ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๑)

หน้าที่ ๓๙๒.

๖. เจโตขีลสุตฺตวณฺณนา ๑- [๑๘๕] เอวมฺเม สุตนฺติ เจโตขีลสุตฺตํ. ตตฺถ เจโตขีลาติ จิตฺตสฺส ถทฺธภาวา กจวรภาวา ขาณุกภาวา. เจตโส วินิพนฺธาติ จิตฺตํ พนฺธิตฺวา มุฏฺฐิยํ กตฺวา วิย คณฺหนฺตีติ เจตโส วินิพนฺธา. วุฑฺฒินฺติ ๒- อาทีสุ สีเลน วุฑฺฒึ, มคฺเคน วิรุฬฺหึ, นิพฺพาเนน เวปุลฺลํ. สีลสมาธีหิ วา วุฑฺฒึ, วิปสฺสนามคฺเคหิ วิรุฬฺหึ, ผลนิพฺพาเนหิ เวปุลฺลํ. สตฺถริ กงฺขตีติ สตฺถุ สรีเร วา คุเณ วา กงฺขติ. สรีเร กงฺขมาโน ทฺวตฺตึสวรลกฺขณ- ปฏิมณฺฑิตํ นาม สรีรํ อตฺถิ นุ โข นตฺถีติ กงฺขติ, คุเณ กงฺขมาโน อตีตานาคต- ปจฺจุปฺปนฺนชานนสมตฺถํ สพฺพญฺญุตญาณํ อตฺถิ นุ โข นตฺถีติ กงฺขติ. วิจิกิจฺฉตีติ วิจินนฺโต กิจฺฉติ, ทุกฺขํ อาปชฺชติ, วินิจฺเฉตุํ น สกฺโกติ. นาธิมุจฺจตีติ เอวเมตนฺติ อธิโมกฺขํ น ปฏิลภติ. น สมฺปสีทตีติ คุเณสุ โอตริตฺวา นิพฺพิจิกิจฺฉภาเวน ปสีทิตุํ, อนาวิโล ภวิตุํ น สกฺโกติ. อาตปฺปายาติ กิเลสสนฺตาปกวิริยกรณตฺถาย. อนุโยคายาติ ปุนปฺปุนํ โยคาย. สาตจฺจายาติ สาตจฺจกิริยาย. ๓- ปธานายาติ ปทหนตฺถาย. อยํ ปฐโม เจโตขีโลติ อยํ สตฺถริ วิจิกิจฺฉาสงฺขาโต ปฐโม จิตฺตสฺส ถทฺธภาโว, เอวเมตสฺส ภิกฺขุโน อปฺปหีโน โหติ. ธมฺเมติ ปริยตฺติธมฺเม จ ปฏิปตฺติธมฺเม จ ๔- ปฏิเวธธมฺเม จ. ปริยตฺติธมฺเม กงฺขมาโน เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ จตุราสีติธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานีติ วทนฺติ, อตฺถิ นุ โข เอตํ นตฺถีติ กงฺขติ. ปฏิเวธธมฺเม กงฺขมาโน วิปสฺสนานิสฺสนฺโท มคฺโค นาม, มคฺคนิสฺสนฺโท ผลํ นาม, สพฺพสงฺขารปฏินิสฺสคฺโค นิพฺพานํ นามาติ วทนฺติ, ตํ อตฺถิ นุ โข นตฺถีติ กงฺขติ. สํเฆ กงฺขตีติ สุปฏิปนฺโนติอาทีนํ ปทานํ วเสน เอวรูปํ ปฏิปทํ ปฏิปนฺนา จตฺตาโร มคฺคฏฺฐา จตฺตาโร ผลฏฺฐาติ อฏฺฐนฺนํ ปุคฺคลานํ สมูหภูโต สํโฆ นาม, โส อตฺถิ นุ โข นตฺถีติ กงฺขติ. สิกฺขาย กงฺขมาโน อธิสีลสิกฺขา นาม อธิจิตฺตสิกฺขา นาม อธิปญฺญาสิกฺขา นามาติ วทนฺติ, สา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เจโตขิล...., ม.มู. ๑๒/๑๘๕/๑๕๖ ปสฺสิตพฺพํ. ฉ.ม. วุทฺธึ....., @เอวมุปริปิ ฉ.ม. สตตกิริยาย ฉ.ม. ปฏิปตฺติธมฺเม จาติ ปาโฐ น ทิสฺสติ @ ฉ.ม. สตตกิริยาย ฉ.ม. ปฏิปตฺติธมฺเม จาติ ปาโฐ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๓.

