโฬฺห
วา   อปิจ   อคฺคิเวสฺสน   ยถา   สมฺมูโฬฺห   วา   โหติ   อสมฺมูโฬฺห
วา   ตํ   สุณาหิ   สาธุกํ   มนสิกโรหิ   ภาสิสฺสามีติ   ฯ  เอวํ  โภติ
โข สจฺจโก นิคนฺถปุตฺโต ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ
     [๔๓๑]   ภควา  เอตทโวจ  กถญฺจ  อคฺคิเวสฺสน  สมฺมูโฬฺห  โหติ
ยสฺสกสฺสจิ  อคฺคิเวสฺสน  เย  อาสวา  สงฺกิเลสิกา  โปโนพฺภวิกา  สทรา
ทุกฺขวิปากา    อายตึ   ชาติชรามรณียา   อปฺปหีนา   ตมหํ   สมฺมูโฬฺหติ
วทามิ   อาสวานํ   หิ   อคฺคิเวสฺสน   อปฺปหานา   สมฺมูโฬฺห  โหติ  ฯ
ยสฺส  กสฺสจิ  อคฺคิเวสฺสน  เย  อาสวา  สงฺกิเลสิกา โปโนพฺภวิกา สทรา
ทุกฺขวิปากา    อายตึ    ชาติชรามรณียา   ปหีนา   ตมหํ   อสมฺมูโฬฺหติ
วทามิ   อาสวานํ   หิ   อคฺคิเวสฺสน   ปหานา   อสมฺมูโฬฺห   โหติ  ฯ
ตถาคตสฺส   โข   อคฺคิเวสฺสน  เย  อาสวา  สงฺกิเลสิกา  โปโนพฺภวิกา
สทรา    ทุกฺขวิปากา   อายตึ   ชาติชรามรณียา   ปหีนา   อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวงฺคตา   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺมา   ฯ  เสยฺยถาปิ
นาม   อคฺคิเวสฺสน   ตาโล   มตฺถกจฺฉินฺโน   อภพฺโพ   ปุน   วิรูฬฺหิยา
เอวเมว   โข   อคฺคิเวสฺสน   ตถาคตสฺส   เย   อาสวา  สงฺกิเลสิกา
โปโนพฺภวิกา   สทรา   ทุกฺขวิปากา   อายตึ   ชาติชรามรณียา   ปหีนา
อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวงฺคตา อายตึ อนุปฺปาทธมฺมาติ ฯ
     [๔๓๒]   เอวํ  วุตฺเต  สจฺจโก  นิคนฺถปุตฺโต  ภควนฺตํ  เอตทโวจ
อจฺฉริยํ   โภ   โคตม  อพฺภูตํ  โภ  โคตม  ยาวญฺจีทํ  โภโต  โคตมสฺส
เอวํ     อาสชฺช    อาสชฺช    วุจฺจมานสฺส    อุปนีเตหิ    วจนปเถหิ
สมุทาจริยมานสฺส    ฉวิวณฺโณ    เจว    ปริโยทายติ    มุขวณฺโณ   จ
วิปฺปสีทติ    ยถาตํ    อรหโต    สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส    อภิชานามหํ   โภ
โคตม   ปูรณํ   กสฺสปํ  วาเทน  วาทํ  สมารภิตา  โสปิ  มยา  วาเทน
วาทํ    สมารทฺโธ    อญฺเญนญฺญํ   ปฏิจริ   พหิทฺธา   กถํ   อปนาเมสิ
โกปญฺจ     โทสญฺจ     อปฺปจฺจยญฺจ     ปาตฺวากาสิ    โภโต    ปน
โคตมสฺส   เอวํ   อาสชฺช   อาสชฺช  วุจฺจมานสฺส  อุปนีเตหิ  วจนปเถหิ
สมุทาจริยมานสฺส    ฉวิวณฺโณ    เจว    ปริโยทายติ    มุขวณฺโณ   จ
วิปฺปสีทติ   ยถาตํ   อรหโต   สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส  อภิชานามหํ  โภ  โคตม
มกฺขลึ  โคสาลํ  ...  อชิตํ  เกสกมฺพลํ  ... ปกุธํ กจฺจายนํ ... สญฺชยํ
เวลฏฺฐปุตฺตํ   ...   นิคนฺถํ  นาฏปุตฺตํ  วาเทน  วาทํ  สมารภิตา  โสปิ
มยา   วาเทน   วาทํ   สมารทฺโธ   อญฺเญนญฺญํ   ปฏิจริ  พหิทฺธา  กถํ
อปนาเมสิ    โกปญฺจ    โทสญฺจ    อปฺปจฺจยญฺจ   ปาตฺวากาสิ   โภโต
ปน    โคตมสฺส    เอวํ   อาสชฺช   อาสชฺช   วุจฺจมานสฺส   อุปนีเตหิ
วจนปเถหิ     สมุทาจริยมานสฺส     ฉวิวณฺโณ     เจว    ปริโยทายติ
มุขวณฺโณ    จ   วิปฺปสีทติ   ยถาตํ   อรหโต   สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส   หนฺท
จทานิ   มยํ   โภ   โคตม  คจฺฉาม  พหุกิจฺจา  [๑]-  พหุกรณียาติ  ฯ
ยสฺสทานิ ตฺวํ อคฺคิเวสฺสน กาลํ มญฺญสีติ ฯ
     อถ   โข   สจฺจโก   นิคนฺถปุตฺโต   ภควโต  ภาสิตํ  อภินนฺทิตฺวา
อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติ ฯ
                        มหาสจฺจกสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ฉฏฺฐํ ฯ
                                   ---------
@เชิงอรรถ:  ม. มยํ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๔๓๗-๔๖๓. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=12&item=405&items=28&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=12&item=405&items=28&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=12&item=405&items=28&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=12&item=405&items=28&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=405              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=4890              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=4890              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :