พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๕ สุตฺต. ม. มชฺฌิมปณฺณาสกํ

                       มาคณฺฑิยสุตฺตํ
     [๒๗๖]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   กุรูสุ  วิหรติ
กมฺมาสธมฺมํ    นาม   กุรูนํ   นิคโม   ภารทฺวาชโคตฺตสฺส   พฺราหฺมณสฺส
อคฺยาคาเร  ติณสนฺถรเก  ฯ  อถ  โข  ภควา  ปุพฺพณฺหสมยํ  นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย   กมฺมาสธมฺมํ   ปิณฺฑาย   ปาวิสิ  ฯ  กมฺมาสธมฺเม  ๑-
ปิณฺฑาย    จริตฺวา   ปจฺฉาภตฺตํ   ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต   เยน   อญฺญตโร
วนสณฺโฑ   เตนุปสงฺกมิ   ทิวาวิหาราย   ตํ   วนสณฺฑํ   อชฺโฌคาเหตฺวา
อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิ ฯ
     [๒๗๗]   อถ   โข   มาคณฺฑิโย   ๒-  ปริพฺพาชโก  ชงฺฆาวิหารํ
อนุจงฺกมมาโน   อนุวิจรมาโน   เยน   ภารทฺวาชโคตฺตสฺส   พฺราหฺมณสฺส
อคฺยาคารํ   เตนุปสงฺกมิ   ฯ   อทฺทสา   โข   มาคณฺฑิโย  ปริพฺพาชโก
ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส    อคฺยาคาเร    ติณสนฺถรกํ   [๓]-
ทิสฺวาน   ภารทฺวาชโคตฺตํ   พฺราหฺมณํ   เอตทโวจ   กสฺส   ๔-   นวยํ
สมฺม    โภโต    ภารทฺวาชสฺส   อคฺยาคาเร   ติณสนฺถรโก   ปญฺญตฺโต
สมณเสยฺยานุรูปํ   มญฺเญติ   ฯ   อตฺถิ   โภ  มาคณฺฑิย  สมโณ  โคตโม
สกฺยปุตฺโต    สกฺยกุลา    ปพฺพชิโต   ตํ   โข   ปน   ภวนฺตํ   โคตมํ
เอวํกลฺยาโณ    กิตฺติสทฺโท    อพฺภุคฺคโต   อิติปิ   โส   ภควา   อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ     วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน    สุคโต    โลกวิทู    อนุตฺตโร
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กมฺมาสธมฺมํ ฯ   ๒ สี. ม. ยุ. มาคนฺทิโย ฯ   ๓ ม. ปญฺญตฺตํ ฯ
@๔ ม. กิสฺส ตฺวํ สมฺม ฯ
ปุริสทมฺมสารถิ    สตฺถา   เทวมนุสฺสานํ    พุทฺโธ   ภควาติ   ตสฺเสสา
โภโต   โคตมสฺส   เสยฺยา   ปญฺญตฺตาติ   ฯ   ทุทฺทิฏฺฐํ  ๑-  วต  โภ
ภารทฺวาช   อทฺทสาม  เย  มยํ  ตสฺส  โภโต  โคตมสฺส  ภูนหนสฺส  ๒-
เสยฺยํ อทฺทสามาติ ฯ
     {๒๗๗.๑}   รกฺขสฺเสตํ   มาคณฺฑิย   วาจํ   รกฺขสฺเสตํ  มาคณฺฑิย
วาจํ    พหู    หิ    ตสฺเสว    โภโต    โคตมสฺส    ขตฺติยปณฺฑิตาปิ
พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ
อภิปฺปสนฺนา   วินีตา   อริเย   ญาเย   ธมฺเม   กุสเลติ   ฯ  สมฺมุขา
เจปิ   มยํ   ภารทฺวาช   ตํ   ภวนฺตํ   โคตมํ   ปสฺเสยฺยาม  สมฺมุขาปิ
นํ   วเทยฺยาม   ภูนหโน   ๓-   สมโณ   โคตโมติ   ตํ   กิสฺส  เหตุ
เอวญฺหิ  โน  สุตฺเต  โอจรตีติ  ฯ  สเจ  ตํ  โภโต  มาคณฺฑิยสฺส  อครุ
อาโรเจสฺสามิ   ๔-  ตสฺส  ๕-  สมณสฺส  โคตมสฺสาติ  ฯ  อปฺโปสฺสุกฺโก