อตฺถิ นุโข นตฺถีติ กงฺขติ. อยํ ปญฺจโมติ อยํ สพฺรหฺมจารีสุ โกปสงฺขาโต ปญฺจโม จิตฺตสฺส ถทฺธภาโว กจวรภาโว ขาณุกภาโว. [๑๘๖] วินิพนฺเธสุ กาเมติ วตฺถุกาเมปิ กิเลสกาเมปิ. กาเยติ อตฺตโน กาเย. รูเปติ พหิทฺธา รูเป. ยาวทตฺถนฺติ ยตฺตกํ อิจฺฉติ, ตตฺตกํ. อุทราวเทหกนฺติ อุทรปูรํ. ตญฺหิ อุทรํ อวเทหนโต อุทราวเทหกนฺติ วุจฺจติ. เสยฺยสุขนฺติ มญฺจปีฐสุขํ, อุตุสุขํ วา. ปสฺสสุขนฺติ ยถา สมฺปริวตฺตกํ สยนฺตสฺส ทกฺขิณปสฺสวามปสฺสานํ สุขํ โหติ, เอวํ อุปฺปนฺนสุขํ โหติ. มิทฺธสุขนฺติ นิทฺทาสุขํ. อนุยุตฺโตติ ยุตฺตปฺปยุตฺโต วิหรติ. ปณิธายาติ ปตฺถยิตฺวา. สีเลนาติ อาทีสุ หิ ๑- สีลนฺติ จตุปฺปาริสุทฺธสีลํ. วตนฺติ วตสมาทานํ. ตโปติ ตปจรณํ. พฺรหฺมจริยนฺติ เมถุนวิรติ. เทโว วา ภวิสฺสามีติ มเหสกฺขเทโว วา ภวิสฺสามิ. เทวญฺญตโร วาติ อปฺเปสกฺขเทเวสุ วา อญฺญตโร. [๑๘๙] อิทฺธิปาเทสุ ฉนฺทํ นิสฺสาย ปตฺโต ฉนฺทสมาธิ. ปธานภูตา สงฺขารา ปธานสงฺขารา. สมนฺนาคตนฺติ เตหิ ธมฺเมหิ อุเปตํ. อิทฺธิยา ปาทํ, อิทฺธิภูตํ วา ปาทนฺติ อิทฺธิปาทํ. เสเสสุปิ เอเสว นโย, อยเมตฺถ สงฺเขโป. วิตฺถาโร ปน อิทฺธิปาทวิภงฺเค ๒- อาคโต เอว. วิสุทฺธิมคฺเค ปนสฺส ๓- อตฺโถ ทีปิโต. อิติ อิเมหิ จตูหิ อิทฺธิปาเทหิ วิกฺขมฺภนปฺปหานํ กถิตํ. อุสฺโสฬฺหีเยว ปญฺจมีติ เอตฺถ อุสฺโสฬฺหีติ สพฺพตฺถ กตฺตพฺพํ วิริยํ ทสฺเสติ. อุสฺโสฬฺหีปณฺณรสงฺคสมนฺนาคโตติ ๔- ปญฺจเจโตขีลปฺปหานานิ ปญฺจวินิพนฺธปฺปหานานิ จตฺตาโร อิทฺธิปาทา อุสฺโสฬฺหีติ เอวํ อุสฺโสฬฺหิยา สทฺธึ ปณฺณรสหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต. ภพฺโพติ อนุรูโป อนุจฺฉวิโก. อภินิพฺภิทายาติ ญาเณน กิเลสเภทาย. สมฺโพธายาติ จตุมคฺคสมฺโพธาย. อนุตฺตรสฺสาติ เสฏฺฐสฺส. โยคกฺเขมสฺสาติ จตูหิ โยเคหิ เขมสฺส อรหตฺตสฺส. อธิคมายาติ ปฏิลาภาย. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. หิ-สทฺโท น ทิสฺสติ อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๔๑๓ อาทิ/๒๖๐ @ ฉ.ม. วิสุทฺธิมคฺเคปิสฺส, วิสุทฺธิ. ๒/๑๙๙ อาทิ. อิทฺธิวิธนิทฺเทส @ ฉ.ม.....ปนฺนรส...., เอวมุปริปิ, ม.มู. ๑๒/๑๘๙/๑๖๐ สํสนฺเทตพฺพํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๔.

