[๓๐๔] ตตฺร ภิกฺขเว ตติยา มิคชาตา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย
โข เต ปฐมา มิคชาตา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส ฯเปฯ
เอวญฺหิ เต ปฐมา มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา
เยปิ เต ทุติยา มิคชาตา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา
มิคชาตา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา
มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ สพฺพโส
นิวาปโภชนา ปฏิวิรเมยฺยาม ภยโภคา ปฏิวิรตา อรญฺญายตนานิ
อชฺโฌคาเหตฺวา วิหเรยฺยามาติ เต สพฺพโส นิวาปโภชนา
ปฏิวิรมึสุ ภยโภคา ปฏิวิรตา อรญฺญายตนานิ อชฺโฌคาเหตฺวา
วิหรึสุ เตสํ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส ติโณทกสงฺขเย อธิมตฺตกสิมานํ
ปตฺโต กาโย โหติ เตสํ อธิมตฺตกสิมานํ ปตฺตกายานํ
พลวิริยํ ปริหายิ พลวิริเย ปริหีเน ตเมว นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส
ปจฺจาคมึสุ เต ตตฺร อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต
ตตฺร อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา มทํ อาปชฺชึสุ
มตฺตา สมานา ปมาทํ อาปชฺชึสุ ปมตฺตา สมานา ยถากามกรณียา
อเหสุํ เนวาปิกสฺส อมุสฺมึ นิวาเป เอวญฺหิ เต ทุติยาปิ มิคชาตา
น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ อมุํ นิวาปํ
นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺเปยฺยาม ตตฺราสยํ
กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา ๑-
โภชนานิ ภุญฺชิสฺสาม อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา
น มทํ อาปชฺชิสฺสาม อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม
อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา ภวิสฺสาม เนวาปิกสฺส
อมุสฺมึ นิวาเปติ ฯ
{๓๐๔.๑} เต อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส อุปนิสฺสาย
อาสยํ กปฺปยึสุ ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ โป. มุจฺฉิตา ฯ อิโต ปรํ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต ตตฺร อนนูปขชฺช
อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชึสุ อมตฺตา สมานา
นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา
อเหสุํ เนวาปิกสฺส อมุสฺมึ นิวาเปติ ๑- ตตฺร ภิกฺขเว เนวาปิกสฺส
จ เนวาปิกปริสาย จ เอตทโหสิ อปิสฺสุ ๒- นามิเม ตติยา มิคชาตา
เกฏุภิโน อิทฺธิมนฺตสฺสุ ๓- นามิเม ตติยา มิคชาตา ปรชนา อิมญฺจ
นาม นิวาปํ นิวุตฺตํ ปริภุญฺชนฺติ น จ เนสํ ชานาม อาคตึ วา
คตึ วา ยนฺนูน มยํ อิมํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มหตีหิ ทณฺฑวาคุราหิ ๔-
สมนฺตา สปฺปเทสํ อนุปริวาเรยฺยาม อปฺเปวนาม ตติยานํ มิคชาตานํ
อาสยํ ปสฺเสยฺยาม ยตฺถ เต คาหํ คจฺเฉยฺยุนฺติ ฯ
{๓๐๔.๒} เต อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มหตีหิ ทณฺฑวาคุราหิ สมนฺตา
สปฺปเทสํ อนุปริวาเรสุํ ฯ อทฺทสาสุํ โข ภิกฺขเว เนวาปิโก จ
เนวาปิกปริสา จ ตติยานํ มิคชาตานํ อาสยํ ยตฺถ เต คาหํ
อคมํสุ ฯ เอวญฺหิ เต ภิกฺขเว ตติยาปิ มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ
เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา ฯ
[๓๐๕] ตตฺร ภิกฺขเว จตุตฺถา มิคชาตา เอวํ สมจินฺเตสุํ
เย โข เต ปฐมา มิคชาตา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา มิคชาตา
น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ทุติยา มิคชาตา
เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา มิคชาตา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต
ปฐมา มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ สี. ยุ. สฐสฺสุ ฯ ม. สฐาสฺสุ ฯ สพูพตฺถฺ อีทิสเมว ฯ
@๓ โป. ม. อิทฺธิมนฺตาสฺสุ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ ๔ สี. ม. ยุ. ทณฺทวากราหิ ฯ
มยํ ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ทุติยา มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส
อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ตติยา มิคชาตา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย
โข เต ปฐมา มิคชาตา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา มิคชาตา
น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ทุติยา มิคชาตา
เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา มิคชาตา ฯเปฯ เอวญฺหิ
เต ปฐมา มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา
ยนฺนูน มยํ ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ทุติยา มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ
เนวาปิกสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
