จตุตฺถสิกฺขาปทํ
[๒๘๔] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา
ภิกฺขู อุปาสเก ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺติ ฯ อุปาสกา ภิกฺขูสุ อคารวา
อปฺปติสฺสา อสภาควุตฺติกา วิหรนฺติ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ
เต อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู
อุปาสเก ปทโส ธมฺมํ วาเจสฺสนฺติ อุปาสกา ภิกฺขูสุ อคารวา
อปฺปติสฺสา อสภาควุตฺติกา วิหรนฺตีติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ภควโต
เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ สจฺจํ กิร ตุเมฺห ภิกฺขเว อุปาสเก ปทโส
ธมฺมํ วาเจถ อุปาสกา ภิกฺขูสุ อคารวา อปฺปติสฺสา อสภาควุตฺติกา
วิหรนฺตีติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา กถํ หิ นาม ตุเมฺห
โมฆปุริสา อุปาสเก ปทโส ธมฺมํ วาเจสฺสถ อุปาสกา ภิกฺขูสุ
อคารวา อปฺปติสฺสา อสภาควุตฺติกา วิหรนฺติ เนตํ โมฆปุริสา
อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ฯเปฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ
สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ
วาเจยฺย ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
[๒๘๕] โย ปนาติ โย ยาทิโส ฯเปฯ ภิกฺขูติ ฯเปฯ อยํ
อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุญฺจ
ภิกฺขุนิญฺจ ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นาม ฯ
[๒๘๖] ปทโส นาม ๑- ปทํ อนุปทํ อนฺวกฺขรํ อนุพฺยญฺชนํ ฯ ปทํ
นาม เอกโต ปฏฺฐเปตฺวา เอกโต โอสาเปนฺติ ฯ อนุปทํ นาม
ปาเฏกฺกํ ปฏฺฐเปตฺวา เอกโต โอสาเปนฺติ ฯ อนฺวกฺขรํ นาม
รูปํ อนิจฺจนฺติ วุจฺจมาโน รูติ ๒- โอปาเตติ ฯ อนุพฺยญฺชนํ นาม
รูปํ อนิจฺจนฺติ วุจฺจมาโน เวทนา อนิจฺจาติ สทฺทํ นิจฺฉาเรติ ฯ
ยญฺจ ปทํ ยญฺจ อนุปทํ ยญฺจ อนฺวกฺขรํ ยญฺจ อนุพฺยญฺชนํ
สพฺพเมตํ ปทโส ธมฺโม ๓- นาม ฯ ธมฺโม นาม พุทฺธภาสิโต
สาวกภาสิโต อิสิภาสิโต เทวตาภาสิโต อตฺถุปสญฺหิโต
ธมฺมุปสญฺหิโต ฯ วาเจยฺยาติ ปเทน วาเจติ ปเท ปเท อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ อกฺขราย วาเจติ อกฺขรกฺขราย อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๒๘๗] อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี ปทโส ธมฺมํ วาเจติ
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก ปทโส ธมฺมํ
วาเจติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี
ปทโส ธมฺมํ วาเจติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน
อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน เวมติโก
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาปตฺติ ฯ
[๒๘๘] อนาปตฺติ เอกโต อุทฺทิสาเปนฺโต เอกโต สชฺฌายํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อิทํ ปาฐทฺวยํ น ทิสฺสติ ฯ ๒ ม. รุนฺติ ฯ ๓ อติเรกปาเฐน ภวิตพฺพํ ฯ
@ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
กโรนฺโต เยภุยฺเยน ปคุณํ คนฺถํ ภณนฺตํ โอปาเตติ โอสาเรนฺตํ
โอปาเตติ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสาติ ฯ
จตุตฺถสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ
-------
ปญฺจมสิกฺขาปทํ
[๒๘๙] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อคฺคาฬเว
เจติเย ฯ เตน โข ปน สมเยน อุปาสกา อารามํ อาคจฺฉนฺติ
ธมฺมสฺสวนาย ฯ ธมฺเม ภาสิเต เถรา ภิกฺขู ยถาวิหารํ คจฺฉนฺติ ฯ
นวกา ภิกฺขู ตตฺเถว อุปฏฺฐานสาลายํ อุปาสเกหิ สทฺธึ มุฏฺฐสฺสตี
อสมฺปชานา นคฺคา วิกุชฺชมานา ๑- กากจฺฉมานา เสยฺยํ กปฺเปนฺติ ฯ
อุปาสกา อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม ภทฺทนฺตา
มุฏฺฐสฺสตี อสมฺปชานา นคฺคา วิกุชฺชมานา กากจฺฉมานา เสยฺยํ
กปฺเปสฺสนฺตีติ ฯ อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ อุปาสกานํ อุชฺฌายนฺตานํ
ขียนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ
ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สห เสยฺยํ
กปฺเปสฺสนฺตีติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ
สจฺจํ กิร ภิกฺขเว ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สห เสยฺยํ กปฺเปนฺตีติ ฯ
สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา กถํ หิ นาม เต ภิกฺขเว
โมฆปุริสา อนุปสมฺปนฺเนน สห เสยฺยํ กปฺเปสฺสนฺติ เนตํ ภิกฺขเว
อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ฯเปฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ
อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๘๙.๑} โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺเนน สห เสยฺยํ กปฺเปยฺย
ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
{๒๘๙.๒} เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วิกูชมานา ฯ เอวมุปริปิ ฯ
[๒๙๐] อถโข ภควา อาฬวิยํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน โกสมฺพี
เตน จาริกํ ปกฺกามิ อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน โกสมฺพี ตทวสริ ฯ
ตตฺร สุทํ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ พทริการาเม ฯ ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ
ราหุลํ เอตทโวจุํ ภควตา อาวุโส ราหุล สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ น
อนุปสมฺปนฺเนน สห เสยฺยา กปฺเปตพฺพาติ เสยฺยํ อาวุโส ราหุล
ชานาหีติ ฯ อถโข อายสฺมา ราหุโล เสยฺยํ อลภมาโน วจฺจกุฏิยา
เสยฺยํ กปฺเปสิ ฯ อถโข ภควา รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ ปจฺจุฏฺฐาย เยน
วจฺจกุฏี เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺกาสิ ฯ อายสฺมาปิ ราหุโล
อุกฺกาสิ ฯ โก เอตฺถาติ ฯ อหํ ภควา ราหุโลติ ฯ กิสฺส ตฺวํ ราหุล อิธ
นิปนฺโนสีติ ๑- ฯ อถโข อายสฺมา ราหุโล ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสิ ฯ อถโข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ
กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ อนุชานามิ ภิกฺขเว อนุปสมฺปนฺเนน
ทฺวิรตฺตติรตฺตํ สห เสยฺยํ กปฺเปตุํ ฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ
สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๙๐.๑} โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทฺวิรตฺตติรตฺตํ
สห เสยฺยํ กปฺเปยฺย ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
[๒๙๑] โย ปนาติ โย ยาทิโส ฯเปฯ ภิกฺขูติ ฯเปฯ
อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ อนุปสมฺปนฺโน นาม
ภิกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นาม ฯ อุตฺตริทฺวิรตฺตติรตฺตนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นิสินฺโนสีติ ฯ
อติเรกทฺวิรตฺตติรตฺตํ ฯ สหาติ เอกโต ฯ เสยฺยา นาม สพฺพจฺฉนฺนา
สพฺพปริจฺฉนฺนา เยภุยฺเยนจฺฉนฺนา เยภุยฺเยน ปริจฺฉนฺนา ฯ เสยฺยํ
กปฺเปยฺยาติ จตุตฺเถ ทิวเส อตฺถงฺคเต สุริเย อนุปสมฺปนฺเน นิปนฺเน
ภิกฺขุ นิปชฺชติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ ภิกฺขุ นิปนฺเน อนุปสมฺปนฺโน
นิปชฺชติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุโภ วา นิปชฺชนฺติ อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุฏฺฐหิตฺวา ปุนปฺปุนํ นิปชฺชนฺติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๒๙๒] อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อุตฺตริทฺวิรตฺตติรตฺตํ
สห เสยฺยํ กปฺเปติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก
อุตฺตริทฺวิรตฺตติรตฺตํ สห เสยฺยํ กปฺเปติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อุตฺตริทฺวิรตฺตติรตฺตํ สห เสยฺยํ
กปฺเปติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุปฑฺฒจฺฉนฺเน อุปฑฺฒปริจฺฉนฺเน
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อาปตฺติ
ทุกฺกฏสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน เวมติโก อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน
อุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาปตฺติ ฯ
[๒๙๓] อนาปตฺติ เทฺว ติสฺโส รตฺติโย วสติ อูนกเทฺวติสฺโส
รตฺติโย วสติ เทฺว รตฺติโย วสิตฺวา ตติยาย รตฺติยา ปุรารุณา
นิกฺขมิตฺวา ปุน วสติ สพฺพจฺฉนฺเน สพฺพอปริจฺฉนฺเน สพฺพปริจฺฉนฺเน
สพฺพอจฺฉนฺเน เยภุยฺเยน อจฺฉนฺเน เยภุยฺเยน อปริจฺฉนฺเน
อนุปสมฺปนฺเน นิปนฺเน ภิกฺขุ นิสีทติ ภิกฺขุ นิปนฺเน อนุปสมฺปนฺโน
นิสีทติ อุโภ วา นิสีทนฺติ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสาติ ฯ
ปญฺจมสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ
-------
ฉฏฺฐสิกฺขาปทํ
[๒๙๔] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา
อนุรุทฺโธ โกสเลสุ ชนปเทสุ ๑- สาวตฺถึ คจฺฉนฺโต สายํ อญฺญตรํ
คามํ อุปคจฺฉิ ฯ เตน โข ปน สมเยน ตสฺมึ คาเม อญฺญตริสฺสา
อิตฺถิยา อาวสถาคารํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ อถโข อายสฺมา อนุรุทฺโธ
เยน สา อิตฺถี เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อิตฺถึ เอตทโวจ
สเจ เต ภคินิ อครุ วเสยฺยามิ เอกรตฺตึ ๒- อาวสถาคาเรติ ฯ
วเสยฺยาถ ภนฺเตติ ฯ อญฺเญปิ อทฺธิกา เยน สา อิตฺถี
เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อิตฺถึ เอตทโวจุํ สเจ เต อยฺเย
อครุ วเสยฺยาม เอกรตฺตึ อาวสถาคาเรติ ฯ เอโส โข อยฺโย
สมโณ ปฐมํ อุปคโต สเจ โส อนุชานาติ วเสยฺยาถาติ ฯ
{๒๙๔.๑} อถโข เต อทฺธิกา เยนายสฺมา อนุรุทฺโธ เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจุํ สเจ เต ภนฺเต อครุ
วเสยฺยาม เอกรตฺตึ อาวสถาคาเรติ ฯ วเสยฺยาถ อาวุโสติ ฯ
อถโข สา อิตฺถี อายสฺมนฺเต อนุรุทฺเธ สห ทสฺสเนน ปฏิพทฺธจิตฺตา
อโหสิ ฯ อถโข สา อิตฺถี เยนายสฺมา อนุรุทฺโธ เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ อยฺโย ภนฺเต
อิเมหิ มนุสฺเสหิ อากิณฺโณ น ผาสุ วิหริสฺสติ สาธาหํ ภนฺเต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ชนปเท ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. วเสยฺยาม เอกรตฺตํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
อยฺยสฺส มญฺจกํ อพฺภนฺตรํ ปญฺญาเปยฺยนฺติ ฯ อธิวาเสสิ โข
อายสฺมา อนุรุทฺโธ ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข สา อิตฺถี อายสฺมโต
อนุรุทฺธสฺส สามํ ๑- มญฺจกํ อพฺภนฺตรํ ปญฺญาเปตฺวา อลงฺกตปฏิยตฺตา
คนฺธคนฺธินี เยนายสฺมา อนุรุทฺโธ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ อยฺโย ภนฺเต อภิรูโป ทสฺสนีโย
ปาสาทิโก อหญฺจมฺหิ อภิรูปา ทสฺสนียา ปาสาทิกา สาธาหํ
ภนฺเต อยฺยสฺส ปชาปตี ภเวยฺยนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต อายสฺมา
อนุรุทฺโธ ตุณฺหี อโหสิ ฯ ทุติยมฺปิ โข ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข สา
อตฺถี อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ อยฺโย ภนฺเต อภิรูโป
ทสฺสนีโย ปาสาทิโก อหญฺจมฺหิ อภิรูปา ทสฺสนียา ปาสาทิกา
สาธุ ภนฺเต อยฺโย มญฺเจว สมฺปฏิจฺฉตุ ๒- สพฺพญฺจ สาปเตยฺยนฺติ ฯ
ตติยมฺปิ โข อายสฺมา อนุรุทฺโธ ตุณฺหี อโหสิ ฯ
{๒๙๔.๒} อถโข สา อิตฺถี สาฏกํ นิกฺขิปิตฺวา อายสฺมโต
อนุรุทฺธสฺส ปุรโต จงฺกมติปิ ติฏฺฐติปิ นิสีทติปิ เสยฺยํปิ กปฺเปติ ฯ
อถโข อายสฺมา อนุรุทฺโธ อินฺทฺริยานิ โอกฺขิปิตฺวา ตํ อิตฺถึ เนว
โอโลเกสิ นปิ อาลปิ ฯ อถโข สา อิตฺถี อจฺฉริยํ วต โภ อพฺภูตํ วต
โภ พหู เม มนุสฺสา สเตนปิ สหสฺเสนปิ ปหีณนฺติ อยํ ปน สมโณ
มยา สามํ ยาจิยมาโน น อิจฺฉติ มญฺเจว สมฺปฏิจฺฉิตุํ ๓- สพฺพญฺจ
สาปเตยฺยนฺติ สาฏกํ นิวาเสตฺวา อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส ปาเทสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ม. ยุ. ปฏิจฺฉตุ ฯ ๓ ม. ยุ. ปฏิจฺฉิตุํ ฯ
สิรสา นิปติตฺวา อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ อจฺจโย มํ ภนฺเต
อจฺจคมา ยถาพาลํ ยถามูฬฺหํ ยถาอกุสลํ ยาหํ เอวรูปมกาสึ
ตสฺสา เม ภนฺเต อยฺโย อจฺจยํ อจฺจยโต ปฏิคฺคณฺหาตุ อายตึ
สํวรายาติ ฯ อิงฺฆ ตํ ๑- ภคินิ อจฺจโย อจฺจคมา ยถาพาลํ
ยถามูฬฺหํ ยถาอกุสลํ ยา ตฺวํ เอวมกาสิ ยโต จ โข ตฺวํ ภคินิ
อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา ยถาธมฺมํ ปฏิกโรสิ ตนฺเต มยํ ปฏิคฺคณฺหาม
วุฑฺฒิ เหสา ภคินิ อริยสฺส วินเย โย อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา
ยถาธมฺมํ ปฏิกโรติ อายตึ ๒- สํวรํ อาปชฺชตีติ ฯ
{๒๙๔.๓} อถโข สา อิตฺถี ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน อายสฺมนฺตํ
อนุรุทฺธํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา
สมฺปวาเรตฺวา อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ [๓]-
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ตํ อิตฺถึ อายสฺมา อนุรุทฺโธ
ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ ฯ
อถโข สา อิตฺถี อายสฺมตา อนุรุทฺเธน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิตา
สมาทปิตา สมุตฺเตชิตา สมฺปหํสิตา อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต นิกฺกุชฺชิตํ วา
อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย
อนฺธกาเร วา เตลปฺปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตวํ ฯ ๒ ม. ยุ. อายตึ จ ฯ ๓ ม. ยุ. อภิวาเทตฺวา ฯ
รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมวํ ๑- อยฺเยน อนุรุทฺเธน อเนกปริยาเยน
ธมฺโม ปกาสิโต เอสาหํ ภนฺเต ตํ ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ
ภิกฺขุสงฺฆญฺจ อุปาสิกํ มํ อยฺโย ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ
สรณํ คตนฺติ ฯ
{๒๙๔.๔} อถโข อายสฺมา อนุรุทฺโธ สาวตฺถึ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ
เอตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ
ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม อายสฺมา อนุรุทฺโธ มาตุคาเมน สห
เสยฺยํ กปฺเปสฺสตีติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ
ฯเปฯ สจฺจํ กิร ตฺวํ อนุรุทฺธ มาตุคาเมน สห เสยฺยํ กปฺเปสีติ ฯ
สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา กถํ หิ นาม ตฺวํ อนุรุทฺธ
มาตุคาเมน สห เสยฺยํ กปฺเปสฺสสิ เนตํ อนุรุทฺธ อปฺปสนฺนานํ วา
ปสาทาย ฯเปฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๙๔.๕} โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สห เสยฺยํ กปฺเปยฺย
ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
[๒๙๕] โย ปนาติ โย ยาทิโส ฯเปฯ ภิกฺขูติ ฯเปฯ อยํ อิมสฺมึ
อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี น ยกฺขี น
เปตี น ติรจฺฉานคตา อนฺตมโส ตทหุชาตาปิ ทาริกา ปเคว
มหนฺตตรี ๒- ฯ สหาติ เอกโต ฯ เสยฺยา นาม สพฺพจฺฉนฺนา
สพฺพปริจฺฉนฺนา เยภุยฺเยนจฺฉนฺนา เยภุยฺเยน ปริจฺฉนฺนา ฯ เสยฺยํ
กปฺเปยฺยาติ อตฺถงฺคเต สุริเย มาตุคาเม นิปนฺเน ภิกฺขุ นิปชฺชติ
@เชิงอรรถ: ๑ สพฺพตฺถ เอวเมวาติ ปาโฐ ปญฺญายติ ฯ ๒ ม. มหตฺตรี ฯ ยุ. มหตรี ฯ
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ ภิกฺขุ นิปนฺเน มาตุคาเม นิปชฺชติ อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุโภ วา นิปชฺชนฺติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุฏฺฐหิตฺวา
ปุนปฺปุนํ นิปชฺชนฺติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๒๙๖] มาตุคาเม มาตุคามสญฺญี สห เสยฺยํ กปฺเปติ อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ มาตุคาเม เวมติโก สห เสยฺยํ กปฺเปติ อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ มาตุคาเม อมาตุคามสญฺญี สห เสยฺยํ กปฺเปติ
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
{๒๙๖.๑} อุปฑฺฒจฺฉนฺเน อุปฑฺฒปริจฺฉนฺเน อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ
ยกฺขิยา ๑- วา เปติยา วา ปณฺฑเกน วา ติรจฺฉานคติตฺถิยา วา สห
เสยฺยํ กปฺเปติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อมาตุคาเม มาตุคามสญฺญี
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อมาตุคาเม เวมติโก อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ
อมาตุคาเม อมาตุคามสญฺญี อนาปตฺติ ฯ
[๒๙๗] อนาปตฺติ สพฺพจฺฉนฺเน สพฺพอปริจฺฉนฺเน สพฺพปริจฺฉนฺเน
สพฺพอจฺฉนฺเน เยภุยฺเยน อจฺฉนฺเน เยภุยฺเยน อปริจฺฉนฺเน มาตุคาเม
นิปนฺเน ภิกฺขุ นิสีทติ ภิกฺขุ นิปนฺเน มาตุคาโม นิสีทติ อุโภ วา
นิสีทนฺติ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสาติ ฯ
ฉฏฺฐสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ
-------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยกฺขินิยา ฯ
สตฺตมสิกฺขาปทํ
[๒๙๘] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุทายิ
สาวตฺถิยํ กุลูปโก โหติ พหุกานิ กุลานิ อุปสงฺกมติ ฯ อถโข อายสฺมา
อุทายิ ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน อญฺญตรํ
กุลํ เตนุปสงฺกมิ ฯ เตน โข ปน สมเยน ฆรณี นิเวสนทฺวาเร นิสินฺนา
โหติ ฯ ฆรสุณฺหา อาวสถทฺวาเร นิสินฺนา โหติ ฯ อถโข อายสฺมา
อุทายิ เยน ฆรณี เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ฆรณิยา อุปกณฺณเก
ธมฺมํ เทเสสิ ฯ อถโข ฆรสุณฺหาย เอตทโหสิ กินฺนุ โข โส สมโณ
สสฺสุยา ชาโร อุทาหุ โอภาสตีติ ฯ
{๒๙๘.๑} อถโข อายสฺมา อุทายิ ฆรณิยา อุปกณฺณเก ธมฺมํ
เทเสตฺวา เยน ฆรสุณฺหา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ฆรสุณฺหาย
อุปกณฺณเก ธมฺมํ เทเสสิ ฯ อถโข ฆรณิยา เอตทโหสิ กินฺนุ โข โส
