ค้นคำว่า ปัจเจกพุทธเจ้า ในพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 1 / 3

[82] เทพ 3 (เทพเจ้า, เทวดา — gods; divine beings)
       1. สมมติเทพ (เทวดาโดยสมมติ ได้แก่ พระราชา พระเทวี และพระราชกุมาร — gods by convention)
       2. อุปปัตติเทพ (เทวดาโดยกำเนิด ได้แก่เทวดาในกามาวจรสวรรค์ และ พรหมทั้งหลายเป็นต้น — gods by rebirth)
       3. วิสุทธิเทพ (เทวดาโดยความบริสุทธิ์ ได้แก่พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระอรหันต์ทั้งหลาย — gods by purification)

Nd2 307;
KhA.123.

ขุ.จู. 30/214/112;
ขุทฺทก.อ. 135.

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 2 / 3

[142] ถูปารหบุคคล 4 (บุคคลผู้ควรแก่สถูป, ผู้มีคุณความดีพิเศษควรสร้างสถูปไว้เคารพบูชา — persons worthy of a stupa or monument)
       1. พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า (พระพุทธเจ้า — the Buddha; Fully Enlightened One)
       2. พระปัจเจกพุทธเจ้า (Individually Enlightened One; private Buddha)
       3. พระตถาคตสาวก (สาวกของพระพุทธเจ้า ปกติหมายเอาพระอรหันต์ — a disciple of the Buddha; an Arahant)
       4. พระเจ้าจักรพรรดิ (จอมราชผู้ทรงธรรม, พระเจ้าธรรมิกราช — a righteous universal monarch; great righteous king or ruler)

D.II.142.

ที.ม. 10/134/165.

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 3 / 3

[203] อริยวงศ์ 4 (ปฏิปทาที่พระอริยะทั้งหลายปฏิบัติสืบกันมาแต่โบราณไม่ขาดสาย, อริยประเพณี - Ariyan lineage; noble tradition; the fourfold traditional practice of the Noble Ones)
       1. จีวรสันโดษ (ความสันโดษด้วยจีวร - contentment as regards robes or clothing)
       2. ปิณฑปาตสันโดษ (ความสันโดษด้วยบิณฑบาต - contentment as regards alms-food)
       3. เสนาสนสันโดษ (ความสันโดษด้วยเสนาสนะ - contentment as regards lodging)
       4. ภาวนาปหานารามตา (ความยินดีในการเจริญกุศลและละอกุศล - delight in the development of good and the abandonment of evil)

       การปฏิบัติที่จัดเป็นอริยวงศ์ในธรรมทั้ง 4 ข้อนั้น พระภิกษุพึงประพฤติดังนี้
       ก. สันโดษด้วยปัจจัยใน 3 ข้อต้นตามมีตามได้
       ข. มีปรกติกล่าวสรรเสริญคุณของความสันโดษใน 3 ข้อนั้น
       ค. ไม่ประกอบอเนสนาคือการแสวงหาที่ผิด (ทุจริต) เพราะปัจจัยทั้ง 3 อย่างนั้นเป็นเหตุ (เพียรแสวงหาแต่โดยชอบธรรม ไม่เกียจคร้าน)
       ง. เมื่อไม่ได้ ก็ไม่เร่าร้อนทุรนทุราย
       จ. เมื่อได้ ก็ใช้โดยไม่ติด ไม่หมกมุ่น ไม่สยบ รู้เท่าทันเห็นโทษ มีปัญญาใช้สิ่งนั้นตามประโยชน ตามความหมายของมัน (มีและใช้ด้วยสติสัมปชัญญะ ดำรงตนเป็นอิสระ ไม่ตกเป็นทาสของสิ่งนั้น)
       ฉ. ไม่ถือเอาอาการที่ได้ประพฤติธรรม 4 ข้อนี้ เป็นเหตุยกตนข่มผู้อื่น

       โดยสรุปว่า เป็นผู้ขยันไม่เกียจคร้าน มีสติสัมปชัญญะในข้อนั้นๆ เฉพาะข้อ 4 ทรงสอนไม่ให้สันโดษ ส่วน 3 ข้อแรกทรงสอนให้ทำความเพียรแสวงหาในขอบเขตที่ชอบด้วยธรรมวินัยและมีความสันโดษตามนัยที่แสดงข้างต้น
       อนึ่ง ในจูฬนิทเทส ท่านแสดงอริยวงศ์ของพระปัจเจกพุทธเจ้าต่างไปเล็กน้อย คือ เปลี่ยนข้อ 4 เป็น สันโดษด้วยคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร (medical equipment)

D.III.224;
A.II.27;
Ndⁱⁱ 107.

ที.ปา. 11/237/236;
องฺ.จตุกฺก. 21/28/35;
ขุ.จู. 30/691/346.

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=ปัจเจกพุทธเจ้า&detail=on
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=%BB%D1%A8%E0%A8%A1%BE%D8%B7%B8%E0%A8%E9%D2&detail=on