เนวาปิกสฺส อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺเปยฺยาม
{๓๐๕.๑} ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชิสฺสาม อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา
โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชิสฺสาม อมตฺตา สมานา
นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา
ภวิสฺสาม เนวาปิกสฺส อมุสฺมึ นิวาเปติ เต อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
เนวาปิกสฺส อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺปยึสุ ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ
นิวาปํ นิวุตฺตํ เนวาปิกสฺส อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ
ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา
น มทํ อาปชฺชึสุ อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา
สมานา น ยถากามกรณียา อเหสุํ เนวาปิกสฺส อมุสฺมึ นิวาเป ฯ
ตตฺร เนวาปิกสฺส จ เนวาปิกปริสาย จ เอตทโหสิ อปิสฺสุ
นามิเม ตติยา มิคชาตา เกฏุภิโน อิทฺธิมนฺตสฺสุ นามิเม
ตติยา มิคชาตา ปรชนา ฯเปฯ อทฺทสาสุํ โข เนวาปิโก จ
เนวาปิกปริสา จ ตติยานํ มิคชาตานํ อาสยํ ยตฺถ เต คาหํ อคมํสุ
เอวญฺหิ เต ตติยาปิ มิคชาตา น ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส อิทฺธานุ
ภาวา ยนฺนูน มยมฺปิ ยตฺถ อคติ เนวาปิกสฺส จ เนวาปิกปริสาย
จ ตตฺราสยํ กปฺเปยฺยาม ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
เนวาปิกสฺส อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ
อาปชฺชิสฺสาม อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม
อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา ภวิสฺสาม เนวาปิกสฺส
อมุสฺมึ นิวาเปติ ฯ
{๓๐๕.๒} เต ยตฺถ อคติ เนวาปิกสฺส จ เนวาปิกปริสาย จ
ตตฺราสยํ กปฺปยึสุ ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
เนวาปิกสฺส อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชึสุ
อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา สมานา น
ยถากามกรณียา อเหสุํ เนวาปิกสฺส อมุสฺมึ นิวาเป ฯ ตตฺร ภิกฺขเว
เนวาปิกสฺส จ เนวาปิกปริสาย จ เอตทโหสิ อปิสฺสุ นามิเม
จตุตฺถา มิคชาตา เกฏุภิโน อิทฺธิมนฺตสฺสุ นามิเม จตุตฺถา มิคชาตา
ปรชนา อิมญฺจ นาม นิวาปํ นิวุตฺตํ ปริภุญฺชนฺติ น จ เนสํ
ชานาม อาคตึ วา คตึ วา ยนฺนูน มยํ อิมํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มหตีหิ
ทณฺฑวาคุราหิ สมนฺตา สปฺปเทสํ อนุปริวาเรยฺยาม อปฺเปวนาม
จตุตฺถานํ มิคชาตานํ อาสยํ ปสฺเสยฺยาม ยตฺถ เต คาหํ คจฺเฉยฺยุนฺติ
เต อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มหตีหิ ทณฺฑวาคุราหิ สมนฺตา สปฺปเทสํ
อนุปริวาเรสุํ ฯ เนว โข ภิกฺขเว อทฺทสาสุํ เนวาปิโก จ เนวาปิกปริสา
จ จตุตฺถานํ มิคชาตานํ อาสยํ ยตฺถ เต คาหํ คจฺเฉยฺยุํ ฯ
ตตฺร ภิกฺขเว เนวาปิกสฺส จ เนวาปิกปริสาย จ เอตทโหสิ สเจ
โข มยํ จตุตฺเถ มิคชาเต ฆฏฺเฏสฺสาม เต ฆฏฺฏิตา อญฺเญ
ฆฏฺเฏสฺสนฺติ เอวํ อิมํ นิวาปํ นิวุตฺตํ สพฺพโส มิคชาตา ริญฺจิสฺสนฺติ ๑-
ยนฺนูน มยํ จตุตฺเถ มิคชาเต อชฺฌุเปกฺเขยฺยามาติ ฯ อชฺฌุเปกฺขึสุ
โข ภิกฺขเว เนวาปิโก จ เนวาปิกปริสา จ จตุตฺเถ มิคชาเต
เอวญฺหิ เต ภิกฺขเว จตุตฺถาปิ มิคชาตา ปริมุจฺจึสุ เนวาปิกสฺส
อิทฺธานุภาวา ฯ
[๓๐๖] อุปมา โข เม อยํ ภิกฺขเว กตา อตฺถสฺส วิญฺญาปนาย ฯ
อยญฺเจเวตฺถ อตฺโถ ฯ นิวาโปติ โข ภิกฺขเว ปญฺจนฺเนตํ กามคุณานํ
อธิวจนํ ฯ เนวาปิโกติ โข ภิกฺขเว มารสฺเสตํ ปาปิมโต อธิวจนํ ฯ
เนวาปิกปริสาติ โข ภิกฺขเว มารปริสาเยตํ อธิวจนํ ฯ มิคชาตาติ
โข ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณานเมตํ อธิวจนํ ฯ
[๓๐๗] ตตฺร ภิกฺขเว ปฐมา สมณพฺราหฺมณา อมุํ นิวาปํ
นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ
ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา มทํ
อาปชฺชึสุ มตฺตา สมานา ปมาทํ อาปชฺชึสุ ปมตฺตา สมานา
ยถากามกรณียา อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปริมุจฺจิสฺสนฺติ ฯ
โลกามิเส เอวญฺหิ เต ภิกฺขเว ปฐมา สมณพฺราหฺมณา น
ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา ฯ เสยฺยถาปิ เต ภิกฺขเว ปฐมา
มิคชาตา ตถูปเม อหํ อิเม ปฐเม สมณพฺราหฺมเณ วทามิ ฯ
[๓๐๘] ตตฺร ภิกฺขเว ทุติยา สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ
เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส
อมูนิ จ โลกามิสานิ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต
ตตฺถ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา มทํ อาปชฺชึสุ
มตฺตา สมานา ปมาทํ อาปชฺชึสุ ปมตฺตา สมานา ยถากามกรณียา
อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ โลกามิเส เอวญฺหิ
เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา
ยนฺนูน มยํ สพฺพโส นิวาปโภชนา โลกามิสา ปฏิวิรเมยฺยาม
ภยโภคา ปฏิวิรตา อรญฺญายตนานิ อชฺโฌคาเหตฺวา วิหเรยฺยามาติ
{๓๐๘.๑} เต สพฺพโส นิวาปโภชนา โลกามิสา ปฏิวิรมึสุ
เต สพฺพโส นิวาปโภชนา โลกามิสา ปฏิวิรตา ภยโภคา ปฏิวิรตา
อรญฺญายตนานิ อชฺโฌคาเหตฺวา วิหรึสุ เต ตตฺถ สากภกฺขาปิ อเหสุํ
สามากภกฺขาปิ อเหสุํ นีวารภกฺขาปิ อเหสุํ ททฺทุลภกฺขาปิ อเหสุํ
หฏภกฺขาปิ อเหสุํ กณภกฺขาปิ อเหสุํ อาจามภกฺขาปิ อเหสุํ
ปิญฺญากภกฺขาปิ อเหสุํ ติณภกฺขาปิ อเหสุํ โคมยภกฺขาปิ อเหสุํ
วนมูลผลาหารา ยาเปสุํ ปวตฺตผลโภชี เตสํ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม
มาเส ติโณทกสงฺขเย อธิมตฺตกสิมานํ ปตฺโต กาโย โหติ เตสํ
อธิมตฺตกสิมานํ ปตฺตกายานํ พลวิริยํ ปริหายิ พลวิริเย ปริหีเน
เจโตวิมุตฺติ ปริหายิ เจโตวิมุตฺติยา ปริหีนาย ตเมว นิวาปํ นิวุตฺตํ
มารสฺส ปจฺจาคมึสุ ตานิ จ โลกามิสานิ เต ตตฺถ อนูปขชฺช
มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ
ภุญฺชมานา มทํ อาปชฺชึสุ มตฺตา สมานา ปมาทํ อาปชฺชึสุ ปมตฺตา
สมานา ยถากามกรณียา อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ
จ โลกามิเส เอวญฺหิ เต ภิกฺขเว ทุติยาปิ สมณพฺราหฺมณา น
ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา ฯ เสยฺยถาปิ เต ภิกฺขเว ทุติยา
มิคชาตา ตถูปเม อหํ อิเม ทุติเย สมณพฺราหฺมเณ วทามิ ฯ
[๓๐๙] ตตฺร ภิกฺขเว ตติยา สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ
เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา
สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต
ทุติยา สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา
สมณพฺราหฺมณา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา
น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ สพฺพโส นิวาปโภชนา
โลกามิสา ปฏิวิรเมยฺยาม ภยโภคา ปฏิวิรตา อรญฺญายตนานิ
อชฺโฌคาเหตฺวา วิหเรยฺยามาติ เต สพฺพโส นิวาปโภชนา
โลกามิสา ปฏิวิรมึสุ ภยโภคา ปฏิวิรตา อรญฺญายตนานิ อชฺโฌคาเหตฺวา
วิหรึสุ
{๓๐๙.๑} เต ตตฺถ สากภกฺขาปิ อเหสุํ ฯเปฯ ปวตฺตผลโภชี
เตสํ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส ติโณทกสงฺขเย อธิมตฺตกสิมานํ
ปตฺโต กาโย โหติ เตสํ อธิมตฺตกสิมานํ ปตฺตกายานํ พลวิริยํ
ปริหายิ พลวิริเย ปริหีเน เจโตวิมุตฺติ ปริหายิ เจโตวิมุตฺติยา
ปริหีนาย ตเมว นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส ปจฺจาคมึสุ ตานิ โลกามิสานิ
เต ตตฺถ อนูปขชฺช มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ อนูปขชฺช
มุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา มทํ อาปชฺชึสุ มตฺตา สมานา
ปมาทํ อาปชฺชึสุ ปมตฺตา สมานา ยถากามกรณียา อเหสุํ
มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ โลกามิเส เอวญฺหิ เต ทุติยาปิ
สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน
มยํ อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ อุปนิสฺสาย
อาสยํ กปฺเปยฺยาม ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ
ภุญฺชิสฺสาม อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ
อาปชฺชิสฺสาม อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม
อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา ภวิสฺสาม มารสฺส
อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ โลกามิเสติ เต อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส
อมูนิ จ โลกามิสานิ อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺปยึสุ ฯ ตตฺราสยํ
กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชึสุ
อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา สมานา น
ยถากามกรณียา อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ
โลกามิเส ฯ
{๓๐๙.๒} อปิจ โข เอวํ ทิฏฺฐิกา อเหสุํ สสฺสโต โลโก
อิติปิ อสสฺสโต โลโก อิติปิ อนฺตวา โลโก อิติปิ อนนฺตวา
โลโก อิติปิ ตํ ชีวํ ตํ สรีรํ อิติปิ อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรํ
อิติปิ โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา อิติปิ น โหติ ตถาคโต
ปรมฺมรณา อิติปิ โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา
อิติปิ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา อิติปิ เอวญฺหิ
เต ภิกฺขเว ตติยาปิ สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส
อิทฺธานุภาวา ฯ เสยฺยถาปิ เต ภิกฺขเว ตติยา มิคชาตา ตถูปเม
อหํ อิเม ตติเย สมณพฺราหฺมเณ วทามิ ฯ
[๓๑๐] ตตฺร ภิกฺขเว จตุตฺถา สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ
เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา
สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ทุติยา
สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา
ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส
อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ทุติยา สมณพฺราหฺมณา
น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ตติยา สมณพฺราหฺมณา
เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา
สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา เยปิ เต ทุติยา
สมณพฺราหฺมณา เอวํ สมจินฺเตสุํ เย โข เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา
ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ปฐมา สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส
อิทฺธานุภาวา ยนฺนูน มยํ ฯเปฯ เอวญฺหิ เต ทุติยาปิ
สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา
ยนฺนูน มยํ อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ
อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺเปยฺยาม ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ
นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ ฯเปฯ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา
โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชิสฺสาม อมตฺตา สมานา
นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม อปฺปมตฺตา สมานา น ยถากามกรณียา
ภวิสฺสาม มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ โลกามิเสติ เต
อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานิ อุปนิสฺสาย
อาสยํ กปฺปยึสุ ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส
อมูนิ จ โลกามิสานิ อนนุปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต
ตตฺถ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชึสุ
อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา สมานา น
ยถากามกรณียา อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ โลกามิเส ฯ
{๓๑๐.๑} อปิจ โข เอวํ ทิฏฺฐิกา อเหสุํ สสฺสโต โลโก อิติปิ
ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา อิติปิ เอวญฺหิ
เต ตติยาปิ สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา
ยนฺนูน มยํ ยตฺถ อคติ มารสฺส จ มารปริสาย จ ตตฺราสยํ
กปฺเปยฺยาม ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส
อมูนิ จ โลกามิสานิ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชิสฺสาม
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชิสฺสาม
อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชิสฺสาม อปฺปมตฺตา สมานา น
ยถากามกรณียา ภวิสฺสาม มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ
โลกามิเสติ เต ยตฺถ อคติ มารสฺส จ มารปริสาย จ ตตฺราสยํ
กปฺปยึสุ ตตฺราสยํ กปฺเปตฺวา อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ
จ โลกามิสานิ อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชึสุ เต ตตฺถ
อนนูปขชฺช อมุจฺฉิตา โภชนานิ ภุญฺชมานา น มทํ อาปชฺชึสุ
อมตฺตา สมานา นปฺปมาทํ อาปชฺชึสุ อปฺปมตฺตา สมานา น
ยถากามกรณียา อเหสุํ มารสฺส อมุสฺมึ นิวาเป อมุสฺมึ จ
โลกามิเส เอวญฺหิ เต ภิกฺขเว จตุตฺถาปิ สมณพฺราหฺมณา
ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวา ฯ เสยฺยถาปิ เต ภิกฺขเว จตุตฺถา
มิคชาตา ตถูปเม อหํ อิเม จตุตฺเถ สมณพฺราหฺมเณ วทามิ ฯ
[๓๑๑] กถญฺจ ภิกฺขเว อคติ มารสฺส จ มารปริสาย จ ฯ
อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ
สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ
อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อนฺธมกาสิ มารํ อปทํ วธิตฺวา มารจกฺขุํ
อทสฺสนํ คโต ปาปิมโต ฯ
{๓๑๑.๑} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา
อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ
สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ ฯเปฯ ตติยํ ฌานํ ฯเปฯ จตุตฺถํ
ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อนฺธมกาสิ
มารํ อปทํ วธิตฺวา มารจกฺขุํ อทสฺสนํ คโต ปาปิมโต ฯ
{๓๑๑.๒} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ
สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อฏฺฐงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ
อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช
วิหรติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อนฺธมกาสิ มารํ อปทํ วธิตฺวา
มารจกฺขุํ อทสฺสนํ คโต ปาปิมโต ฯ
{๓๑๑.๓} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช
วิหรติ ฯเปฯ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ
อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯเปฯ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯเปฯ
{๓๑๑.๔} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ปญฺญาย จสฺส
ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อนฺธมกาสิ
มารํ อปทํ วธิตฺวา มารจกฺขุํ อทสฺสนํ คโต ปาปิมโต ติณฺโณ โลโก
วิสตฺติกนฺติ ฯ
อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
นิวาปสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ปญฺจมํ ฯ
------------
ปาสราสิสุตฺตํ ๑-
[๓๑๒] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ
นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ
อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน อายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจุํ จิรสฺสุตา โน อาวุโส
อานนฺท ภควตา สมฺมุขา ธมฺมี กถา สาธุ มยํ อาวุโส อานนฺท
ลเภยฺยาม ภควโต สมฺมุขา ธมฺมึ กถํ สวนายาติ ฯ เตนหายสฺมนฺโต
เยน รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส อสฺสโม เตนุปสงฺกมถ อปฺเปวนาม
ลเภยฺยาถ ภควโต สมฺมุขา ธมฺมึ กถํ สวนายาติ ฯ เอวมาวุโสติ
โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต อานนฺทสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
{๓๑๒.๑} อถ โข ภควา สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ อายามานนฺท
เยน ปุพฺพาราโม มิคารมาตุ ปาสาโท เตนุปสงฺกมิสฺสาม ทิวาวิหารายาติ ฯ
เอวํ ภนฺเตติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ อถ โข
ภควา อายสฺมตา อานนฺเทน สทฺธึ เยน ปุพฺพาราโม มิคารมาตุ
ปาสาโท เตนุปสงฺกมิ ทิวาวิหาราย ฯ อถ โข ภควา สายณฺหสมยํ
ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ อายามานนฺท
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อริยปริเยสนสุตฺตนฺติ ทิสฺสติ ฯ
เยน ปุพฺพโกฏฺฐโก เตนุปสงฺกมิสฺสาม คตฺตานิ ปริสิญฺจิตุนฺติ ฯ
เอวํ ภนฺเตติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ อถ
โข ภควา อายสฺมตา อานนฺเทน สทฺธึ เยน ปุพฺพโกฏฺฐโก
เตนุปสงฺกมิ คตฺตานิ ปริสิญฺจิตุํ ปุพฺพโกฏฺฐเก คตฺตานิ ปริสิญฺจิตฺวา
ปจฺจุตฺตริตฺวา เอกจีวโร อฏฺฐาสิ คตฺตานิ ปุพฺพาปยมาโน ฯ
{๓๑๒.๒} อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ อยํ
ภนฺเต รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส อสฺสโม อวิทูเร รมณีโย ภนฺเต รมฺมกสฺส
พฺราหฺมณสฺส อสฺสโม ปาสาทิโก ภนฺเต รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส
อสฺสโม สาธุ ภนฺเต ภควา เยน รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส
อสฺสโม เตนุปสงฺกมตุ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ ฯ อธิวาเสสิ ภควา
ตุณฺหีภาเวน ฯ อถ โข ภควา เยน รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส
อสฺสโม เตนุปสงฺกมิ ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู
รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส อสฺสเม ธมฺมิยา กถาย สนฺนิสินฺนา
โหนฺติ ฯ อถ โข ภควา พหิทฺวารโกฏฺฐเก อฏฺฐาสิ กถาปริโยสานํ
อาคมยมาโน ฯ
[๓๑๓] อถ โข ภควา กถาปริโยสานํ วิทิตฺวา อุกฺกาสิตฺวา
อคฺคฬํ อาโกเฏสิ ฯ วิวรึสุ โข เต ภิกฺขู ภควโต ทฺวารํ ฯ อถ โข
ภควา รมฺมกสฺส พฺราหฺมณสฺส อสฺสมํ ปวิสิตฺวา ปญฺญตฺเต
อาสเน นิสีทิ ฯ นิสชฺช โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ กาย นุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา กา จ ปน โว อนฺตรา กถา
วิปฺปกตาติ ฯ ภควนฺตเมว โข โน ภนฺเต อารพฺภ ธมฺมี กถา
วิปฺปกตา อถ ภควา อนุปฺปตฺโตติ ฯ สาธุ ภิกฺขเว เอตํ โข
ภิกฺขเว ตุมฺหากํ ปฏิรูปํ กุลปุตฺตานํ สทฺธา อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชิตานํ ยํ ตุเมฺห ธมฺมิยา กถาย สนฺนิสีเทยฺยาถ ฯ
สนฺนิปติตานํ โว ภิกฺขเว ทฺวยํ กรณียํ ธมฺมี วา กถา อริโย วา
ตุณฺหีภาโว ฯ เทฺวมา ภิกฺขเว ปริเยสนา ๑- อนริยา จ ปริเยสนา
อริยา จ ปริเยสนา ฯ
[๓๑๔] กตมา จ ภิกฺขเว อนริยา ปริเยสนา ฯ อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ อตฺตนา ชาติธมฺโม สมาโน ชาติธมฺมญฺเญว ปริเยสติ
อตฺตนา ชราธมฺโม สมาโน ชราธมฺมญฺเญว ปริเยสติ อตฺตนา
พฺยาธิธมฺโม สมาโน พฺยาธิธมฺมญฺเญว ปริเยสติ อตฺตนา
มรณธมฺโม สมาโน มรณธมฺมญฺเญว ปริเยสติ อตฺตนา โสกธมฺโม
สมาโน โสกธมฺมญฺเญว ปริเยสติ อตฺตนา สงฺกิเลสธมฺโม สมาโน
สงฺกิเลสธมฺมญฺเญว ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๑} กิญฺจ ภิกฺขเว ชาติธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ ภิกฺขเว
ชาติธมฺมํ ทาสิทาสํ ชาติธมฺมํ อเชฬกํ ชาติธมฺมํ กุกฺกุฏสูกรํ
ชาติธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ ชาติธมฺมํ ชาตรูปรชตํ ชาติธมฺมํ ฯ
ชาติธมฺมา เหเต ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต มุจฺฉิโต