เสยฺยถาติ โอปมฺมตฺเถ นิปาโต. ปีติ สมฺภาวนตฺเถ. อุภเยนาปิ เสยฺยถาปิ นาม ภิกฺขเวติ ทสฺเสติ. กุกฺกุฏิยา อณฺฑานิ อฏฺฐ วา ทส วา ทฺวาทส วาติ เอตฺถ ปน กิญฺจาปิ กุกฺกุฏิยา วุตฺตปฺปการโต โอนาธิกานิปิ ๑- อณฺฑานิ โหนฺติ, วจนสิลิฏฺฐตาย ปน เอตํ ๒- วุตฺตํ. เอวํ หิ โลเก สิลิฏฺฐวจนํ โหติ. ตานสฺสูติ ตานิ อสฺสุ, ภเวยฺยุนฺติ อตฺโถ. กุกฺกุฏิยา สมฺมา อธิสยิตานีติ ตาย ชเนตฺติยา กุกฺกุฏิยา ปกฺเข ปสาเรตฺวา เตสํ อุปริ สยนฺติยา สมฺมา อธิสยิตานิ. สมฺมา ปริเสทิตานีติ กาเลน กาลํ อุตุํ คาหาเปนฺติยา สุฏฺฐุ สมนฺตโต เสทิตานิ อุสมีกตานิ. สมฺมา ปริภาวิตานีติ กาเลน กาลํ สุฏฺฐุ สมนฺตโต ภาวิตานิ, กุกฺกุฏคนฺธํ คาหาปิตานีติ อตฺโถ. กิญฺจาปิ ตสฺสา กุกฺกุฏิยาติ ตสฺสา กุกฺกุฏิยา อิมํ ๓- ติวิธกิริยากรเณน อปฺปมาทํ กตฺวา กิญฺจาปิ น เอวํ อิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺย. อถโข ภพฺพาว เตติ อถโข เต กุกฺกุฏโปตกา วุตฺตนเยน โสตฺถินา อภินิพฺภิชฺชิตุํ ภพฺพาว. เต หิ ยสฺมา ตาย กุกฺกุฏิยา เอวํ ตีหากาเรหิ ตานิ อณฺฑานิ ปริปาลิยมานานิ น ปูตีนิ โหนฺติ. โยปิ เนสํ อลฺลสิเนโห, โสปิ ปริยาทานํ คจฺฉติ, กปาลํ ตนุกํ โหติ, ปาทนขสิขา จ มุขตุณฺฑกํ จ ขรํ โหติ, สยํ ปริปากํ คจฺฉนฺติ, ๔- กปาลสฺส ตนุตฺตา พหิ อาโลโก อนฺโต ปญฺญายติ, ตสฺมา "จิรํ วต มยํ สงฺกุฏิตหตฺถปาทา สมฺพาเธ สยิมฺหา, อยญฺจ พหิ อาโลโก ทิสฺสติ, เอตฺถทานิ โน สุขวิหาโร ภวิสฺสตี"ติ นิกฺขมิตุกามา หุตฺวา กปาลํ ปาเทน ปหรนฺติ, คีวํ ปสาเรนฺติ, ตโต ตํ กปาลํ เทฺวธา ภิชฺชติ. อถ โข ๕- ปกฺเข วิธุนนฺตา ตํขณานุรูปํ วิรวนฺตา นิกฺขมนฺติเยว, นิกฺขมิตฺวาว ๖- คามกฺเขตฺตํ อุปโสภยมานา วิจรนฺติ. เอวเมว โขติ อิทํ โอปมฺมสมฺปฏิปาทนตฺถํ ๗- เอวํ เอตฺเถน สํสนฺเทตฺวา เวทิตพฺพํ:- ตสฺสา กุกฺกุฏิยา อณฺเฑสุ ติวิธกิริยากรณํ วิย หิ อิมสฺส ภิกฺขุโน อุสฺโสฬฺหีปณฺณรเสหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตภาโว. กุกฺกุฏิยา ติวิธกิริยาสมฺปาทเนน อณฺฑานํ อปูติภาโว วิย ปณฺณรสงฺคสมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อูนาธิกานิปิ ฉ.ม. เอวํ สี. อิธ ฉ.ม. คจฺฉติ @ ฉ.ม. อถ เต ฉ.ม. นิกฺขมิตฺวา จ ฉ.ม. โอปมฺมสมฺปฏิปาทนํ. ตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๕.