สมโณ ฆรสุณฺหาย ชาโร อุทาหุ โอภาสตีติ ฯ อถโข อายสฺมา
อุทายิ ฆรสุณฺหาย อุปกณฺณเก ธมฺมํ เทเสตฺวา ปกฺกามิ ฯ อถโข
ฆรณี ฆรสุณฺหํ เอตทโวจ เห เช กึ เต โส ๑- สมโณ อโวจาติ ฯ ธมฺมํ
เม อยฺเย เทเสสิ อยฺยาย ปน กึ อโวจาติ ฯ มยฺหํปิ ธมฺมํ เทเสสีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เอโส ฯ
ตา อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม อยฺโย อุทายิ
มาตุคามสฺส ๑- อุปกณฺณเก ธมฺมํ เทเสสฺสติ นนุ นาม วิสฺสฏฺเฐน
วิวเฏน ธมฺโม เทเสตพฺโพติ ฯ
{๒๙๘.๒} อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู ตาสํ อิตฺถีนํ อุชฺฌายนฺตีนํ ขียนฺตีนํ
วิปาเจนฺตีนํ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ
วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม อายสฺมา อุทายิ มาตุคามสฺส ธมฺมํ
เทเสสฺสตีติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ
สจฺจํ กิร ตฺวํ อุทายิ มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทเสสีติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ
วิครหิ พุทฺโธ ภควา กถํ หิ นาม ตฺวํ โมฆปุริส มาตุคามสฺส
ธมฺมํ เทเสสฺสสิ เนตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ฯเปฯ
เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๙๘.๓} โย ปน ภิกฺขุ มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทเสยฺย ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
{๒๙๘.๔} เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ
[๒๙๙] เตน โข ปน สมเยน อุปาสิกา ภิกฺขู ปสฺสิตฺวา เอตทโวจุํ
อิงฺฆ อยฺยา ธมฺมํ เทเสถาติ ฯ น ภคินิ กปฺปติ มาตุคามสฺส ธมฺมํ
เทเสตุนฺติ ฯ อิงฺฆ อยฺยา ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสถ สกฺกา
เอตฺตเกนปิ ธมฺโม อญฺญาตุนฺติ ฯ น ภคินิ กปฺปติ มาตุคามสฺส
ธมฺมํ เทเสตุนฺติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น เทเสสุํ ฯ อุปาสิกา
อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม อยฺยา อเมฺหหิ
ยาจิยมานา ธมฺมํ น เทเสสฺสนฺตีติ ฯ อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู ตาสํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
อุปาสิกานํ อุชฺฌายนฺตีนํ ขียนฺตีนํ วิปาเจนฺตีนํ ฯ อถโข เต ภิกฺขู
ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ อถโข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ
ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ อนุชานามิ ภิกฺขเว
มาตุคามสฺส ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสตุํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ
สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๙๙.๑} โย ปน ภิกฺขุ มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ
ธมฺมํ เทเสยฺย ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
{๒๙๙.๒} เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ
[๓๐๐] เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภควตา อนุญฺญาตํ
มาตุคามสฺส ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสตุนฺติ ฯ เต อวิญฺญุํ
ปุริสวิคฺคหํ อุปนิสีทาเปตฺวา มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ
ธมฺมํ เทเสนฺติ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ
วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อวิญฺญุํ ปุริสวิคฺคหํ
อุปนิสีทาเปตฺวา มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ
เทเสสฺสนฺตีติ ฯ
{๓๐๐.๑} อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ สจฺจํ
กิร ตุเมฺห ภิกฺขเว อวิญฺญุํ ปุริสวิคฺคหํ อุปนิสีทาเปตฺวา มาตุคามสฺส
อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสถาติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ
ภควา กถํ หิ นาม ตุเมฺห โมฆปุริสา อวิญฺญุํ ปุริสวิคฺคหํ อุปนิสีทาเปตฺวา
มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสสฺสถ เนตํ โมฆปุริสา
อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ฯเปฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ
อุทฺทิเสยฺยาถ
{๓๐๐.๒} โย ปน ภิกฺขุ มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ
ธมฺมํ เทเสยฺย อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