ภวํ ภารทฺวาโช วุตฺโต จ ๖- นํ วเทยฺยาติ ฯ
     [๒๗๘]   อสฺโสสิ   โข   ภควา  ทิพฺพาย  โสตธาตุยา  วิสุทฺธาย
อติกฺกนฺตมานุสกาย     ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส    มาคณฺฑิเยน
ปริพฺพาชเกน  สทฺธึ  อิมํ  กถาสลฺลาปํ  ฯ  อถ  โข  ภควา  สายณฺหสมยํ
ปฏิสลฺลานา   วุฏฺฐิโต  เยน  ภารทฺวาชโคตฺตสฺส  พฺราหฺมณสฺส  อคฺยาคารํ
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    นิสีทิ    ปญฺญตฺเต    ติณสนฺถรเก    ฯ
อถ   โข   ภารทฺวาชโคตฺโต   พฺราหฺมโณ   เยน   ภควา  เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา   ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ   กถํ   สาราณียํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ทุทฺทิฏฺฐํ ... อทฺทสามาติ อาเมณฺฑิตานิ ฯ   ๒ สี. ม. ยุ. ภูนหุโน ฯ
@๓ สี. ม. ยุ. ภูนหุ ฯ   ๔ ม. อาโรเจยฺยามิ ฯ    ๕ ม. ตํ ฯ   ๖ ม. ว ฯ
วีติสาเรตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทิ  ฯ  เอกมนฺตํ  นิสินฺนํ  โข ภารทฺวาชโคตฺตํ
พฺราหฺมณํ   ภควา   เอตทโวจ   อหุ  ปน  เต  ภารทฺวาช  มาคณฺฑิเยน
ปริพฺพาชเกน    สทฺธึ    อิมํเยว    ติณสนฺถรกํ    อารพฺภ    โกจิเทว
กถาสลฺลาโปติ    ฯ    เอวํ    วุตฺเต   ภารทฺวาชโคตฺโต   พฺราหฺมโณ
สํวิคฺโค   โลมหฏฺฐชาโต   ภควนฺตํ  เอตทโวจ  เอตเทว  โข  ปน  มยํ
โภโต  โคตมสฺส  อาโรเจตุกามา  อถ  จ  ปน ภวํ โคตโม อนกฺขาตํเยว
อกฺขาสีติ   ๑-   ฯ   อยญฺจ   หิทํ   ๒-   ภควโต  ภารทฺวาชโคตฺเตน
พฺราหฺมเณน    สทฺธึ   อนฺตรากถา   วิปฺปกตา   โหติ   ฯ   อถ   โข
มาคณฺฑิโย    ปริพฺพาชโก   ชงฺฆาวิหารํ   อนุจงฺกมมาโน   อนุวิจรมาโน
เยน    ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส   อคฺยาคารํ   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    ภควตา    สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ
กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
     [๒๗๙]   เอกมนฺตํ   นิสินฺนํ   โข   มาคณฺฑิยํ  ปริพฺพาชกํ  ภควา
เอตทโวจ   จกฺขุ   ๓-   โข   มาคณฺฑิย  รูปารามํ  รูปรตํ  รูปสมฺมุทิตํ
ตํ   ตถาคตสฺส   ทนฺตํ   คุตฺตํ   รกฺขิตํ  สํวุตํ  ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ
เทเสติ   อิทนฺนุ   เต   เอตํ  มาคณฺฑิย  สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  ๔-
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   เอตเทว   ปน   เม   โภ   โคตม  สนฺธาย
ภาสิตํ    ภูนหโน    สมโณ    โคตโมติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   เอวญฺหิ
โน   สุตฺเต   โอจรตีติ   ฯ   โสตํ  โข  มาคณฺฑิย  สทฺทารามํ  ฯเปฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อนกฺขานํเยว อกาสีติ ฯ   ๒ ม. หิ ฯ   ๓ ม. จกฺขุํ ฯ  ๔ ม. ยุ. ภูนหุ ฯ