ติวิธานุปสฺสนาสมฺปาทเนน วิปสฺสนาญาณสฺส อปริหานิ. ตสฺสา ติวิธกิริยากรเณน อณฺฑานํ อลฺลสิเนหปริยาทานํ วิย ตสฺส ภิกฺขุโน ติวิธานุปสฺสนาสมฺปาทเนน ภวตฺตยานุคตนิกนฺติสิเนหปริยาทานํ. อณฺฑกปาลานํ ตนุภาโว วิย ภิกฺขุโน อวิชฺชณฺฑโกสสฺส ตนุภาโว. กุกฺกุฏโปตกานํ ปาทนขมุขตุณฺฑกานํ ถทฺธขรภาโว วิย ภิกฺขุโน วิปสฺสนาญาณสฺส ติกฺขขรวิปฺปสนฺนสูรภาโว. กุกฺกุฏโปตกานํ ปริณามกาโล วิย ภิกฺขุโน วิปสฺสนาญาณสฺส ปริณามกาโล วฑฺฒิตกาโล คพฺภคฺคหณกาโล. กุกฺกุฏโปตกานํ ปาทนขสิขาย วา มุขตุณฺฑเกน วา อณฺฑโกสํ ปทาเลตฺวา ปกฺเข ปปฺโปเฐตฺวา ๑- โสตฺถินา อภินิพฺภิทากาโล วิย ๒- ตสฺส วิปสฺสนาญาณํ คพฺภํ คณฺหาเปตฺวา วิจรนฺตสฺส ตชฺชาติกํ อุตุสปฺปายํ วา โภชนสปฺปายํ วา ปุคฺคลสปฺปายํ วา ธมฺมสฺสวนสปฺปายํ วา ลภิตฺวา เอกาสเน นิสินฺนสฺเสว วิปสฺสนํ วฑฺเฒนฺตสฺส อนุปุพฺพาธิคเตน อรหตฺตมคฺเคน อวิชฺชณฺฑโกสํ ปทาเลตฺวา อภิญฺญาปกฺเข ปปฺโปเฐตฺวา โสตฺถินา อรหตฺตปฺปตฺตกาโล เวทิตพฺโพ. ยถา ปน กุกฺกุฏโปตกานํ ปริณตภาวํ ญตฺวา มาตาปิ อณฺฑโกสํ ภินฺทติ, เอวํ ตถารูปสฺส ภิกฺขุโน ญาณปริปากํ ญตฺวา สตฺถาปิ:- "อุจฺฉินฺท ๓- สิเนหมตฺตโน กุมุทํ สารทิกํว ปาณินา สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย ๔- นิพฺพานํ สุคเตน เทสิตนฺ"ติ ๕- อาทินา นเยน โอภาสํ ผริตฺวา คาถาย อวิชฺชณฺฑโกสํ ปหรติ, โส คาถาปริโยสาเน อวิชฺชณฺฑโกสํ ภินฺทิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ. ตโต ปฏฺฐาย ยถา เต กุกฺกุฏโปตกา คามกฺเขตฺตํ อุปโสภยมานา ตตฺถ ตตฺถ วิจรนฺติ, เอวํ อยมฺปิ มหาขีณาสโว นิพฺพานารมฺมณํ ผลสมาปตฺตึ อปฺเปตฺวา สํฆารามํ อุปโสภยมาโน วิจรติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปปฺโผเฏตฺวา เอวมุปริปิ ฉ.ม. อภินิกฺขมนกาโล วิย ก. อุจฺฉินฺน @ ก. พฺรูเหยฺย ขุ. ธมฺม. ๒๕/๒๘๕/๖๖ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกวตฺถุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๖.

อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต จตฺตาริ ปหานานิ กถิตานิ. กถํ? เจโตขีลานญฺหิ เจโตวินิพนฺธานํ ปหาเนน ปฏิสงฺขานปฺปหานํ กถิตํ, อิทฺธิปาเทหิ วิกฺขมฺภนปฺปหานํ กถิตํ, มคฺเค อาคเต สมุจฺเฉทปฺปหานํ กถิตํ, ผเล อาคเต ปฏิปสฺสทฺธิปฺปหานํ กถิตํ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย เจโตขีลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้า ๓๙๒-๓๙๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=10006&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=10006&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=226              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=3449              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=4175              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=4175              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]