[๓๐๑] โย ปนาติ โย ยาทิโส ฯเปฯ ภิกฺขูติ ฯเปฯ อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ
อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี น ยกฺขี น เปตี น
ติรจฺฉานคตา วิญฺญู ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ
อาชานิตุํ ฯ อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหีติ อติเรกฉปฺปญฺจวาจาหิ ฯ
ธมฺโม นาม พุทฺธภาสิโต สาวกภาสิโต อิสิภาสิโต เทวตาภาสิโต
อตฺถุปสญฺหิโต ธมฺมุปสญฺหิโต ฯ เทเสยฺยาติ ปเทน เทเสติ ปเท
ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อกฺขราย เทเสติ อกฺขรกฺขราย
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหนาติ
ฐเปตฺวา วิญฺญุํ ปุริสวิคฺคหํ ฯ วิญฺญู นาม ปุริสวิคฺคโห ปฏิพโล
โหติ สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุํ ฯ
[๓๐๒] มาตุคาเม มาตุคามสญฺญี อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ
เทเสติ อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
มาตุคาเม เวมติโก อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสติ อญฺญตฺร
วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ มาตุคาเม
อมาตุคามสญฺญี อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสติ อญฺญตฺร
วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ ยกฺขิยา วา
เปติยา วา ปณฺฑกสฺส วา ติรจฺฉานคตมนุสฺสวิคฺคหิตฺถิยา วา
อุตฺตริฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสติ อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อมาตุคาเม มาตุคามสญฺญี อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ
อมาตุคาเม เวมติโก อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อมาตุคาเม อมาตุคามสญฺญี
อนาปตฺติ ฯ
[๓๐๓] อนาปตฺติ วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ
เทเสติ อูนกฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสติ อุฏฺฐหิตฺวา ปุน นิสีทิตฺวา
ธมฺมํ เทเสติ มาตุคาโม อุฏฺฐหิตฺวา ปุน นิสีทติ ตสฺมึ เทเสติ อญฺญสฺส
มาตุคามสฺส เทเสติ ปญฺหํ ปุจฺฉติ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ กเถติ อญฺญสฺสตฺถาย
ภณนฺตํ มาตุคาโม สุณาติ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสาติ ฯ
สตฺตมสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ
-------
อฏฺฐมสิกฺขาปทํ
[๓๐๔] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน
กูฏาคารสาลายํ ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺฐา
สมฺภตฺตา ภิกฺขู วคฺคุมุทาย นทิยา ตีเร วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ ฯ
เตน โข ปน สมเยน วชฺชี ทุพฺภิกฺขา โหติ ทฺวีหิติกา เสตฏฺฐิกา
สลากาวุตฺตา น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํ ฯ อถโข
เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ เอตรหิ โข วชฺชี ทุพฺภิกฺขา ทฺวีหิติกา
เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํ
เกน นุ โข มยํ อุปาเยน สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา
ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม น จ ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามาติ ๑- ฯ
{๓๐๔.๑} เอกจฺเจ เอวมาหํสุ หนฺท มยํ อาวุโส คิหีนํ กมฺมนฺตํ
อธิฏฺเฐม เอวนฺเต อมฺหากํ ทาตุํ มญฺญิสฺสนฺติ เอวํ มยํ สมคฺคา
สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม ๒- น จ
ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามาติ ฯ เอกจฺเจ เอวมาหํสุ อลํ อาวุโส กึ
คิหีนํ กมฺมนฺตํ อธิฏฺฐิเตน หนฺท มยํ อาวุโส คิหีนํ ทูเตยฺยํ
หราม เอวนฺเต อมฺหากํ ทาตุํ มญฺญิสฺสนฺติ เอวํ มยํ สมคฺคา
สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม น จ
ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามาติ ฯ
{๓๐๔.๒} เอกจฺเจ เอวมาหํสุ อลํ อาวุโส กึ คิหีนํ
กมฺมนฺตํ อธิฏฺฐิเตน กึ คิหีนํ ทูเตยฺยํ หเฏน หนฺท มยํ
อาวุโส คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กิลเมยฺยามาติ ฯ ๒ ม. วสิสฺสาม ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ภาสิสฺสาม อสุโก ภิกฺขุ ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี อสุโก ภิกฺขุ ทุติยสฺส
ฌานสฺส ลาภี อสุโก ภิกฺขุ ตติยสฺส ฌานสฺส ลาภี อสุโก ภิกฺขุ
จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี อสุโก ภิกฺขุ โสตาปนฺโน อสุโก ภิกฺขุ
สกทาคามี อสุโก ภิกฺขุ อนาคามี อสุโก ภิกฺขุ อรหา อสุโก ภิกฺขุ
เตวิชฺโช อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญติ เอวนฺเต อมฺหากํ ทาตุํ
มญฺญิสฺสนฺติ เอวํ มยํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ
วสฺสํ วเสยฺยาม น จ ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามาติ เอโสเยว โข อาวุโส
เสยฺโย โย อมฺหากํ คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส
วณฺโณ ภาสิโตติ ฯ
{๓๐๔.๓} อถโข เต ภิกฺขู คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺส-
ธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ อสุโก ภิกฺขุ ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี ฯเปฯ
อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญติ ฯ อถโข เต มนุสฺสา ลาภา วต โน สุลทฺธํ
วต โน เยสํ โน เอวรูปา ภิกฺขู วสฺสํ อุปคตา น วต โน อิโต ปุพฺเพ
เอวรูปา ภิกฺขู วสฺสํ อุปคตา ยถายิเม ๑- ภิกฺขู สีลวนฺโต
กลฺยาณธมฺมาติ ฯ เต น ตาทิสานิ โภชนานิ อตฺตนา ภุญฺชนฺติ
มาตาปิตูนํ เทนฺติ ปุตฺตทารสฺส เทนฺติ ทาสกมฺมกรโปริสสฺส
เทนฺติ มิตฺตามจฺจานํ เทนฺติ ญาติสาโลหิตานํ เทนฺติ ยาทิสานิ
ภิกฺขูนํ เทนฺติ น ตาทิสานิ ขาทนียานิ สายนียานิ ปานานิ
อตฺตนา ปิวนฺติ มาตาปิตูนํ เทนฺติ ปุตฺตทารสฺส เทนฺติ
ทาสกมฺมกรโปริสสฺส เทนฺติ มิตฺตามจฺจานํ เทนฺติ ญาติสาโลหิตานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยถยิเม ฯ
เทนฺติ ยาทิสานิ ภิกฺขูนํ เทนฺติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู วณฺณวนฺโต ๑-
อเหสุํ ปีนินฺทฺริยา ปสนฺนมุขวณฺณา วิปฺปสนฺนจฺฉวิวณฺณา ฯ
[๓๐๕] อาจิณฺณํ โข ปเนตํ วสฺสํ วุตฺถานํ ภิกฺขูนํ ภควนฺตํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ ฯ อถโข เต ภิกฺขู วสฺสํ วุตฺถา เตมาสจฺจเยน
เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน เวสาลี เตนุปสงฺกมึสุ ๒-
อนุปุพฺเพน เยน เวสาลี มหาวนํ กูฏาคารสาลา เยน ภควา
เตนุปงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทึสุ ฯ เตน โข ปน สมเยน ทิสาสุ วสฺสํ วุตฺถา ภิกฺขู กิสา
โหนฺติ ลูขา ทุพฺพณฺณา อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาตา ธมนิสนฺถตคตฺตา ฯ
วคฺคุมุทาตีริยา ปน ภิกฺขู วณฺณวนฺโต โหนฺติ ปีนินฺทฺริยา
ปสนฺนมุขวณฺณา วิปฺปสนฺนจฺฉวิวณฺณา ฯ อาจิณฺณํ โข ปเนตํ
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อาคนฺตุเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปฏิสมฺโมทิตุํ ฯ
อถโข ภควา วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู เอตทโวจ กจฺจิ ภิกฺขเว ขมนียํ
กจฺจิ ยาปนียํ กจฺจิ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ
วสฺสํ วสิตฺถ น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถาติ ฯ ขมนียํ ภควา ยาปนียํ
ภควา สมคฺคา จ มยํ ภนฺเต สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ
วสฺสํ วสิมฺหา น จ ปิณฺฑเกน กิลมิมฺหาติ ฯ ชานนฺตาปิ ตถาคตา
ปุจฺฉนฺติ ชานนฺตาปิ น ปุจฺฉนฺติ กาลํ วิทิตฺวา ปุจฺฉนฺติ กาลํ วิทิตฺวา
น ปุจฺฉนฺติ อตฺถสญฺหิตํ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ โน อนตฺถสญฺหิตํ
อนตฺถสญฺหิเต เสตุฆาโต ตถาคตานํ ฯ ทฺวีหากาเรหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วณฺณวา ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. เตน ปกฺกมึสุ ฯ
พุทฺธา ภควนฺโต ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉนฺติ ธมฺมํ วา เทเสสฺสาม สาวกานํ
วา สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามาติ ฯ
{๓๐๕.๑} อถโข ภควา วคฺคุ มุทาตีริเย ภิกฺขู เอตทโวจ ยถากถํ
ปน ตุเมฺห ภิกฺขเว สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ
วสิตฺถ น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถาติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสุํ ฯ กจฺจิ ปน โว ภิกฺขเว ภูตนฺติ ฯ ภูตํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ
ภควา กถํ หิ นาม ตุเมฺห ภิกฺขเว อุทรสฺส การณา คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส
อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสิสฺสถ เนตํ ภิกฺขเว อปฺปสนฺนานํ วา