ฆานํ  โข  มาคณฺฑิย  คนฺธารามํ  ...  ชิวฺหา  โข  มาคณฺฑิย รสารามา
รสรตา    รสสมฺมุทิตา    สา   ตถาคตสฺส   ทนฺตา   คุตฺตา   รกฺขิตา
สํวุตา   ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ  เทเสติ  อิทนฺนุ  เต  เอตํ  โข  ๑-
มาคณฺฑิย    สนฺธาย   ภาสิตํ   ภูนหโน   ๒-   สมโณ   โคตโมติ   ฯ
เอตเทว   โข   ปน   เม   โภ   โคตม   สนฺธาย   ภาสิตํ  ภูนหโน
สมโณ โคตโมติ ตํ กิสฺส เหตุ เอวญฺหิ โน สุตฺเต โอจรตีติ ฯ
     {๒๗๙.๑}   กาโย  โข  มาคณฺฑิย  โผฏฺฐพฺพาราโม  ฯเปฯ  มโน
โข   มาคณฺฑิย   ธมฺมาราโม   ธมฺมรโต  ธมฺมสมฺมุทิโต  โส  ตถาคตสฺส
ทนฺโต  คุตฺโต  รกฺขิโต  สํวุโต   ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ เทเสติ อิทนฺนุ
เต   เอตํ   มาคณฺฑิย   สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  สมโณ  โคตโมติ  ฯ
เอตเทว   โข  ปน  เม  โภ  โคตม  สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  สมโณ
โคตโมติ ตํ กิสฺส เหตุ เอวญฺหิ โน สุตฺเต โอจรตีติ ฯ
     [๒๘๐]   ตํ   กึ   มญฺญสิ  มาคณฺฑิย  อิเธกจฺโจ  จกฺขุวิญฺเญยฺเยหิ
รูเปหิ   ปริจาริตปุพฺโพ   อสฺส   อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ  มนาเปหิ  ปิยรูเปหิ
กามูปสญฺหิเตหิ   รชนีเยหิ   โส  อปเรน  สมเยน  รูปานํเยว  สมุทยญฺจ
อฏฺฐงฺคมญฺจ      อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ     ยถาภูตํ
วิทิตฺวา    รูปตณฺหํ   ปหาย   รูปปริฬาหํ   ปฏิวิโนเทตฺวา   วิคตปิปาโส
อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺโต    วิหเรยฺย    อิมสฺส   ปน   เต   มาคณฺฑิย
กิมสฺส  วจนียนฺติ  ฯ  น  กิญฺจิ  โภ  โคตม  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญสิ มาคณฺฑิย
อิเธกจฺโจ     โสตวิญฺเญยฺเยหิ    สทฺเทหิ    ฯเปฯ    ฆานวิญฺเญยฺเยหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. โขติ ปาฐสทฺโท นตฺถิ ฯ   ๒ ยุ. ภูนหุ สพฺพตฺถ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ
คนฺเธหิ    ...    ชิวฺหาวิญฺเญยฺเยหิ   รเสหิ   ...   กายวิญฺเญยฺเยหิ
โผฏฺฐพฺเพหิ  ปริจาริตปุพฺโพ  อสฺส  อิฏฺเฐหิ  กนฺเตหิ  มนาเปหิ  ปิยรูเปหิ
กามูปสญฺหิเตหิ   รชนีเยเหิ   โส   อปเรน   สมเยน   โผฏฺฐพฺพานํเยว
สมุทยญฺจ     อฏฺฐงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ      วิทิตฺวา     โผฏฺฐพฺพตณฺหํ     ปหาย     โผฏฺฐพฺพปริฬาหํ
ปฏิวิโนเทตฺวา     วิคตปิปาโส    อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺโต    วิหเรยฺย
อิมสฺส ปน เต มาคณฺฑิย กิมสฺส วจนียนฺติ ฯ น กิญฺจิ โภ โคตม ฯ