อชฺฌาปนฺโน อตฺตนา ชาติธมฺโม สมาโน ชาติธมฺมญฺเญว
ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๒} กิญฺจ ภิกฺขเว ชราธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ
ภิกฺขเว ชราธมฺมํ ทาสิทาสํ ชราธมฺมํ อเชฬกํ ชราธมฺมํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อริยา จ ปริเยสนา อนริยา จ ปริเยสนา ฯ
กุกฺกุฏสูกรํ ชราธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ ชราธมฺมํ ชาตรูปรชตํ
ชราธมฺมํ ฯ ชราธมฺมา เหเต ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต
มุจฺฉิโต อชฺฌาปนฺโน อตฺตนา ชราธมฺโม สมาโน ชราธมฺมญฺเญว
ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๓} กิญฺจ ภิกฺขเว พฺยาธิธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ
ภิกฺขเว พฺยาธิธมฺมํ ทาสิทาสํ พฺยาธิธมฺมํ อเชฬกํ พฺยาธิธมฺมํ
กุกฺกุฏสูกรํ พฺยาธิธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ พฺยาธิธมฺมํ ชาตรูปรชตํ
พฺยาธิธมฺมํ ฯ พฺยาธิธมฺมา เหเต ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต
มุจฺฉิโต อชฺฌาปนฺโน อตฺตนา พฺยาธิธมฺโม สมาโน พฺยาธิธมฺมญฺเญว
ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๔} กิญฺจ ภิกฺขเว มรณธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ ภิกฺขเว
มรณธมฺมํ ทาสิทาสํ มรณธมฺมํ อเช ฬกํ มรณธมฺมํ กุกฺกุฏสูกรํ
มรณธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ มรณธมฺมํ ชาตรูปรชตํ มรณธมฺมํ ฯ
มรณธมฺมา เหเต ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต มุจฺฉิโต
อชฺฌาปนฺโน อตฺตนา มรณธมฺโม สมาโน มรณธมฺมญฺเญว
ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๕} กิญฺจ ภิกฺขเว โสกธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ ภิกฺขเว
โสกธมฺมํ ทาสิ ทาสํ โสกธมฺมํ อเชฬกํ โสกธมฺมํ กุกฺกุฏสูกรํ
โสกธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ โสกธมฺมํ ชาตรูปรชตํ ๑- โสกธมฺมํ ฯ
โสกธมฺมา เหเต ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต มุจฺฉิโต อชฺฌาปนฺโน
อตฺตนา โสกธมฺโม สมาโน โสกธมฺมญฺเญว ปริเยสติ ฯ
{๓๑๔.๖} กิญฺจ ภิกฺขเว สงฺกิเลสธมฺมํ วเทถ ฯ ปุตฺตภริยํ
ภิกฺขเว สงฺกิเลสธมฺมํ ทาสิทาสํ สงฺกิเลสธมฺมํ อเชฬกํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ชาตรูปรชตํ โสกธมฺมนฺติ อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ ฯ
สงฺกิเลสธมฺมํ กุกฺกุฏสูกรํ สงฺกิเลสธมฺมํ หตฺถิควาสฺสวฬวํ
สงฺกิเลสธมฺมํ ชาตรูปรชตํ สงฺกิเลสธมฺมํ ฯ สงฺกิเลสธมฺมา เหเต
ภิกฺขเว อุปธโย เอตฺถายํ คธิโต มุจฺฉิโต อชฺฌาปนฺโน อตฺตนา
สงฺกิเลสธมฺโม สมาโน สงฺกิเลสธมฺมญฺเญว ปริเยสติ ฯ อยํ
ภิกฺขเว อนริยา ปริเยสนา ฯ
[๓๑๕] กตมา จ ภิกฺขเว อริยา ปริเยสนา ฯ อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ อตฺตนา ชาติธมฺโม สมาโน ชาติธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา
อชาตํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยสติ อตฺตนา ชราธมฺโม
สมาโน ชราธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อชรํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ
นิพฺพานํ ปริเยสติ อตฺตนา พฺยาธิธมฺโม สมาโน พฺยาธิธมฺเม
อาทีนวํ วิทิตฺวา อพฺยาธึ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยสติ
อตฺตนา มรณธมฺโม สมาโน มรณธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อมตํ
อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยสติ อตฺตนา โสกธมฺโม สมาโน
โสกธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อโสกํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ
ปริเยสติ อตฺตนา สงฺกิเลสธมฺโม สมาโน สงฺกิเลสธมฺเม อาทีนวํ
วิทิตฺวา อสงฺกิลิฏฺฐํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยสติ ฯ
อยมฺปิ ภิกฺขเว อริยา ปริเยสนา ฯ
[๓๑๖] อหมฺปิ สุทํ ภิกฺขเว ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺโธ
โพธิสตฺโตว สมาโน อตฺตนา ชาติธมฺโม สมาโน ชาติธมฺมญฺเญว
ปริเยสามิ อตฺตนา ชราธมฺโม สมาโน ชราธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ
อตฺตนา พฺยาธิธมฺโม สมาโน พฺยาธิธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ อตฺตนา
มรณธมฺโม สมาโน มรณธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ อตฺตนา โสกธมฺโม
สมาโน โสกธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ อตฺตนา สงฺกิเลสธมฺโม สมาโน
สงฺกิเลสธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ กินฺนุ
โข อหํ อตฺตนา ชาติธมฺโม สมาโน ชาติธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ
อตฺตนา ชราธมฺโม สมาโน ... พฺยาธิธมฺโม สมาโน ... มรณธมฺโม