ปสาทาย ฯเปฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๓๐๕.๒} โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ
อาโรเจยฺย ภูตสฺมึ ปาจิตฺติยนฺติ ฯ
[๓๐๖] โย ปนาติ ยาทิโส ฯเปฯ ภิกฺขูติ ฯเปฯ อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ
อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุญฺจ ภิกฺขุนิญฺจ
ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นาม ฯ
[๓๐๗] อุตฺตริมนุสฺสธมฺโม นาม ฌานํ วิโมกฺโข สมาธิ สมาปตฺติ
ญาณทสฺสนํ มคฺคภาวนา ผลสจฺฉิกิริยา กิเลสปฺปหานํ วินีวรณตา
จิตฺตสฺส สุญฺญาคาเร อภิรติ ฯ
[๓๐๘] ฌานนฺติ ปฐมํ ฌานํ ทุติยํ ฌานํ ตติยํ ฌานํ จตุตฺถํ
ฌานํ ฯ วิโมกฺโขติ สุญฺญโต วิโมกฺโข อนิมิตฺโต วิโมกฺโข อปฺปณิหิโต
วิโมกฺโข ฯ สมาธีติ สุญฺญโต สมาธิ อนิมิตฺโต สมาธิ
อปฺปณิหิโต สมาธิ ฯ สมาปตฺตีติ สุญฺญตา สมาปตฺติ อนิมิตฺตา
สมาปตฺติ อปฺปณิหิตา สมาปตฺติ ฯ ญาณนฺติ ๑- ติสฺโส วิชฺชา ฯ
มคฺคภาวนาติ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา
จตฺตาโร อิทฺธิปาทา ปญฺจินฺทฺริยานิ ปญฺจ พลานิ สตฺต โพชฺฌงฺคา
อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ฯ ผลสจฺฉิกิริยาติ โสตาปตฺติผลสฺส
สจฺฉิกิริยา สกทาคามิผลสฺส สจฺฉิกิริยา อนาคามิผลสฺส สจฺฉิกิริยา
อรหตฺตผลสฺส สจฺฉิกิริยา ฯ กิเลสปฺปหานนฺติ ราคสฺส ปหานํ
โทสสฺส ปหานํ โมหสฺส ปหานํ ฯ วินีวรณตา จิตฺตสฺสาติ ราคา
จิตฺตสฺส ๒- วินีวรณตา โทสา จิตฺตสฺส ๓- วินีวรณตา โมหา
จิตฺตสฺส ๔- วินีวรณตา ฯ สุญฺญาคาเร อภิรตีติ ปฐเมน ฌาเนน
สุญฺญาคาเร อภิรติ ทุติเยน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ ตติเยน
ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ จตุตฺเถน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ ฯ
[๓๐๙] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชินฺติ
ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส
ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามีติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส ปฐมํ ฌานํ สมาปนฺโนติ ภณนฺตสฺส
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส ปฐมสฺส
ฌานสฺส ลาภิมฺหีติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส ปฐมสฺส ฌานสฺส วสิมฺหีติ
ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ญาณทสฺสนนฺติ ฯ ๒-๓-๔ ม. จิตฺตํ ฯ
ปฐมํ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยาติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๓๑๐] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส ทุติยํ ฌานํ ตติยํ ฌานํ
จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชึ สมาปชฺชามิ สมาปนฺโน จตุตฺถสฺส ฌานสฺส
ลาภิมฺหิ วสิมฺหิ จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยาติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ
ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๓๑๑] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส สุญฺญตํ วิโมกฺขํ อนิมิตฺตํ
วิโมกฺขํ อปฺปณิหิตํ วิโมกฺขํ สุญฺญตํ สมาธึ อนิมิตฺตํ สมาธึ อปฺปณิหิตํ
สมาธึ สมาปชฺชึ สมาปชฺชามิ สมาปนฺโน อปฺปณิหิตสฺส สมาธิสฺส
ลาภิมฺหิ วสิมฺหิ อปฺปณิหิโต สมาธิ สจฺฉิกโต มยาติ ภณนฺตสฺส
อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
[๓๑๒] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส สุญฺญตํ สมาปตฺตึ
อนิมิตฺตํ สมาปตฺตึ อปฺปณิหิตํ สมาปตฺตึ สมาปชฺชึ สมาปชฺชามิ
สมาปนฺโน อปฺปณิหิตาย สมาปตฺติยา ลาภิมฺหิ วสิมฺหิ อปฺปณิหิตา
สมาปตฺติ สจฺฉิกตา มยาติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๑๙๑-๒๑๓.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=2&item=284&items=29
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=2&item=284&items=29&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=2&item=284&items=29
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=2&item=284&items=29
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=284
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_2
https://84000.org/tipitaka/english/?index_2
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