     [๒๘๑]   อหํ  โข  ปน  มาคณฺฑิย  ปุพฺเพ  อาคาริยภูโต  สมาโน
ปญฺจหิ   กามคุเณหิ   สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต  ปริจาเรสึ  จกฺขุวิญฺเญยฺเยหิ
รูเปหิ    อิฏฺเฐหิ    กนฺเตหิ    มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ
รชนีเยหิ     โสตวิญฺเญยฺเยหิ     สทฺเทหิ    ฯเปฯ    ฆานวิญฺเญยฺเยหิ
คนฺเธหิ  ...  ชิวฺหาวิญฺเญยฺเยหิ  รเสหิ ... กายวิญฺเญยฺเยหิ โผฏฺฐพฺเพหิ
อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ   มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ  รชนีเยหิ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   มาคณฺฑิย   ตโย   ปาสาทา   อเหสุํ   เอโก   วสฺสิโก
เอโก   เหมนฺติโก   เอโก   คิมฺหิโก   ฯ   โส   โข  อหํ  มาคณฺฑิย
วสฺสิเก  ปาสาเท  จตฺตาโร  มาเส  นิปฺปุริเสหิ  ตุริเยหิ  ปริจาริยมาโน
น   เหฏฺฐาปาสาทํ   โอโรหามิ  ฯ  โส  อปเรน  สมเยน  กามานํเยว
สมุทยญฺจ     อฏฺฐงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    กามตณฺหํ   ปหาย   กามปริฬาหํ   ปฏิวิโนเทตฺวา
วิคตปิปาโส   อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺโต   วิหรามิ  ฯ  โส  อญฺเญ  สตฺเต
ปสฺสามิ   กาเมสุ   อวีตราเค   กามตณฺหาหิ  ขชฺชมาเน  กามปริฬาเหน
ปริฑยฺหมาเน   กาเม   ปฏิเสวนฺเต   โส   เตสํ  น  ปิเหมิ  น  ตตฺถ
อภิรมามิ   ตํ   กิสฺส   เหตุ  ยา  หยํ  ๑-  มาคณฺฑิย  รติ  อญฺญเตฺรว
กาเมหิ   อญฺญตฺร   อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ  [๒]-  ตาย  รติยา  รมมาโน
หีนสฺส น ปิเหมิ น ตตฺถ อภิรมามิ ฯ
     [๒๘๒]   เสยฺยถาปิ   มาคณฺฑิย   คหปติ   วา  คหปติปุตฺโต  วา
อฑฺโฒ     มหทฺธโน    มหาโภโค    ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต   ปริจาเรยฺย   จกฺขุวิญฺเญยฺเยหิ   รูเปหิ   อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ    กามูปสญฺหิเตหิ    รชนีเยหิ    โสตวิญฺเญยฺเยหิ
สทฺเทหิ   ฯเปฯ   ฆานวิญฺเญยฺเยหิ   คนฺเธหิ   ฯเปฯ  ชิวฺหาวิญฺเญยฺเยหิ
รเสหิ    ฯเปฯ    กายวิญฺเญยฺเยหิ    โผฏฺฐพฺเพหิ   อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ  กามูปสญฺหิเตหิ  รชนีเยหิ  ฯ  โส  กาเยน  สุจริตํ
จริตฺวา   วาจาย   สุจริตํ   จริตฺวา   มนสา  สุจริตํ  จริตฺวา  กายสฺส
เภทา  ปรมฺมรณา  สุคตึ   สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺเชยฺย  เทวานํ  ตาวตึสานํ
สหพฺยตํ ฯ
     {๒๘๒.๑}   โส  ตตฺถ  นนฺทเน  วเน  อจฺฉราสงฺฆปริวุโต  ทิพฺเพหิ
ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต   ปริจาเรยฺย   ฯ   โส
ปสฺเสยฺย   คหปตึ   วา   คหปติปุตฺตํ   วา  ปญฺจหิ  กามคุเณหิ  สมปฺปิตํ