สมาโน ... โสกธมฺโม สมาโน ... อตฺตนา สงฺกิเลสธมฺโม สมาโน
สงฺกิเลสธมฺมญฺเญว ปริเยสามิ ยนฺนูนาหํ อตฺตนา ชาติธมฺโม
สมาโน ชาติธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อชาตํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ
นิพฺพานํ ปริเยเสยฺยํ อตฺตนา ชราธมฺโม สมาโน ชราธมฺเม
อาทีนวํ วิทิตฺวา อชรํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยเสยฺยํ
อตฺตนา พฺยาธิธมฺโม สมาโน พฺยาธิธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อพฺยาธึ
อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยเสยฺยํ อตฺตนา มรณธมฺโม สมาโน
มรณธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อมตํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ
ปริเยเสยฺยํ อตฺตนา โสกธมฺโม สมาโน โสกธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา
อโสกํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ นิพฺพานํ ปริเยเสยฺยํ อตฺตนา สงฺกิเลสธมฺโม
สมาโน สงฺกิเลสธมฺเม อาทีนวํ วิทิตฺวา อสงฺกิลิฏฺฐํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ
นิพฺพานํ ปริเยเสยฺยนฺติ ฯ
[๓๑๗] โส โข อหํ ภิกฺขเว อปเรน สมเยน ทหโรว สมาโน
สุสุกาฬเกโส ภเทฺรน โยพฺพเนน สมนฺนาคโต ปฐเมน วยสา
อกามกานํ มาตาปิตูนํ อสฺสุมุขานํ โรทนฺตานํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา
กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชึ
โส เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน กึกุสลคเวสี อนุตฺตรํ สนฺติวรปทํ
ปริเยสมาโน เยน อาฬาโร กาลาโม เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา
อาฬารํ กาลามํ เอตทโวจํ อิจฺฉามหํ อาวุโส กาลาม อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย พฺรหฺมจริยํ จริตุนฺติ ฯ
{๓๑๗.๑} เอวํ วุตฺเต ภิกฺขเว อาฬาโร กาลาโม มํ เอตทโวจ
วิหรตายสฺมา ตาทิโส อยํ ธมฺโม ยตฺถ วิญฺญู ปุริโส นจิรสฺเสว สกํ
อาจริยกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยาติ ฯ โส
โข อหํ ภิกฺขเว นจิรสฺเสว ขิปฺปเมว ตํ ธมฺมํ ปริยาปุณึ โส โข อหํ
ภิกฺขเว ตาวตเกเนว โอฏฺฐปหตมตฺเตน ลปิตลาปนมตฺเตน
ญาณวาทญฺจ วทามิ เถรวาทญฺจ ชานามิ ปสฺสามีติ จ ปฏิชานามิ
อหญฺเจว อญฺเญ จ ฯ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ น โข อาฬาโร
กาลาโม อิมํ ธมฺมํ เกวลํ สทฺธามตฺตเกน สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรามีติ ปเวเทติ อทฺธา อาฬาโร กาลาโม อิมํ ธมฺมํ ชานํ
ปสฺสํ วิหรตีติ ฯ
{๓๑๗.๒} อถ ขฺวาหํ ภิกฺขเว เยน อาฬาโร กาลาโม
เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา อาฬารํ กาลามํ เอตทโวจํ
กิตฺตาวตา โน อาวุโส กาลาม อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช ปเวเทสีติ ฯ เอวํ วุตฺเต ภิกฺขเว อาฬาโร กาลาโม
อากิญฺจญฺญายตนํ ปเวเทสิ ฯ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ น
โข อาฬารสฺเสว กาลามสฺส อตฺถิ สทฺธา มยฺหํปตฺถิ สทฺธา น โข
อาฬารสฺเสว กาลามสฺส อตฺถิ วิริยํ มยฺหํปตฺถิ วิริยํ น โข
อาฬารสฺเสว กาลามสฺส อตฺถิ สติ มยฺหํปตฺถิ สติ น โข
อาฬารสฺเสว กาลามสฺส อตฺถิ สมาธิ มยฺหํปตฺถิ สมาธิ น โข
อาฬารสฺเสว กาลามสฺส อตฺถิ ปญฺญา มยฺหํปตฺถิ ปญฺญา ยนฺนูนาหํ
ยํ ธมฺมํ อาฬาโร กาลาโม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหรามีติ ปเวเทติ ฯ ตสฺส ธมฺมสฺส สจฺฉิกิริยาย ปทเหยฺยนฺติ ฯ
โส โข อหํ ภิกฺขเว นจิรสฺเสว ขิปฺปเมว ตํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสึ ฯ
{๓๑๗.๓} อถ ขฺวาหํ ภิกฺขเว เยน อาฬาโร กาลาโม เตนุปสงฺกมึ
อุปสงฺกมิตฺวา อาฬารํ กาลามํ เอตทโวจํ เอตฺตาวตา โข อาวุโส
กาลาม อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทสีติ ฯ
เอตฺตาวตา โข อหํ อาวุโส อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกิตฺวา
อุปสมฺปชฺช ปเวเทมีติ ฯ อหมฺปิ โข อาวุโส กาลาม เอตฺตาวตา
อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรามีติ ฯ ลาภา
โน อาวุโส สุลทฺธํ โน อาวุโส เย มยํ อายสฺมนฺตํ ตาทิสํ สพฺรหฺมจารึ
ปสฺสาม อิติ ยาหํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทมิ
ตํ ตฺวํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรสิ ยํ ตฺวํ ธมฺมํ
สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรสิ ตมหํ ธมฺมํ สยํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทมิ อิติ ยาหํ ธมฺมํ
ชานามิ ตํ ตฺวํ ธมฺมํ ชานาสิ ยํ ตฺวํ ธมฺมํ ชานาสิ ตมหํ ธมฺมํ
ชานามิ อิติ ยาทิโส อหํ ตาทิโส ตฺวํ ยาทิโส ตฺวํ ตาทิโส
อหํ เอหิทานิ อาวุโส อุโภ วสนฺตา อิมํ คณํ ปริหรามาติ ฯ
อิติ โข ภิกฺขเว อาฬาโร กาลาโม อาจริโย เม สมาโน อนฺเตวาสึ
มํ สมานํ อตฺตนา สมสมํ ฐเปติ อุฬาราย จ มํ ปูชาย ปูเชสิ ฯ
ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ นายํ ธมฺโม นิพฺพิทาย น
วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมฺโพธาย
น นิพฺพานาย สํวตฺตติ ยาวเทว อากิญฺจญฺญายตนูปปตฺติยาติ ฯ
โส โข อหํ ภิกฺขเว ตํ ธมฺมํ อนลงฺกริตฺวา ตมฺหา ธมฺมา
นิพฺพิชฺช อปกฺกมึ ฯ
[๓๑๘] โส โข อหํ ภิกฺขเว กึกุสลคเวสี อนุตฺตรํ สนฺติวรปทํ
ปริเยสมาโน เยน อุทฺทโก รามปุตฺโต เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา
อุทฺทกํ รามปุตฺตํ เอตทโวจํ อิจฺฉามหํ อาวุโส ราม อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย พฺรหฺมจริยํ จริตุนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต ภิกฺขเว อุทฺทโก
รามปุตฺโต มํ เอตทโวจ วิหรตายสฺมา ตาทิโส อยํ ธมฺโม ยตฺถ
วิญฺญู ปุริโส นจิรสฺเสว สกํ อาจริยกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยาติ ฯ โส โข อหํ ภิกฺขเว นจิรสฺเสว
ขิปฺปเมว ตํ ธมฺมํ ปริยาปุณึ ฯ โส โข อหํ ภิกฺขเว ตาวตเกเนว
โอฏฺฐปหตมตฺตเกน ลปิตลาปนมตฺตเกน ญาณวาทญฺจ
วทามิ เถรวาทญฺจ ปชานามิ ปสฺสามีติ ปฏิชานามิ อหญฺเจว
อญฺเญ จ ฯ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ น โข ราโม
อิมํ ธมฺมํ เกวลํ สทฺธามตฺตเกน สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรามีติ ปเวเทสิ ฯ อทฺธา ราโม อิมํ ธมฺมํ ชานํ
ปสฺสํ วิหาสีติ ฯ อถ ขฺวาหํ ภิกฺขเว เยน อุทฺทโก รามปุตฺโต
เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา อุทฺทกํ รามปุตฺตํ เอตทโวจํ
กิตฺตาวตา โน อาวุโส ราม อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช ปเวเทสีติ ฯ
เอวํ วุตฺเต ภิกฺขเว อุทฺทโก รามปุตฺโต เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ
ปเวเทสิ ฯ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ น โข รามสฺเสว อโหสิ
สทฺธา มยฺหํปตฺถิ สทฺธา น โข รามสฺเสว อโหสิ วิริยํ ฯเปฯ สติ ...
สมาธิ ... ปญฺญา มยฺหํปตฺถิ ปญฺญา ยนฺนูนาหํ ยํ ธมฺมํ ราโม สยํ
อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรามีติ ปเวเทติ ตสฺส ธมฺมสฺส
สจฺฉิกิริยาย ปทเหยฺยนฺติ ฯ
{๓๑๘.๑} โส โข อหํ ภิกฺขเว นจิรสฺเสว ขิปฺปเมว ตํ ธมฺมํ สยํ
อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสึ ฯ อถ ขฺวาหํ ภิกฺขเว เยน
อุทฺทโก รามปุตฺโต เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา อุทฺทกํ รามปุตฺตํ
เอตทโวจํ เอตฺตาวตา โน อาวุโส ราม ๑- อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทสีติ ฯ เอตฺตาวตา โข อหํ ๒- อาวุโส
อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทมีติ ๓- ฯ อหมฺปิ
โข อาวุโส เอตฺตาวตา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ราโม ๒ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๓ ม. ยุ. ปเวเทสีติ ฯ
อิมํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรามีติ ฯ
ลาภา โน อาวุโส สุลทฺธํ โน อาวุโส เย มยํ อายสฺมนฺตํ ตาทิสํ
สพฺรหฺมจารึ ปสฺสาม อิติ ยํ ธมฺมํ ราโม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช ปเวเทติ ตํ ตฺวํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหรสิ ๑- ยํ ตฺวํ ธมฺมํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรสิ ๒-
ตํ ธมฺมํ ราโม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช ปเวเทสิ อิติ ๓-
ยํ ธมฺมํ ราโม อญฺญาสิ ๔- ตฺวํ ธมฺมํ ชานาสิ ยํ ตฺวํ ธมฺมํ ชานาสิ ตํ
ธมฺมํ ราโม อญฺญาสิ ๕- อิติ ยาทิโส ราโม อโหสิ ตาทิโส ตฺวํ ยาทิโส
ตฺวํ ตาทิโส ราโม อโหสิ เอหิทานิ อาวุโส ตุวํ [๖]- คณํ ปริหราติ ฯ
{๓๑๘.๒} อิติ โข ภิกฺขเว อุทฺทโก รามปุตฺโต สพฺรหฺมจารี เม
สมาโน อาจริยฏฺฐาเน จ มํ ฐเปสิ อุฬาราย จ มํ ปูชาย ปูเชสิ ฯ
ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ นายํ ธมฺโม นิพฺพิทาย น วิราคาย
น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมฺโพธาย น นิพฺพานาย
สํวตฺตติ ยาวเทว เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปปตฺติยาติ ฯ โส โข
อหํ ภิกฺขเว ตํ ธมฺมํ อนลงฺกริตฺวา ตสฺมา ธมฺมา นิพฺพิชฺช อปกฺกมึ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๙๙-๓๒๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=304&items=15
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=304&items=15&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=12&item=304&items=15
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=12&item=304&items=15
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=304
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_12
https://84000.org/tipitaka/english/?index_12
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