สมงฺคีภูตํ   ปริจาริยมานํ   ฯ   ตํ   กึ  มญฺญสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ  โส
เทวปุตฺโต    นนฺทเน    วเน    อจฺฉราสงฺฆปริวุโต   ทิพฺเพหิ   ปญฺจหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปายํ ฯ   ๒ ม. ยุ. เอตฺถนฺตเร อปิ ทิพฺพํ สุขํ สมธิคฺคยฺห ติฏฺฐตีติ
@ทิสฺสนฺติ ฯ
กามคุเณหิ   สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต   ปริจาริยมาโน   อมุสฺส   คหปติสฺส
วา   คหปติปุตฺตสฺส   วา  ปิเหยฺย  มานุสกานํ  วา  ปญฺจนฺนํ  กามคุณานํ
มานุสเกหิ  วา  กาเมหิ  อาวฏฺเฏยฺยาติ  ฯ  โน  เหตํ  ๑-  โภ โคตม
ตํ   กิสฺส   เหตุ   มานุสเกหิ   โภ   โคตม  กาเมหิ  ทิพฺพกามา  ๒-
อภิกฺกนฺตตรา   จ   ปณีตตรา   จาติ  ฯ  เอวเมว  โข  อหํ  มาคณฺฑิย
ปุพฺเพ    อาคาริยภูโต    สมาโน    ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต    ปริจาเรสึ   จกฺขุวิญฺเญยฺเยหิ   รูเปหิ   อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ    กามูปสญฺหิเตหิ    รชนีเยหิ    โสตวิญฺเญยฺเยหิ
สทฺเทหิ   ฯเปฯ   ฆานวิญฺเญยฺเยหิ   คนฺเธหิ   ฯเปฯ  ชิวฺหาวิญฺเญยฺเยหิ
รเสหิ    ฯเปฯ    กายวิญฺเญยฺเยหิ    โผฏฺฐพฺเพหิ   อิฏฺเฐหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ ปิยรูเปหิ กามูปสญฺหิเตหิ รชนีเยหิ ฯ
     {๒๘๒.๒}   โส  อปเรน  สมเยน กามานํเยว สมุทยญฺจ อฏฺฐงฺคมญฺจ
อสฺสาทญฺจ    อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   กามตณฺหํ
ปหาย   กามปริฬาหํ  ปฏิวิโนเทตฺวา  วิคตปิปาโส  อชฺฌตฺตํ  วูปสนฺตจิตฺโต
วิหรามิ  ฯ  โส  อหํ  ๓-  อญฺเญ  สตฺเต  ปสฺสามิ  กาเมสุ  อวีตราเค
กามตณฺหาหิ     ขชฺชมาเน    กามปริฬาเหน    ปริฑยฺหมาเน    กาเม
ปฏิเสวนฺเต  โส  เตสํ  น  ปิเหมิ  น  ตตฺถ  อภิรมามิ ตํ กิสฺส เหตุ ยา
หยํ   มาคณฺฑิย   รติ   อญฺญเตฺรว  กาเมหิ  อญฺญตฺร  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ
อปิ   ทิพฺพํ  สุขํ  สมธิคฺคยฺห  ติฏฺฐติ  ตาย  รติยา  รมมาโน  หีนสฺส  น
ปิเหมิ น ตตฺถ อภิรมามิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. หิทํ ฯ   ๒ ยุ. ทิพฺพา กามา ฯ   ๓ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๒๗๐-๒๗๖.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=276&items=7
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=276&items=7&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=13&item=276&items=7
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=276&items=7
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=276
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_13
https://84000.org/tipitaka/english/?index_13